CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
«5e JAARGANG
VRIJDAG 14 AUGUSTUS 1925
NUMMER 1591
COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Lelden en bniten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per weeki 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
Uit nummer aesiaai uii TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Onze landsverdediging
In breede kringen is er thans be
langstelling voor de vraag in welke
richting het nieuwe Kabinet, wat be
treft de landsverdediging zal sturen.
Eenige gegevens zijn bekend.
Men weet zoo ongeveer wat de In
zichten zijn van den nieuwen Minister
van Oorlog en Marine en bekend is ook
dat het in de bedoeling ligt op de de-
fei sieuitgaven een niet onbelangrijk
bedrag te besparen.
Omtrent de inzichten van Minister
Lambooy kan verwezen worden naai
hel R.K. deiensierapport in welks sa
menstelling hij een belangrijk aandee.
had en waarvan „Het Vaderland" het
volgende overzicht geeft:
Het rapport gaat uit van het stand
punt, dat wel de duur van dienst- en
oefentijden en de organisatie en sa
menstelling van het leger moesten her
zien worden, doch dat de grondslagen
waarop het Nederlandsche leger Is op
gebouwd ongewijzigd behoorden te
blijven. Vermoedelijk werd met dit
laatste gedoeld op de te bereiken oor
logssterkte.
Daarvan moest groote preventieve
werking uitgaan en er moest aange
stuurd worden op een zoo groot moge
lijke oorlogssterkte van deugdelijk ge
halte, terwijl de lasten en kosten zoo
veel mogelijk moesten worden beperkt
De oorlogsorganisatie, die de com
missie beoogde, telde dan ook o.m. be
halve de 72 veld- en 72 reserve batal
jons van het tegenwoordig stelsel, nog
72 territoriale bataljons.
De commissie (waarvan de heer Lam
booy de stuwende kracht was) wilde
het verblijf in de kazernes voor le
dienstplichtigen zooveel mogelijk be
perken.
In de vervanging van de kazernes
dror kampen zag zij echter geen heil
Zij wilde het meer zoeken in de ver
gunning om buiten de kaze ne bij fa
milie of kennissen te logeeren enz
Bovendien wilde zij den eersten oefen
tijd beperken door lichamelijke en mi
litaire vóóroefeningen, waarvoor een
verkorting van 2 maanden voor de
lichamelijke geoefendheid en van 3 of
wellicht 4 maanden voor beide veree
rigd zou worden verleend.
Voor de niet-vóórgeoefenden denkt
de commissie de oefentijden ongeveer
van den bestaanden duur, iets langer
zelf9, n.l. 6 maanden voor de onbere
denen, 13 maanden voor de bereden
artillerie en 2 jaar voor de cavalerie,
welke laatste zij echter vooral me*
vrijwilligers wide voorzien.
Bij deze oefentijden waren uitnemen
de instructeurs noodig. Overigens moes
ten alleen mèt het oog op de mobilisa
tie-bestemming zoo min mogelijk offi
cieren in dienst worden gehouden. I)e
daarbij gedachte vredesorganisatie
was echter, voor zoover er over geoor
deeld kan worden, in hoofdzaak zeker
niet kleiner dan die van het bestaan
de stelsel.
Op de intellectueelen zouden vrij
zware lasten gelegd worden: alle leer
lingen van liooger en middelbaar on
derwijs, van de 8e kl. M.U.L.O. en de
studeerenden voor onderwijzer moes
ten een vrijen middag per week en een
deel der vacantie offeren voor hun op
leiding tot aanvoerder, ter bekorting
van de opleiding in het leger, die an
ders voor sergeant 1 jaar zou duren.
Voor de verlofs-officieren bleven de
jaarlijksche opkomsten van 3 weken
en de win terbijeenkomsten gehand
haafd.
