NIEUWE LEIDSCHE COURANT 'DiNSDAQ 7 JULI 1925
V jrkgeversorganisatiën in liet Boek-
drukkersbedrijf.
Het comité heeft bij de leden der
medewerkende vereenigingen een on
derzoek ingesteld in verband met deze
zaak en zal, naar wij vernemen, bin
nenkort een adres aan den Minister
van Waterstaat zenden.
Mond. en klauwzeer.
In verschillende plaatsen van West-
Brabant breidt bet mond- en klauw
zeer zich weer uit. Thans is het weer
geconstateerd bij het vee van den land
bouwer P. te Rupchen, terwijl ook te
Nispen weer vier nieuwe gevallen zich
voordeden.
Ex-koning en ex-keizer.
Op het oogenblik vertoeft te Doorn
de ex-koning van Saksen als gast van
den voormaligen Duitschen keizer.
Naast den „keizerlijken standaard"
op dep Huize Doorn waait een zwart
wit geblokte vlag. Zaterdagavond za
ten de ex-keizer en de ex-koning aan
een maaltijd aan, aangeboden door
graaf Bentinck, van Amerongen.
Zondagmorgen woonde ex-koning
August de vroegmis bij in de R.K. kerk
te Rijsenburg, die speciaal voor deze
ontvangst was versierd.
Radioamateurisme in Ned. O.-Indië.
Het radio-amateurisme in onze Oost
hoorde tot dusver tot de verboden
waar, hoewel juist in deze afgelegen
gebieden een ontvangtoestel tot de zeer
begeerlijke zaken moet gerekend wor
den. Daar zal nu echter een gunstige
verandering in komen. De „Preanger-
bodemeldt, dat de regeering groo-
tendeels accoord gaat met de voorstel
len tot regeling van 't radio-amateu
risme. Een ordonnantie is te verwach
ten, waarbij het bezit van installaties
door particulieren wordt toegestaan.
Zij zullen worden geregistreerd, waar
voor een retributie zal moeten worden
betaald.
ZendingsieestMiddachten.
Het programma van het Zendings-
feest op Woensdag 15 Juli te Middach-
ten bij de Steeg is thans verschenen
en te verkrijgen bij Ds. B. de Jong te
Ellekom.
Het geeft de namen der sprekers
met hun onderwerpen, benevens de
spreekplaatsen en de uren, waarop zij
het woord zullen voeren. Verder bevat
het mededeelingen van allerlei aard.
ook de prijzen der mondbehoeften in
de Cantine. Ook bevat het enkele Zen-
dingsliedren, waaruit de sprekers hun
keus zullen doen. Het fanfarecorps van
„Obadja" te Rotterdam verleent wqer
I zijn medewerking.
Ook het programma bevestigt weer
de verwachting, dat hét op Middachten
een bizondere dag worden zal.
Als men het programma van het
l Zendingsfeest op Woensdag 15 Juli te
Middachten inzet, dan valt het op, dat
er ditmaal maar één feesttrein rijdt,
en wel van Rotterdam en Den Haag
via Gouda en Utrecht. In vroegere ja
ren waren het er minstens vier, die
uit verschillende deelen van het land
naar Middachten kwamen. Zonder twii
fel is di le verklaren uit het feit, dat
tegenwoordig velen, die met den feest
trein reisden, per auto of fiets naar
Middachten trekken. Ook heeft de au-
.tobus haar intree in het programma
(gedaan. De Geldersche Tramweg-Maat-
schappij maakt bizondere reclame voor
trams en autobussen van Arnhem.
Zutfen, Doetinchem naar het feestter
rein op Middachten. Naar men ons
meedeelde, maken ook vele feestgan
gers gebruik van den bizonderen trein,
dien de Spoorwegmaatschappij van
den Haag en Leiden op 15 Juli naar
Arnhem laat rijden. Vandaar gaat men
per trein of autobus verder naar Mid
dachten.
Men ziet er leiden vele wegen
naar Middachten. Een groote opkomst
wordt dan ook verwacht.
EIGENAARDIGE VERKIEZINGS
STRIJD.
Wij hebben nog zelden zoo'n eigen-
aardigen en merkwaardigen verkie
zingsstrijd medegemaakt als dezen
keer, zegt de Maasbode.
