CHRISTELIJK DAGBLADvoor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRIJS
Belangrijkste nieuws in dit Nummer
=5e JAARGANG
VRIJDAG 19 JON I 1925
NÜMMER 1542
IEDWE LEIDSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
M s/aze sciioien.
Dat de komende verkiezingen voor
het Chris ie. ik onderwijs niet zonder
bei.eeK.enis zijn, is dezer dagen weer op
nieuw door niemand minder dan Prof.
Ltrlimans in het licht gesteld.
Wij hebben de gelijkstelling gekregen
Het recht en de vrijheid van het
Christelijk onderwijs zijn na jarenlange
worsteling erkend.
Maar van harte is het niet gegaan,
u.cp m a mi iiaiü leen dij veie vrij—
z.iii gen tii socialisten de begeerte om
terug ce keeien tot den tijü toen de
fca^cussühuol vertroeteld werd ten koste
van ue bijzondere school en toen in
pi&cJjk werd gebracht het woord dat
ue minderheden r aar onderdrukt moe
ten woruen.
Zieh.er wat Prof. Eerdmans daarom
trent in een politieke red,e te Amster
dam opmerkie:
„Een van de ergste dingen, well";
dit gansche streven in het leven heeft
geroepen, is dat men het Nederland-
scne volk gebeerd heeft, dat de staat
kunde een ding is, waarmee men
voorueel moet behalen voor zich en,
zijn groep. Dat komt omdat men be-
geerig .s geweest naar macht en m-
vioea ten eigen vooraeele
Het publieke geld, zoo hebben wij
geleerd, is beschikbaar voor allen, die
er het hardst in w.llen graaien voor
hen en hun groep.
Het sterkste hebben wij dat in de
onderwijswetgeving gezien. Hoe lan
ger hoe meer vindt men hei een heel
gewone gedachte, dat gemeente, pro
vincie of staat bijspr.ngen voor din
gen die alleen zijn voor een kleine
groep.
Wordt dat eenmaal groot, dan richt
het poli ^ke leven z en daarop in; en
dan komen er zaken in gevaar, die
behoord hebben tot de zuilen van ons
staatsbestel".
Het is duidelijk wat hier bedoeld
wordt.
De voorstanders van het Christelijk
onderwijs die niet anders verlangen
dan hun recht en die in geen enkel op
zicht ook maar eenige bevoorrechting
wenschen, worden hier ten tooneele
gevoerd als de menschen, die ten eigen
voordeel met een zekere wellust in de
schatkist graaien.
Het is den professor een doorn in het
oog, dat zij, die Christelijk onderwijs
voor hunne kinderen begeeren, niet
alleen den plicht hebben om belasting
te betalen, maar dat zij daarnaast ook
zekere rechten genieten.
Zijn ideaal is en het is het ideaal
van den Vrijheidsbond en van andere
vrijzinnige grospen tevens dat de
publieke geiden alleen gebruikt wor
den voor de z.g. neutrale scholen.
Hij acht het een misstand dat voor
d.ngen, die alleen zijn voor een kleine
groep alsof het Christelijk onderwijs
slechts voor een kleine groep bestemd
is gelden uit de publieke kas beschik
baar worden gesteld
Wij welen dus wat ons te wachten
staat, als de linkerzijde in de meerder
heid mocht komen.
Want evengoed als het de A. R. partij
ernst is met haar streven om geen
perioden van tekorten meer te krijgen,
is het den Vrijheidsbond ernst met zijn
pogen om aan dat „graaien" van de bij
zondere scholen een einde te maken.
En zoo heeft Prof. Eerdmans opnieuw
bewezen hoe noodzakelijk het is, dat
alle krachten worden ingespannen om
te voorkomen, dat de linkerzijde in de
meerderheid komt en hoe noodig het
is dat onvermoeide propaganda wordt
gemaakt om de verkiezing te bevorde
ren van den heer
H. COLIJN, No. i van lijst 27.
STADSNIEUWS.
A. R. Kiesvereeniginfl.
De gisteravond gehouden propaganda
vergader.ng van de A. R. Kiesvereeni—
ging was zeer druk bezocht. De groote
zaal van het „Nut" was tot in alle
hoeken gevuld en er heerschte een zeef
geestdriftige stemming.
Nadat de vergadering op de gebruike
lijke wijze was geopend, en de voor-
z tter een kort openingswoord had ge
sproken, w:rd mededeeling gedaan van
de wijze waarop ditmaal de propaganda
gevoerd zal worden.
