abonnementsprijs
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PM]^
"stadsnieuws.
Belangrijkste nieuws ii dit Nummer.
f=5e JAARGANÖ
ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1925
NUMMER 15BÖ1
ODRANT
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal 1 2.90
BUREAU: Hooigracht 35 - Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
Gewone «dvericntién per regel 23% oexxlj j
Ingezonden Me de deelingen, dobbel tiridfcj
Bij contract, belangrijke i
Kleine adyerlentiën bij TooetiHbetaWng
ran ten hoogste 30 woorden, wuadaa de0e»'
lijks geplaatst ad 40 eenL
Bit liummer bestaat uit IWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
De school aan de ouders
De schrijver van de brochure „De
toekomst der lagere school" op welk
geschrift wij in een vorig nummer de
aandacht vestigden is dankbaar voor
wat de L. O. wet van 1920 ons bracht.
Maar de dankbaarheid voor wat be
reikt werd is niet onvermengd, omdat
het oude en goede beginsel „de school
aan de ouders" geen toepassing vond,
maar veeleer verloochend werd en de
idee der staatsschool gedifferentieerd
naar de verschillende richtingen ervoor
in de plaats werd gesteld.
Wij hebben gekregen, zooals Mej. van
Dorp het uitdrukte, een openbare
school waaraan zekere vrijheden zijn
toegekend.
En nu is het wel waar, dat de ver
keerde gevolgen daarvan weinig wor
den gevoeld, maar dit neemt niet weg
dat de ideeën der wet van 1920 moeten
drijven in de richting der nivelleering,
tot tenslotte het heerlijke Gozen tot 'n
kerker wordt waar de tichelovens drei
gen en de eertijds energieke strijder
voor de vrijheid der school futloos aan
de ketens rammelt.
Daarom moet het roer worden om
gegooid, de centralisatiezucht die net
tegenwoordige stelsel kenmerkt ge
nekt en „van onderen op" een nieuw
bouwwerk en dan gedecentraliseerd
worden ondernomen, waardoor het
principe het recht der ouders, het
recht der v r ij e school wordt verwe
zenhjkt. Alleen op die wijze is een be
vrediging die waarlijk bevredigend kan
heeten, mogelijk.
De tegenstelling moet niet langer
zijn openbaarbijzonder, maar: vrije
scholen en overheidsscholen.
De vrije school ook voor de voor
standers van 't huidige „openbaar" on
derwijs, voorop en de overheidsschool
als noodzakelijke aanvulling.
Aan de ouders komt het beheer
der school toe.
Zij komen in de eerste plaats en al
leen wanneer en voorzoover de inge
zetenen niet zelve in de behoefte aan
onderwijs voorzien, treden in htm
plaats de gemeentebesturen op, met
dien verstande, dat zij bet beheer der
school opdragen aan door de ouders
der schoolgaande kinderen te benoe
men schoolcommissies.
De school aan 'de ouders.
Een mooie leuze, waaraan een zeer
gezonde gedachte omtrent de taak en
de roeping der ouders, zoowel ten op
zichte van de kinderen als van Kerk
en Staat en Maatschappij ten grond
slag ligt.
Maartoch ook een leuze, met
welker gebruik we een weinig voor
zichtig moeten zijn.
Ontkend kan tocb niet worden, dat
er ook in de kringen van het bijzon
der onderwijs van de verwerkelijking
van deze leuze nog weinig is terecht
gekomen.
De invloed der ouders is vaak heel
gering.
En de belangstelling der ouders
afgezien van het beginsel laat veel
te wenschen over.
Als de ouders het hadden moeten
doen, zelf hadden moeten doen, dan
zou er van de ontwikkeling van het
Christelijk onderwijs waarschijnlijk
weinig zijn terecht gekomen.
In tal van plaatsen is het een Ker-
keraad geweest, die, doende wat der
ouders is, gezorgd heeft voor de sticb
ting en instandhouding van Christe
lijke scholen.
Elders waren het personen, die, hoe
wel zelf geen belanghebbenden, zich
voor het onderwijs interesseerden en
die er soms ook voor zorgden, dat aan
de ouders zoo weinig mogelijk invloed
werd toegekend.
