CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
JAARGANG DINSDAG 2 JUNI 1925 NUMMER 1527
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
BUREAU: Hooigracht 35 - Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal f 2.50
Per week 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
jja.il wordt rood troel!
De liberale Zutphensche Courant
geeft een beschouwing over „de gemeen
■schappelijke tegenstanders" waaronder
dan worden verstaan de rechtsche par
tijen en de socialisten.
Het artikel eindigt aldus:
De tijd is er waarlijk niet naar om
de liberale krachten te verdoen. Nog
pas weer bracht de coalitie een wets
ontwerp op ae agenda der Kamer,
dat wel in staat is ons allen wakker
te schudden: de Bioscoopwet is een
brutaal stukje van dwingelandij: van
het opleggen van dwang aan vrijzin-
n.ge minderheden, die zich niet wil
len la'.en bevoogden als kleine kinde
ren. En wie zal zeggen, hoeveel van
de anti liberale wetten, welke thans
nog sluimeren, ons zullen worden op
gelegd, als de coalitie er in slaagt, na
i Juli de teugels in handen te houden.
Hieruit blijkt om te beginnen, dat de
critiek van hen die van de rechtsche
partijen niets goed weten te zeggen, om
dat z.g. de beginselen worden verloo
chend, toch Wel wat oppervlakkig is.
Sommige rechtsche groepen mogen
de beteekenis van de samenwerking der
rechtsche partijen niet .nzien, de vrij
zinnigen blijken er anders over te
denken.
Zij gevoelen zeer goed, dat er een
andere koers wordt gevolgd, dat in een
andere richting wordt gestuurd dan
onder vrijzinnig bewind.
Ongedacht en onbedoeld veroordeelt
dit liberale orgaan het optreden van die
groepen, die slechts één doel schijnen
te hebben: de A. R. partij af te breken
en een rechtsch bewind onmogelijk te
maken
Maar uit het bovenaangehaalde citaat
blijkt nog iets anders.
De strijd der liberalen gaat in de eer
ste plaats tegen de rechtsche partijen,
doch ook tegen de social'sten.
Wanneer het echter gelukt de rechter
zijde in de minderheid te brengen, dan
zal toch opnieuw een regeering gevormd
moeten worden, en zal er ten slotte
niets anders overblijven dan dat libera
len en socialisten gaan samenwerken.
Wie daarbij de leiding zullen hebben
behoeft geen betoog.
Dan wordt rood troef.
STADSNIEUWS.
jZ laa_sche tram ontspoord
Geen persoonlijke ongelukken.
Zondagavond, even voor half zes heeft
op de Blauwpoortsbrug een tramonge
luk plaats gegrepen, dat, zoo het niet
gastuit was, buitengewoon ernstige ge
volgen had kunnen hebben.
Het is bekend, dat de brug, of beter,
de over de brug liggende tramsporen
en kru singen welke voor een deel ook
noodig waren voor de doortrekking
van de H. T. M. lijn, maar nauwelijks
op het zeer drukke tramverkeer zijn
berekend, speciaal de groote tramtrei
nen op 't traject KatwijkNoordwijk
Scheveningen hebben wel eens moeite
om zonder stagnatie en zonder de toe
gelaten sne'heidsgrens te overschrijden,
over de brug te komen, in verband met
de onderbreking van den stroomloop in
t dradennet.
Toen Zondagavond op het genoemde
FEUILLETON.
GEBLEVEN.
v
Daar alonk, op 'n. zomerschen dag
in 't najaar door 'toude stadje aan
de Maas, 't daar zoo vertrouwd ge
roep, 't gejaagd geschreeuw als 'n
overwiniuiigskreet, ergens aangeheven
door een jongen, vooregedragen door
de s.raten als 'nwild koor van veler
lei s.emmen,, in steeds eenderen 2ang:
„Een bkl op. Een bal op."
