yi iiuiitiiier üËSiaai uu (Wtt üiauen. CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN Belangrijkste nieuws in dit Nummer. 6e JAARGANG WOENSDAG 5 AUGUSTUS 1925 NUMMER 1583 COURANT ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal 2.50 Per week 0.19 Franco per post per kwartaal I 2.90 BUREAUHooigracht 35 Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentiên per regel 22l/t cent Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief. Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiên bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dage lijks geplaatst ad 40 cent. EERSTE BLAD. Een onbevredigende voorslag. In de brochure van Dr. van der Vaart Smit wordt inzake de onderwijs wetgeving! een nieuwe koers bepleit, mede in het belang van sRijks finan ciën. Daarmee komt de schrijver op prac- tisch, en op voor hem tevens gevaar lijk terrein. De splitsingzucht die intusschen niet zoo erg is als 't vaak wordt voor gesteld moet worden getemperd. Ongewenschte schoolstichting moet winden voorkomen. Tegen de thans geldende bepaling, die op 1 Januari 1928 eindigt, heeft de schrijver bez»vaar, omdat ze geen ond.erscheid maakt tussclien toelaat bare en ongewenschte schoolstichting en omdat ze, althans in beginsel, de vrijheid van ons onderwijs aantast. Daarom wil hij zoodanige princi- pieele wijzigingen in de wet, dat voor zoover niet 't algemeen belang het stel len van bepaalde belemmeringen eischt, althans de financieele gevolgen van ongewenschte splitsingen, niet meer ten laste van de schatkist zul len komen. Of dat mogelijk is? Deze vraag wordt toestemmend beantwoord. En dan wijst de schrijver er op, dat onder de ouders een drietal richtingen duidelijk is te onderscheiden, n.l. de R. K. richt'ng. 'Ie Prot. Christe lijke en de richting die met den naam „neutraal" aangeduid kan woiden. Naar deze onderscheiding zijn er R. K. scholen, scholen met den Bijbel, en „neutrale" scholen. Dat zijn, naar de schrijver meent, de "hoofdrichtingen en naar zijn oor deel kon de wetgever met die onder scheiding in het algemeen volstaan. Verder behoeft hij, strikt genomen, niet te gaan. En zoo zou een oplossing gevonden kunnen worden in dezen zin, dat de gunstige financieele bepalingen gelijk de wet van 1920 die voor schoolspl't- sing enz. ten laste der staatskas thans bevat, in plaatsen beneden zekere grootte b.v. beneden de 10.000 inwo ners alleen zullen gelden voor deze drie richtingen die dan elk een school zouden kunnen krijgen. In grootere plaaten zou dan van het devies, dat de Staatskas niet meer dan drie scholen wil 'hcnoreeren, kunnen worden afgeweken, mits onder zeer strenge bepalingen, b.v. in dien zin, dat een minimum van 100 of desnoods 200 kinderen gesteld werd. Op deze wijze, meent de schrijver, zou veel bezuingid kunnen worden, zonder de vrijheid aan te tasten, aan gezien wie verder wil gaan, daartoe 't volle recht heeft, mits hij 't dan ook zelf betaalt. 't Komt ons voor dat het een zoowel als het ander, op een misvatting be rust. Immers er zijn voorbeelden te over, dat in plaatsen- met 8000 a 10.000 in- woners naast openbare en R. K. scho len, bloeiende scholen op Herv. en Geref. grondslag worden gevonden. Door bepalingen te maken alsjiier bedoeld, zou dus niets, of zoo goed als niet bezuinigd worden, maar wel zou het Christelijk onderwijs in zijne ont wikkeling worden belemmerd, terwijl de vrijheid van de ouders zeer ernstig zou worden beperkt. 