CHRISTELIJK DAGBLADvoorLEIDEN EN OMSTREKEN
uil nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
elangrijkste nieuws in dit Nummer.
6e JAARGANG
VRIJDAG T7 mjir1925
NUMMER 1567
COURANT
AB ONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal 2.50
Per week a i 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
BUREAU: Hooigracht 35 - Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
ADVERTENTÏE-PRIJS
V Neutraliteit.
In Dayton, een staüje In Amerika,
is een geruchtmakend proces begon
nen tegen een zekeren professor Sco
pes, een aanhanger en vurig propa
gandist van de Darwinistische afstam
mingsleer, waardoor hij in strijd komt
'met de in den staat Tennissee gelden-
'de bepalingen.
I Dit proces wordt op z'n Ameri-
'kaansch gevoerd.
I Honderden reporters wonen de
'rechtzittingen bij en het publiek ver
dringt zich om in de rechtszaal een
bescheiden plaatsje machtig te worden
De beklaagde wordt door hooggeleer
de biologen én beroemde advocaten
.verdedigd, terwijl niemand minder dan
Bryan, de vroegere staatssecretaris, de
panklacht leidt.
Aah sensatie ontbreekt het bij dit
proces niet.
En practische menschen als de Ame
rikanen zijn, heeft een speelgoedfabri
kant er voor gezorgd dat het wachten
de en naar nieuwe sensatie smachten
de publiek als een aandenken aan dit
voces kleine „voorvadertjes" kan koo-
on.
't Is echter niet over dit proces dat
e het wilden hebben.
Ons doel is thans alleen even de
aandacht te vestigen op wat de „Tele
graaf" in verband hiermede opmerkt.
De „Telegraaf" is zoo men weet, een
z.g. „neutraal" blad, dat in tal van
jChristelijke gezinnen eiken dag weer
als huisvriend wordt begroet.
Het komt regelmatig in de huiska-
Imer op tafel. Ouderen en jongeren ver
diepen zich in den inhoud en onder-
Igaan, onbewust misschien, den invloed
van het geestelijk voedsel dat zij tot
zich nemen.
De „Telegraaf" nu spot een weinig
met het Amerikaansche proces en we
geven toe dat daarvoor, gezien de wijze
waarop het gevoerd wordt, wel eenige
aanleiding bestaat.
Maar dan volgen zoo terloops deze
opmerkingen:
I „Wij, hier in Europa, maken ons niet
dik over de Darwinistische afstam
mingsleer van 1859. Ouwe kost! Wij
jhebben Haeckei en Hugo de Vries se-
idert gehad. Onze biologische en aca-
Idemische jeugd aanvaardt een zekere
'evolutieleer, waarvan de plooien wel
iswaar verschillend kunnen worden
gelegd. Maar er is bij ons geen weten
schappelijk onderlegd mensch, die ge
looft in wat Bryan noemt: „de waar
heid van het menschkomen op aarde."
Ziezoo, die zit.
Er zijn nog wel menschen, die ge-
looven in de waarheid van wat Gods
Woord ons omtrent de herkomst van
den mensch leert, maar zij behooren
Itot de dompers, de achterlijken, tot het
I leger van de half-analphabeten, met
jwier inzichten men geen rekening
houdt.
i En onze voormannen op wetenschap
pelijk gebied, die nog niet zoo hoog
staan, dat zij zich niet meer kunnen
buigen voor het Woord van God, zij
weten het nu, dat zij vergeleken bij de
moderne geleerden toch eigenlijk
slechts stakkers zijn en dat zij toch
werkelijk niet tot de wetenschappelijk
onderlegde menschen gerekend kun
nen worden.
Want, geen wetenschappelijk onder
legd mensch die gelooft in wat de Bij
bel ons omtrent de herkomst van den
mensch leert!
Dergelijke kost wordt nu ook onzen
menschen te slikken gegeven.