De wapens bleven in hoofdzaak on
aangetast; de genie zou wat beperkt
worden en de cavalerie uit de lichte
brigade verdwijnen, om plaat9 te ma
ken voor wielrijders; er bleven echter
vijf eskadrons behouden, waarvan 4
bij de artillerie werden ingedeeld.
De beroepsofficieren en beroepson
derofficieren zouden zooveel mogelijk
worden verkregen uit het verlofsper-
soneel. De commissie verwachtte voor
de afvloeiing van overcompleet gera
kend personeel en voor de doorstroo-
ming veel van een capitulanten-stelsel,
de openbare diensten zouden dus op
onbekrompen wijze de officieren en
onderofficieren aan betrekkingen moe
ten helpen.
De commissie berekende door haar
voorstellen een bezuiniging van f20
BUREAUHooigracht 35 - Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
millióen per jaar te kunnen verkrijgen
en wilde daarvan weer f 6 millioen
aan de uitrusting en bewapening be
steden."
Nu is intusschen een deel van de in
dit rapport geuite verlangens reeds ver
wezenlijkt, zoodat het voor het ver
krijgen van een ingrijpende bezuini
ging noodzakelijk zal zijn naar andere
middelen om te zien.
Vandaar dat met belangstelling de
plaiinen van de regeering inzake de
defensie worden tegemoet gezien.
Een gemakkelijke taak wacht den
nieuwen minister voor de defensie ze
ker niet.
Ingrijpend te bezuinigen zonder de
weerkracht van de weermacht te scha
den is een zeer gewenschte, maar een
niet minder moeilijke taak.
STADSNIEUWS.
De ramp te Boroulo.
De Nationale Bankvereeniging en de
Rotterdamsche Bankvereeniging heb
ben op al hun kantoren hun kassen
opengesteld voor stortingen van bedra
gen tot leniging van de stormschade
te Borculo. Deze bedragen worden gra
tis gegireerd naar het kantoor van de
Nationale Bankvereeniging te Borculo
en zullen in de groote Dagbladen ver
antwoord worden.
De Hoofddirectie van de Nationale
Bankvereeniging heeft de lijst geopend
met een gift van f 1000.
Aan ons bureau werd van „Twee ge
zusters" een gift van f 1 bezorgd.
Wij vernamen dat de Faam's klee-
dingmagazijnen een verzoek aan d n Bnr-
gemeester heeft gericht, tot het houden
van een sitraatcollecte, in de kleeder-
drachtep van. Gelderland, voor de j.l.
aangerichte stormschade.
De directie van Heck's Lunchroöms
heeft besloten de inzam ling ten behoeve
van het Olympisch Comité door middel
van iït'cJCs i.ooo.ooo ceoten-fotlds tijde
lijk stop te zetten.
De voor dat fonds in al hare lunch
rooms, benevens de winkels te Rotter-
en Nijmegen geplaatste offerbussen, die
nen thans voor ga. en voor de slachtoffers
van de ramp te Borculo en omstreken.
Directe hulp werd reeds door de di
rectie verleend in den vorm van e n
zending van ioo Kg. vleesciiwaren.
Waterpclc club „Bs Zijl I."
In de gemecnt.lijkc Zweminrichting
„De Zijl" heeft gisteravond de wat-r-
polo-wedstrijd plaats gevonden tusschcn
de Goudsche Z.- en P.-club III en de
Leidsche waterpolo-club „De Zijl", waar
bij de Goudenaren met 32 wonnen.
Wij kunnen de jonge Leidsche club
gelukwenschen met dezen uitslag, die
duidelijk genoeg zegt, dat de winnende
partij voor haar drie doelpunten hard
neeft moeten werken.
De leden van „De Zijl" hadden gedu
rende eenigen tijd onderricht gehad, on
der leiding van den Ned. Zwemband, en
zullen nu ook verder blijven oefenen met
medewerking van enkele trainers uit be
vriende 2usterclubs. Het bestuur van de
Zwemvereeniging „De Zijl" is dus wel
voortdurend werkzaam om het peil van
de sportieve verrichtingen zijner leden
te verhoogen, en zoo de vereeniging in
de zwemsport ter plaatse een steeds be
langrijker plaats te geven.
