AB ONNEMENTSPRIJS
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRLJS
STADSNIEUWS.
Belanflrijksle nieuws in dit Humoer.
BINNENLAND.
«e JAARGANG
WOENSDAG 29 JULI 1925
NUMMER is77
CODRANT
In Leiden en bniten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2,50
Per week ,1 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
ïiit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Drie „vergissingen."
De sociaal democratische propagan
disten, zoo schrijft ons de heer R. A.
ti. O. te 's-Gravenhage, hebben in den
verkiezingsveldtocht zoodanig een ge
woonte gemaakt van het geven van
onware voorstellingen, dat het hun tot
een tweede natuur schijnt geworden
te zijn. Ze kunnen het niet meer laten.
Zóó heeft zich thans weer opnieuw
de heer K. ter Laan, lid van de Twee
de Kamer der S.G. en burgemeester
van Zaandam, op de „Anti-Colijn-mee-
ting", jl. Vrijdag in Den Haag gehou
den, schuldig gemaakt aan het ver
breiden van een drietal pertinente on
juistheden, die we ter wille van de
waarheid moeten tegenspreken. We
vonden ze in de persverslagen, die
echter op deze punten zóó merkwaar
dig met elkaar overeenstemmen, dat
ze de grootst mogelijke waarschijnlijk
heid waarborgen.
Ie onwaarheid:: De heer Ter Laan
zeide, volgens het verslag van de
Nieuwe Courant: „Wat is Colijn?....
Hij is de man van de Militiewet van
1912, die de oorlogsbegrooting deed
stijgen vóór 1914 van 30 millioen tot
50 millioen."
De waarheid hiertegenover wordt 't
best gedemonstreerd met de cijfers. De
uitgaven voor de landsdefensie waren:
Oorlog Marine Totaal
(militair)
in 1910 f 28.397.000 f 15.939.000 f 44.336.000
in 1911 f 28.612.000 f 15.676.000 f 44.288.000
in 1912 f 29.984.000 f 15.767.000 f 45.751.000
in 1913 f 33.100.000 f 16.522.000 f 49.622.000
in 1914 f 109.530.000 f 20.338.000 f 129.868.000
In 1914 was de heer Colijn geen mi
nister meer. In het reusachtig eindcij
fer van dit jaar zijn natuurlijk de kos
ten der mobilisatie van 2 Augustus tot
31 December 1914 verdisconteerd.
Waar nu de heer Ter Laan zijn be
wering vandaan heeft gehaald, dat
Colijn „de oorlogsbegrooting deed stij
gen vóór 1914 van 30 millioen tot 50
millioen" moge hijzelf verantwoorden.
Misschien heeft hij, naar de bekende
„methode Schaper" aldus gecijferd:
Oorlog 1912 bijna 30 millioen.
Oorlog en Marine 1913 bijna 50 mil-
flioen.
I 'tls wel heel simplistisch; maar of
het eerlijk is?
V Tweede „vergissing".
De heer Ter Laan zeide (verslag N.
Ct.: „Alleen op het militairisme werd
niet bezuinigd, getuige het wetsont
werp betreffende de militaire Zuider
zeewerken, dat een week voor haar uit
eengaan in de Kamer is doorgedreven,
het dwaaste militaire ontwerp, dat spr.
'ooit gezien heeft. Hiervoor kreeg mi
nister Van Dnk van den minister van
Financiën f 20 millioen, maar minis
ter De Visser of Minister Aalberse kon-,
den niets krijgen voor onderwijs of
arbeid."
De waarheid in dezen is, dat het
hierbedoelde wetsontwerp met gean
enkel woord of cijfer van een bedrag
van 20 millioen spreekt, dat 't slechts
machtiging verleent tot het „aanleg
gen van versterkingen op of nabij den
afsluitdijk om de nadering daarlangs
te kunnen beletten en om de daarin
gelegen sluizencomplexen te kunnen
beschermen"; dat in het wetsontwerp
(art. 7) ten laste van de oorlogsbe
grooting wordt gebracht, „gedurende
12 achtereenvolgende jaren, gerekend
van af het jaar 1926, een bijdrage van
f 200.000 per jaar", in totaal dus
slechts f2.400.000.
