CHRISTELIJK DAGBLADvoor LEIDEN EN OMSTREKEN
Belangrijkste nieuws in dit Hummer.
Be JAARGANG
D7NSDAGÏ4 JÜO'raZÖ
NUMMER fS8 A'
LEIDSGHE COORAN
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd rijn
Per kwartaal 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
on iiuinmer beslaat uil TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
De christelijke grondslagen
Herhaaldelijk is er gedurende den
Dnlangs gevoerden verkiezingsstrijd op
gewezen dat de strijd niet in de laat
ste plaats ging om de grondslagen van
ons volksleven.
Tegenover de partijen die er op uit
zijn die grondslagen te ondermijnen
en te verzwakken stonden de recht-
sche partijen, die het hierin eens zijn,
dat zij de Christelijke grondslagen van
ons volksleven wenschen te bevestigen
en te versterken.
Hoe noodzakelijk dat is, is wel heel
duidelijk gebleken uit wat eenigen tijd
geleden de heer Wibaut in de Eerste
Kamer opmerkte.
Aan de orde was het wetje waarbij
aan de Gemeenteraden de bevoegdheid
wordt gegeven, onderwijzeressen hij
hét aangaan van een huwelijk eervol
ontslag uit den Gemeentedienst te ver
leenen.
Dat bracht den heer Wibaut in het
vuur.
Hij verweet der regeering dat zij het
samenleven van man en vrouw buiten
het huwelijk bevordert, dat zij de hui
chelarij in de hand werkt en vervolgde
dan:
„Ik ben maar een heiden. In vertrou
wen gezegd, zelfs een erge. Ik behoor
tot de menschen, die, onder bepaalde
omstandigheden, bepaalde vormen van
buitenhuwelijksch samenleven zeer re
delijk en maatschappelijk volkomen
toelaatbaar achten. Voor zoover dat
niet bekend was, heeft men het kun
nen vernemen uit de verkiezingsrede
die de Minister-President Ruys de Bee-
renbrouck eenigen tijd geleden heeft
gehouden in Rolduc, destijds mijn
kostschool en uit meer dan een ver
kiezingsrede, die Minister Colijn heeft
gehouden op verschillende plaatsen.
Men kan het ook lezen in de geheele
jrechtsche pers; het was professor Die-
ipenhorst, die in zijn blad ,,De Rotter-
Idarhamer" het prijselijke initiatief tot
deze verhevene verkiezingspolitiek ge
nomen heeft een paar maanden gele
den."
Het is duidelijk dat de heer Wibaut
hier sprak in satyrieken vorm.
Maar het is eveneens duidelijk, dat
het hem wel terdege ernst was toer»
hij in het verdere gedeelte van zijn be
toog nogeens met nadruk herhaalde,
dat hij onder bepaalde omstandighe
den tegen de buitenhuwelijksche sa-
j menleving geen bezwaar heeft en dat
deze onchristelijke samenleving voor
zijn besef met een huwelijk naar Chris
telijke opvatting op eene lijn staat.
Verwondering behoeft dit niet te
wekken.
Wat de heer Wibaut hier opmerkte
vloeit voort uit zijn sociaal-democrati
sche beginselen volgens welke het hu-
welijk'niet een vrucht is van het Chris
tendom, maar van het kapitalisme,
waaruit vanzelf volgt dat de overwin
ning van het Socialisme ook zal be-
teekenen de vernietiging van 't Chris-
telijk huwelijk.
Volgens het' Socialisme staat het on-
"wettig samenleven met het wettige,
eerbare huwelijk op eene lijn. Volgens
het Socialisme moet de ongehuwde
moeder met de gehuwde worden gelijk
gesteld.
Zoo wordt ook het gezin in den wor
tel aangetast.
Zoo worden de Christelijke grondsla
gen van ons volksleven ondermijnd en
met die grondslagen ook ons volks
leven zelf vernietigd.
Daarom is het van zoo groote betee-
kenis dat de rechtsche partijen de
meerderheid hebben behouden.
