NIEUWE LÊIDSCHE COURANT VAN ZATERDAG 4 JULI 1925 #ian het einde der Week. Het groote ieit van cle afgeloopen \yieK. zijn uiteraard de .Woensdag ge- I houden, Tweede Kamerverkiezingen. .Ondanks het feit, dat zich de laatste jaren van ons volk een zekere matheid ook op politiek gebied had meester ge maakt, zijn deze verkiezingen, althans :op het laatst met groote heftgiheid, ja zelfs verbittering gevoerd. De groote strijd ging uiteraard tus- schen rechts en rood en van de christe lijke partijen was het inzonderheid de anti revolutionaire partij, waarop zich de aanvallen der S.D.A.P. richtte. Zij speculeerde daarbij op de ontevreden- jheid bij een deel der kiezers, dat zich in zijn belangen benadeeld meent door de maatregelen in de afgeloopen parle mentaire periode inzonderheid door den Minister van Financiën genomen. Nu spreekt het vanzelf, dat bij verkie zingen de aan 't bewind zijnde partij altijd in de ongunstigste positie verkeert en de oppositie betere kansen maakt. Immers de taak der laJIste bestaat in het oefenen van critiek, en niet het minst van de kunst van regeeren geldt het Fransche spreekwoord, dat de cri- ,tiek gemakkelijk is, maar de kunst .moeilijk. Vooral is dit het geval in een tijd als wij thans beleven, waarin alles even slecht gaat, een tijd van ernstige werk loosheid en toenemende verarming. Het is begrijpelijk, dat dan men- schen, wien het aan inzicht, waar het om gaat, ontbreekt, zouden redeneeren: wie weet, of verandering geen verbete ring zou zijn, want slechter kan het al haast niet worden. En van zulk een houding profiteert natuurlijk het meest de partij, die zich het lot der verdrukten zegt aan te trek ken, juister: die op de ontevredenheid speculeert en zooveel mogelijk ontevre denheid tracht te zaaien. Neemt men dit alles in aanmerking en daarbij nog het feit, dat menschen, die met ons moesten opbouwen, al hun best doen ons af te breken, dan is de uitslag der verkiezingen ongetwijfeld bemoedigend en geeft ruimte stof om God te danken. Ook voor de, komende regeerings. periode is een Christelijke meerderheid verzekerd, al is deze iets minder groot dan vóór. de verkiezingen. Feitelijk komt het alles neer op één antirevolutionairen zetel, waar dan tegenover staat, dat de ons in beginsel 'zeer na staande Staatk. Geref. één zetel ,er bij wisten te verwerven. De Roomsch Katholieken en de Chr. Historischen wisten zich goed te hand haven. Een schijnverlies van twee zetels voor de katholieken en van twee voor ons is voorts een gevolg van een wijziging in de kieswet, doch heeft met het uitge Ibrachte stemmenaantal niets te maken. Zoo zal dan de nieuwe Kamer bestaan uit 30 katholieken, 13 antirevolutionai 'ren en 11 christelijk historischen, teza men 54 zetels voor de drie groote christe lijke partijen. Hierbij komen dan nog de 2 zetels 'der Staatk. Geref., die tot dusver steeds 'met ons hebben meegestemd, en indien ze dit ook in het vervolg doen, een steun voor de christelijke regeering zul len beteekenen. Waarschijnlijk zal dit zelfde ook gezegd kunnen worden van !den vertegenwoordiger der R. K. Volks I partij," terwijl we van den H. G.S.er j nog zullen moeten afwachten of hij zich faan de rechter of aan de linkerzijde zal 1 scheren. Laat ons hopen, dat de practijk in 'de Kamer hem zal leeren. dat zijn plaats is niet onder hen, 'die de christelijke re geering bestrijden, maar onder hen, 'die haar steunen. Een verheugend feit is voorts dat vele kleine partijen, waaronder wij noemen de Chr. Dem. federatie, de Prof. Volks partij en de Democraten, dezen keer evenmin ais vier jaren