De 73-jarige C. v. H. is gistermid
dag op de Steenstraat ter hoogte van
de Binnenvestgracht van de bok eener
vrachtwagen gevallen, waarbij de man
eenige niet-ernstige verwondingen op
liep aan achterhoofd en gelaat.
Een wielrijder, J. v. K. maakte
zich gistermiddag op de Breestraat
wat druk voor een auto, dien hij moei
lijk kon ontwijken, en in een veel te
snelle vaart naderde. Het gevolg was
dat hij, het zekere voor het onzekere
nemend, tegen een wagen opreed, waar
bij zijn rijwiel gedeeltelijk vernield, en
hijzelf licht gewond werd.
Ook naar het oordeel der omstanders
reed de auto veel te hard.
Ten nadeele van de wed. de G.
is een handwagen ontvreemd-
Mej. J. S. is bij een twist mishan
deld door C. S. (geen familie van el
kaar).
Hedenmorgen geraakte aan het
Galgewater een paard van den expedi
teur van H. te water. Het beest zwom
het Galgewater door, onder de Blauw
poortsburg heen naar de Beestenmarkt
waar omstanders erin slaagden het op
den wal.te brengen.
Mej. C. M. de Haas alhier is be
noemd tot leerares aan de Hoogere Bur
gerschool te Helmond.
Gistermiddag heeft op het Kager-
■n^uy; een .ongeluk nlaats gegre
pen. Van een groep kinderen uit Delft,
die een boottocht maakten, viel de 9-
jarige Schouwstra overboord. Pogingen
om den jongen te redden, hadden helaas
geen resultaat, zoodat moet worden aan
genomen, dat hij verdronken is.
Het lijkje is nog niet gevonden.
BINNENLAND.
Aanrijding van de auto van de
Koningin.
Door het roekelooze rijden van een
andere auto werd gisterenmiddag de
auto, waarin de Koningin was gezeten
bij het Aardhuis te Apeldoorn zeer
licht aangereden. In de bocht van den
weg trachtte een auto, die snel kwam
aanrijden, een stilstaande auto voorbii
te rijden op het oogenblik waarop juist
de auto van de Koningin de stilstaan
de auto passeerde.
De chauffeur van de Koningin kon
door zeer krachtig remmen nog juist
een botsing voorkomen. Er is proces
verbaal opgemaakt.
Bezuiniging.
Naar de „N. R. Ct." verneemt zijn
voor de betrekking van hoofddirecteur
der registratie en domeinen aan het
departement van financiën op de be
grooting voor 1926 geen gelden uitge
trokken.
Oud-Minister Aalbsrse.
Gelijk wij voor eenigen tijd bericht
ten, is aan Mr. P. J. M. Aalberse een
plaat-s in de hoofdredactie van „Het
Centrum" aangeboden. Dit blad meldt
nu, dat de oud-Minister thans dit aan
bod hoeft aangenomen en zich voor
stelt, tegen 15 Augustus a.s. zijn func
tie te aanvaarden.
De ex-kroonprins en fiscus.
Van Wieringen wordt aan „De Rot
terdammer" gemeld:
In October 1923 heeft bij de behan
deling van de gemeentebegrooting voor
het volgende jaar, de Gemeenteraad
besloten nogmaals te trachten den ex-
kroonprins, die toen nog niet naar
Oels was vertrokken, te doen bijdra
gen in de gemeentelijke inkomstenbe
lasting. Door den overgang der heffing
naar het Rijk, was de Raad echter niet
meer bevoegd zelf een aanslag op te
leggen, waarom aan den inspecte u*
der directe belastingen een desbetref
fend verzoek werd gedaan. Daar een
aanslag wegens hoofdverblijf reeds
vroeger was vernietigd, meende ge
noemde inspecteur dat deze ook thans
om dezelfde redenen, welke vroeger
hadden gegolden, achterwege behoor
de te blijven, maar wel kon een aan
slag worden opgelegd als woontorens.
