CHRISTEUJK DAGBLADvoor LEIDEN EN OMSTREKEN
®eJAARGANG
MAANDAG 17 AUGUSTUS 1925!
Nuwratm
ODRANT
AB ONNEMENTSPRUS
In Lelden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per week .«•••••I 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
BUREAU: Hooigracht 35 - Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS)
Gewone advertenties per regel 22'/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel taiiekj
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiên bij Yooruitbelaliiig
van ten hoogste 30 woorden, worden dage»
lijks geplaatst ad 40 cent. jf
V Christelijke politiek.
In de reisindrukken die Ds. Knap
Tan Groningen in „Oude Paden" gaf
Tan een uitstapje naar Duitschland,
schreef hij o.ïn. oTer een bezoek bij
een zekeren Dr. Rietschel.
Hij aldus Ds. Knap interesseer
de zich zeer Toor den politieken toe
stand Tan het vaderland; hij zag Wel
in dat het gelooTige deel des Tolks
eigenlijk geen politieke leiding had,
omdat men in weerwil Van Stahl's fun
damenteelen arbeid geen eigen Chris
telijke politiek uitgestippeld had, maar
eigenlijk alleen de geestelijke kracht
Tan het Evangelie wist te waardeeren.
Geen eigen Christelijke politiek, geen
eigen Christelijke pers, geen eigen
Christelijke scholen, dat is inderdaad
de zwakheid van Duitschland.
Het is een van de oorzaken waar
door in de beruchte revolutiedagen het
Christelijke volksdeel zich niet kon
laten gelden en waardoor ook in den
gewonen gang van het politieke leven
van den invloed der belijders zoo wei
nig bemerkt wordt.
Ons land is in dit opzicht rijk be
voorrecht.
Sinds, nadat Groen van Prinsterer
de fundamenten had gelegd, het Chris
telijk volksdeel door Dr. Kuyper werd
georganiseerd, heeft het een verstrek-
kenden invloed kunnen uitoefenen.
Negatief, maar ook positief.
Neen, het is niet zoo, dat wij als min
derheid het land kunnen regeeren,
maar het is toch wel zoo dat da
Protestantsch Christelijke groepen
in vele dingen leiding hebben
kunnen geven en dat zij mits
zij niet door tweedracht hunne kracht
breken ook in de toekomst grooten
invloed zullen kunnen uitoefenen.
Gewoonlijk worden de voorrechten,
die wij hierin ontvingen, weinig ge
waardeerd.
Wij nemen, voor zoover wij ze al
thans niet miskennen, deze zegenin
gen vaak eenvoudig voor kennisgeving
aan.
Daarom kan het goed zijn er op te
letten, hoe het gemis aan wat wij ont
vingen, door anderen pijnlijk wordt
gevoeld.
Het zien van de weldaden zal al
vanzelf tot waarde er ing brengen.
Van waardeeren komen we tot den
ken.
En het danken moge prikkelen tot
vernieuwde werkzaamheid en ver
hoogde activiteit.
STADSNIEUWS.
DE RAMP TE BORCULO.
Voor de ramp te Borculo en omge
ving werd aan ons bureau nog ontvan
gen:
Van v. Wu f 1,
Van W. 2 50
Van C. K. 10^—
Aan de gevers en geefsters onzen
hartelijken dank.
Meerdere giften worden gaarne te-
gemoet gezien.
Het Gemeenteverslag.
Verschenen is het verslag van den
toestand der Gemeente Leiden over
het jaar 1924.
Uit dit verslag blijkt dat de bevol
king op 1 Januari 1924 bedroeg 68162
en op 31 December van dat jaar 68470.
personen.
Het aantal buiten echt geborenen be
droeg over de laatste tien jaren: 91 in
1924; 87 in 1922; 124 in 1922; 143 in
1921; 124 in 1920; 159 in 1919; 174 in
1918; 194 in 1917; 191 in 1916; 186 in
1915.