't Is toch niet zoo. dat het stichten van een Geref. School naast een Her vormde of omgekeerd, beslist als een gevolg van onnoodige splitsingzucht moet worden aangemerkt. Daarvoor kunnen inderdaad zeer ernstige rede nen aanwezig zijn. En we zouden zeker al heel ver van den goeden weg zijn afgeraakt, in dien de Overheid hier reeds bij voor baat haar veto uitsprak. De vrijheid van onderwijs zou wor den geschaad, zonder dat een bedrag van beteekenis bezuinigd werd. Want 't moge ai waar zijn dat hier en daar een school werd gebouwd, die over bodig kan worden geacht, dit getal i9 zoo gering, dat het op den toestand van 'slands financiën al zeer weinig invloed uitoefent. De hier geopperde gedachte lijkt ons dan ook absoluut onaannemelijk en in strijd met de bevrediging. De vrijheid van 't Christelijk onder wijs zou aan banden worden gelegd, Maar ook de vrijheid van het vrije en neutrale onderwijs. De schrijver zou toch, waar moge lijk, de openbare school aan de neu traal gezinde ouders in beheer willen geven. Als voorwaarde zou daarbij ge steld kunnen worden, dat de neutrali teit strikt gehandhaafd blijft en dat de bestaande scholen met al het perso neel in functie moeten worden over genomen. Een wonderlijke vrijheid is datl Vergeten wordt, dat er juist in de kr'ngen van het openbaar onderwijs zeer veel ontstemming heerscht, om- Jat men het met de z.g. neutraliteit niet kan vinden en (of) omdat men ernstig bezwaar heeft tegen de opvat tingen van het in functie zijnde perso neel. Hoe men nu eenerzijds de leuze kan aanheffen: „de school aan de ouders" en de ouders tegelijkertijd kan dwin gen genoegen te nemen met de be staande richting en het aanwezige personeel is ons een raadsel. De vrijheid zou op deze wijze voor alle richtingen meer dan ooit worden bedreigd. De bezuiniging zou al zeer gering zijn. En de ..bevrediging" eerst recht on bevredigend. STADSNIEUWS. veem. De knaap was n.l. in z'n woon plaats overreden door een auto en ernstig gewond opgenomen. Reeds dadelijk na het ongeval werd geconstateerd dat een arm, een been en enkele ribben waren gebroken. Naar wij' hedenmorgen vernamen, was de toestand van het kind naar omstandigheden goed, en bestond er geen direct levensgevaar. Op het binnenplaatsje van een wo ning in het Kooi park is gistermorgen het 8-jarig zoontje van de familie W. spelen derwijs van een 2 M. hoogen muur ge vallen. Hoewel men aanvankelijk meende aan ernstige gevolgen te moeten denken, bleek bij nader onderzoek, dat de knaap er, behoudens enkele ontvellingen, goed was afgekomen. De heer Th. J. B., uit Voorschoten, moest gisteren voor het stadhuis even op de tram wachten, en lei een pakje, dat eenige pas gekochte galanterieën bevatte, zoolang in een vensterbank. Toen de tram was gearriveerd, en hij het pakje wilde meenemen, bleek een onbekend iemand hem reeds vóór te zijn geweest. In zeker stadsgedeelte werd eergis teravond een jonge vrouw door een on bekend gebleven voorbijganger op een minder fatsoenlijke manier vastgegrepen. De dame in kwestie bleek echter nogal kordaat te zijn, en gaf den aanrander zoo'n flinke mep in het gelaat, dat hij er ijlings vandoor ging. Goed zoö. juffrouw. BINNENLAND. Kezk-Consecratie. De nieuwe St. Josephs-kerk zal op Donderdag 17 September door den Bisschop worden geconsacreerd. Eenige weken later zal de kerk in gebruik kunnen worden genomen. Chr. jGngelïedenvereenigiug v Josua 24 14b. Na een tamelijk onrustigen nacht, waarin de* meeste jongens geen oog toededen, zooals dat ook in den mili tairen dienst wel gebeurt, werd om streeks zes uur al „op corvee" gegaan, zoodat te acht ure het ontbijt genuttigd was en men op weg toog naar Huizen, naar de Zuiderzee, om de badwed- strijden te hernieuwen, wat helaas niet zoo erg gelukte, vanwege den modder aan de oevers, waardoor sommige voeten schenen veranderd in lichaams- deelen van zwarten. Toen het tijd was voor de koffie, was niemand met minder dan een half brood tevreden, waaraan sommigen echter nog niet genoeghadden. Na den terugweg, welke weer door bosch en hei, langs velden en weilan den ging, kwamen ze net op tijd om de warme etenswaren te verorberen. Na een rustig uurtje werd de slaap plaats opgezocht, waar het wel wat kalmer zal zijn toegegaan, daar velen van vermoeidheid de oogen niet langer konden openhouden. Een enderscheiding voor Prof. Kamerlingh Onnes. Bij Kon. besluit van 11 Juli