En nu is 't zeker wel waar, dat de
ouders hier een belangrijke taak heb
ben te vervullen, en dat het altijd
weer noodig is de ouders op hunne
hooge roeping in dezen te wijzen, maar
dit neemt toch oi. niet weg dat we met
bot aanheffen van deze leuze een wei-
ig voorzichtig dienen te zijn en er
voor moeten zorgen de werkelijkheid
niet uit het oog te verliezen.
Dr van der Vaart Smit laat dan ook
al heel spoedig de ouders rusten om
te komen tot de schoolbesturen en
wat het tegenwoordig openbaar onder
wijs betreft de oudercommissies aan
wie hij een veel meer invloedrijke po
sitie wil zien toegekend.
In de tegenwoordige wet, zoo be
toogde hij, worden de schoolbesturen
geduld. Maar de wet moet zoo gere
construeerd, dat 't bestaan van school
besturen voor dep wetgever een oor
zaak van dankbaarheid wordt.
Op dit oogenblik is de toestand nog
zoo, dat er weinig valt te klagen. Maar
de wet moet zoo worden veranderd dat
we ook in de toekomst niet te klagen
krijgen en dat niet bet oogenblik aan
breekt, dat met de ouders ook de Bij
bel terzijde geschoven wordt.
En wat de huidige openbare scholen
betreft, de positie van de tegenwoor
dige oudercommissies moet zoodanig
worden versterkt, dat zij, mits onder
de noodige waarborgen, het bestuur
der school geheel in handen krijgen.
Zoo kan ook de openbare school
„vrije school" worden.
Met die vrijheid moeten we 't wagen
De vraag is nu echter of deze denk
beelden practisch uitvoerbaar zijn.
V Het nieuwe Kabinet.
De heer Colijn is met de hem opge
dragen taak een nieuw Kabinet te vor
men, gereed gekomen.
Het Ministerie is er.
En we begroeten het met blijdschap.
In de eerste plaats omdat kan wor
den aangenomen dat het steunt op een
deugdelijke basis.
Toen de heer Colijn de opdracht tot
Kabinetsformatie in overweging had
genomen is hij begonnen een werkpro
gram saam te stellen bij welks uitvoe
ring op een meerderheid in het parle
ment kon worden gerekend en hij is er
de man niet naar om half werk te
doen.
Aangenomen kan worden dat een
werkprogram is saamgesteld, dat zoo
wei uit principieel als uit practisch
cogpunt den toets der critiek k§n
doorstaan.
Voor deze verwachting is te ©eer
grond als men let op de mannen die
naast den premier in het Kabinet zit
ting zullen nemen.
De Christelijk Historische Kamer
fractie heeft hare beste en meest ver
trouwenwekkende mannen, de heeror
Schokking en de Geer voor dit Kabinet
afgestaan.
En het feit dat de heer Rutgers zich
liet vinden om een portefeuille voor
zijne rekening te nemen is zeker ook
wel in staat vertrouwen te wekken.
Het nieuwe Kabinet bestaat in hoofd
zaak uit „nieuwe mannen." Met d«n
heer Colijn zal alleen de heer van Kar-
nebeek den overgang van het oude
naar het nieuwe Kabinet meemaken.
De andere excellenties hebben, met
liitzondering van den heer de Geer, die
enkele jaren „Financiën" voor zijn re
kening had, nog niet als Minister ge
fungeerd.
Zijn het dus nieuwe krachten, nieu-
wel'ngen in de politiek zijn het niet.
Zonder uitzondering zijn het mannen
met een staat van dienst die er wezen
mag.
We keuren natuurlijkniet goed
het belachelijk optreden van de S.D.
A.P. die het Kabinet al veroordeelde
vóer nog een der Ministers benoemd
was en voor nog één regel van het
werkprogram gepubliceerd was.
En we willen ook niet vallen in de
fout dat we gaan roemen „als di9 zich
losmaakt."
De personen van de nieuwe Minis
ters wekken vertrouwen.
Maar we ontveinzen ons niet, dat ze
staat voor een uiterst moeilijke taak.
'tZal eiken dag ervaren dat alles
wat wenschelijk is nog volstrekt niet
altijd mogelijk is.
En 'tzal ook met deze moeilijkheid
hebben te kampen, dat voor het ver
vullen van principieele wenschen, nog
te weinig steun gevonden wordt in de
volksovertuiging, wat het nemen van
maatregelen in niet geringe mate be
lemmert
Het Kabinet wacht alzoo een moeilij
ke taak.
