CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN adverten i ïE-PRLJS
tig-
/Be JAARGAWG
NUMMER 1572|
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal 2.90
Oil nummer taestaal uii TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Ontwapening.
De Sociaal Democraten zijn, gelijk
men weet in theorie althans de
menschen van de ontwapening.
Zij schrijven, sinds het gevaar dat
eenige jaren geleden dreigde en in
verband waarmede zij voor de mili
taire cerdieten stemden geweken is,
het „geen man een geen cent" in hun
vaandel.
En in overeenstemming daarmede
werd dan ook door den nieuwen leider
van de S.D.A.P. den heer Albarda be
zwaar gemaakt tegen de passage in
het Hollandsch Belgisch verdrag, waar
in Holland de schending van zijn
grondgebied als een aanleiding tot oor
log verklaarde.
Dat beteekende volgens den heer Al
barda een soort militair bondgenoot
schap, waartegen de S.D.A.P. zich met
kracht zou verzetten,
Het grappige hierbij is, dat de heer
Albarda deswege door zijn Belgischen
partijgenoot Van der Velde, die daar
als Minister van Buitenlandsche Za
ken fungeerde, terdege op zijn num
mer wordt gezet
De heer Van der Velde wijst op de
internationale verplichtingen ook van
Nederland om daden die met de neu
traliteit in strijd zijn, indien deze op
haar eigen grondgebied worden bedrc
ven, te straffen.
Iedere andere houding, zoo zegt hij
zou haar tot medeplichtige maken aan
den oorlogvoerende die zich van haar
grondgebied bedient.
Vervolgens wijst hij op het Volken
bondsstaluut, dat den Staten-leden in
bepaalde gevallen van aggressie, den
bijstand der overige leden toezegt.
Het komt mij voor zoo zegt hij
dat de bedoelde internationale bijstand
nóch juridisch verplicht nóch feitelijk
mogelijk zou zijn, wanneer een land
dat werd aangevallen, zich tegen den
aanvaller in geen enkel opzicht be
liefde te verzetten en geen enkel offer
wenschte te brengen voor zijn onaf
hankelijkheid, juist op het oogenblik
dat het, om die onafhankelijkheid te
verdedigen een beroep doet op den ma
terieelen en militairen bijstand van de
overige leden van den Bond.
Hier wordt dus door een der leiden
de sociaal-democraten openlijk erkend,
dat een internationale vredesbeveili-
ging ondenkbaar is, wanneer niet alle
aangesloten staten bereid zijn, tot de
handhaving van het recht krachtdadig
mee te werken.
Hier wordt openlijk uitgesproken dat
ieder land den plicht heeft om zich
naar de mate van zijn financieele en
zedelijke kracht te verdedigen en de
middeJen die daartoe kunnen dienen in
stand te houden.
Hier wordt duidelijk gemaakt dat al
dat geroep om .eenzijdige nationale ont
wapening geen andere practische be-
teekenis heeft, dan dat het kan dienen
om de onwetende massa te bedriegen.
Wie ook maar eenige verantwoorde
lijkheid gevoelt kan aan die volksbe
driegerij niet meedoen.
STADSNIEUWS.
BUREAU: Hooigracht 35 - Leiden TeL 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
KAMER VAN KOOPHANDEL.
IV.
Beton. De toestand in dezen specialen
tak is in het .algemeen ook in het af ge
loopen jaar nog zeer ongunstig geweest.
Een der hoofdoorzaken van den slech
ten toestand is; onvoldoende vraag, ter
wijl tevens de te hooge loonen, met name
die van de bouwvakarbeiders, doch ook
die der fabrieksarbeiders, het hunne hier
toe bijdroegen.
Verlenging van arbeidstijd, zoowel op
de bouwwerken als in het fabrieksbedrijf,
is zeer gewenscht, temeer, daar men ge-
durend eeen groot gedeelte van het jaar
door ongunstige weersgesteldheid ver
plicht is de werkzaamheden stop te zet
ten en daardoor nog steeds ver beneden
den wettelijk vastgestelden prijs te blij
ven.