En daarom moet ook de hoop wor
den uitgesproken dat het gelukken zal
opnieuw een rechtsch Kabinet te vor
men, een Kabinet dat wel niet zal kun
nen geven wat de verschillende recht
sche partijen gaarne wenschen, maar
dat toch zal kunnen meewerken om de
Christelijke grondslagen te beveiligen
en een verderen opbloei van ons volks
leven mogelijk te maken.
STADSNIEUWS^
BUREAU: Hooigracht 35 Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
Begrafenis van den heer
W. P. ten Katè.
Onder zeer groote belangstelling werd
teren het stoffelijk overschot van wijlen
en heer W. P. ten Kate ter aarde be
steld.
riet woora weru auexeerst gevoerd door
Ds. Goedhard, die na 'tvoorlezen van
een Schriftgedeelte, gewaagde van het
gewin, dat ook in dit droevig verlies
gelegen was, en den overledene schetste
als een waardig bekleeder van de hoog
ste waardigheid eens Christens, n.l. het
Koninklijk priesterdom.
De heer J. P. Mulder,- namens het
Bestuur der Chr. Kweekschool sprekend,
wees er op, dat onder de vele functies,
waaraan de heer Ten Kate zich wijdde,
zijn leeraarschap aan de kweekschool een
voorname plaats innam.
Aan die school namelijk, die mede door
zijn inspanning tot bloei kwam ontplooide
hij al zijn kracht, daar werkte liij met
lust aan zijn groo: levensdoel, om jonge
menschen te vormen tot waardige leer
krachten voor het Chr. onderwijs.
Spr. eindigde met de verzekering, dat
de Kweekscnool hem steeds dankbaar
zoJ gedenken.
De heer Schaap Hzn., voerde ver
volgens het Wjoord namens het personeel
der kweekschool.
y\'at zullen wij leeraren zeggen, aldus
spr., aan deze groeve AVe heoben rouw
in de ziel en droefheid in 't hart .over
het heengaan van dezen man in zijn volle
Kracht, van dezen Christen, die nooit yeti
spraK, maar veel zegen om zich verspreid
de. We treuren over 't heengaan van een
cohega, uu anderen hun tau;; verlichtte.
ï'uch' past o.il. ook een toon van inni
ge aanlc aan God, Die ons zooveei in
netri scnonk, Die ook, en vooral ds fa
milie zooveel in hem gaf, waar hij jaren
lang het gezinsee.it.u.n vormde, zonder
zelt ooit een gezin, te stichten.
Hoezee.' we hem dan ook zullen mis
sen, aie door zijn stipte, scage, stille toe
wijding en zija uitmuntend onderwijs aller
harten won, toch dienen, we Gods wijs
heid te eeroiedigen, Wiens leiuing altijd
goed is.
En de nagedachtenis van dezen recht
vaardige zij ons'langen tijd tot zegening.
De heer A n e s, zich tot tolk makend
an leei-.ingen en oud-leerlingen, zeide,
dat het zou getuigen van scnromelijke
ondank, as Ier uit naam van deze beiden
niet gesproken werd.
Want boven anderen hebben zij reden
hem dankDaar te zijn. Hij wist zijn leerlin
gen niet alleen op eimnente wijze de
reitenkennis bij m brengen, maar hij
deed meer, veel mier; hij trachtte hun
leven door mor eel e waarden te verrijken.
En hoewel zijn vakken zich niet leenden
tot evangelisat.e in di.ecten zin, verstond
hij ais weinigen de kunst C h r i s t e 1 ij k
onderwijs te geven, cLw.z. onderwijs, om
straald van den gians eener waarlijk Chris
telijke persoonlijkheid.
Zijn leeningen zullen, steeds in dank
gedenken, wat de heer ten Kate voor hen
geweest is, juist in hun zwakke jaren van
oturm en Drang.
De heer Baak, insp. L. O., bracht
uit naam van den Hoofdinspecteur woor
den van dank en waardeering aan de na
gedachtenis van den leeraar Ten Kate.