'tLeek eerst alsof wij hem niet aan
durfden. Men hoorde van geen mobi
lisatie, de troepen kwamen niet in het
geweer.
t Leek alsof wij allen zoo bevangen
waren door de idee van nationale ont
wapening, dat wij zelfs zelfs niet meer
tot een verkiezingsstrijd durfden te ko
men.
Er werd zoo goed als niet geplakt,
zelfs niet op die plaatsen, die hiervoor
welwillend door de politie ter beschik
king waren gesteld.
De vrijzinnigen dachten 't nog wel te
kunnen doen met een oud-restje van
een jaar of achttien geleden, oude ver
geelde prenten van Anti-Tariefcomité,
I je weet wel met die spin, die ons nu
nog bedoelden tegen te houden van
een Tariefwet, die notabehe juist op
don verkiezingsdag 1 Juli in werking
trad.
Ook de sprekers, die plichtmatig
dén boer opgingen, trokken maar wei
nig gehoor.
De per? trok zich van het geheele
geval maar weinig aan
Alles was slap en loom, er was geen
lust, geen animo, geen enthousiasme.
Toen opeens hegon 't te koortsen. De
sfeer werd drukkend alsof er een on
weer zou losbreken.
'tWerd als een dreigendé bandjir in
Indië. Muren en schuttingen werden
volgeplakt met kakelbonte prenten en
even kakelende manifesten.
De stralen werden volgekalkt met
namen van felle partijmannen, die nu
in dezen tij'd van de gunst winnen bij
het publiek goedmoedig fover zich lie
ten loopen en er zich met voeten lie
ten treden.
Een lawine van papier kwam over
ons neergedaald, tot zelfs uit vliegma
chines toe, om ons te overtuigen van
de voortreffelijkheid der candidaten.
Wie zich nog rustig thuis had ge-
houder., kreeg den laatsten dag pej*
radio nog eens alle voornaamste par
tijleiders te hooren. zoodat alle rich
tingen nog eens op z'n gunstigst voor
hem werden geëtaleerd.
En toer. ging elke* partij vol goeden
moed en met een gerust hart de stem
bus tegemoet.
1 Juli is thans achter den rug, het
onweer heeft uitgewoed, de slag is ge
leverd.
Wat nog nooit gebeurd is, is nu ge
schied, de slembus van 1 Juli is een
tooverdoos gebleken.
Een doos van Pandora, met dit ver
schil, dat niet alle rampen over het
menscbdom zijn uitgestort enal'emdo
hoop in de doos is achtergebleven,
maar dat werkelijk ook alle deugden
en verrassingen uit deze Pandoradoos
over de pol tieke partijen zijn neerge
komen.
Leest de pers over den uitslag, en
men kan tot zijn innerlijke verheuging
constateeren, dat elke politieke partii
zeó tevreden is als maar kan.
De sociaal-democraten, al heeft de
suggestieve Troelstra-prent hen niet
tsr overwinning gevoerd, zijn in den
derden hemel over hun succes. In den
loop der week zullen zij dit succes nog
eens uitbundig vieren.
De Katholieken kunnen niet beter
wenschen, zij hebben 't boven verwach
ting getroffen. Zelfs de dissident-Ka
tholieken zijn ook al voldaan over hun
succes.
De christ-historischen zijn in hun
nopjes, dat zij even machtig zijn ge
bleven als zij al reeds waren.
De anti-revolutionairen zijn dank
baar gestemd, dat zij geen zwaarder
verlies hebben geleden, dan waarop zij
verstandelijk gerekend hadden. En
voorts blijven zij met de coalitiegenoo-
ten in de gewenschte meerderheid.
Ook ds. Kersten heeft 'tnaar den
zin.
De vrijzinnig-democraten juichen he
melhoog, want zij hebben prachtig ge
wonnen. Marchant's zestigste verjaar
dag kon niet beter gevierd worden.
En eindelijk de vrijbeidsbonders zijn
bovenmenschelijk tevreden, ook al ver
loren zij een zetel, maar zij zijn ver
heugd. dat de liberale gedachte weer
ontwaakt
Ook de Regeering mag meer dan
tevreden zijn, want Haar wordt ondub
belzinnig betuigd, dat Zij geen reden
beeft uit den stembusuitslag om heen
te gaan.
