abonnementsprijs
CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN advertentie-prijs
stadsnieuws.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer
JAARGANG
rDfN^^lT9jON"ri92S
NUMMER 153'
IEDWE LEIDSCHE COURANT
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
Êil nummer bestaal uii TWEE Bladen.
eerste blad.
BUREAUHooigracht 35 - Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
V drie weken.
Geven we er ons wel voldoende re
kenschap van, dat morgen over drie
weken de stembusstrijd reeds beslist
en dat het dan te laat is begane fou
ten goed te maken en wat verzuimd
wo d te herstellen?
D ie weken met slechts 18 werkda
gen, 'tis een bijna angstig korte tijd
Want er moet nog zoo heel veel ge
daan worden.
Nu is het ons bekend dat er door de
besturen van de verschil lende kiesver-
ornïp-ïngen in den omtrek hard ge
werkt wordt.
Mn ar dat is niet voldoende.
Ook de leden moeten zich geven en
het hunne doen om tot het welslagen
van de verkiezingen mee te werken.
Maar al te velen wachten tot ze ge
vraagd worden In dat geval zijn ze
nog wel bereid mee te doen, maar wor
den ze nle4 speciaal gevraagd, dan blij
-en ze rustig thud's en maken er dan
later den besturen een verwijt van, dat
ze niet in den strijd betrokken werden.
Natuurlijk is dat niet in orde.
Wij hebben vrij will-'gers noodig-
Mannen en vrouwen die zich geven
voor den propaganda-arbeid, omdat n
innerlijke drang ze drijft, omdat ze
niet anders kunnen.
Dat geldt vooral vooi een plaats al
Leiden, waar het aantal kJezers zoo
groot, is en het terrein zoo ui+gestrekt.
Alleen een massale actie zal hier
vrucht kunnen afwerpen.
Daarom wekken wij alle mannen en
vrouwen d?e ernst maken met bet be
lijden en de belev'ng van onze heer
lijke antirevolutionaire beginselen op,
niet te wachten tot ze gevraagd en
misschien vergeten worden, maar om
vrijw-'llig hun schouders te zetten on
der het g^oote werk.
Wanneer allen die daartoe in staat
zijn straks ook maar enkele avonden
mee gaan werken, dan zal 't mogelijk
zijn vruchtbaar werk te verrichten er
zullen de resultaten niet uitblijven
Niemand blijve dus achter.
Laten we er aan denken: Nog slecht?
drie weken!
V In de Graanbeurs.
Met groote voldoening kan do A.R.
Kiesvereeniging te Leiden terugzien
op de Zaterdag gehouden vergadering.
De opkomst was, gezien het warme
zomerweer en den minder geschikten
vergadertijd ,zeer bevredigend.
De rede van den heer Schouten was
een kostelijk stuk werk: helder, klaar
en overtuigend.
Het debat was zakelijk.
Er werd geargumenteerd.
En het had tevens dit voordeel dat
het den heer Schouten in de gelegen
heid stelde -opnieuw een bezield en be
zielend pleidooi te leveren voor de A.R.
politiek en de A.R. beginselen.
't Was een heerlijke avond.
Er kwam weer geestdrift in onze ge
lederen.
De strijdlust werd weer wakker.
Maar daarbij mag het natuurlijk niet
blijven.
Want dan zou het een verloren avond
zijn geweest.
Wat door den heer Schouten gezegd
werd, moet worden uitgedragen onder
de kiezers.
De geestdrift daar gewekt, moet oor
zaak worden dat ook anderen worden
verwakkerd en bezield.
Daartoe moet een Ieder in zijn of
haar kring medewerken, eerst per
soonlijk en dan georganiseerd.
Misschien zullen we straks naar de
vooispeiling van de Soc. Democraten
geslagen worden.
Maar laat het dan niet zijn door
onze schuld, door onze nalatighaid
en onze onverschilligheid.
Antirevol. Kiesvereeniging.
(Slot).
Voor de gedachtenwissellng gal zich
op de heer T j a 1 s m a (S.D.A.P.) die
rianme.king maakte op de wijze waar-
ip Minister Colijo in de dekking van
iet tekort heeft voorzien. Spr. meende
lat het denkbeeld van de S.D.A.P.'ers
om de crisis uitgaven te dekken door
en heffing ineens, in een tijd dat het
kapitaal sterk toenam, toch niet zoo
dwaas was, gelet op het feit dat zelfs
een indusrieel als Stork er iets voor
voelde. Uit een uitlating van den heer
Smeenk leidde spr. af dat ook deze
een heffing ineens toen het tijd was,
wel mogelijk had geacht. Spr. noemt
een drietal fabrikanten, dat 14 maal
zooveel verdiende als hun 257 werklie-
dem.Zouden zij niet in de eerste plaats
aangewezen zijn om een noodig gewor
den offer te dragen?