Dakpannen. De toestand in de dakpan-
nenindustrie was over het algemeen ma-
De afzet was bevredigend, hoewel de
prijzen te laag waren naar verhouding van
'bonen en onkosten.
De loonen zijn in verhouding van pro
ductiekosten en opbrengst te hoog, doch
kunnen in verband met de kosten van
levensonderhoud bezwaarlijk worden ver
minderd. Veel Belgische dakpannen wer
den frjer ingevoerd, zoo dat zeer zeker van
vaJunrconcurrentie kan gesproken worden
Middelen ter verbetering zouden moe
ten strekken om deze valutaconcurrentie
uit te schakelen.
Bovendien zou een definitieve werk
week in de campagne eisch zijn om de
toestanden te verbeteren.
Tot heden mocht door speciale ver
gunning in de campagne 56 uren per
week worden gewerkt doch elk voorjaar
bestaat voor de fabrikanten geen enkele
zekerheid, dat deze vergunning zal ver
leend worden. Dit is ten opzichte van het
doen van aanbiedingen zeer lastig.
Een groot belan g aldus het verslag, is
het echter, dat voor de fabrieken vanaf
April tot November 55 uren gewerkt wordt
evenals het vorig jaar geschied is. Wij
vroegen verlenging van den arbeidstijd,
maar men schijnt in Den Haag niet veel
lust te hebben om het toe te staan.
Deze toestand is niet alleen voor ons,
doch ook zeer zeker voor den arbeider
zeer schadelijk, aangezien van loonsver-
hooging geen sprake kan zijn en zij dus
bij 7 uren minder arbeid minstens f 2.50
per week minder zouden verdienen.
Handel. In den Bouwmateriabnhandel
heerschte groote concurrentie; de afzet
was ook hier bevredigend. Bijzonder veel
moeite had men om de bemalingen op tijd
binnen te krijgen.
Kalkzandsteen. In de kalkzandsteen
fabrieken was voldoende werk, doch het
was niet mogelijk tegen loonende prijzen
afzet te vinden.
De werktijden voor deze bedrijven zijn
veel te kort, waardoor men niet u t de ma
chines kan hal.n, wat noodg is. zooa s
in het bu.tenland wei gedaan wo.dt.
Kleiwaren. Naar bloempotten en drai-
neerbuizen is veel vraag tegen behoor
lijke prijzen.
De schelpkalkindustrie. Alhoewel de af
zet van het artikel schelpkalk wei iets
grooter was dan in het jaar 1923, waren
de bedrijfsresultaten voor de p oducenten
minder dan in dat jaar en zelfs minder
dan de resultaten in verschillende voor-
ooriogbjaren. Door concurrentie van bui
tenlandsche kalksoorten was het slechts
mogelijk tegen zeer lage prijzen, zelfs
tegen prijzen, waarop alle winst was uit
gesloten, te verkoopen.
In verhouding tot de loonen, betaald
in buitenlandsche bedrijven, zijn deloo
nen in het binnenlandsch bedrijf hoog,
terwijl de nadeeiige gevolgeó van de Ar-
beidswet-1919 ook thans weder werden
Rijnland's uitwaterings.canaal vervoerd
gevoeld.
In 1924 zijn uit de schclpgaten langs
plm. 1600 kub. M. schelpen (tegen bijna
19.000 in '23). Ook d.t jaar werden zoo
goed als geen schelpen rechtstreeks van
de erven der schelpenvisscliers afgele
verd.
Steen. De afzet kon beter. Er heerschte
gebrek aan arbeidskrachten, terwijl de
Iconen nog te hoog geoordeeld werden
en concurrentie van Belgische steen werd
ondervonden.
De slechte zomer met veel regen en
ongestadig weer, deed ook zijn invloed
gelden tijdens de campagne.
Biscuitfabrieken, enz. De afzet was ta
melijk bevredigend.
In enkele deelen van ons land had men
te kampen met valutaconcurrentie.