Moge God aan deze eminente man
nen kracht en wijsheid schenken, om
waarlijk vorstin en volk te dienen, te
dienen door te regeeren, overeenkom
stig de ordinantiën Gods.
T Lantibouw-Onderwijs-Marine.
Aan den wensch van hen die een
afzonderlijk Ministerie van Landbouw
wenschten is niet voldaan.
Wel daarentegen is voldaan aan het
verlangen dat in breede kringen tot
uiting kwam om het Departement van
Onderwijs te handhaven, terwijl naar
het schijnt een door velen gewenschte
zaak: de vorming van een Departe
ment van Defensie in de plaats van
Oorlog en Marine haar beslag zal krij
gen.
Reeds bij voorbaat willen wij opko
men tegen de hier en daar geopperde
gedachte als zou hieruit spreken min-
dere waardeering van Land- en Tuin
bouw.
Niemand heeft er ooit aan gedacht
voor Landbouw een geheel afzonderlijk
Departement te vormen, zoodat het
slechts de vraag was, met welken an
deren tak van dienst het gecombi
neerd zou worden.
En dan is het duidelijk, dat de hoofd
zaak hier niet is de naam van het De
partement, maar de p er s o o n die het
beheert.
Dit zelfde geldt tot op zekere hoogte
ook van Onderwijs, dat zeker zonder
al te veel bezwaar met Binnenlandsche
Zaken gecombineerd zou kunnen wor
den.
Mag uit het feit, dat dit Departement
gehandhaafd .bleef misschien worden
afgeleid, dat Minister Rutgers niet al
leen wil administreeren, maar ook re-
erganiseeren?
Vereeniging van Oorlog en Marine
mits onder een krachtig bewindsman,
heeft zeker veel wat aantrekt.
Alleen herinneren we ons, dat ln
1922 als argument voor splitsing ge
bruikt werd, dat door een afzonderlijk
Kabinetshoofd, meer aandacht aan de
onderdeelen kan worden besteed, wat
aan de bezuiniging ten goede zou ko
men.
Toch twijfelen we niet of de combi
natie zal niet in de laatste plaats een
gevolg zijn van zuinigheidsoverwe
gingen.
Ambtsfeest Dr. de Bruyne.
Als blijvende herinnering aan het
Zilveren Ambtsfeest van Dr. de Bruy
ne, sluiten wij voor abonné's binnen 't
agentschap Leiderdorp, in het nummer
van hedenavond, de goed geslaagde
foto in van den jubilaris. Deze is uit
nemend voer omlijsting geschikt.
Aangezien er echter velen buiten het
agentschap Leiderdorp prijs stellen op
het bezit van deze foto, deelen wij aan
belanghebbenden mede dat wij haar
vanaf a.s. Maandag voor den luttelen
prijs van 15 cent aan ons bureau Hooi
gracht 35 verkrijgbaar stellen.
Volkszwemwedstrijden „de Zijl."
Op Zaterdag 8 Aug. a.s. zullen in de
Gemeentelijke Bronwater Zweminrich
ting aan de Zijl, de Volkszwemwed
strijd er. plaats hebben, waartoe tn dit
nummer per advertentie de deelnemesr
worden opgeroepen.
Wij vestigen hierop gaarne de aan
dacht en bevelen de deelname er aan
bijzonder aan.
De zwemkunst is een heerlijke, ge
zonde tn.nuttige sport, die helaas nog
door te weinigen beoefend wordt. Wat
is echter het meest voor deze wedstrij
den doet sympathiseeren, is het feit,
dat deze niet op den Zondag, maar
op Zaterdag worden gehouden.
In tegenstelling met de Zweminrich
ting aan de Hooge Rijndijk, die voar
deze wedstrijden uitsluitend den Zon
dag bestemd en daarmede het Chris
telijk publiek van deelname er aan
finaal uitsluit, volgt het bestuur der
Zweminrichting aan de Zijl de goede
gewoente, hiervoor de vrije Zaterdag
middag te bestemmen. En dus om het
nuttige van de zwemsport en om het
niet ontheiligen van den Sabbath,
wekken wij onze lezers gaarne tot deel
name op.
Een uitstapje.