Hoewel spr. uit den aard der ambtelijke
verhoudingen nooit in zeer nauwe aan
raking met den overledene is geweest,
toch had hij voldoende indruk van d ens
prestaties gekregen nu zijn dankbare hul
de hier tot uiting te brengen.
Hij kweet zich steeds uitnemend van
zijn bijzondere taak, zijn leerlingen ge
schikt makend om op te nemen, wat
groote mannen en vrouwen in onze Taal
hadden uitgedrukt, en werkte er krach
tig toe mede, komende geslachten van
goede onderwijzers te voorzien.
Het Rijksschooltoezicht is hem daar
om dankbaar.
Zich tenslotte tot de leerlingen rich
tend, toonde spr. dezen, dat de beste en
mooiste hulde, die zij hun gestorven leer
aar kunnen bewijzen ishet doen opgroei
en en vruchten dragen van het zaad, dat
de heer Ten Kate in hun hart en ver
stand had gelegd.
Prof. Van Nes sprak nu namens de
Gem. Comm. der Nederl. Herv. Kerk
alhier. Spr. wees er op, hoe de heer Ten
Kate zijn geheele leven vóór alles Chris
ten was geweest. Daarna ook leeraar.
Plaatsen wij de vele functies die hij
bekleedde, bijeen, dan hoort daarom een
accolade, die al die werkzaamheden te
rugvoert tot en stelt achter het daarvoor
geplaatste woord „Christen".
Zoo ging het de overledene, als
vele andere leden zijner bekende familie,
die al zoovelen afstond aan Kerk, Zen
ding en anderen arbeid in Gods Konink
rijk.
Ook in de Gemeentecommissie. die voor
namelijk materieele belangen behartigt,
bleek, hoe hij deze onder de geestelijk<
zaken stelde, maar ook hier ter eer van
hem, die èn van geestelijke èn van stof
felijke dingen Heer en Meester is, deed
wat zijn hand vond o:n te doen.
Zij ons zijn geliefde spreuk tot troost
„Ik weet, dat God met mij is".
Ds. Punselie, sprekend als voorzit
ter van den Ned. Herv. Kerkeraad, brach
zijn warmen dank voor de liefde en toe
wijding, waarmede de heer Ten Kate de
Kerk had gediend. De Gemeente s'.aat
veel in hem af, te meer waar men ge
loofde, dat hij haar nog lange jaren dienen
zou.
Maar we slaan hier niet alleen het oog
wi de donkerheid van -ei'oe'vinw waarin
nu het lichaam vergaat, doch ook op
de heerlijkheid Gods, die Hij bereidt, die
Hem liefhebben.
Trooste Hij met Zijn zegen de familie,
die nu alweer zoo zwaar wordt beproefd.
De heer K r ij g e r sprak uit naam
van het hoofdbestuur der C. H. Unie,
waar de heer Ten Kate ook zeer weid
gewaardeerd.
Spr. herinnerde aan Prof. v. Nes' ver
gelijken der accolade achter het woord
„Christen". Hierachter zou hij cok het
woord „Staatsburger" willen plaatsen.
De heer Ten Kate was er van door
drongen, dat ook op 't terrein van het
politieke leven Christus de eere toekomt.
Spr. dankte voor alles, wat de over
ledene voor de Chr. Hist. Unie geweest
was.
Nadat voorts nog gesproken hadden
de heer v. d. Akker namens den Chr.'
Hist. Kamerkieskring, en de heer \Vjil-
brink vcor de afd. Leiden der C. H.
Unie, ging Ds. Goedhard voor in dank
gebed.
Gemeenteraad
Het gisteren geplaatste gedeelte van
liet verslag behoeft eenige aanvulling
en verbetering. Uit de bespreking van
het plaatsen van een urinoir aan de
le Binnenvestgracht ts een gedeelte
weggevallen, waardoor niet vermeld
werd dat door dan heer Coster een
motie werd ingediend om bedoeld uri
noir te verwijderen. Deze motie werd
aangenomen met 13 tegen 12 stemmen.