Confectienijverheid. De toestand in de
confectienijverheid liet in 1924 te wen-
schen over, de omzet was zeer onbevre
digend. Was in 1923 de valuta-ccxncur-
rentie een van de grootste oorzaken, in
1924 was het de onvoldoende vraag.
In den export valt niets te bereiken;
op de wereldmarkt kunnen wij' niet mede,
wat o.i. toe te schrijven valt aan de nog
te hooge loonen de dure sociale wet
ten en de te zwaar drukkende belastingen
op het bedrijf.
Verduurzaamde levensmiddelen. De ex
port van het artikel wordt dikwijls zeer
nadeelig beïnvloed door aanmerkelijk lage
re aanbiedingen van andere buitenland
sche fabrikanten.
De toekomst wordt ih deze industrie
zeer donker ingezien, niet alleen, doordat
sommige fabrieken trachten door liqui
datie-prijzen den verkoop te forceer en,
maar ook, doordat wegens den kwakkel-
winter de afname in dit artikel door den
consument zeer gering is.
Limonadefabrieken. In de limomadefa-
brieken zijn de bedrijfsresultaten over
1924 ongunstig geweest.
De sommen, welke voor salarissen en
voor diverse belastingen moeten worden
afgezonderd, drukken buitengewoon zwaar
Van bedrijfswinst in de limonadefabrieken
zal dan ook over 1924 geen sprake zijn.
Vruchtensap- en jamindustrie. De ver
wachtingen voor 1925 zijn niet optimis
tisch.
Het wordt noodzakelijk geacht, dat dit
bedrijf van hajf juni tot half Augustus
vrijheid heeft te werken, zooals de om
standigheden dit noodig maken en niet
slechts een kleine verlenging van arbeids
duur verkrijgt. Hiertegen is geen enkel
bezwaar, het is in het langst van de da
gen, en de arbeiders zijn er zeer op ge
steld om over te werken, daar dit behoor
lijk wordt betaald.
Distilleerderijen. In het algemeen is de
toestand in deze branche verre van roos
kleurig. Werkloosheid kwam echter niet
voor.
Men verwacht, dat deze toestand in
1925 zal voortduren, wanneer niet «poödi;
acciinsverlaging v-olgt.
Drukkerijen en uitgeverijen. De toe
stand in de uitgeverij is niet bevredigend
al komen werklooze uitgevers niet voor
en al worden sommige uitgaven zeer goed
verkocht.
Deze minder bevredigende toestand te
toe te schrijven aan:
a. de onvoldoende vraag van het pu
bliek, dat zich in dezen tijd te weinig om
eestelijke waarden bekommert, en, voor
zoover het dat in een. kleine minderheid
wel doet, de middelen mist om zich boe
ken aan te schaffen;
b. de te hooge loonen in de bedrijven,
die de grondstoffen voor de fabricage van
het boek verschaffen en daarin verwer
ken, waardoor ons artikel voor de koo-
pende minderheid te duur wordt.
De loonen in de typografische bedrij
ven acht men in geen geval te hoog. Bij
vergelijking met andere bedrijven, moge
dit voldoende blijken (minimum-loon voor
Leiden voor een volslagen typograaf mo
menteel f 31,20).
De verminderde koopkracht of groote
namelijk van de industrie en dan hetalge-
meene streven naar bezuiniging, ontaardt
dikwijls in krenterigheid; herhaaldelijk
kwam het voor dat 5' en meer,drukkerijen
voor kleine leveranties moesten inschrij
ven, langdurige berekeningen moesten ma
ken en dat. tenslotte diegene, die de order
kreeg, zich vergist had.
De toestand is verre van rooskleurig,
vooral wat betreft de afdeeiing boekdruk
kerij en zetterij. Voor de behoorlijk geor
ganiseerde en geout.lleerde bedrijven is de
hoeveelheid werk zeer gering en bestaat
er scherpe concurrentie van de kleine
drukkerijen, vooral in den laatsten tijd
opgericht, die tegen cl; aannemelijk bod
werk aannemen en zich niet voldoende
rekenschap geven van de onkosten, die
op een bedrijf drukken.