De bewering, ook in de Kamer door
de heeren Van Zadelhoff en Ter Laan
geuit, dat met dit wetsontwerp een
bedrag van 20 millioen werd aange
vraagd, is door minister Van Dijk on
middellijk aldus weersproken:/ „Van
verschillende zijden is beweerd, dat bij
dit ontwerp een bedrag van 20 mil
lioen wordt aangevraagd. Dat is on
juist.. Dit wetsontwerp duidt slechts
in groote lijnen de militaire voorzie
ningen aan, en de vraag, hoe die be
taald zullen moeten worden, zal beant
woord moeten worden bij de vorming
van het Zuiderzeefonds, of, indien de
financiering veranderd zou worden, op
de wijze, die nader xal worden vast
gesteld."
De waarheid is dus zóó, dat, indien
ooit aan deze werken zal begonnen
worden ,elk, daarvoor uit te geven be-
BUREAUHooigracht 35 Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
drag, behalve dan de nu vastgestelde
2 mill. 4 ton ten laste van Oorlog, door
de beide Kamers der Staten-Generaal
zal moeten worden goedgekeurd.
Voorts was dit ontwerp een gevolg
van de reeds in 1918 in de wet betref
fende de Zuiderzeewerken vastgestelde
bepaling, dat „militaire werken zou
den worden gemaakt." In 1918 nu wa
ren noch de heer Van Dijk, noch de
heer Colijn minister. Ten overvloede is
het onderhavige wetsontwerp inge
diend in de zitting van 1919-20, toen
evenmin beide bewindslieden daarvoor
aansprakelijk waren.
De heele bewering van den heer Ter
Laan, dat „minister Van Dijk van den
minister van Financiën" (de spreker
kan daarmede niemand naders bedoeld
hebben dan den heer Colijn!) hiervoor
f20 millioen zou gekregen hebben", is
uitermate tendentieus, grof demago
gisch en in flagranten strijd met de
waarheid. 1)>
1) Het wel genoemde bedrag van 20
millioen, dat deze werken zouden kun
nen kosten, was een raming op de ba
sis der in 1919 „geldende prijzen."
V Derde „vergissing".
De heer Ter Laan zeide verder (ver
slag N. Ct.): „Bij de Kamer ligt een
wetsontwerp tot uitbreidinng van de
artillerie, dat nooit is ingetrokken en
dat deze minister noodig acht. Dit ont
werp vraagt buiten de begrooting om
106 millioen."
Dit is de grofste leugen van de drie.
Er is nimmer zulk een wetsontwerp
geweest. Zoo ja; de heer Ter Laan
tocne het onder de stukken, die hij
als lid der Kamer moet bezitten.
Waarheid is, „dat het nooit is inge
trokken", het kon niet ingetrokken
worden, omdat het alleen in het fan
tasie-rijke brein van den heer Ter
Laan schijnt te bestaan.
We zullen ook hier de volle waar
heid tegenover de onwaarachtige voor
stelling van dezen sociaal-democraat
geven.
De ambtsvoorganger van den tegen-
woordigen minister van Oorlog, de ge
neraal Pop, had bij zijn ontwerp-dienst
plichtwet voorgesteld, een „bewape
ningsfonds" in te stellen. Naar de kos
ten daarvan gevraagd, berekende hij
die met het oog op „een volledige ou
tillage" van het leger op 93.6 millioen.
In' de vergadering van de Tweede Ka
mer, 14 December 1921, kwam dit be
wapeningsfonds ter sprake en zeide mi
nister Van Dijk: „Ik wijs erop, dat
in het stelsel van mijn ambtsvoorgan
ger ook was medegedeeld, dat er een
bedrag zou noodig zijn van 93.6 mil
lioen en dat, indien de reservetroepen
werden omgevormd tot kerntroepen,
en er ook voor die troepen eenzelfde
outilleering aan artillerie zou worden
aangenomen, er nog f123 millioen bo
vendien noodig zouden zijn, in totaal
dus f216 millioen, terwijl thans f106
millioen zal worden aangevraagd."
Deze f 106 millioen nu is wel vervat
in een „geheime nota" ter inlichting
aan de Kamer voorgelegd, maar nog
steeds niet in een „wetsontwerp" wer
kelijk aangevraagd. Er is echter nog
een verder verloop van deze historie.