Heeft men ooit een mooier stembus
kunnen verwachten die zoo aller te
vredenheid in de hand beeft gewerkt?
Alleen lijkt ons het verstandigste
woord in deze gesproken te zijn door
den kleinen „Wijsneus" van het Han
delsblad.
Deze constateerde in zijn eigenwijs-
beid, dat de oppositie in de nieuwe
Kamer van veertig op twee en veertig
stemmen is gekomen.
Dus nuchter-zakelijk gerekend een
winst van twefe zetels of stemmen.
En daarvoor heeft men nu de laat
ste maanden al die kosten, bombarie
en opwinding gemaakt en het heele
lpid op stelten gezet.
Ja, als men 'tzoo beziet, zou werke
lijk onze behaaglijke tevredenheid in
ontevredenheid verkeeren.
GEMENGD NIEUWS.
Onder de stoomtram. Het 6jarig
zoonje van O. R. te Nieuw Amsterdam
geraakte ai spelende tusschen de buf
fers van de stoomtram aldaar.
Zeer ernstig gewond werd het knaap
je onder geleide van de moeder per
trein naar Zwolle vervoerd ter opname
in het R. K. Ziekenhuis aldaar. Bij aan
komst bleek het ventje reeds overleden
te zijn.
Een eigenaardige dienstbode. De 30-
jarige dienstbode F. M., in betrekking
bij de familie P. te Laren, heeft zich
schuldig gemaakt aan ergerlijke vernie
ling van een aantal kostbare kleeden,
shawls, kleedingstukken, enz. aan dezé
familie toebehoorende. Zij heeft met
een schaar een talloos aantal gaten in
genoemde voorwerpen geknipt, zoodat
deze vrijwel waardeloos zijn geworden.
Waarschijnlijk is deze opzettelijke
vernieling als een wraakneming be
doeld.
Huizen ingestort. Donderdagavond om
streeks half tien is le Diemen een onge
luk gebeurd, dat wonder boven wonder
der goed is ajgeloopen. - a
Een tweetal in aanbouw zijnde hui
zen aan de Bickerstraat, welke behoo-
ren bij een blok van den aannemer E.
zij.i plotseling ineengestort.
De werklieden hebben bij het verla
ten van het blok, dat bijna geheel ge
reed was, niets verdachts bespeurd en
op 't oogenblik is men nog volkomen in
het duister omtrent de oorzaak van het
ongeval. Van de huizen, die met vreese
lijk geraas ineenstortten, staat niets
meer overeind.
Een paar kinderen, die even te voren
bij de huizen aan het spelen waren, zijn
aan een zeker doodsgevaar ontsnapt.
De politie heeft de omgeving afgezet,
daar het derde perceel bedenkelijke
scheuren vertoont.
Om hun kiesplicht te vervullen. Door
onjuiste indeeling der stemdistricten in
de gemeente Nijmegen is de toeloop aan
het stembureau Dobbelmansweg zóó
groot gewest, dat er kiezers zijn geweest
die vijf uren hebben staan wachten al
vorens zij aah de beurt kwamen. Ver
scheidene vrouwen zijn flauw gevallen.
Om 5 uur werd de toegang gesloteh.
Er waren toen nog zooveel liefhebbers,
dat eerst tegen 9 uur ieder der aanwe
zigen had gestemd.
Men schat het aantal van hen, die
wilden stemmen, maar geen vijf uur
tijd hadden en weer zijn weggegaan,
op 200.
Eeuwfeest' van den spoortrein. Een
ontzaggelijke menigte toeschouwers,
naar schatting een kwart millioen, was
getuige van den historischen tocht tus
schen de steden Stockson en Darlington
welke door een 6 mijlen langen trein,
bestaande uit rollend materiaal var. het
oudste tot het jongste type, werd afge-
lgd over de eerste lijn die 100 jaar
geleden in Egeland werd geopend.
Ook d,fe hertog en de hertogin van
York, bevonden zich onder de toeschou
wers.
De oudste locomotief, no. 1 genum
merd en „Puffing Billy" genaamd, en
andere locomotieven uit den ouden tijd
met pijpen zoo hoog als fabrieksschoor-
steenen, trokken wagons die zonder
eenig gerief waren en waarin de eerste
passagiers hun reis hebben afgelegd
mét een snelheid van 15 mijl per uur.