In het Ziekenhuis der Rijks-Univer
siteit hadden in het afgeloopen jaar
320 geboorten plaats; 118 geborenen
behoorden tot de bevolking van Leiden
202 tot de bevolking van andere ge
meenten.
Van de geborenen behoorènde tot de
bevolking van Leiden waren 101 echt
en 17 onecht, van elders 149 echt en
53 onecht.
Het aantal geborenen behoorende tot
de bevolking der gemeente bedraagt
over 1924 124 minder dan over 1923.
530 huwelijken werden voltrokken
28 echtscheidingeh werden ingeschre
ven.
Het aantal overledenen in de ge
meente (levenloos aangegevenen niet
inbegrepen) bedroeg, na aftrek van de
elders woonachtigen (204) en met in
begrip van de alhier woonachtigen, in
andere gemeenten (16) 559, n.I. 257 _ian
nen en 302 vrouwen.
In het academisch ziekenhuis over
leden 117 personen behoorende tot de
bevolking van Leiden en 140 perso
nen behoorende tot de bevolking van
andere gemeenten
Het geheele aantal overledenen, be
hoorende tot de bevolking van Leiden,
bedroeg in 1924 59 minder dan in het
jaar 1928.
De sterfte per duizend inwoners
over de laatste tien jaren was. in 1924:
8.90; in 1923: 9.92; in 1922: 10.49, in
1921: 11.70, in 1920: 11.84; in 1919. 13.37;
in 1918: 15.12; in 1917: 13.23; in 1916
12.55; in 1915: 12.06; zijnde te.lken jare
het gemiddelde van de bevolking op 1
1 Januari en 31 December genomen,
terwijl de levenloos aangegevenen me
de in rekening zijn gebracht als over
ledenen tot de bevolking der gemeente
behoorende.
Omtrent de vestiging en vertrek
wordt vermeld, dat 3708 personen zich
hier vestigden, terwijl het aantal ver
trokkenen 4330 bedraagt.
Het aantal in de gemeente aanwe
zige perceelen en woningen vermeer
derde in totaal met 383 woningen eó
verminderde met 93 woningen.
De vermeerdering bedroeg dus 288
perceelen omvattende 290 woningen.
Aan de mededeelingen omtrent de
politie is het volgende ontleend:
33 personen vielen in het water,
waarvan 4 verdronken; 161 personen
bekwamen door ongeluk of onvoorzich
tigheid verwondingen, waarvan 7 met
doodelijken afloop;
7 personen zijn plotseling doodge
bleven;
4 personen hebben door zelfmoord 'n
einde aan hun leven gemaakt en 5
daartoe een poging aangewend.
Voorts zijn 254 personen ter zake van
openbare dronkenschap in politie-be-
waring gesteld en is aan 2721 perso
nen nachtverblijf verleend, welke per
sonen voor een deel naar hunne woon
plaatsen zijn voortgeholpen.
In de nachtregisters werden gedu
rende 1924 ingeschreven 6673 personen,
waarvan 5033 verbleven in de hotels;
de overige in kleinere logementen.
59 branden hadden plaats, waaron
der 5 van meer ernstigen en de overi
ge van minder beduidenden aard.
Door de gemeentelijke commissie
voor lichtbeeldenvertooningen voor
kinderen werden in 1924 in 111 keurin
gen gekeurd 896 films ter gezamenlijke
lengte van 662410 M. Afgekeurd wet-
den 288358 M. 2 films bestemd voor
vertooningen aan volwassenen werden
afgekeurd. In 16 films, bestemd voor
vertooning aan volwassenen, werden
coupures aangebracht.
Uit de mededeelingen omtrent het
brandwezen blijkt dat de totale kosten
bedroegen f 2783.60s tegen f29743.771/z
het jaar tevoren.
Burgerlijke stand.
Ondertrouwd: A. J. Kors jm. 27 j. en
H. C. Verhoog, jd. 27 jaar. A. F. J.
Roevers, 30 jaar en S. P. Brandsma,
jd. 23 jaar. J. A. v. Grieken, jm. 21 j.
en J. M. v. Vaneveld, jd. 22 j. H. W.