Voor stemden de heeren Witmans,
Kooistra, Bergers, Wilmer, Van der
Reyden, Van Eek, Coster, Sytsma, Ver-
wey, Dubbeldeman, Spendel, Baart en
van Stralen.
Verder is vermeld dat de beer Ei
kerbout betreurde de uitzondering voor
de transportarbeiders gemaakt. Be
doeld was de stucadoors.
De Haagsche tram heeft gister
middag op de Haarlemmerstraat weer
een~ etalage op een vooruitstrevende
manier van haar luister ontddan,
door een handkar, die baar in den
weg stond, door de etalageruit te du
wen. Het betrof weer een banketzaak
ditmaal .ie \;an de firma Biesot.
H. T. M. vergrijp u niet langer aan
onze Leidsche bolussen.
Een min of meer populair café
bezoeker maar tevens bekende van de
politie, J. W. W., beeft gisteren in een
verkeerde bui 'n groote spiegelurit ter
waarde van f60 stuk geslagen ten na-
deele van den caféhouder G. F. S aan
het Utrecbtsche Veer.
Gistermiddag even over drie uur
wilde een knaap op een met 'n paard
bespannen groentenwagen klimmen
toen deze over den Oude. Singel reed.
De jongen viel eraf en kwam onder
de wielen van den wagen terecht, die
liem over den buik ging. Dr. D. van
den Eerste Hulpdienst onderzocht hem
en kon daarbij gelukkig vaststellen
dat de verwondingen van niet ernsti-
gen aard waren. Slechts vielen eenige
schaafwondjes aan een lies en een
voet te constateercn. De jongen was
er dus zeer goed afgekomen.
BINNENLAND.
De Koninklijke Familie.
De Koningin is voornemens Woens
dag a.s. enkele dagen naar Soestdijk
en naar Het Loo te gaan, om Vrijdag
weder in de Residentie terug te keeren
De extra-treinen op Zondag.
Op de vragen van het Tweede Ka
merlid Kersten, betreffende het inleg
gen van extra treinen op Zondag, in
het bijzonder tér gelegenheid van de
kermis te Deventer, antwoordt de Mi
nister van Waterstaat het volgende:
Volgens arikel 100, 4e lid, van het
A.R.D. is de spoorwegdirectie bevoegd
tot het inleggen van extra treinen. Van
deze bevoegdheid wordt gebruik ge
maakt ter vervulling van buitenge
wone verkeersbehoeften. Geschiedt dit
niet, en bepaalt men zich tot een po
ging, om de behoefte door middel van
de gewone dienstregeling te vervullen
dan wordt de kans vergroot, dat de
dienst wordt ontwricht, mede ton na
deele van de Zondagsrust van bot per
soneel.
De vrouw in de politiek.
Ket gaat, zegt de S t a n d a a r d, met
de vrouw in de politiek bier als in
Engeland. Haar verschijning in bet
Parlement mag niet bogen op succes,
Men heeft onze part wel ten kwade
nagehouden, dat zij niet wilde mee
doen met de vrouw in het Parlement
te halen. Maar wat zien wij bij de par
tijen, die wel hoog opgaven van de
voorname rol, die de vrouw in het
Parlement zou spelen?
De Vrijzinnig-Democraten wonnen 2
zetels, maar de eene vrouw krijgt geen
gezellin. De Sociaal-Democraten zullen
vier zetels meer bezetten, maar meer
dan de twee vrouwelijke Kamerleden
schijnt men niet te begeeren.
De nieuwe Kamer zal allicht twee
vrouwen minder tellen dan de oude.
Het gaat langs de dalende, niet langs
de stijgende lijn. Wel is natuurlijk bij
de stembus om de gunst der vrouw
gedongen en de linksche partijen heb
ben geparadeerd voor de „Staatsbur
geressen" om te doen zien wie *t meest
.vooruitstrevend" was.
De Christelijke partijen behoefden
aan dit spel niet mee te doen.