Nadat de tocht afgeloopen was, werd
een gedenktafel onthuld, met het op
schrift: „Hier boekte in 1825 de Stock
ton en Darlingtonspoorweg de eerste
passagiers waardoor een nieuw tijdperk
in de geschiedenis der menschheid".
Godsdiensttwisten. Te Calcutta zijn
36 koelies, in hoofdzaak Móhammda-
nen gewond.in een relletje in verband
met liet feest Bakr iel Moslem.
Bij deze plechtigheid werden koeien
geófferd, die voor de hindoes heilige
dieren zijn, vandaar dat er den meestal
gevechten tusschen moslem en hindoes
ontbranden.
Tot dusver is het feest in de groote
centra van het Noorden van Britsch-
Indië niet door 'onlusten gestoord doch
men vreest moeilijkheden bij de groote
offerprocessie te Dehli. Er worden daar
althans de noodige troepen in consig
natie gehouden.
De hoofdman van de hindoe's heeft
hun aangeraden hun kalmte te bewa
ren en binnenshuis te blijven, doch het
is een vraag of het helpen zal.
Zeiljachten in de Golf van Riga ver-
mist. Naar uit Reval aan „Stockholms
Tidningen" wordt gemeld werd onlangs
in de Golf van Riga in de nabijheid van
den mond der Dwina een zeilwedstrijd
gehouden.
Ter hoogte van het eilandje Runo
moeten de jachten door waar weer zijn
overvallen. Het heet, dat slechts acht
hunner te Riga zijn teruggekeerd. Men
vreest, dat de meesten verongelukt zijn.
Indien dit bericht juist is zou men
rekening moeten houden met den dood
van 50 zeilers.
Verbrand. Vrijdag is de werkman
Kooien, stoker aan de mandenfabriek
der firma van Wagenberg te Vlijmen
bij zijn werkzaamheden gestruikeld en
voorover in een ketel'met kokend water
gevallen. Vreeselijk verbrand over het
geheele lichaam, werd de man per auto
van het Wit Gele Kruis naar het gast
huis te 's BoscK vervoerd, waar hem de
laatste H. Sacramenten^ wérden toege
diend.
UIT DE OMGEVING.
KATWIJK AAN ZEE.
Burg. Stand. Geboren: Rebecca, 'dv.
'A. van Dijk en A'. R. Scheffer; Dirk
zv. A. van Duijn en D. Hus; fChris-
toffel Hendrik, zv. D. Endeveld en
iM. de Vries; Cornelis, zv. D. Haas
noot en J. Jonker; Grietje dv. C. van
Beelen en D. Ros; Arie Cornelis zv.
C. Brussee en A. Spierenburg; Ma
ria dv. D. Maagdelijn en C. Ouwe
hand; Anna dv. J. Keur en A'. ,Guijt.
Ondertrouwd: C. Zuiderduin en LW'.
N. Hulscher.
Gertouwd: T. van der Plas en A.
van Duijn; T. van Duivenvoorde en
A. Guijt; P. Kuijt en A. Klok; P.
van der Plas en J. de Haas.
HAARLEMMERMEER.
Burg. Stand. Geboren: Helena, dv.
L. van Kooten en J. Bas; Neeltje
dv. O. de IJaas en Stieva; Karei
Philippus zv. Ph. Eickhoff en J. van
Dijk; Cornel us, zv. G. Schönhage en
C. P. de Jong; Jan Willem, zv. D.
M. Knibbe en P, Hoogvliet.
Ondertrouwd: Leendert AVittekoek
23 j. en Adriana de Ridder, 22 j.,
Bernardus Jacobus ,de Hollander, 34
j. en Maria Cornelia .Viervaet, 29 j.
Getrouwd: Willem Jacob' Elenbaas,
21 j. en Adriana van Krimpen, 19 j.;
Pieter Enthoven 25 j., en Theodora
Parlevliet, 27 j.; Klaas Palenstijn, 23
j. en Lamberta Griekspoor, 18 j.; Rem
bertus van der Leest 25 j. en .Cornelia
Jansen, 19 j. j
Overleden: Jan de Groot, 80 j.,
wedr. van E. Schaaf.