geleden een zetel konden verwerven. Dit is ongetwijfeld een factor die een gezonde partijvorming in de hand zal werken. Uit het grijs verleden. wat aan de stichting eener stad voorafging. Wanneer wij van de stichting van Rome en andere steden der Oudheid liooren, moeten wij ons dat geheel an ders voorstellen dan het verrijzen van steden, zooals wij dat in den nieuwe- ren tijd aanschouwen. Het gaat thans zoo: men bouwt eeni- ge huizen, dat is een dorp- langzamer hand groeit het getal huizen aan en dan wordt het vanzelf een stad. Daar kwam dan vroeger nog bij, dat de stad met een gracht en een muur omringd werd, reden waarom b.v. Leiden een stad was in tegenstelling met „het dorp van den Haghe." Maar in de Oudheid ontstond 'n stad niet langzamerhand door den ge'eide- lijken aanwas der menschen en gebou wen, doch men stichtte een stad door één daad, geheel en op één dag. Zoo stichtte Romulus op 21 April (753 vóór Christus) Rome en die dag is heel de Oudheid door met jaarlijksche feesten gevierd, men noemde dat den geboor tedag der sta<^ Rome. Nu nog wordt dit feit ieder jaar te Rome herdacht op denzelfden datum als zooveel eeu wen geleden. Bij de Ouden was de stichting eener stad een religieuze daad en ging der halve met verschillende ceremoniën gepaard. Zooals immers heel het leven in die oude tijden door de religie be- heerscht werd. Bovendien vormde de bevolking van een stad niet, als thans, een agglome raat van verschillende bestanddeelen, maar was een organisch geheel. Daar waren in de oudheid twee woor den voor stad, die niet geheel hetzelfde beteekenden, al waren hun beteekenis- sen wel verwant. Het zijn (in het Latijn), de woorden civitas en urbs, die correspondee- ren met de Fransche woorden „rité" en „ville." In onze eigen taal hebben wij er slechts één woord „stad" voor, 'doch we zouden het eerte begrip door „stad-staat" kunnen omschrijven. De „civitas" zijn de tot een gemeen schap vereenigde burgers, die tezamen oen godsdienstige en politieke eenheid vormen, terwijl „urbs" ziet op de plaats waar zij hun domicilie hebben. Aan de stichting eener stad moet al- zoo de vorming eener „civitas" vooraf gaan. Dat was het moeilijkste werk en duurde gewoonlijk ook het langst. Oorspronkelijk was de religie be perkt tot de vereering der huisgoden, de huiselijke haard was het middel punt van den eeredienst en als pries ter fungeerde de pater familias. En het was verboden, dat twee fa- miliën zich zouden vermengen of sa mensmelten. Maar het was wel mogelijk, dat meer dere familiën, zonder iets van hun eigen godsdienst op te offeren, zich ver eenigden voor de uitoefening van een anderen eeredienst, die hun gemeen schappelijk eigendom was. Deze groepen van familiën heetten in het Grieksch „phratrai" en in het Latijn „curiae" (curiën). Zij vereerden een godheid, die boven de huisgoden der afzonderlijke fami liën stond en die over de geheele groep waakte. Zij richtten hem een altaar op, ontslaken een heilig vuur en stelden een eeredienst voor hem in. Iedere curie had ecu voorzitter of priester, die voor de gemeenschappe lijke aangelegenheden, dat waren in het bijzonder de zaken van den gods dienst, zorg droeg. Bij de Grieken heet te deze phratiarch, bij de Romeinen curio. De aaneensluitng ging voort en méér dere phrariai of curiën vereenigden zich tot een nog groot ere gemeenschap: de „phulê", zooals dat in het Grieksch, of den „tribus" zooals dat in het Latijn genoemd werd. Ook die nieuwe kring had zijn eigen religie: in iederen tri-bus was een al taar en een beschermende godheid. Hij had een bijzonderen