Waarom moesten juist de menschen
die in 's Rijks dienst waren, dat offer'
brengen. Min. de Geer achtte ook in
trekking van art. 40 niet geoorloofd.
Ve. der maakte spr. aanmerking op het
gemis aan progressie in de indirecte
belastingen, als rijwiel- en theebelas
ting. Per hoofd wordt thans per jaar
f 30 indirecte belasting betaald. Wat
de ontwapening betreft, vroeg spr. of
de groote wereldoorlog aan den spr.
niets heeft geleerd. Wij kunnen, ge
zien de moderne verdelgingsmiddelen,
ons landje toch niet verdedigen. De
landsgoedren zijn ook spr. heilig maar
hij acht het middel waarmede de
rechtschen ze willen beschermen niet
goed. Spr. meende dat wanneer weer
een Europeesche wereldoorlog mocht
uitbreken, zouden zij die de wapenen
hebben weggeworpen kunnen zeggen:
Ons geweten is rein. Spr. achtte ver
schillende passages in de rede van den
heer Schouten niet duidelijk en meen
de dat Minister Heemskerk had ver-
ltlaa d dat de Bijbel geen regel kon
zijn voor practische staatkunde (vroo-
lijkheid). Spr. pleitte ten slotte voor
het standpunt, dat zich keer tegen
deze productiewijze, die de schuld
is van de groote tegenstellingen in de
standenve: houdingen.
Het woord was hierna weer aan den
heer Schouten.
Het is' spr. een genoegen- met den
heer Tjalsma te debatteeren. Het was
zakelijk. Zoo'n debat 'mint spr.
Echter
Om de beteekenis van een heffing-
in-eens te demonstreeren, is het niet
genoeg een drietal groote inkomens te
stellen tegenover een aantal kleinere.
Daarmede is niet alles gezegd.
Men moet niet een heffing-in-eens
van f 250 mlllioenbespreken, zooals
de heer Tjalsma deed, maar moet
een veel grooter bedrag noemen. Deze
250 m. zouden voor dit oogenblik geen
beteekenis hebben gehad, omdat daar
voor in de plaats is gesteld de verde
digingsbelasting.
De achteraf noodig gebleken heffing
van 1000 millioen, welke spr. heeft be
sproken zou,, wanneer zij ineens was
toegepast, tengevolge gehad hebben
verlaging van de vermogensbelasting,
de inkomstenbelasting, de verdedi
gingsbelasting, de opbrengst der op
centen ten bate van het Ieeningfonds,
de successiebelasting, de directe belas
tingen van de provinciën, de directe
belasting van de gemeenten.
Spr. zou den heer Tjalsma den
vriendelijken raad willen geven om
.zoo spoedig hij er de gelegenheid
voor heeft, eerlijk de gevolgen van 'n
heffing ineens te becijferen. Hij zou
dan beseffen, dat hij (in wiep spr.'
meent te doen te hebben met een
S.D.A.P.er, die in zijn standpunt ge
looft,) beseffen, dat hij slechts staat
voor een vraag van practisch beleid.
Men zegt: er is zooveel verdiend.
Maar er is ook zooveel verspeeld.
Aan Russische en Oostenrijksche fond
sen bijvoorbeeld. 'Voor een bedrag,
waarvan men schrikt.
Kapitaal ligt niet beschikbaar. Het
is belegd in bedrijven, in fabrieken
en installaties. En een heffing ineens
zou aan de industrie een kapitaal
hebben onttrokken, dat onmogelijk
kon worden gemist.
De heer Stork is het geheel met
den spreker eens, en de andere fabri
kanten-voorstanders (van een heffing
van 250 millioen) zouden, indien zij
waren blijven leven, ook zoo hebben
geoordeeld.
De knappe koppen onder de Sociaal
Democraten in Engeland en Duitsch-
land denken hier dan ook heel an
ders over dan de Nederlandsche So
cialisten er vaak op volksvergaderin
gen over denken.
Het kan voor den arbeidenden
stand in zekere omstandigheden be
slist noodzakelijk zijn, de grooten te
ontzien, omdat kapitaalvorming een
eisch is van de voorziening in le
vensbehoeften voor de geheels? bevol
king.