En op "t marktpleintje met zijn
ijoogen slanken toren in 't midden,
die "t oude stadje koninklijk be-
heerschte, wemelde 't weldra van jon
gens ('twas n£ schooltijd) en ston-
2n .hier en daar groepjes luid-babbe-
nde mannen en vrouwen: kuipers
et over hun haringbuis 't vetterig
A mmend, paailcmoerbeschubde „olie
Jetje", zeilmakers, ook even weg-
lapt uit de werkplaats, boetsters,
i zilveren kappen, hèl-blikkeTend
Ier de kanten mutsen, de gouden
len pralerig aan weerszij der sla-
Uit: „De Stei", door A Wapeuaar.
uur een tram uit de richting Den Haag
naderde, nam de bestuurder, als ge
woonlijk een extra vaartje, om tegen
de brug op te rijden. Vermoedelijk,
naar de lezing welke er van de zijde
van de N. Z- H. T. M. wordt gegeven,
door den te geringen weerstand van de
rails ter plaatse, waar Je lijnen van de
NZ.H.T.M. en de H.T.M elkander krui
sen, bleken de rails de tram niet te kun
nen houden. 1
Met een tamelijke vaart, liep de mo
torwagen van den als gewoonlijk uit
drie groote wagens bestaanden tram
trein uit de rails.
Door den gang dien de trein bad, reed
de motorwagen bovendien nog éen eind
van 10 Meter door, eerst over de houten
bekleeding van het brugdek, toen over
het trottoir, en ten slotte door de brug
leuning heen, waar het gevaarte geluk
kig bleef steken, met den kop boven
het water hangend.
Dat het hierbij gebleven is, dankt
men zeker voor een groot deel aan de
tegenwoordigheid van geest, welke de
bestuurder, Star, toonde, toen hij on
middellijk bij het derailleeren uit alle
macht remde.
Met het oog op omstandigheden, en
de belangrijke materieele schade aan
de tram, en vooral aan de brug toege
bracht kan men zeggen dat het ongeluk
zeer gunstig afliep.
Gelukkig was de passage van voet
gangers en wielrijders op het oogenblik
van déraillement niet erg druk, terwijl
de weinigen, die zich in de nabijheid be
vonden, bijtijds konden uitwijken. Ook
van de trampassagiers en het personeel
bleek niemand te zijn gedeerd.
Direct na het ongeval werd het ver
keer over de brug door de politie stop
gezet, teneinde het spoedig gearriveerde
hulppersoneel van de tramwegmaat
schappij en de gemeente gelegenheid te
geven, met het opruim ings en herstel
lingswerk een aanvang te maken, ge
durende de uitvoering waarvan het
tramverkeer over enkel spoor werd
geleld.
Het opruimingswerk, dat onder de
persoonlijke leiding stond van den heer
F., Modderman, Chef van Exploitatie,
eischte groote omzichtigheid, met het
oog op de niet ongevaarlijke situatie
van brug en tram, waarbij van de ge
bruikelijke hulpmiddelen, als kelder
winden enz., ditmaal geen gebruik kon
worden gemaakt.
Met behulp van enkele speciaal in
dienst gestelde motorwagens werd ge
tracht den ontspoorden wagen eenvou
dig weer in het opgaande spoor terug
te brengen, waarbij zich echter telkens
tegenslag liet gevoelen. Eindelijk, tegen
half elf 's avonds; kwam het resultaat,
en gelukte het den moforwagen weer
op de rechte bean te zetten. Het bleek
toen dat het onderstel van den tramwa
gen eenigszins was ontzet, en het trot
toir evenals de brugleuning ter plaatse
waren vernield. Ook het brugdek had
veel geleden.
Werklieden van de afd. straatmakerij
va.n gemeentewerken zijn dadelijk aan
het werk gegaan, om de brug weer voor
het verkeer geschikt te maken, waar-
mp^fi men voorloopig slaagde.