De Christenvrouw heeft opnieuw ge
toond den eisch van de door haar be
leden beginselen te verstaan, en te we
ten. dat hare rechten alleen veilig zijn
in het volgen van hare roeping.
Een roeping, die haar niet den weg
wijst naar het Parlement. Een roeping,
die ook het actieve kiesrecht niet om
vat, al weet zij het op de rechte wijze
te gebruiken. Omdat de gehoorzaam
heid aan het gebod Gods haar het
hoogste in het leven is.
De failïissomentswet.
In zijn Memorie van Antwoord op
het Voorloopig Verslag der Eerste Ka
mer, nopens het wetsontwerp tot her
ziening v. de faillissementswet, merkt
minister van Justitie o.a. op, dat
de in dit wetsontwerp getroffen rege
ling niet kan worden beschouwd als
ccn toepassing van den regel, dat de
verliezende partij in de kosten wordt
veroordeeld. Immers de vraag, wie in
de kosten wordt veroordeeld, is juist
losgemaakt van het feit, dat de aan
vrager van het faillissement ten slotte
de aanvrage niet ingewilligd ziet..
Nederland en België.
De Belgische regeering heeft, naar
de N R. Crt verneemt, langs den ge-
bruikelijken weg aan de Nederland-
sche een voorstel doen toekomen in
zake een sanitaire overeenkomst voor
de scheepvaart, ter regeling van de
formaliteiten en ertoe strekkende, het
verkeer van het eene land naar het
andere te vergemakkelijken. Men is
hier van meening dat de regeling spoe
dig tot stand zal ?komen.
Onderwijs aan schipperskinderen.
In een te Utrecht gehouden verga
dering van vertegenwoordigers van
gemeentebesturen van plaatsen, waar
schippersscholen of -klassen gevestigd
zijn en van vertegenwoordigers der
onderwijs- en binnenscheepvaart-orga-
nisaties werd in beginsel besloten het
onderwijs aan schipperskinderen te
verbeteren en zoo mogelijk uit te brei
den door de invoering van een een
heids-leerplan.
De in deze vergadering benoemde
commissie, bestaande uit Zuster Gon-
zage te Rotterdam en de heeren Dr. A.
van Voorthuyzen, inspecteur van het
buitengewoon lager onderwijs, Utrecht,
S. J. van Efferen en J. G. Kerkvliet te
Rotterdam; J. C. Wirtz te Oegstgeest;
T. P. Keyzer en J. Post te Amsterdam,
R. Metzkar te Leeuwarden en J. Ha
zelaar te Vreeswijk, is naar wij ver
nemen tot volledige overeenstem
ming gekomen omtrent het in te voe
ren eenheidsleerplan en heeft haar
rapport dezer dagen bij het Onderwijs
fonds voor de Binnenvaart ingediend.
De heer E. Polak, wethouder van
onderwijs te Amsterdam en voorzitter
van bovengenoemde vergadering, en
de heer G. de Jongh, voorzitter van
het Onderwijsfonds voor d'e Binnen
vaart, hebben in verband hiermede de
betrokken gemeentebesturen en orga
nisaties uitgenoodigd voor een op 20
Juli a.s. in de raadszaal te Amster
dam te houden vergadering ter defini
tieve vaststelling van het ontworpen
eenheids-leerplan.
3e Congres Intern. Chr. Vakverbond.
Het secretariaat van het Interh. Chr
Vakverbond (Utrecht) heeft de voor-
loopige agenda voor het derde congres
van het I.C.V. dat op 17, 18 en 19 Sep
tember 1925 te Luzern zal plaats vin
den, rondgezonden.
De secretaris zal aan het congres
een verslag uitbrengen over de werk
zaamheden van het I.C.V. en van de
Chr. vak-internationales, een over
zicht van den toestand der Chr. vak
beweging in de verschillende landen
en een speciaal verslag over de toe
passing van den achturendag.
Drie sprekers, de heeren René Ca
reis (België), Bernard Otte (Duitsch-
land) en Gaston Tessier (Frankrijk)
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 22*/t cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
Binnenland
De Gemeenteraad van Leiden besluit
tot he; instellen van een rookverbod
voor kinderen beneden 14 jaar.
