iiii mm liesiaat uit TWEE Bladen Belangrijkste nieuws in dit Nummer JAARGANG DONDERDAG tl JUNI 1925 NUMMER 1535 IEUWE LEIDSCHE COURANT ABONNEMENTSPRIJS CHRTSTFT T.TK" T) ACVRT ATWnnrT FTFIFNT FN OM^TRFTCFN ADVERTENTIE-PRIJS In Leiden en bniten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal i 2.50 Per week 0.19 Franco per post per kwartaal i 2.90 VIXXVlij 1 JuXjlü A. UXxVJJDuXLl/VUl/r JLEiilXJul, Lil, r 1 1 1 Ir Fr "-1 - Gewone advert en tiën per regel 22l/i cmaX Ingezonden Mededeelingen, dubbel teriet Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, worden dage lijks geplaatst ad 40 cent. BUREAU: Hooigracht 35 - Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox20 EERSTE BLAD. V Gevaar voor de Kerken. Ds H. Janssen, de bekende veldpre diker, schreef het vorig jaar in de „Standaard" een en ander over zijn reis naar de Saksische pastorieën fcn ever de wijze waarop daar tegen de Kerken werd opgetreden. De kerk die door de „zilveren koor de" aan den staat gebonden was, werd op allerlei wijzen bemoeilijkt. Het noo- dige geld werd haar onthouden en bovendien werd het haar ook onmoge lijk gemaakt op een andere wijze in hare behoeften te voorzien. Maar daarbij bleef het niet. „Er werd ook een Kirchenaustrit/t aangenomen, waarbij bepaald werd: dat reeds een kind van 14 jaar zelf standig over zijn al of niet blijven bij de Kerk kon beslissen. Geen vader of moeder behoefde daarvoor de toestem ming te geven. Welke gevolgen deze bepaling had, laat zich heel gemakke lijk begrijpen, want nu kon er van de zijde der Sociaal-Democraten en Com munisten overal propaganda gemaakt worden om uit de Kerk te gaan. Men belegde nu in de kleine dorpen van Saksen groote meetings, waarin cle woordvoerders den Bijbel en het geloof in een bespottelijk daglicht stél den, t bankroet v ,'t Christendom aan toonden en de Kerk al9 de steunpliaar en hoeksteen van het kapitalisme brandmerkten De Overheid werkte deze geheele be weging in de hand. want tot in de kleinste Saksische dorpen gaf zij iede- ren Zondagvoormiddag onder den ker- kedienst gelegenheid zich voor schrap ping van het lidmaatschap der Kerk aan te melden. De Kerkeraad werd niet over deze dingen gehoord. Teder die zich aanmeldde, werd met open armen ontvangen en met duizenden ve" liet men de Kerk. Maar de Kerk trad ook hiertegen met groote kracht op. Zij liet zich op deze meetings voor Kirchenaustritt door predikanten en leeken vertegen woordigen en met groote kracht teren het daar gesprokene protesteeren. Wij hebben in T.eipzlg met een pastor van de Thomas-kirche kennis gemaakt, die ons menige aangrijpende episode uit dezen trijd heeft meegedeeld Met 6 7 man ging men van uit Leipzig naar de derpen, waar de socialisten hun meeting zouden houden. Eerst smak dan de w.oordvoerdc f der socialisten en zweepte de massa op on. de Kerk den rug toe te keeien Dan kwam een van de predikanten, die n een rusrig zakelijk betoog pre cies het tegenove «gestelde betoog-h Dan kwam er weer een socialist en dan weer een predikant of een leek Totdat ten slotte de menschen »nze- ker werden en aarzelden om den -tap te doen. Wanneer dat moment in de vergade ring aangebroken was. kwam onze zware batterij in stelling, zeide hij en onze beste spreker besteeg het podium Deze begon op zulk een geweldige wij ze de socialisten den mantel uit te ve gen, omdat zij het volk van zijn gees telijke waarden beroofden en appel leerde zoo kracht:g aan het gewetpn van de menigte, dat het meer dan eens gebeurde, dat zijn rede met een geweldig applaus werd begroet, zoo dat precies het tegenovergestelde be reikt was van datgene wat men zich voorgesteld had. ,t Was op een van zulke vergade ringen, dat oen der woordvoer Iers van de socialisten in groote radeloos heid uitriep: ..Es wird mir schv\arz um den Augen von den Pastoren" Zij hebben tenslotte deze meetings moe ten nalaten, omdat zij begrepen, dat ju-"st deze meetings voor de Kerk een gesch:kte gelegenheid boden om op de