Het ongeval trok begrijpelijkerwijis
veel belangstelling, die echter door het
optreden van de politie voor het herstel
lingswerk niet hinderlijk werd.
pen, glansen van feestelijkheid we
melen deden tusschen de woelende,
wachtende nieuwsgierigen.
Wie maar even kon en belang had
bij de komst van een „logger" der
haringvloot, (en wie had er in 'toude
stadje géén belang bij was naar
den toren gesneld.
Menig oog tuurde naar den grijs-
steenen omloop van den toren, waar,
in een hoek, een hèlroode bal, ter
grootte van een raap, bungelde aan
het touw van 'n vlaggestok, daar recht
neer geplant als 'n standaard.
Alles wachtte, wachtte op 't „inha
len" van den bal, wat de komst van
den „torenkijker" préludeert. Daar,
hoog boven den omloop, achter die
slank oplijnende houten wanden van
den toren, gedekt met 'n bolvormig
dak, waarop fier onder 't volle tuig 'n
'hoekerschip gouden schittert, zit de
„torenkijker" te turen achter z'n reus-
achtigen kijker, vèr ziend over den
Nieuwen Waterweg, tot waar de log
ger zooeven uit zee binnenste vend a.
Hij kent als niemand anders, elk
schip, hij heeft daar z'n gegevens
voor, verzameld en opgeteekend. Ver
gissen zal hij zich niet licht; en 't
Prof. Dr. D. A. de Jong. f
De begrafenis van het stoffelijk over
schot van prof. dr. D. A. de Jong, zal
plaats hebben Woensdag 12 uur op de
.begraafplaats van de Ned. Herv, Gef-
meente Rhijnhcf te Oegstgeest.
Leidsche Christel. Besturenbond.
Wij ontvingen het jaarverslag van den
Leidschen Christelijken Besturenbond' over
het jaar 1924.
Het aantal organisaties, bij den Bestu
renbond aangesloten, bleef hetzelfde, n.l.
17 vakorganisaties en 2 algemeen soci
ale bonden.
Het aantal leden bleef zich ook dit
jaar nog in dalende lijn bewegen. Het
bedroeg op 1 Jan. '24 1708, 1 April '24
1684, 1 Juli '24 1644, 1 Oct. '24 1601 en
I Jan. '25 1607.
De zwaarste slagen werden ook dit jaar
weer toegebracht aan de metaalbewerkers
organisatie, die ook wel het meest onder
de economische malaise te lijden heeft.
Enkele organisaties gingen vooruit: de
typographen, pers. in publ. dienst, spoor-
en trampersoneel, de opzichter en teeke
naars, en vooral de landarbeiders.
De aftr. bestuursleden werden herkozen
en gekozen in de vac.-Rietkerk de heer
P. Ph. v. d. Broek.
De secretaris, dhr H. M. Pont, be
dankte in den loop des jaars en in zijn
plaats werd als bestuurslid gekozen de
heer W. Veerman. De heer J. Slegten
horst werd door het Bestuur als secretaris
aangewezen, welke functie op 1. Sept. '24
^verd aanvaard.
Er werden 11 bestuursvergaderingen en
II algemeene vergaderingen gehouden.
Verschillende besprekingen werden ge
voerd over de Gemeentelijke Steunver-
leening aan uitgetrokken werkloozen.
Meerdere propaganda- en cursusverga
deringen werden gehouden om de be
ginselen naar buiten uit te dragen of in
eigen kring kennis aan de leden bij te
brengen.
De leden, ontvingen iedere week „Ons
Schild", terwijl op 12 Nov. een speciaal
propagandanummer voor Leiden- ver
scheen.
In het Crisiscomité, later omgezet in
den Gem. Dienst voor Sociale Zaken, afd.
steunverleening, vertegenwoordigde dhr
H. van Cittert den Chr. Besturenbond.
Door de Gemeentelijke steunverleening
werd aan de aangesloten leden uitgekeerd
f 33771,231/2.