j.l. is aan dr. H. Kamerlingh Onnes, oud- hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit te Leiden, vergunning verleend tot het aannemen der onderscheiding van commandeur der 1ste klasse van de Orde van St. Olaf van Noorwegen. De N. Z. H. T. M. Ged. Staten van Zuid-Holland heb ben aan de Npord-Zuid-Hollandsche Tramweg Maatschappij vergunning verleend, voor den aanleg en de in standhouding van sporen op den Sta tionsweg te Leiden. Chr. Mil. Tehuis. Gisteren was er een gezellige avond in het Tehuis voor Militairen aan den Morsch weg georganiseerd. De verjaardag van H.M. de Koningin Moeder werd op een feestelijke wijze her dacht, terwijl deze avond tevens als een welkomstavond was bedoeld voor de pas opgekomen recruten bij het. 6 R.V.A. en de landstormers. Een zeer gezellige en aangename stem ming heerschte er den geheelen avond. Een muziekgezelschap gaf een keur van mooie nummers, keurig uitgevoerd, ter wijl een tweetal jonge dames op meester lijke wijze de piano bespeelden. Verder werd er nog een enkel stukje keurig gereciteerd. Dankbaar en voldaan keerden onze mi litairen 's avonds eerst om li uur huis waarts. Zij konden hun avond rekken, dank zij de avondpermissie, den pas op gekomen mil. verleend door de Com mandanten van het 4 R.I. en 6 R.V.A, Gisteren werd hier in het Acad, Ziekenhuis binnengebracht het 6-jarig poontje van de fam. H. te Waddinx- De overbracht van de portefeuilles. Gistermiddag hejf: de overdracht plaats gehad van de minister-porte feuilles aan het nieuwe Ministerie. De minister-president, de heer Co- lijn, nam tevens ad interim over de portefeuille van Kol "Jn. Minister Weiter en onze koloniale politiek. De heer \\V. icjft ons persoon lijk, aldus de correspondent van de „Tel." te Weltevreden, in een kort onderhoud, dat wij met den niéuwen minister mochten hebben, bevestigd, dat hij de portefeuille van Koloniën in het kabinet-Colijn heeft aanvaard. Omtrent de te volgens regeerings- politiek ten aanzien van hett koloniaal bewind, kon minister Weiter ons no< niet nader inlichten, daar Z.Exfc. over verschillende bei an—dj het kv:~t: na aankomst in Nederland, met den kabinetsformateur van ged~cvt:n denkt te wisselen, alvorens de groote lijnen1 definitief zullen worden vastgesteld. Z.Exc. verheelde intusschen niet, dat hierbij de kwestie van den over gang van de defensie van ons koloni aal bezit van het departement van Oor log naar dat van Koloniën inderdaad een punt van ernstige bespreking zal uitmaken. Het afscheid van minister Aalberse. Naar de Volkskrant verneemt, zul len de ambtenaren van het departe ment van arbeid aan de|n scheiden den minister mr. Aalberse een gen schenk aanbieden, bestaande in twee gebonden deelen, waarin alle stukken zijn opgenomen, die de minister met de Kamer gewisseld heeft, met inbe grip van de redevoeringen, die hij in de Kamers gehouden heeft. De deelen zijn: periode 19181922 en 19221925, welk laatste deel nog niet gereed is, omdat daarin nog dient te worden opgenomen het proces-ver baal der overdracht van de ministers- portefeuille. Salarissen Rijkspersoneel. Krachtens het Bezoldigingsbesluit 1925 wordt de toeslag voor de Rijks ambtenaren, die door de bezuiniging meer dan 10 pCt. in inkomen zouden dalen, alleen over 1925 uitgekeerd. Naar het „Hbl." verneemt is op de door de 'Departementen ontwor pen begrooting voor 1926 op het be houd van dien toeslag gerekend, het geen wel niet zonder voorkennis van den Minister van Financiën zal ge schied zijn. Ned. Katholieken dag. Gistermiddag te half drie hield de Derde Nederlandsche Katholiekendag zijn eerste algemeene vergadering de groote zaal van den Dierentuin te 's-Gravenhage. Na de openingsrede van Mr. A I. M. J. Baron van Wijnbergen, hield pater B. H. Molkenboer O. P., lector aan de R. K. Universiteit te Nijmo- gen een rede over „de beteekenis van het katholicisme als hoofdfactor in beschaving van Europa". Vervolgens