De bevolking breidt zich gestadig
uit.
Wanneer er nu niet meer geprodu
eeerd wordt, beteekent. dit, dat het
beschikbare onder een grooter aantal
personen moet worden verdeeld.
Om die productie uit te breiden is
kapitaal noodig, en dat moet worden
gevonden uit hetgeen overblijft.
Wanneer nu de groote inkomsten
worden bijgehouden door de belasting
heffing heeft dit beslist daling van
het volkswelvaartspeil ten gevolge.
De heer Tjalsma kan dat vinden in
de officieele statistische gegevens, en
ook in de conclusies van den socialist
v. d. Tempel over votksinkomen ën
volkswelvaart, welke, ofschoon met 'n
S.D.'sch sausje overgoten, materieel
gelijk zijn aan die van den spreker.
Artikel .40.
Min. de Geer achtte intrekking mo
reel niet, juridisch wel geoorloofd.
Maar Min. de Geer heeft niet en Min.
Colijn heeft wel het fin. evenwicht
hersteld, (applaus).
Spreker: heelemaal niet noodig!
Toen Min. Colijn in den zomer van
'23 optrad was de begrooting van '24
onder leiding van Min. de Geer reeds
geheel gereed gemaakt.
't Liep over een tekort van 90 mll
lioen. Het vertrouwen in den gulden
was geschokt.
Wij moesten het graan op de Amert»
kaansche markt duurder betalen en
dus ook het brood.
Voor den arbeidersstand was het
van de grootste beteekenis als het ver
trouwen in onze geldmiddelen ten
spoedigste werd hersteld.
Wibaut heeft immers zelf de betee
kenis van het werk van Min. Colijn
erkend. Officieel.
In de Eerste Kamer. Hij maakte
slechts aanmerking op het tempo (ge
lach).
De Amsterdamsche roode wethou-
'dei s hebben het heel anders gedaan I
Een stem: u hebt'in Rotterdam
aneen de salarissen verlaagd
Schouten: die meneer weet er
niets van, want ik beb in R'dam de
belasting moeten verboogen (daverend
applaus).
De financieele politiek der S.D.'en
heeft in Rotterdam de boel in de war
gestuurd.
Een stem: zal nog moeten blijken.
Schouten: Dat is al gebleken. De
hooge tonen van enkele weken geleden
verschilden al heel wat met het zwak,
lepelend geluid van thans! (daverend
applaus).
Het heeft spr. gesmart, de salaris
sen te moeten verlagen. (De heer Tj.
lacht).
De heer Schouten, u moet niet
lachen mijnheer Tjalsma, u moet mij
daarin gelooven.
Wij kunnen over die dingen we!
spreken in het volk, maar we moeten
het doen op één grondslag. Op dien der
verantwoordelijkheid tegenover ean
geheel volk.
In die overtuiging voelt spr. zich
sterk.
En np wordt de heer Wibaut be
streden door sommige zijner partijge-
nooten. Het is waar, maar zij stellen
liem toch weer No. 1 op de lijst.
Dit noemt spr. inconsequent, en in-
fideel tegenover politieke tegenstan
ders (daverend applaus).
Min. Colijn zou heel wat argumen
ten kunnen gebruiken, die „het Volk"
indertijd aanvoerde om de politiek v.
Wibaut te verdedigen. Maar hij mag
ze niet gebruiken, want hij is niet Mi
nister Colijn, (krachtig applaus).
Hierna gaf spr. betreffende het ove
rige van ons belastingstelsel den heer
Tjalsma 'n uitvoerig en buitengewoon
zaakrijk antwoord, waarvan het ons
spijt het hier niet in zijn geheel te
de door Min. Colijn gewenschte wljzl-
kunnen opnemen. Bewezen werd, dat
gingen in de Successiewet uitsluitend
bedoelen ernstige misstanden weg te
nemen betreffende de waardeering van
onroerende goederen.
Vervolgens behandelde spr. de ont
wapeningskwestie.
De dierentuin-vergadering heeft be
wezen, dat de „ontwapenaars" niets
anders willen dan „vrede" door macht.
De macht van de herriemakers (vroo-
lijkheid).
De heer Tjalsma: is u er ge
weest?
De hjer Schouten: ik lees maar
de woorden van den heer Albarda, die
in „het Volk" zijn verschrikkelijke af
keuring, uitte over de wijze waarop
dit debat werd gesmoord (daverend
applaus).