Het „bewapeningsfonds" is later prijs
gegeven .De heer Dresselhuijs zeide
daaromtrent in de vergadering Tweede
Kamer, 19 December 1922: „De Minis
ter erkent het bewapenrngsfonds prac-
tisch te hebben prijs gegeven en daar
in alleen te willen storten wat noodig
is voor de munitie en het infanteriege-
schut. Hierdoor was het reeds waar
schijnlijk, dat het geraamde bedrag
van 106 millioen belangrijk zou dalen.
Minister Van Dijk sprak dan ook in
de avondvergadering van 24 Maart 25
van „een bedrag van ruim 60 millioen.
De heer Dresselhuijs vroeg daarop
bij interruptie: „Waar heeft u die 60
millioen genoemd?" waarop Minister
Van Dijk antwoordde: „Nergens, ik
deel het u mede."
Dit alles heeft betrekking op „een
stelsel van outilleering", dat „ont
worpen" was en waaromtrent in de
Mem. van Antwoord op de begrooting
1923 was gezegd:
„Binnen eenigen tijd zal een wets
ontwerp worden ingediend toï instel
ling van een bewapeningsfonds 1), dat
in afwijking van den oorspronkelij-
ken opzet en in verband met den hui-
digen toestand onzer geldmiddelen
zal worden bo* - '-* tot hetgeen in de
allereerste plaat» -^zakelijk is."
Zulk een wetsontwerp is tot heden
nog niet ingediend en ook op dit punt
is het verhaal van den heer Ter Laan
andermaal in flagranten strijd met de
waarheid.
Het zijn van die „vergissingen" wel
ke het beruchte „weesmeisje" van den
heer Schaper zou mogen begaan,
maar die een lid der Tweede Kamer
als den heer Ter Laan, die boven
dien lid der Legercommissie is en
daarom méér deskundige dan 95 zijner
collega's-Kamerleden ten eenenmale
ongeoorloofd zijn.
De heeren zullen intusschen met het
stoffeeren van deze en soortgelijke leu
gens wel voortgaan. Indien ze het dan
maar voor lief willen nemen, dat wij
hun beweringen op elk stuk zullen na
rekenen.
1. Wij onderstreepen.
R.K. Vakschool voor Meisjes.
Yoor het Middelbaar Nijverheidson
derwijs examen slaagden: voor huis
houdkunde en waschbehandeling (N.
XVII) de Eerw. Soeur Cornelie, Oegst-
geest en mej. Jet Veeger, Nijmegen.
Voor koken en voedingsleer (N XVIII)
de dames Dora van Beukering, Leiden,
Leonie Koch, Utrecht, To Remmers,
Raalte, Stien v. d. Werf, Noordwijk.
Aanbesteding.
Bij de gisteren door Burg. en Weth.
ten Stadhuize gehouden aanbesteding
van: I. Het inrichten van den linker
vleugel van het Hoofdgebouw van het
voormalig Militair Hospitaal tot La
boratorium voor den keuringsdienst
van Waren,
II. Het maken van Water- Aan- en
afvoerleiding ten behoeve van deze in
richting, was ingeschreven als volgt:
Gebrs. van der Loo. 1 f 17417, L. v.
der Vliet, den Haag 1. f16000, massa
f16800, Adr.s den Ouden, Moercapelie
1. f 14300, Jac. van Riet, lf 13465, 2.
f3700, massa f17165, C. Kooreman Sr.
1 f13000, J. de Lange 1. f12949, D.
Kloots en C. Dusoswa, 1 f12494, 2.
f2985, J. Oudshoorn en Zn. 1. f12300,
massa f15200, R. Massaar 1. f12065,
massa f 15489, Gebrs. Vlaardingerbroek
1. f12238, massa f 144.38, W. F. Kap
pers, den Haag, 2. f3448, Gebr. Sy-
brandi Utrecht, 2. f 2900, L. P. van der
Drift, 2. f2594, N. V. Loodgietersbe-
drijf, Directeur J. J. v. d. Vlist, 2 f2960
firma De Vries en Stevens, 2. f2948,
J. Kage, 2. f2150.
Zooverre geen woonplaats vermeld,
zijn de gegadigden metterwoon geves
tigd te Leiden.