had een grootsche hul debetuiging plaats voor de drie af getreden katholieke ministers Ruys, Aalberse en Van Swaay. Baron Van Wijnbergen huldigde op enthousiaste wijze de verdiensten van deze drie mannen. De vergadering bracht hun een grootsche ovatie. Gisteravond om 8 uur had de twee de algemeene vergadering plaats. Pastoor Brune uit Maastricht hield een rede over „ons volk gekerstend door Roomschen tot Roomschen", tér- wijl prof. dr. Gerard Brom uit Nij megen een rede hield over „Onze ste den als getuigen van ons Katholiek erleden". De sociale wetgeving voor de kantoor- en winkelbedienden. De hoofdbesturen van den Ned. R>. K. Bond van Handels-, Kantoor- en Winkelbedienden „St. Franciscus van Assisië" en de Nederlandsché. Vereeniging van Christelijke Handels- en Kantoorbedienden hebben zich tot den Raad der Ministers gewend'met het verzoek om in de nu komende regeeringspcriode spoedig een regeling te treffen voor de doorvoering van de Maatregelen van bestuur, inzake de Arbeidswetgeving voor de kanto on en winkels en de invoering van een Rijkswet op de winkelsluiting ook des Zondags, wijl de huidige Zondags wetgeving practisch geen voldoende beperking oplegt voor de sluiting der winkels. Hiervan is tevens afschrift gezon- 'len. aan den Minister van Arbeid, Handel en Nijverheid, met het ver- om hun hiervoor een audiëntie toe te staan. Ook werd afschrift gezonden aan de verschillende fracties der Tweede Kamer. Binnenland. De ingebruikneming van de nieuwe kaasmarkt te Bodegraven. Gistermiddag heeft de overdracht plaats gehad van de minister-Porte feuilles aan het nieuwe ministerie. Buitenland Het onderhoud Briand—Chamber lain zal waarschijnlijk in den loop der volgende week plaats hebben. De socialist Brnnet blijft voorzitter der Belgische Kamer Prijzen controle-commissie, „Het Volk" verneemt dat door don vorigen m'nister van Arbeid kort gele den aan de besturen van S. D. A. P. en N. V. V is medegedeeld, dat de minis b'i r'c sa— '1 ing van de Prijzen controlecommissie op onverwachte moei lijkheden is gestuit, waardoor deze sa menstelling niet zoo spoed'g haar beslag he «ft kunnen krijgen, als gehoopt was. Waar inmiddels het kabinet demissi onnair is gewdrden. was de regeering van meening, dat het. niet meer op haar weg lag. de (jommissie in te stellep, doch dat dit behoorde te worden over Ja ten aan het nieuwe kab'ndt. Door den minister zijn maatregelen pgirnffo n ondat dp*m aanwplpcenheid on middellijk na het optreden van het nieuwe kabinet aan £ijn qjovolger wordt voorgelegd. Overheidspersoneel en vakbeweging, Het bestuur van het Ned. Verb end van Vakverernigingen heeft in over leg met het béstuur der S.D.A.P. be sloten, een commissie in te stellen, welke tot taak krijgt het loonvraag- stuk van het overheidspersoneel te on derzoeken en welke tevens het vraag stuk der medezeggenschap van het personeel en der vakvereenigingen in overheidsdienst in studie zal nemen. S. D. A. P. EN N. V. V. Het dagelijksch bestuur van het N. V. V. heeft opnieuw een „verklaring" afgelegd in Het Volk, naar aanlei ding van de artikelen van den heer Vliegen over het geschil tusschen S.D. A.P. en N.V.V. Wij ontleenen klei aan: Wat met het bazig optrekien van Stenhuis bedoeld wordt, weten wij niet. Wanneer Vliegen in dit verband herinnert aan de brochure van De Miranda, dan zij er de aandacht op gevestigd, Vliegen weet dat heel goed dat Stenhuis in deze gehan deld heeft krachtens het besluit van het Verbondsbestuur, welk besluit later door den Bestuursraad van het N.V.V. is bekrachtigd. Uit deze opmerking van Vliegen is kwalijk een andere conclusie te trek ken, dan dat van de zijde van het P B. de officieuse besprekingen gesabo teerd zijn, uitsluitend uit persoon lijke overwegingen. Is deze veronderstelling juist, dan wordt het zeker tijd, dat men in Par tijkringen gaat begrijpen, dat de be langen der arbeidersklasse niet op geofferd mogen worden