ALPHEN a. d. RIJN.
Burg. Stand. Bevallen: G. Hesse-
ling geb. Hoogéveen, D:. jC. de
iBrui'n, geb. Stoffelen, D. J, E.
|Hendriksen geb. Ram, D. J. Ha
verkamp geb. van Nierop, Z. M.
van Hellemond geb. Donker, Z.
'M1. L. iVerruijt geb. van Beusekom
D.
Overleden: A. M. Steenkamer, echt
•van A. Koops, 58 jaar E. 'Burg
graaf jd. 14 j.
Gehuwd: W. Grindelbach jm. 38 j.
en G. van Keeken jd. 41 j.
Ingekomen van: Boskoop, N. .V.uijk
echtg. van A. van Vliet,Van Man-
dersloostr. ,43a Oudwater, K. M.
Vreeswijk, geh. met G. van Gapelle-
veen, Julianastraat 49 Rotterdam,
G. J. Oost en gezin, arbeider, Kort-
steekterweg 49 Leiden, G. J. G.
v. d. Wassenberg, Raadhuisstraat 269
Franeker, A. v. d. Meer," visch-
handelaar, Steekterweg 126 Ha-
zerswoude, J. Rijsdijk, dienstbode,
'Hoorn 77 Bodegraven, P. Verseput
veehoudt; Koorn. 238.
Vertrokken naar: Hazerswoude, C.
van der Vis Utrecht, v. d. Bossche-
str.hoek, J. P. Coenstr., J. J. van der
[Wijngaard, winkelbed. Nieuwer-
Amstel, M. C. Veltman Mendrecht
G. Knopperts en gezin, arbeider
Hazerswoude, T. J. E. de Groot
Heemstede, H. J. v. Neck Oost-
zaan, kinderen Meijer 's-Gravei>
hage, Hofwijkplein 6, D. F. E. Wil-
lems, kantoorbed. Heel e.aH.
Burgers Rijswijk, Z.-H., T. van
der Lee, veehouderskn. Haarlem,
hotel den Hout, M. Schroder, buffet-
juffr. Nieuwveen, C. Splinter
's-Gravenhage, Anna van Burenstr. 1,
G. Heijman.
U itgespr oken:
P. Rietkerk, arbeider te Leiden:
cur. mr. P. E. Briët, Leiden.
H. Bergshoeff, werkman de Al
phen, cur. mr. H. Jongenburger te
Alphen.
J. de Grijs Jr., schipper te Aar-
landerveen, cur. mr. F. Hv. d.
Tas, te Leiden. i
f ALKEMADE.
Gevestigd.
Th. van der Geest van Warmond. J.
H. Verhaar van Bergen op Zoom.
Bax van Hillégom. G. J. Tiering van
Ovezand. A van der Bijl en echtgenoote
van Koudekerk. M. A. Baak van Wou-
brugge. A. van der Hulst van Woubrugge.
Th. J. F. Bergansius van Ovezand. A.
P. Gortzak en gezin van 's Gravenhage.
E. P. en J. M. J. van der Meer van Lei
den. A. E. Smits van Leiden. A. C. J.
Bach van Brussel. A. F. J. Lucas van
Milligen. J. J. de Jong en gezin van
Oude water. A. L Boeser van Nice. V.
Scholte van Haarlemmermeer. M. Hille-
brand en gezin van Woubrugge. G. Kroon
van Woubrugge. P. M. Uljee van War
mond. P. C. Buschman van Noordwijker-
hout. H. A. van der Meer van Wou
brugge.
Vertrokken.
H. Bon' naar Amsterdam. P. van Schie
naar Wassenaar. P. G. en E. J. Rood-
huyzen naar Leiden. G. N. Hartman naar
Zoeterwoude. A. Raadsen en gezin naar
Monster. J. M. Borst naar Woubrugge.
P. J. van der Zwet naar Woubrugge. M,
M. van Vliet naar Warmond. M. Tulen
naar Leimuiden. M. J. Turk naar Zoe
terwoude. M. K. Touw naar Leimuiden.
J. van 't Hart en gezin naar Uithoorn.
E. D. Baumann en echtgenoote naar
Oosterbeek. B. Westerveen naar Nye-
veen. A. M. de Graaf naar Woubrugge.