Kempers, jm. 24 jaar en A. J. Corne-
lisse, jd. 28 jaar. J. J. Hekelaar, wedr,
53 jaar en J. W. Kuijpers, jd. 45 jaar.
P. J. de Bruijckere, wedr. 42 jaar en C.
F. Reinke, 33 j. jd. C. F. L. Kraane-
veld, jm. 26 jaar en C. de la Rie, jd. 24
jaar. C. Kromwijk, jm. 31 jaar en A.
M. L. Secrève, jd. 26 jaar. G. O, de
Vries, jm. 31 jaar en M. A. v. Tiel,,
jd. 28 jaar. A. Corpel, /in. 27 jaar en
S. C. Toor ens, jd. 25 jaar. I. Ie Febre,
jm. 22 jaar en M. H. Schouten Gzn,
jd. 22 jaar. J. de Bruijn, jm. 23 jaar en
C. M. Sommeling, jd. 25 jaar. J. Hoom,
jm. 24 jaar en J. M. v. d. Dop, jd. 26
jaar. J. Maré, jm. 30 jaar en L. J. Wet-
selaar, jd. 22 jaar. M. B. Leuering, jm.
24 jaar en A. E. de-Fey, jd. 19 jaar.
K. Burgy, jm. 23 jaar en C. v. Weerlee,
jd. 24 jaar. M. Zaal, wedr. 33 jaar en
M. C. v. Bemmelen, wede. 28 jaar. H.
Stikkelorum, jm. 29 jaar en J. Brons
geest, jd. 27 jaar. Hi Droog, jm. 36 j.
en G. v. d. Spree, jd. 30 j.
Do Heer C. Briman. alhier slaag
de voor 't Acteexamen Nb. Nijver
heidsonderwijs.
De Heer G. Meyer alhier, slaag
de voor 't examen Fransch L.O.
Zaterdagmiddag is de öjarige J.
.Wi. H. zoekgeraakt. Het laatst was
zij gezien op de Oude Singel bij de
straat. Na lang dreggen werd zij om
10.40 levenloos opgehaald.
Ten nadeele van H. M. is een
rijwiel ontvreemd uit de Doelenkazer
ne.
Zondagmiddag had P. H. uit
Den Haag het ongeluk bij 't voet
ballen op 't L. F. C. terrein te vallen
en daarbij zijn sleutelbeen te breken.
Achter de Helmstraat waren Wj.
P. en P. J. V. op eenige daar liggende
balken aan 't wippen, waarbij ze kwa
men te vallen en 'n derde, W.-R. een
hersenschudding kreeg. P. J. V. werd
licht gewond.
Dr. Driessen verleende eerste hulp
Bij de Chr. H. JB. S. op de Rijns-
burgerweg is een geit opgevangen.. In
lichtingen bij de Politie.
Zondagmiddag had een vechtpar
tij plaats tusschen J. O. en D. K. top
het Levendaal. D. K. werd niet gevaar
lijk aan het linkeroog gewond.
Gisterenmorgen had in de Haar
lemmerstraat een aanrijding plaats tus-
sdhen een Auto en een melkwagen.
De schuld ligt vermoedeelijk bij den
bestuurder van den melkwagen.
Zaterdagmiddag is in de zwem
inrichting aan den Hooge Rijndijk van
iemand een bedrag van f 10 gestolen.
Het is te hopen, dat men den dief
spoedig te pakken zal krijgen, opdat
hij zijn gerechte straf kan ondergaan.
BINNENLAND.
DE STORMRAMP IN DEN ACHTER
HOEK.
Verrassend snel zegt „De Courant"
hebben de genietroepen en de burger
werklieden orde gebracht in den cha
os te Borculo. Toen gisteren de troe
pen voor het week-end per extra-trein
huiswaarts gingen, was dat verlof meer
dan verdiend.