Of 1925 beter zal worden valt sterk te
bêtwijfelen, gezien het gedeelte, dat van
1925 al verstreken is. De tijden blijven
nog moeilijk.
Detailhandelaren in brandstoffen.
Gisteren is hier cle 13de jaarlijk-
sche vergadering van den Nederl.
Bond van detailhandelaren in brand
stoffen gehouden.
Namens de ontvangende Leidsche
afdee.lingen riep de heer P. S. Anes
de aanwezigen een hartelijk welkom
toe. Hij zeide dat de afdeeiing maat
regelen heeft genomen dat de dames
straks den Hortus konden bezichtigen
terwijl zij morgen een boottocht over
de Zuid-Holl. meren aanbiedt. Hij
wenschte de vergadering veel succes
toe; Leiden is in 1574 ontzet en hij
hoopte dat in 1925 de detailsteenko
lenhandel ontzet worden zal (applausL
De voorzitter, de heer J. Baerends
uit Arnhem, herdacht in zijn openings
woord het overleden hoofdbestuurslid
Van Noort te Deventer. Hij _besprak
hierop het vraagstuk van het koopen
op analyse, waarvan hij een groot
voorstander is, maar waarvan de ver-
eeniging van groot-handelaren niet
wil weten. Hij deelde mee, dat de
besprekingen over het sluiten'van een
overeenkomst met de groothandela
ren niet hebben willen vlotten.
Het jaarverslag van den secreta
ris, de heer Scheffen te Zaandam,
werd goedgekeurd, eveneens het fi
nancieele verslag van den penning
meester, den heer Weyers, te Nijme
gen. De kas wees een 'batig saldo
van f 370 aan.
De begrooting voor het jaar 1925
1926 werd goedgekeurd.
De heer Sparrenburg, uit Utrecht,
besprak de gestie van het bestuur en
drong aan op de aanstelling van een
afzonderlijken redacteur voor het
bondsorgaan. In plaats van met de
groothandelaren, wilde hij liever recht
streeks overeenkomsten sluiten met de
mijndirecties.
De voorzitter zeide, dat dit 'iiieit
ging.
In de middagvergadering heeft de
voorzitter meegedeeld, dat de redac
teur van het bondsorgaan, de heer
Parree, den 15den Juni zijn ontslag
heeft gekregen. De secretaris is nu
met de redactie belast. *De penning
meester is met het financieele ge3èëltë
van het orgaan belast.
De heer Sparrenburg zeide, met
deze mededeelingen niet tevreden te
zijn. Hij wenschte zoo spoedig moge
lijk nadere mededeelingen en wenschte
een nieuwen redacteur.
Op voorstel van den heer Kruezen,
uit Laren, werd besloten, deze zaak
geheel over te laten aan het bestuur
Na een rumoerig debat diende een
der leden een motie van vertrouwen
in, welke het bestuur weigerde in be
handeling te nemen.
Als plaats voor de volgende ver
gadering werd Utrecht aangewezen.
De voorzitter en het aftredende be
stuurslid L. C. van den Heuvel- te
Utrecht, werden herkozen-
In de vacature-Kruit werd gekozen
de heer H. Brouwer, te Winschoten,
en in de vacature-Van Noort de heer
H. Schoonderbeek te Hillegom.
•Hierna had een bespreking plaats
van het rapport omtrent de onder
handelingen met de vereeniging van
groothandelaren over een overeen
komst met den Bond.
De heer Kreuzen, uit Laren, meen
de, dat de Bond niet in het contract
met de groothandelaren moest tra
den, daar het z.i. voor den detail
handel van geen waarde is.
Verschillende andere leden sloten
zich hierbij aan.
De vdorzitter verdedigde het voo^
stel, opnieuw een cpntract met def?
groothandel aan te gaan. Hij be
pleitte langs geleidelijken weg een
goede relatie te onderhouden mét de
groothandelaren. Gaat dit niet, dan
moet het maar op een conflict un
loosen. Laten we trachten, zoo zeide
hij, een antwoord uit te lokken vóór
een zekeren datum, en anders onzen
eigen weg gaan.