Burgerlijke stand.
Geboren: Geertruida d. v. B. P. Kloot
wijk en J. Batelaan; Wilhelmina Ja-
coba, d. v. A. H. v. d. Staaij en W. J.
Barendregt; Cornelis Petrus, z. v. P.
v. Berkel en E. E. Beidt; Jacoba Pie^
terne 11a, d. v. G. C .Hulst en J. L.
Kanhier; Theodorus Petrus Johs. z. v.
J. J. Ober en J. Wassenaar; Jacobus,
z. v. J. Sira en M. v. d. Schouw; Al-
bertus, z. v. P. Verhagen en H. Vreden-
burg; David, z. v. D. Hakkenberg en
M. de Roode; Jantje, d. v. F. Zwarten
S. Holswilder; Maria, d. v. A. Onder
water en H. Smal; Laurens Johs.
Leendert, z. v. P. J. Beijer en S. Fa-
vier; Jacobus Jilles, z. v. H. Brandt en
M .J. de la Rie; Ida Theresia, d. v. P.
H. J. Dickhoff en A. C. C. Stikkelman;
Hendrica Johanna, d. v. J. Roefstra en
M. C. Tijssen; Piet Marie, z. v. P. C.
G. A. Wijkmans en M. Lambrechts;
Ida Johanna, d. v. H. Frankhuizen en
H. J. Tiele; Willem Daniel, z. v. D.
Molenaar en G. A. Sommeling; Jan
netje, d. v. P. Heeren en J. van Zan
ten; Simon, z. v. J. Zwirs en P. Zuid
hoek; Johannes Willem, z. v. L. E.
Nieuwenhuizen Segaar en E. N. van
Walen; Ottelina, d. v. I. Tegelaar en
C. van Soest; Maria Angenieta, Jan
netje Marie, Cato Apolonia, d.s v. T.
J. Overdijk en J. A. v. d. Reijden; Nell
Marie, d. v. F .A .D. Theunissen en
G. E. J. M. Pranger.
Gehuwd: P. G. Kikkert, jm. en J.
Meijers, jd; M. Brinks, wedr. en P. S.
Poptie, jd; J. Beekman, jm. en M. M.
Beekman, jd; W. F. Vermont, jm. en
C. S. Tuinhof de Moed, jd; H. J. Wan-
sink, gesch. en J. C. Jongeleen, jd; C.
v. d. Zeeuw, jm. en J. G. Koene, jd;
J. M. Broekhoven, wedr. en M. G. de
Groot, jd; L. Klootwijk, jm. en H. J.
Vellekoop, jd.
Overleden; A, J. Servaas—Voermans
vr. 72 j; J. M. Hertog, d. 27 j; H. H.
Visser, zn. 2 j; J. J. Lieverse, m. 45 j;
J.. Rijling, dr. 1 d; P. v. cL Plas, m.
59 j; W. J. Smits, zn. 2 j; J. Neute
boom, m. 36 j; J. Sierat, zn. 14 j; J. C.
Thonis, m. 71 j; N. Bink,, m; A. M.
Volberg, m. 45 j; W. F. Turnhout, m.
28 j; H. Colpa, zn. 15 mnd; J. Hockx
m. 68 j; S. Zwart, dr. 3 j; G .F. Meijer
m. 49 j; J. H. Paling, m. 87 j; A. Wal-
laart, m. 26 j.
Voor het Lager Nijverheidsonder
wijs slaagden 7 leerlingen, zoodat dit
jaar 13 leerlingen van de school een
staatsacte als leerares verwierven.
Ons wordt verzocht de aandacht
te vestigen op de advertentie „Staakt"
welke in dit nummer voorkomt.
Aangezien met dit woord geen mis
dadige woeling bedoeld wordt, heb
ben we er geen bezwaar tegen.
Gewone edTertentüa per setfel Zfy
Ingezonden Meded®«Hagen, dobbel tukt
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiên bij vooruitbetaling
van ten hoogete 30 woorden, wonden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
DE KABINETSCRISIS.