Duizenden en nog eens duizenden
bezochten het verwoeste stadje. Een
voor deze streek ongekend groote po
litiemacht is op den been gebracht
om er voor te zorgen, dat het verkeer,
in deze omgeving geen stagnatie on.
dervindt.
Van heinde en ver komen auto's
en autobussen, volgepropt met men-
schen, om de gevolgen van de ramp
te zien.
Voor wie er nog komen van het
Wiesten uit, is het best, te rijden via
Zutphen, Vorden en Ruurlo. Men kan
Borculo dan verlaten in de richting
van Loc hem en heeft dan meteen een
mooien rit ook langs nog ongerept
natuurschoon.
Men mag gerust verwahten, dat de
Borculo'ers, nu zij eenmaal weten te
worden geholpen door de landgenoo-
ten, zelf de handen uit de mouwe|a
steken. Zij zijn goedsmoeds en waren
gisteravond nog laat in de weer om
de fragmenten hunner huizen iet 01
wat waterdicht te maken, althans zoo,
dat het bij regen er niet al te tnat izal
zijn. Glazenmakers herstelden ook al
veel en voortdurend worden dakpan
nen aangebracht.
De vele duizenden bezoekers zien
er rustig rond en geven blijk van hun
deelneming, ook in klinkende munt.
Wie met een auto door Borculo wil
rijden, betaalt daarvoor aan de collec
te-erende meisjes een gulden. De po
litie zorgt er wel voor, dat een be
kwaam autobestuurder in de stad geen
ongelukken aanricht.
Er kan nu ook gemakkelijker dan
in de afgeloopen week tegen diefstal
len worden gewaakt. Door dichtspij
keren van ramen en deuropeningen
kreeg men iets meer veiligheid.
De collecten, in het stadje gehou-
AAN HET ZOEKLICHT.
1
Leiden, 17 Augustus 1925. -
Ik moet, wat ik dezer dagen omtreofcl
de coalitie meedeelde, nog even aan
vullen.
Er is n.l. nieuw licht op deze kwe^
tie gevallen.
Vanuit Duitschland kwam het vooift
liberalisten en socialisten en andere'
coalitie-hatende of -vroezende groepen j
verblijdende bericht, dat het met deu
coalitie tóch op een eind loopt.
Het is de Frankf. Zeitung die zicÜ
met den profetenmantel tooide.
Dit Duitsche blad verwacht eentl
streng clericaal conservatieve politiek^
en zulk een politiek meent het, zal1
het verval van de reeds zeer verzwakn
te coalitie slechts verhaasten.
Er daagt dus wer hoop vaoor 'dö
tegenstanders van een rechts bewind.
Hun ongeluk is echter, dat ze ricï^
nu al tientallen jaren met dergelijke!
doodsberichte" van broodetende pro
feten laten blij maken. - i
OBSERVATOR
den, brengen gelukkig veel op. Het
aanzien van de bouwvallen prikkelt
de milddadigheid van hefpubliek. De»
kerkruïnes trekken het meest de be
langstelling. In die van de Hervormd^
kerk heft men entreegeld en het loopt)
er storm, ook al moet mén door een|
nauw poortje binnen treden en dam)
over puinhoopen en balken in het mid-l
denschip geraken.
Natuurlijk moeten nog ontzaglijke! j
hoeveelheden puin en balken worden!'
weggeruimd, wil men aan ordelijkenl
herbouw kunnen beginnen, maar, naar
verzekerd wordt, zal het bouwplan enefr.
giek worden aangepakt.
Vele winkeliers kunnen hun zaken nog)
niet openen en moeten daarvoor gun
stiger omstandigheden afwachten.
Men is het er hier wel algemeen over
eens, dat de schade voor de midden^
standers wel het zwaarst zal zijn te|
dragen, omdat zij een bijna niet té1
berekenen verlies lijden in hun winkeL
zaken.