onverschillige massa in te werken er. menigeen weer tot haar terug te bren gen Maar nu greep men naar een nog v. el lager middel: men begon op de fabrieken druk uit te oefenen op de rbeiders en menigeen werd geplaatst Voor de keuze: de Kerk verlaten of crkloos. Op deze wijze hebben zij 'oen weer duizenden gedwongen hun •idmaatschap op te zeggen, uit vrees dat zij anders ontslagen zouden wor den. En dat alles geschiedde met geen ander doel, dan die Erdrosselung der Kirche, d.w.z. de worging der Kerk. RECLAME HERINNERING. HEDENAVOND 8 UUR spreken Mr. H. A. DAMBRINK van Utrecht en Ds. J. JONGELEEN, Chr. Gerei. Predikant te Hilversum in «PREDIKER» voor de A.-R. Kies- vereeniging. Voor geestverwanten gelegenheid tot gedachtenwisseling. 5454 HET BESTUUR. De Kerk zou en moest uitgeroeid wor den. Hare dienaren zouden gedwon gen worden om hun pmbt neer te leggen en de bedehuizen te sluiten, zoodat de gemeente aan zichzelf over gelaten, zich zou ontbinden". Men ziet hieruit wat de Kerk en wat den Ch:-istusbelljbers in het algemeen te wachten staat als Communisten en Socialisten de gelegenheid krijgen hun ne denkbeelden in toepassing te bren gen. En duidelijk blijkt hieruit ook hoe noodzakelijk het is dat de belijders in- plaats van elkaar te bestrijden en den tegenstanders gelegenheid te geven hun slag te slaan, kracht zoeken in eendrachtig optreden. Wie een vergelijking maakt met wat de laatste jaren in het buitenland plaats greep, en den toestand in ons land waar het kerkelijk en godsdien stig leyen zich in vrijheid kan ontwik kelen, die zal God danken voor den rijken zegen, dien wij in en door de rechtsche meerderheid mochten ont vangen. En hij zal gaarne meewerken om 't gevaar dat ook hier voor de kerken dreigt, af te wenden. STADSNIEUWS. A.R. Kiesvereeniging. Wij herinneren'nog even aan de ver gadering die hedenavond in „Predi ker" wordt gehouden en waarin als sprekers zullen optreden de heeren Mr. Ti. A Dambrink en Ds. J. Jongeleen Chr. Geref. Pred te Hilversum. Deze vergadering, die beschouwd kan worden als een vervolg op de ver gadering die de vorige week werd ge houden en waarin Ds. Kersten c.s. als sprekers optraden, belooft zeer belang rijk te worden. Er zal aan geestverwanten gelegen- he.d worden gegeven met de sprekers van gedachten te wisselen en gezien de ernstige grieven die meermalen tegen de A.R. partij 'geuit werden, spreekt het wel haast vanzelf, dat van deze gelegenheid gebruik zal worden gemaakt. Er is dan ook reden een druk be zoek 'te vera ach4.en V u spreekt vanzelf dat ook de vrou wen van harte welkom zijn. Dr Ernst de Vries. Dr Ernst de Vries, eerste genees heer a^n de gemeentelijke gestichten Cndegeest, Voorgeest en Khijngeest on tot voor korten tijd privaat-docent in de psychiatrie aan de Leidsche univer siteit, is benoemd tot lector (associé) bij de „Peking Union Med'cinal Col lege" van de universiteit (e Peking, een stichting van Rockefeller. Morgenavond zal Dr. de Vries door zijn ambtgenooten in Maison Bruins een maaltijd worden aangeboden. Dr. de Vries zal in Augustus zijn ambt aanvaarden De Vuilverbranding. Enkele dagen geleden werd door ,Obiervator" gewezen op den last dien de Vuilverbranding voor tal van in gezetenen veroorzaakt. Ook van andere zijde wordt over dit euvel geklaagd, en het is zeker te ho pen dat aan dezen ondraaglijken toe stand een einde wordt gemaakt. Hel Burgerl. Armbestuur. De heer Oostveen zal nu toch naar hij in het „L. D." meedeelt, bedanken als lid van het Burgerlijk Armbe stuur, niet omdat hij daartoe door de S.D.A.P. gesommeerd werd, maar om de verdachtmakende wijze, waar op hij in deez kwestie besproken werd. Zoo kwam een vriend bij hem bin nenrollen met de opmerking: „Je geeft het niet over, om den dooien dood niet; op je ouwen dag kan je best zoo'n baantje hebben". Daaruit bleek hem, dat velen den indruk hadden dat hij vocht om een baantje. Zie eens, aldus de heer O., ik kan veel verdragen, maar dat niet, dat wij, de S.D.A.P. en ik, een meenings- verschil hebben, is waar, maar dat vuig eigenbelang er aan ten grond slag zou liggen, is nie t waar. 