't Is niet noodig alle9 wat gedaan zal
worden, hier te vermelden, maar wel
Kan worden geconstateerd, dat een
flinke actie zal worden ontwikkeld en
dat niets zal worden nagelaten wat die
nen kan om den naam van onzen can-
didaat en het nummer od onze lijst bü
BUREAU: Hooigracht 35 Leiden
TeL 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
Gewone advertenties per regel 22% cent
Ingezonden Mededcelingen, dubbel tasleA
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling -
van ten hoogste 30 woorden, 1
lijks geplaatst ad 40 cent.
de kiezers bekend te maken.
Vervolgens werd het huisbezoek ge
regeld; 't meest belangrijke, maar in
verband met de groote uitgestrektheid
van Leiden ook het moeilijkste werk.
Toch gelukte het de 46 bureaux behoor
lijk te bezetten en als allen die zich
voor dit werk gaven, hun plicht doen,
dan zal ook nog veel bereikt kunnen
worden.
Voor enkele zwak bezette bureaux
zijn nog helper(stersj noodig. Wie in de
gelegenheid is, nog iets te doen, gelieve
zich daarom ten spoedigste bij het be
stuur aan te melden.
De druk bezochte en uitstekend ge
slaagde vergadering werd door den heer
Lambooy met dankzegging gesloten.
De inzet van den verkiezingsstrijd is
zeer goed geweest. Laat er naar het
woord van den voorzitter zoo gewerkt
worden, dat hoe ook de uitslag mag zijn
we straks na de verkiezingen bijeen
kunnen komen, om God te danken.
Ons werd nog verzocht, er de aan
dacht van hen die in het bezit zijn van
plakmateriaal op te vestigen, dat niet
mag geplakt wordne bij hen van wie
verwacht kan worden, dat ze dit onaan
genaam vinden. Dit geeft slechts aan
leiding tot moeillijkheden, terwijl de
naam van de A. K. partij daardoor ge
schaad wordt.
„Zomerzorg."
Zomerzorg is hedenmiddag officieel
in zijn geheel heropend.
't Heeft heel wat van het doorzet
tingsvermogen van opdrachtgevers en
uitvoerders geëischi om het voordat
dc J ustrumfeesten beginnen zóóver te
krijgen, maar dank zij de uinemende
samenwerking is het geslaagd. Slechts
wacht hier en daar nog een klein on
derdeel op voltooiing, maar in hoofd
zaak hebben de belangrijke 'uitbrei
ding en vernieuwing haar beslag ge
kregen.
Wij kunnen het publiek geluk wen
schen met bet nieuwe Zomerzorg. Het
vindt er in de koffiekamer met zijn
gezellige serre, zoowel als in den tuin,
in eetzaal zoowel als in den Foyer,
een allerkeurigst zitje.
Na wat wij reeds over de plaats ge
had hebbende veranderingen in „Zo
merzorg" hebben geschreven, mag bij
deze gelegenheid in de eerste plaats
de koffiekamer (wat 'n huiselijke be
naming eigenlijk voor dit chique apar-
tement) onze aandacht hebben.
De architect, de heer Heuvelink uit
Apeldoorn vond een o.i. zeer gelukkig
motief, dat ook goed werd uitgewerkt.
Hoewel in alles modem, wiist de ont
werper te ontkomen aan alle overdrij
ving. Betrekkelijk eenvoudig, maar
zeer volledig, harmonieus en fijn af
gewerkt zijn de meubelen en vooral
de bekleeding.
De rieten meubelen aan de straat
zijde, waar men door de keurig afge
werkte vensters 'n mooi uitzicht heeft
op het stationsplein, zoowel als de in
tiemer stemmende zitjes in de boxes,
eveneens smaakvol uitgevoerd, bieden
.een rustig plekje, waar men zich vol
komen op zijn gemak kan gevoelen.
Aan het buffet, dat een flinken om
vang beeft, is architectonisch en prac-
tisch veel zorg besteed, en het is van
alle gewenschte attributen voorzien.
Verder wordt het interieur gevuld
door een tweetal billards, en een goed
voorziene leestafel.
In het architectonisch geheel van de
koffiekamer nemen het mooi afge
werkte plafond, de bovenlichten en de
kunstlichtinstallatie een beduidende
plaats in. Een en ander harmonieert uit
stekend.
Voor we den tuin betreden, worden
we er opmerkzaam op gemaakt, dat de
groote vergaderzaal links een afzonder
lijken ingang heeft gekregen, zoodat het
vergaderpubliek niet meer de eigenlijke
„zaal" behoeft te passeeren. Ongetwij
feld een reusachtige verbetering. Voorts
zal de vergaderzaal worden voorzien
van een nieuwe vloer, die zich voor
zekere voetbeweging beter leent, dan
de huidige.