cultus, waarvan de vreemdeling uitgesloten was. Twee tribus konden niet tot éénen versmelten, evenmin als twee familiën; dat verbood de religie. Maar wel konden, op dezelfde wijze als meerdere curiën zich tot een tri bus vereenigden, ook meerdere tribus zich aaneensluiten, op tvporwaarde dat de cultus van ieder van hen ge- eeribiedigd bleef. .Wanneer dit geschiedde, ontstond de „civitas" en was de stichting der stad niet verre meer. De redenen van zulk een aaneen sluiting waren verschillend. Nu eens geschiedde dit vrijwillig, dan weer door de overmacht van een tribus of ook door den invloed van een mach tige persoonlijkheid. Doch in elk geval had ook die nieu we gemeenschap weer een eigen eere dienst, werd er een heilig vuur ontsto ken en een gemeenschappelijke god heid vereerd. DE VERKIEZINGEN. Vergelijking van de stemmencijfers der verschillende partijen, in de hier bovengpnoemde kieskringen met die in dezelfde kieskringen bij de Tweede Kamerverkiezingen van 1922. 1925 1922 A. R. Partij 377415 402277 C. H. Unie Vï.. 305563 318669 R. K. Staatsp. 883350 874745 S. G. Partij 62472 26744 H. G. S. Partij ,i.. 30276 20432 Prot. Volksp 15598 19540 Cbr. Dem. Fed. 13908 22136 11. K. Volkspartij' 40115 15830 Vrije Chr. Partij 132 S. D. A. P 706327 567769 Vrijheidsbond 226434 224288 Vrijheidsbond 43101 47070 Vrijz. Dem. Bond 187159 134595 Plattelanders 43969 18755 45816 Communisten 36786 53664 Vaderl. Verbond 12588 28050 Dem. Partij 12J54 15210 Ned. Midd. Partij 23176 7963 8223 12411 Reiv. 'Arb. Comité 12656 2251 756 Bezuinigingspartij '4855 8193 Verb. Staatspensioen 556 544 3648 1123 Grondpartij 1868 1384 Kleine partijen 12689 68995 Totaal 3085770 2928569 fin '■HM Ill, i n i -i GEMENGD NIEUWS. Verborgen schatten. Naar uit Moskou wordt gemeld, doet de sovjetregeering den laatsten tijd een onderzoek instel len naar verborgen schatten die in de vroegere verblijven van den Russischen adel onder het tsaristische bewind door de inderhaast gevluchte bewoners- moe ten zijn verborgen. De schat heeft een waarde van onge veer vijf millioen goudroebels. Kort daarvoor werd een dergelijke ontdekking gedaan in het vroegere huis der. familie Rieboesjinsky, waar de buit wel niet zoo groot was als die uit het huis der. familie Yoesoepofz, maar. toch een aanzienlijk bedrag vertegenwoor digde. Een na IJ. jaar. opgehelderde broeder' moord. In 1908 vermoordde een loge menthouder te Bad Elstei; zijn broer.. Het slachtoffer was spoorloos verdwe nen volgens zijn broer had hjj in het bosch zelfmoord gepleegd, maar het lijk is nooit gevonden. Onlangs ontdekte de zoon van den huiseigenaar in de rookkamer een menschelijke schedel. De politie werd gewaarschuwd, een onderzoek ingesteld en daarbij werd het geraamte ontdekt. De logementhouder heeft bekend. Diefstal. De firma T. Lammeritz te Aken bemerkte sinds zeven jaar dat aan haar, fabriek onafgewerkte naalden gestolen werden. Het aantal gestolen naalden bedroeg ongeveer 5000 gros. Door de recherche te Maastricht zijn in verband hiermede gearresteerd de meesterknecht J. N. en de werkman H. P., beiden in dienst der. firma. De hoofdafnemer der. gestolen naai, deri J. van W., naaimachinehandelaar te Maastricht, is eveneens gearresteerd. J. N. is reeds weder op vrije voeten ge steld. De directe schade aan de firma toegebracht, bednagt ongeveer f3500. t De aardbbeving in Amerika. Naar uit 'jongste berichten omtrent de aardbe ving in de .Vereenigde Staten en vooral in Californië blijkt, is er van de stad Santa Barbara een zeer groot gedeelte totaal verwoest. Van de groote gebouwen, staat vrij wel niets