De meeste huizen in het stadje!
zelf zijn wel is waar te herstellen, maar!
de vraag doet zich voor of het, met
het oog op de toekomstigen welstand!
van Borculo, niet beter ware, ook tam
behoeve der straten verb reeding, son*
mige huizen, die nog wel te repareerenl
ztjn, af te breken en meer achteruit
opnieuw op te bouwen. Zoo is het ook
met tal van slecht ingerichte woninn
gen, die naar men hoopt, maar niet
zonder meer zullen worden opgelapt.
Er is in den heelen Oosthoek vant
het land bijna geen auto of autobus
meer te krijgen. Alles wat op wielen
staat, is, naar het schijnt, aan 't rijden
naar Borculo. In vrachtauto's maakte!
men de vr©2mdsoortigste betimmerin
gen om ze toch maar voor passagiers^
vervoer te kunnen bezigen.
Steun ver leeninfl.
De Commissaris der Koningin in
Gelderland deelt ons mede, in verband
met de ongerustheid bij sommigen*
FEUILLETON.
Het geheim van Colde Feil.
17)
„Geeft u al dat geld uit", vroeg Ik,
„om mij gelukkig te maken?"
„Ik zou mijn heele fortuin willen ge
ven, om jou gelukkig te maken, Hes
ter", zei hij ernstig.
„U zou mij het gelukkigste meisje
van de heele wereld kunnen maken,
als u wilde", zei ik.
„Waarlijk, Hester? Wees er dan van
verzekerd, dat ik het doen zal", ant
woordde hij. „Waarmee kan ik dat
doen?"
„Door mij mijn vrijheid terug te ge
ven", zei ik. „O, mijnheer Blair, geef
mij mijn vrijheid, mijn woord terug-
Geloof mij", snikte ik met hartstoch
telijke tranen „geloof mij, dat ars
ik met u trouw, zal ik de ellendigste,
ongelukkigste vrouw van de wereld
zijn! Ik zal zoo ongelukkig zijn, dat
het leven alle bekoring voor mij zal
verliezen! Ik zal zelfs verloeren te glim
lachen. Wees edelmoedig wees no
bel onthef mij van mijn belofte zon
der mijn vader te laten lijden! Ik zou
u zoo dankbaar zijn, dat ik uit dank
baarheid u haast zou kunnen liefheb
ben 1"
Ik heb altijd gedacht, dat mijn woor
den hem ontroerden, want hij keek
lang en peinzend naar mij. Misschien
kwam er iets van medelijden met mijn
jeugd bij hem op:
„Je weet niet, wat je mij vraagt,
Hester, jij mooi kind", zei hij ten
slotte. „Neen, ik kan het niet doen. Ik
geef toe, dat ik een oogenblik in de
verleiding was maar neen, jij moet
de mijne zijn! Ik heb mijn heele hart
er op gezet om jouw tot vrouw te heb
ben en het verlangen van mijn hart
moet bevredigd worden.
„U zult nooit bevredigd worden",
snikte ik, want ik heb u niet lief."
„Ik zal spoedig genoeg dat liedje
weten te veranderen", antwoordde hij,
met een glimlach en ik zag, dat mijn
smeekbede, verre van gehoord te wor
den, hem meer dan ooit vaster in irijn
besluit deed zijn.
„Weet u wat er gebeurt met men-
schen, die zonder liefde trouwen?"
vroeg ik hem.
„Vertel mij dat eens, allerliefste phï-
losoof", antwoordde hij.
„De afstand tusschen hen wordt
steeds grooter", zei ik. „Ik weet geer.
grooter ellende op aarde dan een hu
welijk zonder liefde."
„Het komt wel terecht", zei hij, „ik
heb liefde genoeg voor ons beiden."
„Zal biets er u van overtuigen, dat
u het ergste doet wat maar mogelijk
is, èn voor uzelf èn voor mij?" riep ik
uit.
„Neen mijn lieve Hester, verlaat je
maar op mij niets zal mijn besluit
doen wankelen."
Het was mijn laat9te smeekbede. Ik
hoorde hem dien avond iets tegen tan
te Flora zeggen van een „mooi, pittig,
ondeugend kind."