Waar de bee'- Stenhuis en andere
socialisten openlijk verklaren, dat een
socialistische staat zich wel zou mo
gen wapenen tegenover een bourgeoise
staat, is elk beroep .op het geweten
ongeoorloofd om de ontwapening te
steunen, en wat spr. bijzonder leed
doet, is dat wij in het politieke leven
niet kunnen komen tot die eerlijkheid,
die deze dingen juist tegenover elkaar
stelt (voelbare stilte).
De leuze van eenzijdige ontwape
ning moet inderdaad, naar het woord
van Mr. Troelstra pure demago-
g i e zijn (applaus).
Hierna besprak spr. bet door den
beer Tj. aangehaalde woord v. Heems
kerk. Die aanhaling getuigt van be
gripsverwarring.
Wij maken onderscheid tusschen
den invloed van den godsdienst op de
staatkunde, en den Bijbel ais wetboek.
De bijbel is geen woordelijk toe te
passen wetboek, maar een openbaring
van Gods wil voor het geheele leven.
In uw ontkennen van de beteekenis
van den Godsdienst voor het publieke
leven, uw ontkennen v. de universeele
beteekenis van den Godsdienst en van
de souvereinitet Gods voor alle levens
terrein ligt het groote principicele
verschil tusschen de geheele linker
zijde en ons.
God is geen God voor het private
leven alleen, want dan is Hij geen God
De heer Tj. heeft dus slechts op
nieuw bewezen dat hij een god 'heeft
van eigen makelij, wiens zeggenschap
hij wil beperken tot het private leven.
In alle partijen openbaart zich dit
verschil.
In de S.D.A.P. trachten de leiders
elkaar in de Kamer te vinden, omdat
zij een oppositie-partij vertegenwoordi
gen, maar principieel en practisch oor-
deelen zij over tientallen van dingen
zeer verschillend.
Het is volstrekt onmogelijk om met
uitzondering van den godsdienst be
tere toestanden te scheppen op maat
schappelijk en staatkundig terrein.
Spr. eindigt met den wensch, dat alle
anti-revolutionairen van Leiden- zul
len werken als de sterkste paarden om
den invloed van de A.R. partij te ver
sterken. (Daverend applaus).
De voorzitter dankte onder ap
plaus der vergadering den heer Schou
ten en den debater.
Het beeft spr. groote voldoening ge
geven dat we hier in weerwil van de
warmte drie uren lang een volle zaal
hebben gehad.
Er is voorspeld dat wij in den ver
kiezingsstrijd zullen worden geslagen,
en als net moet zijn dat de tegenpartij
zich ditmaal niet vergist, laat het dan
niet onze schuld zijn. Laten wij dus
met alle kracht aan het werk gaan.
(krachtig applaus).
En laten wij op 1 Juli toonen dat wij
„an-alphabeten" toch den naam van
Colijn goed kunnen spellen!
De heer Schouten eindigde met dank
gebed.
Piinses Juliana naar Lalden?
In de T e 1 e g r. kon men gisteren
het volgende bericht lezen:
Het staat nu vast» dat Prinses Juli
ana met ingang van den nieuwen cur
sus als studente in de rechten aan de
Rijksuniversiteit alhier zal worden in
geschreven en zich in Leiden zal ko
men vestigen.
Een groote villa, gelegen aan de
Oegstgeesterlaan no. 4. vroeger be
woond door den heer ,W. J. J. C. Bijle-
veld, is reeds aangekocht. Dit buis zal
als verblijf voor H.K.H. worden inge
richt.
Naar aanleiding hiervan schrijft de
Leidsche correspondent van de N. R.
Crt.: „De Tel. van hedenavond bracht
het bericht dat Prinses Juliana te Lei
den als studente zou worden ingeschro
ven en dat met het oog hierop was
aangekocht het huis Oegstgeesterlaan
4 te Leiden, bewoond door den heer
Bijlevelt.
Nieuw ls dit gerucht niet. Reeds
eenige maanden geleden heeft dit te
Leiden de ronde gedaan. Wij kunnen
evenwel uit de beste bron mededeelen,
dat het huis van den heer Bijlevelt
niet alleen niet is verkocht, doch dat
de eigenaar er zelfs niet aan denkt het
te verkoopen. Het bericht is afkomstig
van een speculant in huizen, die ook
getracht heeft ons dit bericht op te
dringen met de mededeellng erbij dat
er op het oogenblik over den verkoop
van een hem toebehoorende, naast de
ze woning gelegen autogarage, die dan
voor de Prinses moest dienen, werd
onderhandeld. Achteraf blijkt» dat hij
dit gerucht heeft verspreid om te
Gewone advertentifn per engel 22*/, cent
Ingezonden Mededeelingen, dnbbel tarief,
Bi) contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogeta 30 woorden, t
lijka geplaatst ad 40 cent
Binnenland
Hoogleeraarsbenoeming aan had Lit
thersch seminarium.