meer. overeind. De zakenwijk ligt in puin. In de hoofdstraat, 2 mijlen lang, is geen enkel gebouw geheel on gedeerd gebleven. Bij de eerste schokken die de stad teisterden, moet de paniek enorm zijn geweest. Men zag honderden personen door de straten ijlen, half gekleed en angstig roepend. Wat den toestand nog verergerde was, dat in een half uur de stad in een mist was gehuld. De aardschokken gingen vergezeld van springvloeden, aardverschuivingen en overstroomingen. Alle arbeid ligt stil, de stad is zonder electriciteit, gas en waterleiding. Bij het opruimingswerk maakt men gebruik van bioscooplampen, welke uit Holywood zijn aangebracht. Deze werk zaamheden zijn zeer zwaar en men zal van dynamiet gebruik moeten maken, om de steenmassa te verwijderen. Men schat dat voor een 10 millioen gulden waarde aan juweelen onder de ruine begraven ligt. Te Santa Barbara is 'de staat van be leg afgekond-'gd in verband met het aan tal gevangenen dat ontsnapt was. Voor velen duurde He onverwachte vrijheid echter zeer kort. Tenslotte dient vermeld, dat ook de vuurtoren van Santa Barbara, een be langrijk punt voor de scheepvaart in den Stillen Oceaan in elkaar gestort is. Een exchange telegram zegt daarom- •trent (dat de vrouwelijke waker (zij volgde haar man een jaar geleden op) gebleven is, nadat zij haar kinderen in veiligheid had gebracht. Bij de eerste drie schokken ontkwam 'de toren, ofschoon het gebouw op vele 'plaatsen scheurde, aan de vernieling, bij 'den vierden scfioK stortte de toren ineen. Mijn ontploft. TJit Alexandrië wordt gemeld, dat aldaar Donderdagavond 'n drijvende mijn waarschijnlijk eei} nabij een der oudere vuurtorens een Turksche op een golfbreker tot ont ploffing is gekomen.Schade werd niet veroorzaakt. Dit is reeds de derde ontploffing In dit jaar. DE ZWARTE PLEK. En moet dat nu altoos zoo blijven, Heer, tot aan mijner dagen end, die zwarte plek, diep in mijn hart, die Gij, en Gij alleen kent? Mijn laven lijkt zoo vlekkeloos naar d'uiterlijken schijn: maar diep daa: binnen, daar is Set boos en van nature onrein. Wel gaf ik dat heele hart aan U en keerdet Gij bet om, maar diep daarbinnen die zwarte plak bezoedelt mijn heiligdom. Ik wil het wel niet, neen, ik Wil hel niet, en ik denk en ik doe het toch! Was dan mijn bekeering tot U, o Heer; slechts ijdel zelfbedrog? Maar ook anderen klagen, beetren dan ik, van dat diep verholen zeer O, die zwarte plek, o die zwarte plek in Uw heiligste dienaren, Heer! 'tls een doorn in ons vleesch, een steeds open wond, een verdriet, een smaad, een schand, en wij weten door haar hoe dicht wij nog staan aan des afgronds glibbrigen rand. Want de Satan juicht om dié" zwarte plek, waar hij vat heeft op onze ziel; en wie die er nóóit weer hoe kort dan ook terug in zijn strikken viel? Maar dan zijt Gij daar, met Uw woord, met uw wil te bezweren der zonde macht; en hoe dikwijls reeds hebt Gij, op hun gebed, Uw kinderen hulp gebracht! En die zwarte plek o ze zal er zijr tot de Dood zegt: „Makker,: kom!" Maar dan delgt Gij ze uit, en met U, rein, gaan we in tot Uw Heiligdom! NELLIE VAN KOL. KANTONGERECHT LEIDEN. Op de rol komen voor 16 zaken, alle voor openbare behandeling-. Mr. Nord Thomson, is waarnemend Ambtenaar van het O.M. De eerste 14 gedagvaarden, lieten Verstek gaan, waarna \V. .0., koop man te Leiden, was verschenen. Deze was onder Noordwijkerhout aangetroffen met een paard, en wa gen, waarop hij vervoerde een nuch ter kalf, .Volgens den verbalisant, den Rijks veldwachter, Paque, was het dier zoo danig gebonden, dat er geen speld was tusschen te krijgen, al