De heer Scheffer^ (hoofdbestuur,»
zeide, dat het concept-contract niet de
volle sympathie van het bestuur heeft
fcé'ij niet aanneming van het contract
zijn echter de onderhandelingen voor
goed afgebro]|en. De schuld hiervan
zal dan op de vergadering komen te
rusten.
De heer Kreuzen van Laren, wilde
liever geen samenwerking dan een sa
menwerking, welke gebaseerd is op
dit concept-contract. Volgens dit con
tract mag men niet coöperatief inkoo-
pen waar,door de detailhandelaren
honderden guldens wegsmijten.
Een motie van den heer Kreuzen,
verklarende dat de Bond het con
cept-contract niet kan aannemen, werd
aangenomen met zes stemmen tegen.
Een vertegenwoordiger van de fa.
Stokvis te Rotterdam, gaf een uiteen
zetting over Inventa-anthraciet en een
demonstratie van Inventa-haarden.
Na een uiteenzetting van den heer
Scheffer werd besloten, ter gelege
ner tijd te komen tot de oprichting
van een bondsbureau te Amsterdam.
Een vJorstel van de afdeeiing te
JJtrecht dat handelaren die geen lid
van den bond zijn, worden geroyeerd
als leden van de Onderlinge "Om-
slagvereeniging, werd in handen ge
steld van het bestuur van de om-
slagvereeniging.
In behandeling kwam hierna een
voorstel van de afdeeiing Westland,
om met het oog op de onrustbarende
toeneming van leveringen aan parti
culieren, kantoren en tuinbouwers
door groothandelaren, mijndirecties,
enz. daartegen te protesteeren en het
bondsbestuur op te dragen, dit euvel
met alle ten dienste staande middelen
te bestrijden.
Na uitvoerige bespreking werd be
sloten dat een commissie van 3 leden
in Den Haag deze aangelegenheid zal
onderzoeken en dan hiervan rapport
zal uitbrengen in het bondsorgaan.
Do melkprijs.
Dinsdagavond zijn de bonden van
melkveehouders en de Leidsche Melk-
inkoopers overeengekomen, om met
ingang van Vrijdag a.s. den melk-
prjjs met 1 cent te verhoogen.
Alhoewel de melkveehouders aan
vankelijk wilden vast houden om den
melkprijs Woensdag te verhoogen,
wisten de beide voorzitters, dehee-
ren Uitenboogaard en Noordinan, na
heel veel moeite, de vergadering tot
eenstemmigheid te brengen.
Om redenen van tactischen aard
moest deze concessies worden gedaan,
omdat pas vandaag de groot-meelk-
inkoopers vergaderen over het voor
stel om de verhooging per 1 Augus
tus te doen ingaan.
Dit voorstel is door den Kring Lei
den verworpen.
Naar buiten.
Het was gisteren de beurt van de Jon-
geliedenvereenigingen op G.G. „Tunothe
us" en „Gideon" om het jaarlijksch
uitstapje naar buiten te maken, meer
populair aangeduid als de „uitgaans
dag".
Geheel in de lijn van de laatste der
vorige jaren zou ook ditmaal de „ont
spanning1 buiten een eenigszins spor
tief karakter worden gegeven. Daarom
ver van hier te gaan bleek minder nco-
dig en zoo ging de reis dan dit jaar naar
de duinen en het strand achter de Was-
senaarsche Meyendell.
Reeds tegen half zeven werd afge
trapt. zij 't niet achter den bal, maar
l Der fiets tarwijl een tweede Dloeg die
Gewone advertentiën per regel 221/» cent-
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage*
lijks geplaatst ad 40 cent. f
Belangrijkste nieuws In dit Nummer.
Binnenland.
Tot lid van Ged. Stalen van Overijs
sel is gekozen de heer J. E. Vogt (Soc.
Dem.)
Het rapport van d3 Commissie in
zake de invoering van een staatsdi-
ploma voor 'boekhouden.