Omtrent het nieuwe ministerie kan
Het Vad. thans het volgende medd
le. dat het nieuwe ministerie zoo
goed als voor elkaar is;
2e. dat van het oude ministerie
slechts twee leden in het nieuwe over
gaan: de heeren .Colijn en Van Kar
nebeek
3e. dat de heer Colijn Financiën
en de heer Van Karnebeek Buiten-
lajidsche Zaken zal aanvaarden;
4e. dat Onderlijs weer bij Binnen-
landsche Zaken komt en Oorlog en
Marine worden samengevoegd;
5e. dat er dus 8 portefeuilles zul
len zijn, die verdeeld worden den
heer Van Karnebeek daargelaten
over 3 katholieken, 2 anti-revolutio
nairen en 2 christelijk-historischen;
6e. dat de bezetting van Justitie de
oorzaak is der vertraging, aangezien
er moeilijkheden zijn gerezen omtrent
"den heer De Geer, hoewel deze ern
stig candidaat voor deze portefeuille
blijft.
De Avondpost geeft het volgende
bericht, dat op sommige punten in
strijd is met de mededeelingen van
het Vaderland.
Naar wij uit parlementaire kringen
vernemen, zal het ministerie-Colijn als
volgt zijn samengesteld: H. Colijn,
minister-president en minister van fi
nanciën; mr. "V. H. Rutgers, minister
van binnenlandsche zaken; jhr. mr.
F. Beelaerts van Blokland, minister
van buitenlandsche zaken; mr. D. A.
P. N. Kooien, minister van arbeid;
jhr. mr. D. J. de Geer, minister van
justitie; ir. M. C. C. Bongaerts, mi
nister van waterstaat en waarschijn
lijk ir. L. J. M. Feber, minister van
koloniën.
De departementen oorlog en ma
rine worden tot één departement van
defensie vereenigd; de bezetting daar
van is nog niet bekend.
Ook blijft de mogelijkheid dat de
portefeuille van koloniën wordt op
gedragen aan den heer P. Bergmeijer
(A.-R.) oud-lid van den Indischen
Volksraad.
minister de visser en zijn
ambtenaren.
Zooals men weet, schrijft het „Va
derland"', staat het besluit van mi
nister de Visser om heen te gaan,
onwrikbaar vast. Onder degenen die
dit betreuren 'staan in het eerste ge
lid zijn hoofdambtenaren en ambtena
ren, onverschillig hun politieke kleur.
Bij een bezoek aan het Departement
bleek ons dit onmiskenbaar en het
gesprek met een afdeelingschef be
vestigde dien indruk.
,Wjj hebben zeide hij aller
aangenaamst met dezen minister sa
mengewerkt en wij houden allen van
hem, oud en jong, hoog en laag. De
minister zelf wilde nooit meer zijn dan
de primus inter pares. Men kon al
tijd tot hem gaan en altijd was ''hij
volle aandacht voor hetgeen we te
zeggen hadden.
Hij liet je altijd uitspreken, spande
zich zichtbaar in, om alle beweegre
denen te begrijpen en deed niets lie
ver dfn gemeenschappelijk overleggen
Niet dat hij zich door zijn ambtena
ren leiden niet. Volstrekt niet, maar wel
stelde hij er blijkbaar den hoogsten
prijs op, te begrijpen en begrepen te
worden. Deze houding schiep een al
leraangenaamste en zeer vruchtbare
atmosfeer van samenwerking en ieder
al stond hij' politiek nog zoo ver van
dezen minister af, vond er zijn eer
en voldoening in, .voor hem volle werk
Binnenland.
De staking bij de „Nieuwe Water
weg".
Buitenland.
De Bittsohe mijneigenaars aoudsn
bereid zijn, op voorwaarde van tijde
lijke staatssubsidie hun voorstellen in
te trekken.
Het mijnwerkerscongres heeft te Pa
rijs den Brltschen mijnwerkers sija
steun toegezegd.
Een nederlaag der Belgische Soeük
listen in de Belgische Kamer.
kracht te ontplooien. Kortom het wer
ken onder de Visser was een genot
en een zelfvoldoening.
.Wij voelden in hem iets van pen
vader en wij waren bij hem als thuis.