Door een blad dat de plaats van een
huisvriend inneemt, wordt hun eens
ven duidelijk gemaakt, hoe achterlijk
en dom en onwetend zij toch eigenlijk
ijn en wordt zonder blikken of blozen
Ie majesteit van Gods Woord aange
land.
De mannen en de vrouwen, de va
ders en de moeders die er misschien
trouw voor zorgen dat hunne kinde
ren de christelijke school bezoeken,
waar bij het onderwijs en de opvoe
ding met den Bijbel wordt gerekend,
hebben er geen bezwaar tegen, dat in
hun eigen huis, aan dezelfde tafel
waar Gods Woord wordt geopend, hun
kinderen geestelijk worden vergiftigd.
Zij zien niet of willen niet zien het
;groote gevaar, dat van de ziida der ac.
neutrale nere dreigt
Maar en daarop leggen wij dan
nadruk dit vermindert in niets hun
groote verantwoordelijkheid.
Het is gemakkelijk de oogen te slui
ten, maar daarmee is het gevaar niet
weggenomen.
En wel ernstig mag onder de oogen
worden gezien de vraag of wij ten op
zichte van de pers, de roeping die wij
hebben, met name tegenover onze kin
deren, wel behoorlijk vervullen.
Er wordt geklaagd over achteruit
gang op geestelijk gebied, over toena
me van het ongeloof.
Maar hebben wij wel het recht om
te klagen, wanneer wij dergelijke lec
tuur niet alleen dulden, maar zelf in
onze woningen binnenhalen?
Is het dan niet mede onze schuld,
indien het opgroeiend geslacht, steeds
meer afwijkt van God en Zijn Woord?
STADSNIEUWS.
Buitengewone Classisvergadering,
De Classis Leiden der Geref. Kerken
hoopt op Maandag 27 Juli a.s. in buiten
gewone vergadering bijeen te komen,
waarin o.m. het Peremptoir examen zal
plaats hebben van den heer W. H. Gis-
oen, Theol. cand. te Scheveningen, en
oeroepen predikant te Hazerswoude.
Leidscbe Orkestvereniging.
Over een onggezonden groei van de pu
blieke belangstelling voor haar werk be
hoeft de Leidsche orkestvereeniging zich
voorhans nog niet ongerust te maken.
Nu, dat moet ook niet. Ongerustheid
deugt niet, en een ongezonde ontwikke
ling ook niet. Daarom mag in dit geval
de vereeniging die het geldt, er zich mee
gelukwenschen, als zij de wezenlijke be
langstelling, die er i§, dankt aan eigen
werk. schoon pas aangevangen.
Het mooie weer van gisteravond ver-
Ooedde ruimschoots het wat al te fris-
sche koeltje, dat bij een vorige gelegen-
het het volle genot van tuinconcei-t wat
belemmerde, en het moet gezegd, het
publiek was ook bevredigend groot, al
zagen we gaarne en daar zinspeelden
wij in den aanhef op ook uit an
dere dan de om minder muzikale redenen
bij de vereeniging betrokken kringen de
belangstelling wat grooter worden.
Maar het kan ook zijn, dat we te on
geduldig zijn, dat wij, de prille jeugd van
de L. O. V. in aanmerking genomen,
te veel ineens willen vervuld zien, en
daarom willen we er gaarne aan toevoe
gen, dat in elk geval de L. O. V. in zich
zelf kerngezond is; ook gisteravond in
den tuin van „Zomerzorg" heeft zij daar
van het bewijs geleverd.
Het tuintoncert stond weer onder lei
ding .van den heer Henri Zeldenrust, ter
wijl het de medewerking genoot van
Mevr. Mien Bouwmeester-Verheydt als
sopraan- soliste.
Behalve enkele bekende werken van
Gounod en Saint-Saens verweldde 't pro
gramma ook enkele nummers, die voor
het eerst een introductie van de L. O. V.
genoten.
!Qe twee eerst gespeelde orkestnummers
konden ons niet zoo heel erg onder den
indruk brengen, wat echter meer het geval
werd tijdens en nadat het orkest de solo
zang van Mevr. Bouwmeester begeleidde
in het derde nummer, een aria uit la
Reine de Saba van Gounod, in de weer
gave yvaarvan de begeleiding zoo goed
als de zangeres een goed figuur maakte.