Het nieuwe Kabinet volgens de N.
R. Crt.
De Synode der Chr. Geref. Kerk
machtigt curatoren Ds. G. Wisse tu
benoemen tot lector aan de Theol.
School.
Buitenland.
In den Duitschen rijksdag zijn de
debatten over de buitenlandsche poli
tiek begonnen.
Nog geen directe besprekingen tus«
schen werkgevers en werknemers in
hei Engelsche mijnbedrijf.
niet tijdig een stalen ros had bemach*
tigd, per tram de hoofdploeg volgde
Ver Tiigd ging het to l duinwaarts,
in natuurlijk een niet te beschrij\eii
stemming die alleen de „uitgaansdag
maar kan brengen, terwijl een 40-literig
Ranja reservoir onder gejuich werd
meegevoerd.
De leiding had als gewoonlijk wees
een lijvig programma in den zak, en
aan de noodige spel-attributen ontbrak
het ook niet, edoch, de blakende zon
die voortdurend hier stoofde en het
blanke zand deed gloeien, d ed ook een
deel van de sportiviteit smelten, zoodat
de koelere beschaduwde plekken diep,
in de mooie bosschen van Meyendell het
meermalen in de belangstelling won-,
nen van de blakerende voetbalvelden.
Toch is er flink gesjouwd. Een stevig
maal, en vooral de Ranja deden won
deren en gaven de 50 koppen tellende
club fut genoeg om 'n vereenigden tocht
dwars door de breede duinen le onder
nemen.
De door de hooge temperatuur beden'
kelijke tocht scheen nu dubbel interes-^
sant en de voldoening was zek'r dub-"1
bel groot, toen de eerste vermoeide voe-
ten kennis maakten met, het zeewater.
Het werd daar een lachen zonder
eind om de grappige tooneeltjes bij het
„water-polo" in de ijlings geimprovi-j
seerde en niettemin aan alle eischen vol
doende zwemcostuums
't Viel moeilijk van deze heerlijke:
plaats te scheiden, maar eens moeat hèt;
toch.
Men pakte zich weer in zoo lucH*!
tig mogelijk natuurlijk en vervol
gens ging het weer dellwaarts. Alle too-
neelen, dia zich tijdens deze tocht voor-;
deden, laten zich 9lechts door een rijk;
met fantasie bedeelden geest voorstel
len beschrijven hier zeker niet.
Dat er stof voor lach en humor was,
liet de „officieele" avondmaaltijd aaiï
de prettig geschikte tafeltjes in Meyen
dell overvloedig bliiken; de speechs ont
braken er als evenmin als de voor
drachten.
een extra stevig spel voetbal en rugby,,
En de prettige dag werd besloten roet
terwijl er een tweede Ran jaroser voir:
zijn kleurigen inhoud naar de dorstige
kelen verplaatsen en het laatst eeni
goede voorraad versnaperingen even-
eens zijn weg vond.
Met ietwat minder elastisch-doende j
ledematen en verdachte lijntjes op de 1
facies, maar met een schat van pret
tige herinnering werden eerst tegen j
liet donker worden de rossen weer op-1
gezocht; de banden opgepompt, de ba
gage opgebonden, waarna ons spoedigi
hardnekkige keien onder de fietsban
den zeiden, dat men weer in de Steu-j
tolstad was aangeland.
Voor het onderwijzersexamen zijn
te Den Haag geslaagd de dames B.-
A. Bruinsma en "J E.. M. van der
Drift, en de heei A. Post, allen alhier.
Een bekend Duitsch physicus,1
prof. Heisenberg, vertoeft ophetoogen
blik hier ter stede, tot het houden
van besprekingen over vraagstukken
betreffende de quantumtheorie der
atomen in verband met de magneti
sche opleving der spectraallijn
Voor het Mercurius-diplom*
Boekhouden is geslaagd de heer P.
J. Eikerbout alhier.
Gistermiddag kreeg de 29-jarige tim
merman N. R- terwijl fcte werkzaam, was