Zijn belangstelling voor ons ging
verder dan ons werk. Zij betrof ook
ons huis en in dit opzicht verloochen
de de pastor zich nooit. Menigeen van
ons kreeg van dezen chef in moeilijke
omstandigheden een woord, een hand
druk, een belofte mee, welke tot steun
waren op den levensweg. Ja, belof
ten deed hij graag en misschien wel
eens te veel, maar wie een belofte
soms niet vervuld kreeg, wist toch dat
'Z.E. hemel en aarde bewogen had, om
zijn woord gestand te doen.
Wij zullen hem allemaal zéér missen
en wij gelooven dat Z.E. de Visser
in ongewone mate de kunst verstond,
uit zijn ambtenaar diens volle vermo
gen te halen, terwijl de ambtenaar
zelf zich altijd schuldenaar bleef voe
len tegenover z'n chef.
Er is hard aan ons Departement ge
werkt en wij voelen ons allen dank
baar dit te hebben mogen doen
En zal dan dat een afscheid zijn,
ging hij' voort. We hebben ons sa
men met den minister laten fotogra-
veeren en Z.E. heeft er in toegestemd,
dat Huib Luns zijn sympathieke beelte
nis in verf zal vereeuwigen
De staking aan de Nieuwe Waterweg.
Van de zijde van den Me taal bond wordt
het volgende medegedeeld:
Dinsdag heeft een (bespreking plaats
gehad van het dagelijksch bestuur van
den Metaalbond met bestuurders van deti
Algemeenen, den R. K. den Christelijker
en den neutralen Metaal be werkersbood,
inzake de staking aan de Nieuwe Water
weg. Daarbij is gebleken, dat de loociswij
ziging aan de Nieuwe Waterweg neerkomt
op een gemiddelde uurloonsverlaging van
minder dan één oent, terwijl do vijf uren,
die boven de 48 uur zullen gewerkt wor
den, als 6V2 uur betaaldzullen worden,
dus met een extra bijslag van y> P?-»
tengevolge waarvan het weekloon met rufatt
10 pet verhoogd wordt.
De bespreking heeft niet tot een resul
taat geleid. Het bleek, dat de arbeiders
organisaties niet wilden meewerken (oC
beëindiging van het conflict, omdat zij
zich in beginsel kanten tegen de toe
passing van de door de regeering aan de
Nieuwe Waterweg verleende en voor die
Maatschappij volstrekt noodzakelijke over-
werkvergunning.
Duitsche Invoerrechten op aardappelen
De Handelspolitieke Commissie uit den
Rijksdag nam, naar uit Berlijn wordt ge-
meld, het compromis-voorstel aan, waarbij
voor versche aardappelen tot 14 Februan
1926 een gematigd invoerrecht van 25 Pf.
zou worden vastgesteld.
Zeppelin-dienst AmsterdamTokio?
Uit Riga wordt aan de „Times" gemeld,
dat de Duitsche luchtvaarder kapitein Wal
ter Bruns op het oogenblik te Moskou met
de Sovjet-autoriteiten besprekingen hoedt
over zijn plan tot instelling van een ge-
regelden dienst met zeppelins tusechen Ami
sterdam en Tokio via Kopenhagen, Pe
tersburg, Archangel, Dicksonshafen, Ya-
koetsk, Ayan en Nicolajew. Hij verklaart
cde afstand in 5 dagen kan worden af
gelegd door zeppelins met 150.000 kub.
M. inhoud, die elk 40 a 50 passagiers en
ongeveer 10 ton vracht zouden vervoeren
en dat hij de Noordelijke route, die boven
dien practisch idle kortste is, heeft geko
zen, om het Oeral-gebergte te ontwijken.
De Poolreiziger Nansen, die met Bruns
samenwerkt, bevindt zich op het oogen-
blik eveneens in Sovjet-Rusland. Kajatein
Bruns zal na zijn besprekingen te Moskou
naar Tokio vertrekken, om ook met de
Japansche autoriteiten te ccmfereeren.
Christ Werkgerarsvereenlging.
Naar wij vernemen, zal de jaarvergade
ring van de Christelijke Werkgeversver-
eenigmg 2 September a.s. jn het „Hof
van Holland" te Hilversum gehouden nor