Mevr. Bouwmeester kwam geheel op
dreef en wist de bewondering te wekken
door haar sprekende voordracht en prach
tige ademtechniek, van welke laatste in
sommige passages veel geëischt werd.
Zeer gelukkig was het orkest daama
in de ouverture van: „Si j'etais roi..."
van Adam, en het praeludium^ van: „Le
Déluge", een compositie van Saint-Saens
in beide werd het werk van deze meesters
eer aangedaan, en het gulle applaus dat
op de represence ervan volgde, deed ver
moeden, dat ook het auditorium hierin
iets fijns „proefde".
Wat het laatstgenoemde nummer be
treft, mogen wij ook niet onbesproken
laten het viool-solospel van den heer J.
Kroon, een lid van de L. O. V., die erin
slaagde, zijn partij zeer naar wens oh te
vertolken.
Mevr. Bouwmeester gaf nogmaals van
haar talent te genieten in een aria uit
„Herodiade" van J. Massenet, waarna het
orkest een verdienstelijk, keurig slot bood
in een fantasie uit de „Faust" van ,Qou-
nod.
Speciaal in dit slotnummer traden ver
schillende goede kwaliteiten van het or
kest op den voorgrond, alzoo een waar
dige sluiting gevend aan een goed op
peil staand cpncert.
Moge de L. O. V. er zoo niet veel
meer behoeven te geven, om voor goed
een wijden kring van trouwe hoorders
om zich heen te zien. Zij is het waard.
Een gouden jubileum.
Naar wij vernemen, gaat de bekende
CHristelijke Zangvereeniging „Zingt
den fleer", onderafdeeling van den ar
beid van liet wijkgebouw „Levendaal"
oer Ned*. Her> alhier** zich.
voorbereiden op de viering van haar. 50-
jarig bestaan.'Een feit dat in de .wereld
der zangverenigingen jiog niet „dik
wijls is voorgekomen.
1 Februari 1926 zal het 50 jaar ge
leden zijn,-dat eenige jongelui, catehi-
santen en vrienden van Ds. S. H. J. de
Wolff in het toen nieuwe wijkgebouw
het eerste in Leiden, en het tweede in
geheel ons .Vaderland, bij elkaar kwa
men om samen liederen in te studeeren
van Philips, Sankey en de Zangbundels
ran Neerbosch.
De naam „Zingt den Heer" werd ge
kozen door Ds. de Wolff.
Als voorbereiding voor dit feest hoopt
de zangvereeniging als propaganda^ en
ter kennismaking een „Rondvaart" te
houden optDinsdag 21 Juli, des avonds
6.15, met de „Pauline", ligplaats Turf
markt. Men is er in geslaagd de mede
werking te verkrijgen van het muziek
korps van het Leger des Heils, dat de
bekende liederen van het wijkgebouw
zal spelen en ter afwisseling zal de
zangvereeniging eenige liederen zingen.
Dit is dus no. 1 van het programma.
Verder hoopt de zangvereeniging om
streeks half October een Familie-avond
te houden, waar zal worden gezongen,
gemusiceerd!, gedeclameerd, enz., en
waarschijnlijk ook wel een tableau zal
gorden vertoond.
Donderdag 6 Augustus hoopt de zang
vereeniging in samenwerkinng met nog
Ï0 zusterverenigingen, den „Zangers-
middag" in den Theetuin Witte Singel
mede te maken en de liederen te zingen
waarmede ze te Gouda op den 2den
Pinksterdag den 2den Prijs behaalde.
R.K. Vakschool voor Meisjes.
No ordeinde 50.
Bevorderd van de le naar de 2e
klasse huishoudkundige de dames M.
Welling, N. Hanrath, N. Doot, D. Jan-
sens, C. Strater. Afgewezen 2.