Het gemeentebestuur heeft hiervoor
de noodige opgaven ingezonden, waar
na de prins werd aangeslagen over de
dienstjaren 192223 en 192324. De
kroonprins ging hiertegen in beroep
en Gedep. Staten van Noord-Holland
hebben thans bericht, dat beide aan
slagen door hun college zijn vernïetrgd
Burgemeesters en Secretarissen.
De Provinciale Vereeniging van Bur
gemeesters en secretarissen in Zuid-
Holland houdt op Zaterdag 5 Sept. a.s.
des namiddags te een uur, in het ge
bouw Javastraat 26 (de Raadzaal) te
's-Gravenhage een algemeene leden-
vergdering. In deze vergadering zal
door den heer J. Luyerink, Burge
meester van Vlaardinge-Ambacht,
een inleiding worden gehouden over
het onderwerp. De overlading van den
Raad. De heer J. C. Baumann, Burge
meester van YVoubrugge zal een be
spreking houden over: art. 1401 B.W
en ten slotte zal de heer Jac. van Wa
ning, Burgemeester van Ouderkerk a
d. IJsel een inleiding houden van de
bespreking van „Willige Burgemees
ters achter onwillige kiezers."
Na afl.oup der vergadering zal een
tramrit plaats hebben, waarbij o.m. 'n
bezoek aan de nieuwe bad- en zwem
inrichting in het Zuiderpark zal wor
den gebracht.
Abnormale prijzenl
De prijs van de kleine boerderijtjes
op den zandgrond wordt hoe langer
hoe hooger. Zoo verkocht een landbou
wer onder Barneveld zijn plaatsje van
ternauwernood 3.5 H.A. tegen den ab-
normalen prijs van f 11.000.
De zetel van bloembollencultuur.
In verband met de voorbereiding
van de behandeling door een buiten
gewone algemeene vergadering van het
eigen gebouw-vraagstuk, heeft het
hoofdbestuur van de Algemeene ver
eeniging voor bloembollencultuur be
sloten, deze vergadering diè aanvan
kelijk in het begin van September zou
worden gehouden te bepaler^ op 28
September.
Zooals bekend is, stelt het hoofdbe
stuur voor, Spaar en Hout van de ge
meente Heemstede te koopen.
Het koninklijk bezoek aan Friesland.
De koninklijke familie en gevolg zul
len zich op Maandag 7 September ter
stond na aankomst te Leeuwarden met
den trein van 10 u. '9 v.m. per auto
over Veenwouden en Dokkum naar
Wierum begeven, waar op den zeed.f.t
van de contributie Westdongeradeel
een oogenblik zal worden vertoefd.
Daarop wordt naar Holwerd gereden,
waar H. M. zich naar Ameland in
scheept. Gedurende het verblijf op dit
eiland, dat zal duren tot den volgen
den namiddag, zulen alle dorpen, het
waterschap „De Grieën" en het in voor
bereiding zijnde waterschap „De Buru-
mer Grieën" worden bezocht.
In den namiddag van 8 September
aan den vasten wal teruggekeerd, be
geeft H. M. zich per auto via Ferwerd
en Stiens naar Leeuwarden. De aan
komst aldaar is bepaald op omstreeks
half vier Ruim een uur later ontvangst
ten Stadhuize.. Vervolgens een défilé
op het Zaailand. Vandaar rijdt de ko
ninklijke stoet langs den Noordersin
gel om de 4n dien singel liggende ge-
pavoiseerde Leeuwarder jachtvloot in
oogenschouw te nemen.
Den volgenden morgen is er een kin
deraubade, vervolgens een rijtoer door
de stad.