't Baantje, om met m'n vriend ,V. te spreken, wordt niet betaald; veeleer het tegendeel, het heeft mij, (geloo ven of niet) eer geld gekost. Voor dergelijke onderstellingen wijk ik; daar kan je niet tegen op. Laat mij even zeggen, dat ik in 't algemeen het een ramp acht, dat met den groei der arbeidersbeweging er ook betaalde krachten moesten wor den aangesteld. Een ramp blijft 't, 'dat ej die kerels op den koop moet toe nemen. Hier, in dit geval, is er geen sprake van betaling. Voor verdachtmakingen als: 'r zal wel wat anzitten; er is geen bokketje of 'r braait 'n vet je uit, en dergelijke, daar ga ik voor ruimen. En daarom neem ik mijn ontslag als bestuurslid van het Bi. A." De heer Oostveen gaat dus heen. De S.D.A.P. heeft dus haar doel be reikt. Een andere vraag is echter of het nu ook gelukken zaleen harer man datarissen, die alleen maar prijst wat de lastgevers wijzen, gekozen te krij gen. •oog U99 }up jeui.s 092 op s\Y Dein. in het B. A. niet als vrij man, naar eigen inzicht kan oordeelen, dan lijkt ons het antwoord op deze vraag met twijfelachtig. Gemeente-Archief. Verschenen is het Yerstag over den. tosstand van het Gemeente-Archief al hier, gedurende het jaar 1924. Wij ont- leenen aan het verslag van den Archi varis, den heer J. C. Overvoorde, het volgende „in de eerste-maauden werd door mij geregeld voortgegaan, mét de bewerking van net areniet voor de tresorie. De voorloopige bewerking hiervan kwam ge reed. Daarna werd aan die van het ar chief van den tresorier extra-ordinairis (fabricage) begonnen, hetwelk eveneens (voitooiü werd. Deze omvangrijke axdee- (migen zijn thans reeds geneei voor het oauerzoeK toegankelijk. Vervolgens \.emen enkelte oaderafdee- iingen bewerkt. net archiex van de burgemeesters als hoofdingelanden van Rijnland, werd door my bcscDeven en ingeaeeid en dat van de burgemeesters ais curatoren van de üoogescnooi weid door aen aajunct-ar- chi.aas grootend-e.s voo.loopig bewerxt. Het reeds vroeger door den adjunct be„ciK:te archiox van de CoanmissariSsen uer otads jJaoxc van Leening werd door nuj gecontio.cerd, waarna de beocnrijving zooveel noouig ".weru aangevuld en dn aa chief-godceate d^fmitiei wvrd geordend en ingeueeid. omLeLue gesch.edde met het archief der K.mous.rmitsehe geiueenie te Lei- u-n, aai,an de voör.ooyige beschrijving U.001 dwii adjunct-amnftar.s was vól.uoiu. xiet in 1,24 111 DiUUwDieen ontvangen ar chiex van net Lemscne Studentencorps, werd door my geordend en deiinitiet ge regeld. xDiaagrijk zijn hLrbij vooral de archie ven uci onde oenaten, de voonoopers van het oaiu-wiitexicorps, uie zien later iii_iiu op.Ooien eii wki aremeven daarbij o 1 t'igii.g^n aan het corps. uc inrichting \an net archiefgebouw bhjit alle aam.nding geven .tot tevredea- Imi; aileeu wordt meer en meer bezwaar ondervonden, van de beperkte ruimte. ouiai h.t iiergioepeerca der opnieuw ue wCiktc aiweern-g-n wordt daardoor be- uio.injKt. v Oünuvp.g heo ik door kleine uaaüncn nog in net georek aan ruimte weten te vponien, doch ingrijpender maat lege.eu zijn op -uen duur noouzanelyk. 111 vei baad met de te verwaenten ont ruiming vaix de thans by de podtie in gebruik zynde lokalen in het xéaadhuis en de bestemming hiervan voor het nieuw archief, wees ik op de wenschelijkneid om van deze nieuwe ïegeiing georuik te ma ken voor een naaere scneiaing/ tusscnen oud- en nkuvv ai chief, de Overbrenging van eenige seiies naar het nieuw arenief en het naai door w innen van plaatsruimte in het arcnieigeQouvv. nieruoor zoude mo gelijk de verbouwing en vergxooting van net aicnieigebouvv nog voor jmen tot bwtere tijden kunnen worden uitgesteld. inlichtingen weiden in 1924 gevraagd of gezociu door 235 personen, waarvan £>3 uit Leiden, 133 uu andere plaatsen in .Nederland en 19 uit het buitenrand, waar van 5 uit Airika en Amerika. Hierbij is eike onuerzoeker