Buitenland.
De moordenaar Angers te in is acht
maal ter dood veroordeeld.
In verband met de brenk in het
Fransche cartel wordt een wijziging
in het kabinet over eenigen tijd waar
schijnlijk geacht.
Het conflict, in het Engclsche mijn
bedrijf.
zullen inleidingen houden over „Emi
gratie-vraagstukken."
De heer F. Spalowsky (Oostenrijk)
spreekt over „Medezeggenschap in hetl
bedrijfsleven", terwijl de heer H. Pau
wels (België) het standpunt der Chr.;
Internationale ten opzichte van de ,.In-j
ternationale Organisatie van den Ar
beid" zal inleiden.
Verder komen op de agenda voor
nog eenige kwesties van orgauisatori-
schen. aard en enkele voorspellen
Aan het congres gaan twee confe-,
renties op 16 September vooraf.
De 15 Chr. vakinternationales komen
dan bijeen om de propaganda in de
landen zonder Chr. vakbeweging te'
bespreken, hun betrekkingen met de
..Internationale Organisatie van den
Arbeid" en de verzorging van een pers
dienst.
In de/internationale Avbeidsconfe-
rèniie, die een raadgevend karakter
heeft, zal mej. M. Ba'ers (België) op
grond van een onderzoek, dat in eeni
ge landen is ingesteld, een rapport
uitbrengen over ..den invloed van den
loonarbeid der gehuwde vrouw op het
familieleven." Twee andere inleidslerS
zullen de propaganda voor de vakbe-*
weging onder de arbeidsters bespre
ken.
De resoluties dezer conferentie zul
len aan het congres worden voor ge'
legd.
De deelname aan het congres be*
looft talrijk te worden.
De Kamerzetsl Tor Hall.
De heer Henri ter Hall deelt mede,
dat hij* gaarne zou zien, dat Comité's
of dergelijke, die zich beijveren voor
een actie in verband met zijn niet-
herkiezing tot lid der Tweede Kamer,
deze actie staken, daar hem uit
sluitend aangenaam kan zijn een uit
spraak van het hoofdbestuur van den
Vrijheidsbond in deze aangelegenheid.
Intussclien heeft, gelijk bekend, de
heer Staalman zijn benoeming reeds
aangenomen.
Ned Middenstandsbond.
Op het Woensdag en Donderdag
a.s. te-Assen te houden middenstands
congres, uitgaande van den Neder-
landschen Middenstandsbond, zal de
minister van binnenlandsche zaken en
landbouw vertegenwoordigd worden
door den heer mr. K. J. Frederik^
referendaris aan het departement de
minister, van arbeid, handel en nij
verheid door den heer F. K. J. He
ringa, chef van de afdeeling handel,
en de minister van financiën door den
heer K.' S. B. A. de Coster, hoofd
ambtenaar aan het departement.
Ongeveer 20 Kamers van Koop
handel hebben reeds bericht gezon-~
den, op het congres vertegenwoordigd
te zullen zijn, benevens verschillende
gejmeentebësturen, met het oog op
de behandeling van het onderwerp:
De taak der gemeentebesturen in
verband met de belangen van den
middenstand.
Ook de Duitsche middenstandsor
ganisatie zal zich op het congres la
ten vertegenwoordigen.
Weldadigheidspostzegels
De gedurende het tijdvak 15 Dec.
1924—16 Januari 1925 verkochte Wel
dadigheidspostzegels ten bate dér Kin
derbescherming. plus eenige giften,
hebben in totaal opgebracht de som
van f57009.
Deze gelden zullen door den Ned.
Bond tot Kinderbescherming aan de
Stichtingen, Instellingen en Vereenigih
gen die de verzorging van Voogdij- en
Pegeeringskinderen ten doel hebber.,
procentsgewijze worden uitgekeerd.
Als basis voor deze uitkeering is m-
nomen Uet bedrag wflt in 1923