Omstreeks 1 uur vertrekt de Konink
lijke familie naar Sneek ter bijwoning
van de herdenkingsfeesten. De dag
wordt, besloten met een boottocht op
het Sneekermeer. Deze eindigt bij Ou-
deschouw, vanwaar H.M. ziclj per auto
naar het station Akkrum begeeft, waar
de Koninklijke trein voor Het Loo ge
reed zal staan.
„Patrimonium."
De commissie uit „Patrimonium"
die te Utrecht bijeenkwam, met de op
dracht het Verbondsbestuur te rappor
teeren over. de samenstelling van leid
raden ten gebruike van het Verbond
„Patrimonium" in 1925'26, is, reke
ning gehouden met de wenschen op
gekomen uit de afdeelingen, er in ge
slaagd een tiental onderwerpen aan te
geven, waarvan vijf van principieele
en vijf van practische strekking zijn.
Het Verbondsbestuur zal worden ge
adviseerd, die leidraden te laten sa
menstellen door menschen die met het
practische leven van de afdeelingen op
de hoogte zijn. De commissie wijst
voor elk der leidraden een persoon
aan. Wordt door het Verbondsbestuur
overeenkomstig den wensch van de
commissie gehandeld, dan zullen de
leidraden zoo eenvoudig mogelijk wor
den gemaakt, zullen vreemde woorden
zooveel mogelijk worden vermeden en
gemakkelijk te raadplegen lectuur aan
gegeven worden, terwijl de lengte der
leidraden, die men gaarne in 't Bonds
orgaan zag opgenomen, de lengte van
1.5 kolom niet moeten overschrijden.
Voorts zal de commissie het Ver
bondsbestuur eenige algemeene wen
ken geven, die men gaarne in een rond
schrijven den afdeelingen zag toege
zonden.-
Buitenlandsch briefport.
Naar de „Res.-bode" verneemt zal de
aangekondigd^, wijziging van de Bui-
tenlandsche portbedragen met ingang
van 1 October a.s. ingevoerd worden.
Het buitenlandsch tarief wordt dan
als volgt gewijzigd: 15 cent voor brie
ven; 10 cent voor briefkaarten en 3
cent voor drukwerken.
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarieL
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage*
lijks geplaatst ad 40 cent.
BelanarijHste nieuws in dit Hummer.
Uit het Sociale Leven.
Het conflict in het metaalbedrijf.
De Metaalbond heeft aan de hoofdbe
sturen van den Algemeeneh Nederland-
schen R.-K. Metaalbewerkersbond in Ne
derland en den Nederlandsnchen Neutra
len Bond van Metaalbewerkers en arbei
ders in aanverwante vakken den volgen
den brief gezonden:
De kwestie van het conflict te Rotter
dam, is op vefzoek van het dagelijksch
bestuur, in alle afdeelingen van den Me
taalbond uitvoerig besproken, nadat het
dagelijksch bestuur de afdeelingen en ver
spreide leden nauwkeurig van dén loep
der gebeurtenissen en van aen stand van
het conflict op de hoogte had gebracht.
Hierna is de aangelegenheid opnieuw
behandeld do'or de afgevaardigden der
afdeelingen en der verspreide leden, daar
toe met het dageliiksch bestuur ia eea
Binnenland.
De wederopbouw van Boreale. Krach
tige steun van de regeering.
Di3 heer H. A. Derksen, een bekend
man in onderwijskringen, overleden.
Buitenland.
Bij Amiens heeft een ernsiig spoor
wegongeluk plaats gehad.
Getracht zal worden, de Fransche
bankbediendenstaking naar het buiten
land uit te breiden.
Het an'jwoord aan Dnitschland in
zake het veiligheidspact is door het
Britsche kabinet goedgekeurd.
Echtscheiding van Moestaia Kemal
Pasja, den president der Turksche Re
publiek.
.ergadering van het algemeen bestuur
^ereenigd.