De aangrenzende tuinzaal staat nog te
worden gemetamorphoseerd. In een
foyer, ,en vis-a-vi9 aan de andere zijde
van den tuin komt een welingerichte
clubzaal te liggen.
Nu de tuin zelf.
Eigenlijk moesten we van achteraf
beginnen, want dan kunnen we het
eerst een van 3e Belangrijkste verbete
ringen besoreken. n.l. cfe algeheele ver-
grooten vijver. Daar is nu werkelijk
iets moois van gemaakt. Behalve dat de
bodem radicaal werd gereinigd, en aan
gevuld, en de glooiingen van den gras
kant werden gerestaureerd en smaakvol
beplant, is ook 'n heel bedrag ten koste
gelegd aan visschen en watervogels, dia
er nu in huizen.
De koepel moest aanzienlijk worden
uitgebreid. Ook die kwam tot stand op
een wijze die geheel kon bevredigen.
Zonder den stijl te kwetsen, werd een
belangrijke ruimte aan de beschikbar
toegevoegd, en overdekt. Er is nu plaats
voor een flink orkest, zooals Zomerzorg
er voornemens is verscheidene te arran-
geeren.
De keurig, afgewerkte veranda voor
het restauran tvormt thans een waar
dige omlijsting, waarbinnen een ruim
en rein grintveld, voorzien van een
rijke collectie tuinmeubeen overvloe
dig plaats biedt. Het geheel wordt aan
genaam afgewisseld door artistieke
tuinlampen die op onzichtbare wijze
met de electrische leiding verband
houden, en onder wier met smaak ont
worpen zijden kappen, bloemen en
planten des avonds met een fantas-
tischen lichtschijn worden overgoten.
Denk u daarbij nog slechts da plan-
tcnweelde om den vijver, en de lok
kende muziek in den koepel, en
Maar genoeg, de ondernemende ge
rants, de heeren Batenburg en Helman
die zich te Apeldoorn reeds een repu
tatie hebben verworven door de ex
ploitatie van het Hotel Bloemink, zul
len ook hier wel den weg vinden, die
hun inrichting tot het publiek en het
publiek tot de inrichtng moet bren
gen. Maandagavond geeft reeds het
Leidsche Symphonie-orkest oen con
cert in den tuin, waarmede de offici-
eele opening voor bet publiek wordt
ingeluid.
Ter navolging.
Bij den penningmeester der A. R.
Kiesvereeniging kwam uit een der dor
pen in de omgeving een gift in voor
de verkiezingskas van f25. Ook had de
penningmeester nog een gift van fl
in ontvangst te nemen.
Door den voorzitter van de Kiesver
eeniging werd een gift ontvangen van
f 1 en van een onbekende een gift van
f5 met bijschrift: „Voor den strijd om
de eere Gods op bet staatkundig erf
des levens."
Waterpolo.
Gisteravond speelde de Poloclub De
Zijl een vriendschappelijken wedstrijd
tegen de L.Z.C. III, welke wedstrijd
eindigde in gelijk spel 11.
Leidsche Orkesttvereeniging.
Naar we vernemen, is in de plaats
van den heer M. Koupri tot secreta
resse van de Leidsche Orkest-Vereeni-
ging benoemd mevrouw W. Groot
Balfoort, Nassaulaan 27, Oegstgeest.
Op den Hoogen Rijndijk werd gis
termiddag een loopjongen van de fa.
v. Z. met zijn transportfiets, door een
rukwind omver' geworpen, juist op 't
moment dat een tram in aantocht was.
De jongen kon niet meer verhinderen
dat de fiets, die over de rails lag door
de tram werd aangereden, zoodat het
voertuig mitsgaders een gedeelte van
de lading zwaar werd beschadigd. De
berijder kwam er zonder letsel af.
BINNENLAND.
WIJZIGING DER LAGER ONDER
WIJSWET.
Fransch op de lagere school.
In de memorie van antwoord voor
de Eerste Kamer zegt mej. Wester
man van oordeel te blijven, dat de af
schaffing van het onderwijs in een
vreemde taal bij de L.O.-wet 1920 een
fout is geweest en in geenen deele
strookt met wat tal van ouders van
schoolgaande kinderen in Nederland
voor die kinderen wenschen.