zoo ineet pijnlijk dan noodig was. Beklaagde ontkent het ten stellig ste, wat hij bewijst met het vrij dikke touw dat hij medegebracht heeft en dat onmogelijk stijf gebonden kan wor. den. En teekenen blijven er zelfs ach ter als er met een doekje gebondem| wordt. De Ambtenaar houdt zich aan het korte, doch zeer verzwarende vebaal en vraagt de hoogste boete, flö of 15 dagen hechtenis daar hij meent streng te moeten optreden tegen het pijnigen van dieren die zich niet kun nen verdedigen. Beklaagde vindt 'de straf abnormaal Koog, daar er van mishandeling of onnoodig pijnigen geen sprake is. Ook van H. liet verstek gaan, zoo- 'dat de zitting hiermede afgeloopen .was. j Vrijgesproken in S. V. vethaiv delaar te Leiden, ten laste gelegd het hebben van een vetsmelterij op de Maredijk zonder vergunning van en W- I Leidsche Penkrassen. Amice, De verkiezingsdag ligt nu weer ach ter ons en lk kan niet zeggen dat het me spijt. Zoo'n verkiezingscampagne heeft ook wel haar mooie kanten, maar als het wat lang duurt en de spanning tenslotte bij den dag grooter wordt, dan ls het ook maar goed dat er weer een eind aan de zaak komt, fzoodat de gemoederen weer tot rust kunnen komen. Aanvankelijk liet het zich aanzien 'dat het hier erg rustig zou blijven, imaar de laatste dagen veranderde dat en tenslotte dreigden hier en daar tus schen al te ijverige propagandisten zelfs kloppartijen te ontstaan. Het waren vooral de Socialisten die zich roerden en die zoo nu en dan wat zenuwachtig begonnen te worden. Een wonder is 'dat niet. Wekenlang heeft men avond aan avond de men schen opgeuweept tegen Minister Co- lijn en van dezen bewindsman allerlei slechts verteld. Ik kan me begrijpen, amloe, niet alleen dat heel wat kiezers daardoor vnn streek raakten, maar ook dat de propagandisten zelf de leu gens die ze uitstrooiden, tenslotte gin gen gelooven, waardoor ze als vanzelf in een prikkelbare stemming geraakten Ik heb zoo'n vermoeden dat ook de Socialisten zelf wel blij zullen zijn dat men. 'tMoet dunkt me, niet meevallen altijd maar weer politieke tegenstan ders te bekladden en den. mensclhen al lerlei mooie beloften te doen, waar van men weet dat ze nooit in vervul ling zullen gaan. Ik heb van menschen gehoord, die zoo onder den indruk ge komen waren van de roode propagan da, dat ze in allen ernst meenden dat als de heer ter Laan een groot aantal stemmen had behaald, .van verdere be lastingbetaling geen sprake behoefde te zijn, dat ouderdomsrenten zouden worden verhoogd enz., in één woord, dat ze zoo ongeveer in het beroemde luilekkerland zouden zijn aangeland. Voor dezulken moet de ontnuchtering wel heel groot zijn, en me dunkt de genen die de eenvoudige menschen dergélijken onzin hebben voorgespie geld, moeten zich toch wel een beetje onprettig gevoelen. Een lichtzijde van een dergelijke propaganda is dat we mogen conclu- deeren dat bier van een socialistische propaganda geen sprake is geweest en dat we hier dus ook niet met een di recte winst voor het Socialisme te doen liebben. De mogelijkheid bestaat dat dezelfde menschen bij een volgende ge legenheid aan anderen, b.v. de Com munisten, die een hooger bod doen dan hun stem geven, maar ook, dat ze wan neer hunne oogen voor de werkelijke beteekenis van het Socialisme geopend worden er niet aan denken zich* weer banier. Voor ons ligt daarin een waarschu wing, in welke richting we werkzaam hebben te zijn. Willen we behouden wat we hebben, dan zullen we de men schen moeten voorlichten omtrent de waarde en de beteekenis van het Chris tendom. Droeve dingen zijn mij daaromtrent ter