Hetgeen het dagelijksch bestuur had j
medegedeeld, was in het kort dit: de
akvereenigingen hadden, als voorwaarde
voor hare medewerking aan de oplossing
van h'et conflict, aan den Metaalbond
een principieelen eisch gesteld, van zoo
danige strekking, dat de beslissingen van
de regeering inzake algemeene overwerk-
vergunningen niet doorslaggevend zou
den zijn.
De Metaalbond verklaarde m'et alge
meene stemmen dat, indien dit de bedoe
ling der vakvereenigingen mdcht zijn,
zulks een hervatting van de pogingen
ter beëindiging van het conflict voor den
Metaalbond onmogelijk zou maken, aan
gezien de Metaalbond zich op het stand
punt stelt, dat de vakvereenigingen zich'
niet mogen verzetten tegen het uitvoe
ren van algemeene overwerkvergunnin-
gen, langs volkomen wettelijken weg ver
kregen. i
De gedachtengang van den Metaalbond
is als volgt
Indien de werkgever een algemeen©
overwerkvergunning voor zijn bedrijf noo
dig acht, is hij gehouden, deze aan de
regeering door bemiddeling van de daar
toe aangewezen ambtenaren aan te vra
gen, en heeft hij de gelegenheid, de
noodzakelijkheid van deze overwerkver
gunning met mondelinge en schriftelijke
argumenten te bepleiten.
De vakvereenigingen hebben, indien zij
de overwerkvergunning ongeweiischt ach
ten, blijkens de ervaring, harerzijds de1
gelegenheid, haar zienswijze en tegenar- -
gumenten mondeling of schriftelijk voor
den betrokken xegeeringsambtenaar te
brengen.
De beslissing inzake het al of niet
verleenen der vergunning berust dan bij[
de regeering.
Valt deze beslissing in hoogste instan
tie voor den werkgever ongunstig uit, dan.
is deze verplicht en genoodzaakt, daarin
te berusten. Valt deze beslissing echter
ten gunste van den werkgever, doch tegen
de wenschen van de vakvereenigingen uit, j
dan zijn deze laatste evenzeer gehouden,
in deze beslissing te berusten, hoe zwaar
haar dit ook moge vallen.
De Metaalbond acht het ontoelaatbaar,
dat de vakvereenigingen tegen een der
gelijke beslissing in verzet komen door bij
den betreffenden werkgever actie te voe
ren, op deze wijze een macht willende
vormen, die boven de regeeriog staat;
hij zal met alle middelen, die hem, Me
taalbond, ten dienste staan, een dergelijke j
machtsontwikkeling tegengaan.
Gezien de buitengewoon ernstige ge
volgen, die er .uit kunnen voortvloeien,
indien de vakvereenigingen. het bovenbe
doelde standpunt zouden handhaven, ver
zoeken wij u, een duidelijke schriftelijke
verklaring in deze principieele kwestie te
willen geven. 1
De Metaalbond verklaart zich bereid
om, indien uit uw antwoord blijkt, dat
op dit punt overeenstemming tusschen.
den Metaalbond en uwe vier organisaties
bestaat, ten spoedigste met uwe organi
saties in overleg te treden teneinde t©
trachten, het conflict te Rotterdam, tol
een voor beide partijen aannemelijke op
lossing te brengen.
Het zal ons aangenaam zijn, uw ant
woord op dezen brief spoedig, liefst bin
nen 8 dagen, te ontvangen.
Dreigend conflict in de Goudsche
aar dew erkindustrie.
Onder de arbeiders en arbeidstere,
werkzaam in de Goudsche aardewerk
industrie, is een actie gaande, die ten
doel heeft, te weigeren langer te wer
ken, zoolang niet duidelijk vast zal
staan, wat de loonen en verdere ar
beidsvoorwaarden zijn.
De samenwerkende organisaties, Ne
derlandsche Vereeniging van Glas- en
Aardewerkindustrie, de R.K. F&brieks-
arbeidersbond en de Chr. F&brieks- en
Transportarbeidersbond hebben voor
stellen ingediend bij de werkgevers, ia