aan persoon lijke gevoeligheden van dezen of ge nen leider. Het standpunt van Vliegen komt hierop neer, dat de vakbeweging geen zelfstandige taak heeft ten aanzien van onderwerpen die geheel van wet- gevenden aard zijn. Wij gelooven niet, dat het zin heeft verder met Vliegen te debatteersn over de vraag, wat der vakbeweging wel en niet geoorloofd is. Hij waant zich nog in den tijd, toen de partij de bevelen gaf, en de vakbeweging goed genoeg was, haar medewerking ter op luistering van demonstraties enz. te verleenen. Wanneer de meening van Vliegen op dit punt inderdaad de opvatting van de Partij weergeeft, dan willen wij niet verhelen, dat ten opzichte hiervan een diep meeningsverschil tus schen partij en vakbeweging aanwe-, zig is. De onmondigheid, waarmede Vlie gen de vakbeweging wil bestempelen, kan zij, vooral gezien de ontwikke ling dér na-oorlogsjaren, niet aanvaar den. Het P. B. zal moeten begrijpen, dat zij dezen ontwikkelingsgang niet zonder groote schade voor de bewe ging kan voorbijgaan of ontkennen. Bijzondere leerstoelen. Naar aanleiding van het stichten van bijzondere leerstoelen aan verschillende universiteiten schrijft Prof. Obbink in het Algemeen Weekblad voor Christendom en Cultuur", dat hij het een bezwaar acht dat de Hooger Onderwijswet geen. enkele financieele voorwaarde stelt voor het stich ten van een bijzondere leerstoel, noch voor het salaris van den hoogleeraar. Wanneer een of andere vereeniging een bijz. hoogleeraar benoemt, en de benoem de stelt zich tevreden met den professor- titel plus f 100, dan is de zaak in orde. Dat behoeft niet erg te zijn, maar kan erg worden, omdat de deur openstaat voor een heirleger van. schijn-professoren, die eigenlijk wat anders zijn. Een tweede bezwaar tegen dit instituut dat bepaaldelijk de theologische bijz. pro fessoren betreft, is, dat het waarschijnlijk altijd confessioneele leerstoelen zijn, die op deze wijze worden gesticht (vrijzin nig, confessioneel, gereformeerd). En dat behoort aan een universiteit niet thuis, da: is een kwestie voor de kerk. De hoogleeraren aan een Rijksuniversi teit behooren niet gebonden te zijn aan eenige kerkelijke leerstelling, noch vrij zinnig, noch orthodox. En dat zijn de bijzondere hoogleeraren wél. Allemaal. Mijn derde bezwaar aldus Prof. Ob bink is, dat de vereeniging, die be noemt, meestal geen wetenschappelijk ka rakter draagt. j De Evangelische Vereeniging, de Gere.f Bond, de Confessioneele Vereeniging, de Ethische vereeniging, de Protestantenbond dragen geen van alle een wetenschappe lijk karakter, maar óf een dogmatisch, óf een meer algemeen religieus. Onder de' bovengenoemde religieuse ver- eenigingen zijn er nu reeds, die van den minister het recht kregen een bijz. hoog leeraar te benoemen. Wij achten dat oen ernstige fout. Het lijdt geen twijfel, of binnen niet te langen tijd zullen we een theosofisch, een spiritisch, een scientis- tisch, een chiliastisch, een adveotistisch, een mormoonsch bijzonder hoogleeraar hebben. Wie heeft het recht hun te ont houden wat anderen werd toegestaan? Inderdaad, er openen zich verre pers pectieven, tenzij de nieuwe minister van onderwijs er spoedig een stokje voor steekt Chr. Radio-vexoonlging. De Chr. Radiovercemging deelt mede, dat haar omzendbrief aan de kerken met j groote belangstelling is ontvangen. Vele Kerken hebben zich bereid verklaard, om aan de ra dia- kerkdi en st - ui tz endingen mede te werken. Zoodra er voldoende kerken zijn die de verzorging der diensten op zich nemen en de onkosten ook vanwege deze en andere kerken gedokt zim, vangt de geregelde uitzending van Hilversum uit aan. Tweede Chr. Social* Cursus Van 21 tot 2$ September zal te Lunte ren de tweede Chr. Sociale cursus wor den gehouden, onder voorzitterschap van Prof. Dr. J. R. Slotemaker de Bruine, die ook de openingsrede zal uitspreken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1925 | | pagina 1