Bnltenland.
Overeenstemming tusschen Frank
rijk en Engeland inzake hei antwoord
aan Dnitschland betreffende het Vei
ligheids pact
Het arbeidsconflict in Denemarken
geëindigd.
Het nlenwe kabinet In Balgijl.
trachten aan andere speculanten In
huizen deze auto-garage voor een hoo-
gen prijs van de hand te doen.
Heden is ons uit ingewonnen Infor
maties van ten deze bevoegde acade
mische onderwijskringen gebleken, dat
daar van een voorgenomen inschrij
ving van Prinses Juliana als studente
niets hoegenaamd bekend Is."
Vadezlandsch Verbond.
In de Stadsgehoorzaal was gister
avond een vergadering belegd, uitgaan
de van het Vaderlandsch Verbond, een
van de nieuwere politieke lichamen,
in oud-liberalen geest.
Als sprekers traden op de hoeren dr.
J .S. van Braam en Jhr. Mr Dr W.
D. de Jonge.
Waarschijnlijk om meer dan een oor
zaak was het auditorium niet groot.
Wij telden buiten pers en suppoos
ten 8 belangstellenden.
Eerste spr. was Jhr de Jonge. Deze
begon met erop te wijzen dati n verge
lijking met 'n 25 jaar geleden 't inte
resse van bet volk voor de staatkun
dige gebeurtenissen, veel kleiner is.
wat voor een groot deel zijn oorzaak
vindt in het verslappen van den band
tusschen kiezers en gekozenen: een
gevolg van de nieuwe Kieswet. Ook
Min. Colijn heeft dit feit geconstateerd
Het Vaderlandsch Verbond, aldus de
eerste spreker, wenscht niet alle an
dere partijen als tegenstanders te be
schouwen, met uitzondering alleen
van de anti-vaderlandsche, de revolu-
tionaire partijen. Het acht het vooral
noodig zich te stellen tegen de uitge
breide overheidsbemoeiing, vooral te
gen die op 't gebied van de tariefwet
geving. Het wenscht niet te worden in-1
gedeeld bij rechts of links, en gelooft
zeker, dat de antithese als politieke
scheidslijn niet lang meer zal duren.
Met de bevrediging op onderwijsge
bied acht spr. de grond verdwenen
waarop eenmaal de samenwerking tus
schen protestantsche en R.K. partijen
werd gebouwd. Dat die samenwerking
nog bestaat, schreef spr. voor 'n groot
deel toe aan de geestelijke wet van de
traagheid, al koestert het V.V. groots
waardeering voor den godsdienst als
zoodanig.
Het Verbond wil vasthouden aim
het Huis van Oranje, met groote dank
baarheid gedenkend wat het voor het
Vaderland heeft gedaan. Het ia niet
voor ontwapening, omdat het over
tuigd is van de groote verdiensten van
leger en vloot en de overbodigheid om
in ons land tegen zuiver militairisms
te strijden, ómdat het hier eenvoudig
niet bestaat. Met alle waardeering
voor den Volkenbond kunnen wij hem
onder deze omstandigheden de bescher
ming van onze onafhankelijkheid niet
toevertrouwen.
Evengoed als wij als land een betee-
kenende rechtsmacht zijn in de wereld
moeten wij ook onze koloniën die
eere, dat aanzien en geluk verschaffen J
door een hechteren band met bet va-'
derland.
Uitvoerig stond spr. stil bij de na-|
deelen van de tegenwoordige Kieswet
voor zoover zij inbreuk maken op de
vrijheid van den kiezer om zelf den
candidaat aan te wijzen dien hij in de
Kamer wil hebben. Spr. protesteerde
tegen den grootien invloed welken
thans de partijbesturen hebben op de|
samenstelling van en rangschikking!
op de candidatenlijst, waar het thansi
vrijwel' onmogelijk is om Iemand meti
voorkeurstemmen te kiezen, tenzijj
de candidaten vooraf overeenkomen
om met negeering van de uitspraak'
van het stembureau alleen dan de be
noeming te aanvaarden wanneer men
het grootst aantal stemmen heeft ge
kregen. In de laatste richting zoekt blji
de huidige situatie het V.V. de op
lossing. De spreker wok te <9 tot hand-