Wederinvoering van bet onderwijs
in een' vreemde taal zal in de voorbe
reiding tot het middelbaar onderwijs
weer meer eenheid brengen, daar de
leerkrachten bij het lager onderwijs er
rekening mee zullen moeten houden,
dat ook elementaire Nederlandsche
taalbegrippen zullen moeten worden
onderwezen.
Verwerping van het thans ingedien
de voorstel zal JQooit doen bereiken
dat het onderwijs in een vreemde taal
zal worden stopgezet.
Langer doorwerken van den-thans
ontstanen toestand kan naar de over
tuiging van de voorstel ster slechts tot
schade van het onderwijs zijn.
Dat de uitbreiding vaji het onder
wijs met één* en meer der vakken van
L—U zelfs waar daaraan behoefte
bestaat, verboden is, is de groote grief
van veel ouders en de voorstelster be
oogt met haar voorstel, dat het onder
wijs in een vreemde taal daar zal wor
den gegeven, waar gemeente- en sch.-
besturen, rekening houdende met de
practijk en met de wenschen der ou
ders, dit nuttig en noodig zullen oor
deel en.
Waar slechts enkelen het begeeren,
moet het onderwijs niet worden inge
voerd.
Het is voor mej. Westerman een te
leurstelling geweest, dat enkele over
tuigde voorstanders van het onderwijs
in een vreemde taal hun stem in de
Tweede Kamer aan haar voorstel heb
ben onthouden, omdat dit onderwijs
facultatief was gelaten en niet ver
plichtend zou zijn voor alle leerlingen
van alle scholen. Dit bezwaar veriiest
echter, naar het haar voorkomt, een
groot deel van zijn beteekenis, waar
de overgang van scholen, waar de
vreemde taal niet wordt onderwezen,
naai* die waar zij wèl zal worden ge-
leerd, mogelijk wordt gemaakt zonder
verhooging van leergeld. Een impera
tieve bepaling zou het doel voorbij
schieten en niet in het belang van het
onderwijs in het algemeen zijn. Dat
voorts de grens tusscben lagere en
ulo-scholen zooals de wet die thans
kent, door bet mogelijk maken van
onderwijs in een vreemde taal in de
lagere school zou verflauwen, kan
mej. Westerman moeilijk als 'n groot
bzewaar voelen.
Ten slotte merkte de voorstelster op,
dat aanneming van dit voorstel zou
vastleggen het beginsel van dé weder
invoering en zou voorkomen dat thans
ontijdig een eind zou komen aan wat
hog bestaat.
Het Dultsche tarief-ontwerp.
Op het departement van binnenland-
sche zaken en landbouw heeft een be
spreking plaats gevonden tusschen de
directie van den landbouw en de ver
tegenwoordigers van verschillende
land- en tuinbouworganisaties over
het nieuwe Duitsche tarief-ontwerp en
de gevaren, welke vooral onzen groen
ten- en fruit aanvoer dreigen vanwege
de nieuwe Duitsche tariefbepalingen.
Invordering van Pcstqnitantöën.
De directeur-generaal heeft bepaald,
dat quitantiën, waarvan het in te vor
deren bedrag alleen in cijfers vermeld
is, slechts ter invordering door de post
kantoren mogen worden aangenomen,
indien
1. de quitatntiën in rekening-vorm
zijn opgemaakt en bet in te vorderen
bedrag daarop langs mecbanischen
weg is ingevuld;
2 de aanbieder van de quitantie het
Rijk vrijwaart voor alle schade, welke
Let govo g mocht zijn van de omstan
digheid, dal het bedrag alleen in cij
fers is vermeld.
De restanten van de bloemententoon
stelling.
Gistermorgen zijn te Heemstede open
baar verkocht de verschillende gebou
wen, die voor de bloemententoonstel
ling hebben dienst gedaan. Het admi
nistratiegebouw bracht f850 cup, bet
regeeringsgebouw f750, het gebouw
van bet postkantoor enz. f415, de an
dere gebouwtjes en kiosken kleinere
bedragen. De totale opbrengst was
f5167. Het restaurant werd opgehou
den voor f2000, de groote kiosk voor
f 350. Het groote tentoonstellingsge
bouw is niet geveild.
K. Meima.
Na afloop van 8e eerste String van
de jaarvergadering van 8e Chr. Mid-
denstandsvereeniging te Arnhem j.
Dinsdagavond, werd de voorzitter, de
'heer K. Meine uit Sneek, tijdens het
gezellig samenzijn plotseling onwel.
'Hij1 werd naar zijn hotel vervojefd,
waar de ongesteldheid vrif ernstig
'toenam, zoodat des nachts een arts
werd ontboden. Naar we vernemen,
is de heer Meima bereidt opgeno
men in het Diaconessenhuis te Arn
hem, waar hij minstens een week zal
moeten verpleegd \vorden.