„U weet", zei ik op zekeren morgen
tegen hem, „dat u met mij wenscht te
trouwen, ofschoon ik u niet liefheb.
U verwacht toch niet eenige betoonin
gen van mij en toegenegenheid van
mij?"
„Ja, dat doe ik wel, mijn mooie Hes
ter, over eenigen tijd", antwoordde hij.
„Dan zult u die nooit hebben!" riep
ik uit „nooit! Denk er aan, dat u
mij niet heeft gewonnen, zooals man
nen de meisjes winnen, die zij lief
hebben u heeft mij eenvoudig ge
kocht; maar ofschoon u mijn vrijheid
heeft gekocht, U kunt mijn hart niet
koopen."
Maar ik kon hem zelfs niet boos
maken; hij zei slechts, dat ik een
mc6:, eigenzinnig meisje was, en riat
al hec! spoedig ik bij hem zou komen
om gekust te worden. Toen voelde ik
mij ziek naar lick****» au *ivs: ik was
nog maar een kind. We trouwden en
mijn man nam mij mee op een huwe
lijksreis naar Italië.
„Het zou van geen nut zijn u te ver
tellen, hoezeer ik leed; hoe, terwijl de
dagen verliepen, ik meer en meer naar
huis verlangde; hoe ik wilde wegloo-
pen en dit ook zeker zou hebben ge
daan, als hij mij niet voortdurend had
bewaakt. Het verbaasde mij, dat ik
niet stierf van ellende en heimwee
Maar het vreemde was, dat hoe groo
ter de afkeer was, die ik hem toonde,
hoe hartstochtelijker hij mij liefhad.
Ja, er waren zelfs tijden, dat ik meen
de, dat juist mijn afkeer hem tot mij
aantrok. Om rechtvaardig te zijn, moet
ik erkennen, dat hij zeer vriendelijk,
geduldig en verdraagzaam tegen mij
was.
Wij waren enkele maanden getrouwd
geweest en ik was bleek en mager ge
worden, ik had vergeten hoe te glim
lachen er was niets over van de
oude, gelukkige Hester en op ze
keren morgen kwam mijn man bij me.
Ik zat lusteloos bij bet raam te kijken
naar het levendig gedwarrel in de stra
ten van Oud-Verona.
„Hester", zei hij, „heb je mjj nog
niet vergeven, dat ik je tegen je zin
getrouwd heb."
Ik antwoordde stug „neen" en dat
ik hem vooruit had gezegd, dat ik het
nooit zou vergeven.
„Ook niet als ik erken, dat het een
vergissing was, Hester", zei hij, „je
moet toch .erkennen, dat het een edel
moedige vergissing was."
Ik riep vol verontwaardiging uit, dat
het volstrekt geen edelmoedige ver
gissing was, maar integendeel de laag
ste, die een man kon begaan.
„Ik begin werkelijk te denken, dat
ik het niet had moeten doen", zei hij.
„Ik zie nu, dat het onmogelijk is liefde
te koopen."
„Ik wist wel, dat je dit moest ont
dekken", antwoordde ik.
„Maar Hester", zei hij, „de zaken
konden toch beter zijn dan ze zijn. J(j
bent ongelukkig en ofschoon de be
geerte van mijn hart vervuld is, ben
ik ook niet gelukkig. Probeer vriecde-
lij-k tegen mij te zijn. Je schijnt niet
te beseffen, dat elke booze blik, ieder
koel woord van jou een slag in mijn
gezicht is. Zie je. Hester, we zijn nu
eenmaal getrouwd, dat kan niet meer
ongedaan worden gemaakt. Zon bet
niet bet beste zijn om er van af te ma
ken, wat wij kunnen. Zou het niet be
ter ook voor jou zijn, als je probeerde
vroolijk en gelukkig te zijn en te ge
nieten van de weelde en de mooie din
gen om is heen?" (Wordt veroolffd).