oore gekomen. Ik hoorde van men schen die in hun jeugd waren gedoopt en in een Christelijke omgeving opge voed, maar die zoo langzamerhand ge heel waren afgezakt en die leefden als de heidenen, geen hope hebbende en zonder God in de wereld. Menschen, die blij waren dat ze eens iemand ont moetten voor wie ze hun hart eens konden uitstorten en die blijk gaven dat er diep in hun hart toch nog wel een begeerte was naar de hoogere din gen. Menschen, waarvan gezegd kan worden dat ze ten 'doode wankelen en die er zoo dringend behoefte aan heb ben dat ze worden gegTepen door een sterke hand en dat ze leeren zich vast klemmen aan den Rots Üer Eeuwen. Hoe dit vraagstuk" moet worden op gelost, waag ik niet hier te beslissen. Of hi er de actie van een of andere kerk of van een vereeniging moet uitgaan of dat een ieder op zijn terrein moet gaan evangeliseeren, ik weet het niet, maar wel is het duidelijk dat hier een schreiende nood is en dat het hoog tijd wordt dat hieraan veel meer aan- Maax ik ben zoo al pratende aardig van mijn onderwerp afgedwaald en daarom Keer ik weer naar mijn uit gangspunt terug. Me dunkt, alles overzien hebbende, mogen tóij als antirevolutionairen over den uitslag tevreden zijn. Vergeleken bij de laatste raadsverkiezingen maak ten we een mooien sprong naar boven en als we de laatste Kamerverkiezin gen als basis nemen, dan zien we slechts een kleinen achteruitgang, clie volkomen wordt verklaard door de winst van de Staatk. Gereformeerden. Daaruit volgt, dat de hetze tegen Colijn en in hem tegen de A.R. partij niet den minsten invloed heeft gehad en dat onze kiezers stevig in hun an tirevolutionaire schoenen hebben ge staan. Zonder hét optreden toch van de Staatk. Geref. zouden we ons stern- mencijfer niet alleen volkomen Hebben gehandhaafd, maar zouden we zelfs van een flinke aanwinst hebben mogen spreker. 'tLigt toch voor de hand ami ce, da: voortdurende aanvallen tegen een partij en de onophoudelijke be schuldigingen dat zij zich aan begin selverzaking schuldig maakt, we! meer invloed moet hebben dan uit' do cij fers van de S.G.P. blijkt.' Er wordt wantrouwen geboren, het vertrouwen verdwijnt en het eind is, dat de ge meenschappelijke vijanden reden heb ben om te j.uchen. De Socialisten hebben een aardige VVgJWinjling l.ehaajd_en ee hotbendap ook hunne overwinningsliederen luid doen schallen. Maar ik heb toch een stil vermoeden, dat ze zich ia hun hart een weinig teleurgesteld zullen gevoelen, daar toch weer opnieuw ge- bloken is, niet alleen dat de groote meerderheid van ons volk een Christe-. lijke regeering verlangt, maar ook, dat hier in Leiden de Christelijke par tijen nog een vrij sterke meerderheid achter zich hebben. Dat mag opzichzelf niet zoo veel be teekenen, voor een partij die altijd vraagt wat den kiezers welgevallig za! zijn en die aan het cijfer zoo groote waarde toekennen, moet het toch .wel heel onaangenaam wezen. Ik ga nu niet verder over de verkie zingen doorpraten amice, maar. ik wil er alleen de aandacht op vestigen, dat we inderdaad wel reden hebben om God te danken voor wat hij' gaf. Te danken voor de verkregen uitkomst, maar te danken ook voor de eensge zindheid en de geestdrift waarmerf I hier in Leiden van anti-revolutionaire zijde is gewerkt. Laat het een profetie mogen zijn voor de toekomst, waarin we niet minder dan nu alle krachten zullen hebben in te sjjaunen om de Christelijke grondsla gen van ons volksleven te bewaren en te versterken, tot heil van '*^d en volk, Gode ter eere. •ERITAS

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1925 | | pagina 6