Diploma huishoudkundige uitgereikt
aan de dames: H. Bots, R. Kramer,
M. Kreiins, H. Heulden, E. v. Odijk,
Th. Remmers, N. Scheffer, A. Banen-
kamp, J. Koning, M. Grüntemann.
Diploma hulp in de huishouding aan
de dames C. Kelfkens, en E. Bayer.
Diploma linnen- en costuumnaaien
aan de dames: P. van Amsterdam, N.
Hoogeveen, L. Vollenberg.
Diploma 3-jarigen avondcursus aan
de Dames: P. Romijn en M. Meershoek
Diploma Costumière: aan Mej. N. v.
d. Wijngaard.
Bevorderd van het 1ste naar het 2e
jaar klasse costumière: J. L. Teëto, J.
Bleys, T. Hoogzaad, Afgewezen 1.
Diploma 3-jarige huish. cursus. Uit
gereikt aan de dames C. Warmendam,
N. Plan je en C. Vreeburg.
Prol. A. Th. Seysenerf
Prof. A. Th. Seysener, hoogleeraar
in de wijsbegeerte aan het Grootsemi
narie te Warmond, van wien wij
reeds meldden dat hij ernstig ziek
was, is gistermorgen in het St. Elisa-
bethsgesticht overleden. De overledene
bereikte den leeftijd van 39 jaar. Hij
werd in 1886 geboren te Alphen aan
den Rijn. Na zijn priesterwijding in
1908 werd hij kapelaan te Warmond,
waarna in 1910 zijn benoeming volg
de tot hoogleeraar in de wijsbegeerte
aan het Grootseminarie aldaar. Prof.
Seysener gaf de laatste jaren voor do
studenten der Leidsche Hoogeschool en
voor de studenten der Handelsho'oge-
school te Rotterdam ook cursussen in
de Thomistische wijsbegeerte en hij
schreef in verschillende tijdschriften
o.a. in de „Katholiek", artikelen over
wijsgeerige onderwerpen. Prof. Seyse
ner was geestelijk adviseur van de
Diocesane Vereeniging van R.K. Onder
wijzers in het bisdom Haarlem en mo
derator van de vereeniging „Geloof en
Wetenschap" alhier.
De winkelier G. J. V., is gister
morgen, terwijl hij de vrachtgoederenloods
van de Staatsspoorwegen aan de Witte
poort verliet, gestruikeld over den drem
pel, met het gevolg, dat hij den enkel
van het linkerbeen brak.
Hij is ter behandeling overgebracht
naar het Diaconessemhuis.
Gistermiddag was D. B., in een wei
land aan den Hoogen Morschweg bezig
een koe te melken, toen hij van dit dier
plotseling een trap tegen het lichaam
kreeg.
Daar het ongeval zich nogal ernstig
liet aanzien, werd er geneeskundige hulp
bijgeroepen, die B. naar het Academisch
ziekenhuis deed overbrengen waar bij het
geneeskundig onderzoek bleek, dat een
rib was gebroken.
Na behandeld te zijn, k'om de getroffe
ne naar zjjn woning worden overgebracht
ter vardcre behandeling.
Mej. v. H. heeft zich ter bevoegder
ïlaatse er over beklaagd, dat zij door
ïaar buurvrouw B. ismishandeld.
En dat bij zulk warm weer.
De beruchte „koek"-juffrouw, die
in de laatste maanden bij een zestal win
keliers winkeliersters koek en sui
kerwerken wist mee te krijgen, zonder
ooit te betalen, en eergisteren weer van
zich deed hooren, is gisteren dan tpch
door de 'politie gesnapt.
Het bleek te zijn de 44-jarige mej. J.
P. van H., efn onzer inwoonsteren.
Blijve de vacature die zij nalaat on
vervuld, dan kan de kpekhandel „ruhig
sein".
Gewone advertentiën per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeeiingen, dobbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage*
lijks geplaatst ad 40 cent.
BINNENLAND.
Binnenland.
De opbrengst der Rijksmiddelen.