WOUBRUGGE.
Burgerlijke Stand. Geboren:
Antonius Albertus, zoon van P. L. van
der Geest en O. M. van der Meer. Wil
helmus Cornelius, zoon van P. S. van
Gonzen en'P. A. van Leijden.
Gehuwd: A. C. Colijp, j,m, 29 jaar en
P. Franssen, j.d. 26 jaar.
HET OUDSTE DOCUMENT BETREF
FENDE HET CHRISTENDOM
Weer heeft het papyrus-land Egypte
een_ vondst opgeleverd, welke zoo de
gissingen der deskundigen juist blijken te
zijn van geheel buitengewone waarde
is voor de wetenschappelijke verdediging
des Christendoms, zoo schrijft Pater J.
Kroon S. J. van Maastricht in „De
Maasbode":
"■Het betreft een brief, geschreven door
keizer Claudius aan de bewoners van
Alexandrië in Egypte.
Deze brief is Ontdekt op .een papyrus,
welke eenige jaren geleden het eigendom
werd van het Britsch Museum te Londen.
Bedoeld schrijven van Keizer Claudius
vult ruim 100 regels en dateert, naar den
inhoud te oordeelen, van het begin zijner
regeering, dus van het jaar 41 of 42 van
onze tijdrekening.
De tekst van den brief is onlangs ge
publiceerd door Idris Bell in zijn werk:
„Jews and Christians in Egypt".
Voor ons zijn vooral van belang de re
gels 96100, welke de bekende geleerde
Salomon Reinach tot stof gekozen heeft
voor een voordracht in de Académie des
Inscriptions et Belles-Lettres te Parijs,
zooals te lezen staat in het verslag dier
Academie over 1924.
We laten de vertaling der bedoelde
vier regels met de verklaring van S. Rei
nach hier_ volgen
Letterlijk' uit het Grieksch 'overgezet
luidt de tekst aldus:
„(Ik verbied) te Alexandrië toe te la
ten of daarheen te lokken Joden afkom
stig uit Syrië of Egypte, want dit dwingt
mij nog gropter wantrouwen op te vat
ten. Zoo niet, dan zal ik ze pp alle manie
ren vervolgen, daar zij een algemeene
pest over het aardrijk verwekken."
Eenigszins duister is deze tekst zonder
twijfel, zooals trouwens een oude inscrip
tie past.
Ziehier, nu den uiüeg, door Reinach
in de Academie te Parijs voorgesteld en
tot nog toe miet weersproken.
Die Joden zijn niets anders dan Chris
tenen uit het allereerste Christëlijk 'tijd-
vak en de keizer was bedacht, dat zij
zich te Alexandrië zouden vestigen.
Keizer Claudius verbiedt den Christenen
den toegang tot de Egyptische grootstad.
Reeds duchtte hij de Christenen, doch zijn
vrees en wantrouwen zouden nog toene
men, als "de nieuwe „sects" zich ook te
Alexandrië zou neerzetten; dat „dwong
hem nog groater wantrouwen op te vat
ten", dan hij reeds te hunnen opzichte
koesterde. 3
Aanleiding tot deze vrees en achter
docht boden hem de onlusten, welke de
Christenen in Syrië, naar zijn opvattingen
verwekten, doordat zij weigerden zich
naar den oxficieelen Romei'nschen eere
dienst te schikken.
De mogelijkheid, dat het onwelkome
Christendom ook in Egypte en met na
me te Alexandrië een vruchtbaren' bodem
vinden zou, werkte op den keizer als een
kwaden droom en hij aarzelt niet, den
nieuwen godsdienst een pest. van het aard
rijk te noemen.
Het gevaar, dat Claudius duchttè, be-
stuotc i.iet in oproertjes en onlusten, zoo
als er të Alexandrië tusschen Grieken en
eigenlijke Joden vaak voorkwamen. Im
mers zulke opstootjes konden hoogstens
een pest heeten voor Alexandrië, doen niet
voor het geheele aardrijk.
Als hij dus ernstige ongeregeldheden
in Alexandrie vreesde, moeten deze „Jo
den uit Syrië, wien hij verbood zich te
Alexandrië te vestigen, de Christenen ge
weest zijn, die als opstandelingen tegen
het Romeinsch- gezag beschouwd werden
zoowel te Rome als elders.