Donderdagmiddag hebben de kinde
ren boven de 6 jaar van de Buurtver-
eeniging „Eensgezindheid" aan den
Zijlsingel een rondvaart gemaakt over
de Kager- en Brasemermeren.
Het doel van den tocht was, Üen kin
deren in de groote vacantie een aan-
genamen middag te bereiden.
Precies op tijd werd met de voor
zoo'n doel goed ingerichte boot „Jo
hanna" van de firma Harland afgeva
ren met ongeveer een 100-tal kinderen
Het weer, dat zich des morgens biet
erg gunstig liet aanzien, was geheel
opgeklaard.
De stemming zat er al dadelijk bij
de kinderen goed in, want zij zongen
naar hartelust verschillende versjes,
zoodat men de plassen bereikte eer
men er op rekende. Velen waren ver
rukt over de groote meren. Tijdens de
vaart werden de kinderen onthaald op
limonade, chocolade en koek. Na even
vertoefd te hebben aan 's Molenaars-
brug en nadat de meisjes en jon
gens de pannenbakkerij hadden bezich
tigd, ging het weer verder en kwam
de boot te half zes weer in den Zijl
singel terug.
De kinderen van de Buurt vereeni
ging hadden weer een echten feest
middag gehad en gingen voldaan huis
waarts, met den stillen wensch spoe
dig weer eens zoo'n middag met elkaar
uit te gaan.
De Lakenhal.
Naar wij vernemen is de Tentoon
stelling van boekbanden, wélke zooals
men weet momenteel in het Stedelijk
museum de Lakenhal wordt gehouden,
dezer dagen verrijkt met een kleine
collectie boeksloten en metalen beslag
voor boekbanden uit verschillende tijd
perken, we wil lend afgestaan door den
heer J. A. Frederiks, te 's-Fravenhage.
Jubileum W. Post.
Door het wegvallen van een regel in
het slot was het verslag dat wij Don
derdagavond gaven van de huldiging
van den heer Post, die zooals men
weet zijn zilveren politie-jubileum vier
de, wat onduidelijk geworden. Nog
maals zij daarom vermeld, dat den
jubilaris des avonds bij de aubade die
hem door het muziekkorps aan zijn
woning werd gebracht, ook namens
het bestuur en de leden van het korps
waarvan hij voorzitter is cadeaux wer
den aangeboden, waarbij de neer H.
v. d. Schaft, de secretaris hem toe
sprak. Verder hebben nog het woord
gevoerd de heer Y. Kuypers, mede na
mens het hoofdbestuur van den Alg.,
Politiebond, en de heer A. J. v. d. Heij
den namens de vaandelcommissie, die
hem als souvenir een sterk vergroot
portret en lijst aanbood van het mu
ziekgezelschap. Nadat de jubilaris had
gedankt voor de vele belangstelling,
is van de groep een foto gemaakt.
Overdracht van het Rectoraat der
Universiteit.
Naar wij vernemen, zal op Maandag
14 September, des namiddags te 2 uur,
de' Rector-Magnificus der universiteit,
Prof. dr. A. J. Blok, in bet Gróót Au
ditorium het verslag uitbrengen van
de lotgevallen der universiteit in den
afgeloopen academischen cursus en
daarna de rectorale waardigheid over
dragen aan zijn opvolger, Prof. Dr. W.
de Sitter.
Dr. H. P. Blok.
Bij beschikking van den Minister
van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen is Dr. H. P. Blok, te Oegst-
geest, tot wederopzeggens toegelaten
als privaatdocent in de faculteit der
letteren en wijsbegeerte aan de Rijks
universiteit alhier, om onderwijs te
geven in de aegyptologie.
Tot eere-conjité voor het te Utrecht
op te richten standbeeld voor Paul
Kruger is nog toegetreden Prof. Dr„ P.
J: Blok alhier.
Bij de Leidsche Spaarbank is in
de maand Juli ingelegd f301.222.58 en
terugbetaald f223.448.85, terwijl 107
nieuwe inleggers zijn ingeschreven en
71 boekjes geheel werden uitbetaald.
Het tegoed der 16413 inleggers be
droeg einde Juli f 5.540.205.39.
Terwijl gistermiddag een loop
knecht van Gerzon's modemagazijnen
onder Leiderdorp zat te visschen, heeft
iemand het transportrijwiel, dat hij bij
zich had en even langs den weg had
laten staan, weggenomen. Dat konden
wel eens dure vischjes worden.