De vergadering, die met leedwezen
vgn deze ongesteldheid kennis nam,
zond haren voorzitter een hartelijke
betuiging van sympathie.
Het orgaan van de Aktualisten te
koop?
Men schrijft aan „Het Volk":
Het schijnt met het orgaan van het
Verbond van Aktualisten, „De Vader
lander", ndet naar aktualistischen
wensch te gaan.
Niet dat het doel en streven van de
ze misgeboorte niet voldoende erin
tot zijn recht zouden komen. Maar het
schijnt met de financiën, die toch de
uitgave mogelijk moeten maken, te
nijpen.
Binnenland
Een klein ongeluk mok den
lijken auto.
Mr. Kooien over de verkiezingen.
Een advies van den loonraad voov
spoorwegpersoneel.
Het Fransch op de lagere schooL
Buitenland.
Dreigende politieke crisis in Frank
rijk. De socilaisten maken zich los van
het cartel.
De nota's Inzake het veiligheldspaet
gepubliceerd.
Amundsen en zijn metgezellen op
Spitsbergen teruggekeerd.
De heeren Haighton c.s. moeten
reeds zooveel hebben voorgeschoten,
dat zij er bleek van zijn geworden en
dezer dagen meoten zij in een confe
rentie, waarin het over den verkoop
van het orgaan ging, hebben gezegd,
dat zij zich zouden laten failliet ver
klaren, als niet spoedig hulp kwam
opdagen. De verkoop schijnt intus-
schen nog niet te hebben plaats ge
vonden, doch dit kan nog gebeuren.
Maar dit is intusschen voor de in
gewijden wel komen vast te staan:
dat óf „De Vaderlander" gaat in an
dere handen over, óf ze zal springen,
waaruit in beide gevallen mag worden
geconcludeerd, dat de heeren actualis-
ten geen duim breed gronds hebben
weten te veroveren
Roodp jeugd en roode sport.
De Nationale Bond tegen Revolutie
deelt het volgende mede:
In de Instructies uit Moskou met be
trekking tot de voorbereiding van de
jeugd van alle landen voor do wereld
revolutie, komt o.m. het volgende
voor:
De Communistische Internaition&le
zal gaarne behulpzaam zijn bij het or-
ganiseeren van de internationale sport
ten einde de verschillende vereenigin-
gen van proletarische sport bijeen te
brengen met het oog op een aanstaan-"
de revolutionaire worsteling. De leden
van de Communistische jeugd-Int er-
nationale moeten zich toeleggen op li
chamelijke oefening en schietoefenin
gen, die noodig zullen zijn in d. strijd
van de verdrukte klasse.
Zij moeten sportclubs vormen, die
wanneer bet uur van den opstand ge
slagen is, zich zullen ontpoppen als
evenzoovele staf-eenbeden, belast met
het mobiliseeren der roode honderd-
schappen.
Zij moeten ook cellen vormen in de
sportclubs van de bourgoisie ten einde
deze te bolsjeweeren.
De communistische Jeugd-internatl-
onale is de groote reserve van het Roo
de Leger en alle daarbij aangesloten
vereenigingen vormen het geraamte
van het leger in de verschillende lan
den.
Uit het Sociale Leven.
Al gem. verb, van vak vereenigingen.
Het op 15, 16 en 17 Juni in Musis
Sacrum te Arnhem gehouden congres
van den Centralen Bond van P.T.T.
personeel besloot met algemeene stem
men tot afscheiding van het Neutraal
Vakverbond en tot bevordering van de
stichting van een drie-vleugel vakver
bond (Hand- en Hoofdarbeiders en
Overheidspersoneel) in den geest van
bet door het N.V.V. ontworpen plan.
Georganiseerd overleg.
In verband met het verbreken van
bet contact met den C.B.P.T.T. door
de Regeering, is die bond niet langer
vertegenwoordigd in de postale com
missie voor georganiseerd overleg.
In de laatste vergadering van deze
commissie nu werden besprekingen
gevoerd over een voorstel luidend„De
C v. O. advjseere de Regeering met
klem, om den C.B.P.T.T. wederom tot
bet georganiseerd overleg toe te laten.'
Over dit voorstel staakten de stem
men. Hetgeen vóór en tegen het voor
stel werd aangevoerd, wordt nu ter
kennis van den Minister gebracht.
De moderne vakbeweging.
Volgens de Vakbeweging is het aan
tal leden xm frftMedert. Verbood, van