Welbekend is het bevel van denzelfden
Claudius, waardoor hij in het jaar 49
(volgens Orosius) de Joden uit Rome ver
dreef, die „op aansporing van Chrefetos
voortdurend onlusten verwekten". Orosi
us las in zijn handschrift in plaats van .den;
overigens zeer gangbaren naam Chres-
tos het woord Cnristus, en vrij algemeen
zijn dé geleerden van oordeel, dat hier
inderdaaa van Christus en Joden, zoo
wel als Christenen sprake is.
Hierbij herinnere men zich, dat de Ro
meinen een tijd lang geen onderscheid
maakten tusscnen Joden en Christenen,
doch' deze laatsten eenvoudig beschouw
den als een afgescheiden secte der Jo
den en beide categorieën gelijkelijk haat
ten en vervolgden.
In een fragment van Tacitus, dat be
waard gebleven is in de kroniek s van
vSulpicius Severus(11, 30) eischt Titus
de verwoesting van den tempel te Jeru
zalem, „omdat daar de Christenen ont
staan zijn uit de Joden, en de boom spoe
dig sterven zal,, indien de. .wortel uitge^
roeid is".
Volgens alle beschikbare gegevens, be
zit de meening, dat ook in den brief van
Claudius aan de Alexandrijnen met den
naam van Joden eigenlijk Christenen' be
doeld zijn, niet geringe waarschijnlijk
heid.
Reeds in het jaar 41, dus nog geen 10
jaar na Christus' dood, zou het Christen
dom zich, volgens dit document, uitge
breid hebben of aithans getracht heb
ben 'zich uit te breiden in de hoofd
stad van Noord-Egypte.
Bovenbedoeld papyrus-opschrift zou dan
het oudste, tot nog toe bekende getuige
nis zijn voor de verbreiding van den Chris
tel ij ken godsdienst buiten Palestina.
In verband met de verspreiding van ons
geloof door het Romeinsche rijk worden
gewoonlijk als oude getuigenissen aange
voerd aanhalingen uit de annalen van Ta
citus uit een brief van C. Plinius Secundus
aan keizer Trajanus.
Het eerstbedoelds citaat, waar Tacitus
den brand van Rome onder Nero behan
delt en van de Christenen gewaagt als
„een groote menigte, die nog schuldiger
bevonden waren aan haat tegen het
menschdom lees: verzet tegen den
Romeinschen eeredienst dan aan brand
stichting", dateert eerst van omstreeks
het jaar 100.
De brief van Plinius, waarin hij den
keizer raadpleegt wat te beginnen met
de Christenen, die „vele zijn in getal,
van eiken stand en kunne, die steden en
dorpen met hun bijgeloof besmetten",
schijnt eerst omstreeks 112 geschreven te
zijn.
Het nieuwe document, waarvan we bo
ven de vertaling en vermoedelijke betee-
kenis aangaven, is dus aanmerkelijk ouder
en daarom voor apologeten van belang.
Van de snelle verbreiding des Chris
tendoms kort na den dood des Verlos
sers getuigt overigens ook Harnack in
een merkwaardige passage:
„De indruk, die voorzat bij de kerk
vaders der vierde eeuw, Arnobius, Eüse-
bius, en Augustinus, dat hun geloof z'ich
onbegrijpelijk snel verbreid had, heeft
recht van bestaan.
Zeventig jaar na de stichting der eerste
heiden-christengemeente in Antiochië (Sy
rië) schrijft Plinius in de sterkste bewoor
dingen over de verbreiding in. het verre
Bithynië en ziet hij de andere godsdien
sten daar bedreigd.
.Weer zeventig jaar later toont de strijd
over (den datum van) het Paaschfeést
een kerkelijke confederatie, reiketid van
Lyon tot Edessa met Rome als middel
punt.
Weer zeventig jaar later verklaart kei
zer Decius, dat hij te Rome nog liever
een tegenkeizer zag, dan een Christen
bisschop.
Daarna duurt het geen zeventig jaar
meer, of het kruis werd vastgehecht op
de Romeinsche veldteekenen".
(A. Plarnack, Die Mission und Ausbrci-
tung des Christentums, 1902, hlz. 545).