slechts eenmaal geteld, hoewel de meesten bemaalde br.even wis selden of meerdere bezoeken aan het ar chief brachten. By de nei denking van Beleg en Ontzet vveru door het Gemeente-a. cniet eene be- iangiijke verzameling handschriften, boe ken tn prenten ingezonden op de in het btedelyk iViustU.n genouden tshcoons.el- ling, en bij het bezoek van de Amerikaan- sche en Oxfordsche 9tudeciten werd, tij dens het verlof van den archivaris door den adjunct, Ds. Verburgt, en Prof. Dr. A. Eekhof, een tentoonstelling inge richt van herinnering aan het verblijf van de Pilgrimfathers te Leiden. Onderzoekingen werden ten behoeve van het Gemeentebestuur ingesteld over Het ontstaan van het wapen van Ledden, de Mirakelsteeg, de Dief steeg, grondrenten op gebouwen te Leiden, de prebende van St. Benedicrus in de Hooglandsche kerk, straatnamen, en jachtrechten in de vxoonwateren en in de stadsheerlijkheden, terwijl de aandacht gevestigd werd op het belang van de mogelijkheid der restauratie van te voor schijn komende oude vormen van den dakruiter der Sint Pieterskerk en op de betimmering in het perceel Nieuwe Rijn No. 66. Op verzoek van het Gemeentebestuur werd door mij een overzicht van de stads ontwikkeling geschreven voor den door de firma Alta uitgegeven Gids voor Lei den. Het aantal onderzoekingen van parti culieren was dit jaar weder zeer groot waartoe ook medewerkten de vele na sporingen in verband met de herdenking van Beleg en Ontzet, o.a. betreffende Van der Werff, Leeuwken, de Watergeuzen, portretten van Magdalena Moons, liederen over- eii herdenkingsfeesten van het Be leg. Er werden verschillende aanwinsten ver kregen, waaronder voor de prentverzame ling een gezicht op Valkenburg, teekening in O.-I. inkt door P. C. la Fargue uit 1775; rier teekeningen van molens aan den Maredijk, door J. van Rijn uit circa 1835, een gezicht op Valkenburg met de kalkovens circa 1835, eene serie van ze ven foto's naar interieurs in het perceel Rapenburg no. 25, naar opnamen, ge maakt voor de Rijkscommissie voor de Monumentenzorg. Ook voor de bibliotheek over Leiden en omgeving werden verschillende aanwin sten verkregen". Gemeenteraad De Gemeenteraad zal waarschijnlijk op Maandag 29 Juni a.s. vergaderen. De Lustrumfeesten. Herman Teerlinck' met Johan de Mees ter Jr, de schepper van het A. Z.-spel, dat ter gelegenheid van de a.s. lustrum feesten, is in Leiden. aangekomen en zal het werk, voorzoover het voltooid is, in- specteeren en bij de verdere voltooiing de noodige aanwijzing geven en mede de repetities leiden. De heer Mr. K. P. de Bes, landmeter .an het kadaster alhier, is bij Kon. Be sluit benoemd tot bewaarder van de hv- potheken, het kadaster en de scheeps- bewijzen te Zwolle. BINNENLAND. HET FRANSCH BIJ HET L.O De Senaat tegen weder-lnvoering? Tegen het wetsvoorstel van mejuffr. Wésterman tot wijziging van artikel 3 der Lager Onderwijswet 1920, werden bij het onderzoek in de afdeelingen der Eerste Kamer door zeer vele leden, min of meer overwegende bezwaren te berde gebracht. Allereerst verklaarden die leden zich daarmede geenszins te kunnen ver eenigen, die principieel bet toelaten van een vreemde taal als leervak op de lagere school afkeurden. Aan het goede beginsel in de Lager Onderwijswet 1920 ten deze neergelegd wenschten zij te blijven vasthouden. Andere leden namen een minder star standpunt in. Zij zouden niet on geneigd zijn, op bet eenmaal genomen besluit tot afschaffing van 't Fransch als leervak op de lagere school terug te komen zoo dit inderdaad gewenscht mocht blijken. Volgens hen is de tijd daartoe echter nog volstrekt niet aan gebroken, daar het nog niet mogelijk is, zich een behoorlijk oordeel te vor men aangaande de werking dier af schaffing. Vele leden gevoelden wel is waar de grootste sympathie voor de wederin voering van het Fransch op de lagere school, maar zij meenden toch, dat het voorstel, zooals bet daar ligt, en door de Eerste Kamer niet kan wor den geamendeerd, bezwaarlijk