De heer van Wijnbergen zal bedan
ken als voorzitter van den bond van
K. Kieskringorganisaties.
Persbeschouwigen over de Kabinet
formatie.
Buitenland.
De valorisatiewet in Dnitschland is
door den Rijkspresident Hindenburg f
ge/eekend.
Het zilveren huwelijksfeest van het
Koninklijk Echtpaar.
Het Nationaal Oranje Comité heeft
den kunstschilder Piet van der Hem
opgedragen een portret te schilderen
van de Koninklijke Familie, dat aan
H. M. de Koningin in Februari 1926
zal worden aangeboden ter gelegc-n-
hed van haar vijf-en-twintigjarig hu-
elijksfeest.
De rijwielbelasting.
Blijkens de thans gepubliceerde
staat der middelen over de maand Ju
ni, beliep de opbrengst van de Rijwiel
belasting over de maand Juni f225 702
tegen f 422.724 in Mei. Gedurende de
eerste zes maanden van dit jaar be
droeg de geheele opbrengst dezer be
lasting f 6.258.882.
Van 29, Augustus 1924 af, den dag
waarop zij werd ingevoerd, tot en met
31 December d.a.v. bracht de rijwiel
belasting (f 5.300.031 op (dit is een be
drag voor 1.766.677 rijwielen).
De opbrengst over de ^eerste 6 maan
den van 1925 is dus betaald voor
086 294 rijwielen.
Chineezen-actie te Medan.
Bij de openingsvoorstelling in het
Ilarmston-circus te Medan Woensdag
avond, had een betooging van honder
den Chineezen plaats.
Den vorigen avond waren pamflet
ten verspreid, waarbij de Chineezen
opgewekt werden, het circus te boy
cotten. De Chineezen jouwden en wier
pen met steenen, waarop de politie het
terrein afzette en de voorstelling kon
doorgaan.
De hoofdcommissaris van politie, de
heer C. H. Keyzer en de eigenaar van
het circus werden door steenen in het
gelaat gewond.
De politie arresteerde twee Chinee
zen. Een tiental Chineezen gaven een
politie-agent voor de Deli-bioscoop 'n
pak slaag.
Opbrengst Rijksmiddelen.
De opbrengst der Rijksmiddelen ge
durende Juni 1925 is niet onbevredi
gend. Tegenover een opbrengst van
f34.538.615 gedurende Juni van het vo
rige jaar, staat thans een opbrengst
van f38.259.047.
Grondbelasting en Personeele belas
ting waren hooger dan het vorig jaar.
De opbrengst van de Inkomstenbelas
ting was bijna 1 millioen lager, maar
daar staat tegenover, dat de dividend
en tantièmebelasting bijna 2 millioen
lager was. De rechten op den uitvoer
gaven eenigen vooruitgang te zien,
evenals de opbrengst der loodsgelden.
In totaal werd gedurende dit jaar
ontvangen f227.856.403 of bijna 19
millioen meer dan in het eerste half
jaar van 1924.
Mr. van Wijnbergen.
Naar de „U. Ct." bericht, zou Mr A
baron van Wijnbergen niet in aanmer
king wenschen te komen voor een her
benoeming als voorzitter van den Al-
gemeenen Bond van R. K. Rijkskies-
kring-organisaties.
Bij informatie bleek de „Rsb." dat
de heer van Wijnbergen inderdaad 'n
dergelijk voornemen heeft te kennen
gegeven en dat het in de bedoeling
ligt om Jhr. Mr. Ruys de Beeren
hrouck, den tegenwoordigen premier,
hem te doen opvolgen.
De kilometerboekjes.
Volgens het „Vad." bestaat er kans
dat de kilometerboekjes bij de Spoor
wegen terugkeeren.
Op het oogenblik wordt de mogelijk
heid terdege onderzocht, daar een
hoofdbezwaar tegen de boekjes is weg
gevallen. Tegen het voordeel het
blad spreekt van de zijde van 't spoor-
wegbestuur van het Waarborgfonds
dat gemiddeld uit een f 400.000 bestond
(men herinnert zich dat elke houder
vsux «en >oeki« «en waarborgsom
Voor September kan van Dnitsche
zijde geen voorstel tot toelating tot den
Volkenbond worden verwacht.