Op de Kettingfabriek van de Kon.
Ned. Grofsmederij onder Leiderdorp
overkwam gistermiddag den 17-jarigen
F. B. van hier een ongeval.
Terwijl hij voor een aanbeeld staan
de daar met de linkerhand een matrijs
wilde afnemen, maakte hij met de voet
een ondoordachte beweging, waardoor
de hefboom van de electrische slagha
mer in beweging kwam. Het gevolg
was dat zijn hand er onder geraakte
en tamelijk ernstig gekneusd werd.
Binnenland.
Voor de portefeuille van Koloniën ia
aangezocht de heer Ch. J. L M. Weltet
(R.K.), lid van den Raad van Ned*
Indië.
De nieuwe Minister v.an Oorlog zal
voor Marine door een directeur-gene
raal worden ter zijde gestaan.
De mljndlrecties hebben tegen 1 No
vember a.s. de collectieve Arbeidsover
eenkomst in de mijnindustrie opgezegd
Do opening van de Intern. Academie
voor vergelijkend recht te 'sOravon-
hage.
Buitenland.
De mijnwerkersstaking in Engeland,
die hedennacht zon uitbreken, ls op
't laatste oogenblik nog voorkomen.
Het Rnhrgebied geheel door de Fran-
schen ontruimd.
Uitbreiding der bankbediendensta
king te Parijs.
De afbreking der Fransch-Britsehe
onderhandelingen over de schnldenre-
geling.
Na door de Eerste Hulpdienst voor-
loopig te zijn behandeld, werd hij over
gebracht naar 't St. Elisabethsgesttcht
voor verder onderzoek.
Gistermiddag is een 8-jarige knaap
P. K. bij het visschen in de Maresingel
te water geraakt. Spoedig werd hij
door den. politie-agent V. op den wal
gehaald. De knaap had geen letsel be
komen.
Op de veemarkt Is gisteren een
schaap onbeheerd achtergebleven.
BINNENLAND.
De nieuwe minister van Koloniën.
Naar de „Msb." uit bevoegde bron
verneemt, zou de voor de portefeuille
van koloniën aangezochte titularis 'n
katholiek zijn, en wel de heer Ch. J.
I. M. Welter, lid van den raad van
Ned.-Indië.
Een directeur-generaal van Marine.
Volgens de „Msb." schijnt het in de
bedoeling te liggen, dat de nieuwe mi
nister van Oorlog, voor wat de Marine
öetreft, door een directeur-generaal zal
worden ter zijde gestaan.
De Koninklijke Familie.
H. M. de Koningin en Prinses Juli
ana maken bijna iederen dag tochtjes
per rijwiel in de omgeving van Soest -
dijk. Dikwijls rijden de Koninklijke
gasten per auto uit met medeneming
van de rijwielen, welke dan later
op de rustige wegen bestegen wor
den.
Opzegging collectieve arbeidsovereen
komst door de mijndirectie
In directies van de staats- en parti
culiere mijnen hebben gisteren schrif
telijk aan de contractcommissie mede
gedeeld, dat zij zich, wegens de heer-
schende moeilijkheden in de mijnindus
trie, genoodzaakt zien, de collectieve
arbeidsovereenkomst van 17 October
1921 tegen 1 November a.s. op te
zeggen.
De directies stellen zich voor, tijdig
met de vakbonden in overleg te tre
den over het afsluiten van een nieuwe
collectieve arbeidsovereenkomst.
De strijd in de bouwvakken.
In de vanmorgen gehouden verga-
gadering van het bestuur van den Al-
gem. Ned er 1. Bouwvakarbeidersbond Is
de situatie, welke na het laatst geno
men besluit van de Haagsche patroons
organisatie is ontstaan, onder de oogen t
gezien. Het bondsbestuur heeft zlcK
met de mogelijkheid, dat de Haagsche
staking van buitengewoon langen duur
zal worden, vertrouwd gemaakt en be
sloten, de stakingsuitkeering met ten
hoogste f2.50 per week te vertioogen.
(De maximum uitkeering bedroeg tot
dusver f21 per week). Dit besluit geldt
ook voor de stakers te Utrecht.
Veilies of winst op voorraden.
Tus-chen een particulier accountant
en een inspecteur van belastingen was
verschil van gevoelen gerezen ten aan-