zal kunnen worden aanvaard. Deze lieden achtten de invoering van het onderwijs in de beginselen der Fransche taal in de 5e en 6e klasse der lagere school uiterst gewenscht, doch uit den aard der zaak alleen voor die leerlingen, \yier ouders zulks wen- schen. Vrijheid om 'n andere taai dan het Fransch toe te laten, kwam dezen leden bepaald, ongewenscht voor, om dat dan een soort van anarchie zal ontstaan. Binnenland De jaarvergadering van de Conie#- sioneele Vereend ging Het Voorl. Verslag van de Eerst» Kamer over het wetsontwerp van Ma]. Westerman. Buitenland. Cailllaux is voornemens, na de red dering v. den financieelent oestand *n goudleening in het bnitienland alt te schrijven. Onder de Belgische katholieken is een stroom in g tegen het kabinet Pool- let—Van dér Velde Palnlevé is In Marokko aangekomen De leden, hier aan het woord, meen den daarom, dat de Kamer het wets voorstel zal moeten verwerpen, maar de meesten hunner gaven tevens te kennen, dat zij het ten zeerste zouden toejuichen indien de Regeering, in dat geval met een eigen voorstel zou ko men om het Fransch op de Lagere school weder bi te voeren, daarbij re kening houdeAde met de tegen dit wetsontwerp aangevoerde bezwaren. Tegenover de hierboven weergege ven bezwaren namen verscheidene an dere leden het wetsvoorstel in be scherming. De Koninklijke Familie. Omtrent de reis van de Koninklijké familie wordt het volgende geseind: Komende van Luzern, kwam H.M. Koningin Wilhelmina hedenmorgen per auto te Chamonix aan. H. M. reis de incognito onder den naam van gra vin van Buren en was vergezeld van Z.K.H. Prins Hendrik en H.K.H. Prin ses Juliana. Wijziging van de Drankwet. Blijkens het Voorloopig Verslag vaE de Eerste Kamer over het ontwerp van wet tot wijziging van de Drankwet gal het afdeelingsonderzoek van dit ont werp enkelen leden aanleiding er hun leedwezen over uit te spreken, dat hei tweeledig doel, hetwelk het oorspron kelijke ontwerp nastreefde, niet mee: zal worden bereikt. Eenige andere leden verklaarden dat zij, zij het ook zonder veel geest drift, hun stem aan het ontwerp zou den geven, juist omdat het thans be perkt blijft tot maatregelen betreffen de de logementsvergunningen. Tegen het oorspronkelijk ontwerp hadden zj overwegend bezwaar. Deze leden vertrouwden, dat by d aanstaande algeheele herziening de Drankwet, gesteld, dat het vergun ningsstcls^l gehandhaafd blijft, rck<' nmg zal worden gehouden met de bc schouwingen, waartoe het gedane voc stel betrekkelijk de z.g. „vervanging aanleiding heeft gegeven. Van andere zijde werd er op aangr drongen, dat, zoodra het rapport d< Staatscommissie-v. d. Lande zal zij verschenen, de Regeering zoo spoedi mogelijk een algemeen© herzieninr van de Drankwet ter hand zal nemei Bergmeyer's Kamerzetel. De heer P. Bergmeyer, lid van Chr. Ethische partij in Indië, schrijft „De Banier" over de wijze waarop b door de A. R. parfij voor een Kamei candidatuur gepasseerd werd: „Op de candldatenlijst der anti-revolu tionnaire partij zooals die door het Oer traal Comité was opgesteld, en aan d partijen ter goedkeuring was voorg legd, kwam mijn naam voor als no. it Maar de afgevaardigden der kieakric gen vonden het beter dat in mijn plaat kwam een vertegenwoordiger van d vakbeweging (de heer AmelinK) en zoc verdween mijn naam weer van de lijs! Ik ben dus geen candidaat voor d Tweede Kamer en zal nu maar kalm afwachten wat er verder met mij zal gv beuren. Verder onhoud ik mij natuurlijk rar eenige bespreking of beoordeeling li het publiek van dezen gang van zaken Alleen hoop ik er door geleerd te heb ben, dat we ons vertrouwein van alle schepselen moeten aftrekken en op (k>d alleen stellen. Dat weten we als Christe nen natuurlijk Keel goed, maar er zijn wel eens harde ervaringen nooeftg om het ons weer te doen beleven. Al9 het gebeurde deze uitwerking mag hebben, dan is de les niet te duur gekocht*.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1925 | | pagina 1