Het Mijnwerkerscocflict in Engeland
ten moest) en dat feitelijk renteloos
aan de Spoorwegmaatschappij geleend
werd '?n tegen het voordeel, dat de
holider van een kilometerboekje ge
makkelijker zich tót een niet strikt
noodig reisje liet verlokken, stond een
groot nadeel van kostbaren admini
stratieven aard, namelijk het uitzoe
keu van de reizen en gedeelten van
eizen over de lijnen der verschillende!
maatschappijen. Nu alles één lichaam
is geworden, verviel die tijdroovende
en veel geld kostende rompslomp.
Een ministerie van Landbonw?
Het Kon. Ne4, Landbouwcomité heeft
zich tot H. M. de Koningin gewend'
met feen adres, waarin het verklaard'
an meening te zijn dat bij de toekom-
tige indeeling van de departementen
van algemeen bestuur het gewenscht
zou zijn, dat „Landbouw" niet meer
zal worden ondergebracht bij een de
partement van administratieven aard,
zcoals thans, naar gezegd wordt, tot
het nadeel van den landbouw het ge
val is, doch dat het daarentegen ten
zeerste gewenscht zal zijn, dat weder
om een ministerie van Landbouw in-,
gestéld wordt, tezamen met andere
takken van volkswelvaart, als nijver
heid en handel, zooals voor 1922 het
geval was en waarbij een afzonderlijke
en zelfstandige Directie van den Land
bouw bestaat.
Het Kamerlid van der Heide.
Het nieuw gekozen Tweede Kamer
lid A. van der Heide (S.D.A.P.) heeft
Woensdagavond te Winschoten ver
klaard, dat hij het predikantenambt
neerlegt.
Tegen de Dageraad-actie.
Ged. Staten van Limburg hebben
goedgekeurd het besluit van den raad
der gemeente Hoensbroek, waarhij
Godslasteren enz. in het openhaar is
strafbaar gesteld.
Handel op Tsjecho-Slowakije
De minister van Buitenlandsche Za
ken biengt ter kennis, dat de consul
der Nederlanden te Praag, met verlof
hieri te lande, de beer A. M. Doorn,
voor belanghebbenden bij den handel
op Tsjecho-Slowakije zal te spreken
zijn te 's-Gravenhage in een lokaliteit
van het ministerie van Buitenlandsche
Zaken, Plein 23, op Dinsdag 21 Juli,
vcorm. van 10 tot 12 en nam. van 2 tot
4 uur.
Zuinigheid?
Wij hebben, zegt het H d b 1. dit jaar
een spoorboekje gekregen, met de bui
tenlandsche verbindingen. Dat is een
verbetering. De losse blaadjes voor be
paalde verbindingen verkrijgbaar aan
stations en informatiebureaux werden,
omdat ze te geef waren, nogal eens
verslonsd. Nu betaalt men voor het
boekje, dat alle gegevens bij elkaar
brengt. Men krijgt inderdaad waar
voor zijn geld
Behalve in één opzicht.
De zeer góede spoorwegkaart aan 't
slot van bet boekje verraadt wat al
te xeer zijn on-Nederlandschen oor
sprong. Zutphen plegen, wij zonder
„Umlaut" te schrijven en Neuschanz
heet bij ons nog immer Nieuweschans,
ook den Neder-Rijn plegen wij anders
aan te duiden dan onze oostelijke bu
ren. Nog sterker bijna dan bij de Ne-
derlandscbe namen treft deze ver-
Duitsching bij de Belgische, Brüssel,
Brugge, Lüttich, Mecheln etc. vin<Jt
men daar vermeld, als ware de hon
ger der allerergste Duitsche annexio-
nisten van voor 1914 door den oorlog
gestild.
Zqu men, eon .volgend .jaar dia kaajt,