Het Bureau voor Rechtskundige en So
ciale adviezen werd bezocht door onge
veer 350 personen, waarvan 150 bij de
katholieke en 150 bij de christelijke orga
nisaties waren aangesloten. 30 processen
werden behandeld, de meeste met gunstig
resuultaat voor de bezoekers van het Bu
reau.
De bibliotheek bestaat uit 673 boeken;
eiken Zaterdagavond houdt de Commissie
zitting.
28 Dec. j.l. werd besloten tot het vor
men van een commissie voor een Belas
ting-ophaaldienst, welke dienst zeker wel
in een behoefte voorzien zal.
Tenslotte zijn door het Bestuurpogin
gen aangewend bij het Burgerlijk Armbe
stuur om een toeslag te krijgen op de
uitkeering uit de Weikioozenkas voor de
Chr. landarbeiders en werd medewerking
verleend bij de oprichting van een Chr.
Tehuis voor Jeugdnulp, uitgaande van den
Chr. Vrouwenbond.
Zoo is er door de Besturenbond veler
lei arbeid verricht in het afgeloopen jaar.
Er was veel, wat somber stemde, maar
ook veel, wat reden tot dank gaf aan
God.
Schoon is de taak aldus de secreta
ris die ons is opgedragen, te mogen
werken aan de maatschappelijke positie
der arbeiders, en daardoor ook aan de
Chr. Sociale beginselen, die uit te dragen
rumoer, dat vagelijk van uit verre
diepte tot hem opzoemt, is hem zoo
vertrouwd als de vraag van zijn gan-
sche, gansche stadje om zijn, des
torenwachters antwoord.
„Zeg Piet, wie denk jai dat 'tis?"
vraagt Kee, zeemansvrouw, 'nnetten-
boetster, haar handen onder 't witte
tanig-bruin besmeurde schort, 'n ge
sprek probeerend.
De kuiper, die, handen boven de
oogen, naar boven had staan gluren,
moppert: „Ik wou, dat ze dat ding
nou maar gauw in'aalde'k mot
weer 'ard anpoote, wil 't van de week
nog wat worre. 'tls dat m'n oudste
ook in de vaart is, maar anders zag
ie me 'ier niet, 'oor. (H)eb jai al be
richt van je man?"
„Verleeë week 'ait Krain Broek 'em
gepraoid/ Toen was ie net twee weke
en ie 'ad nog maar zestig ton. Of-
fain, ie 'ad toe goeie visscherai, één
keer veertig kantjes. Maar die Kees
van Galen bai man oit de straat, is
gisteren al nege weke geweest. Der
wordt raar' over gepraat- Lest 'ait 'et
200 gesturmd.laa es kaike dat
zei Zundag veertien daag worre. v
sint die Zundag en Zundagnacht 'eb*
en te beleven in het maatschappelijk leven
is de taak van alle Chr. arbeiders.
In de dezer dagen gehouden jaar
vergadering van bovengenoemden bond
werd in de plaats van den heer A. J.
Schoneveld, die bedankte, tot voorzitter
ggdkozen, de heer J. B. H. Grotenhuis.
In de plaats van den heer Molijn werd tot
bestuurslid gekozen de heer Schoneveld.
Voorts werd besloten dat, teneinde meer
contact te krijgen tusschen het bestuur
en de aangesloten vereenigingen, elke
week vanwege het b'e9tuur een zittings
avond zal worden gehouden.
Leldsche Spaarbank.
Bij de Leidsche Spaarbank is in de
maand Mei ingelegd f 270.56G.94 en
terugbetaald f 247.9321.42, terwijl 99
nieuwe inleggers zijn ingeschreven ei\
61 boekjes geheel werden uitbetaald.
Het tegoed der 16702 inleggers be
droeg einde Mei f 5.368(.834.99
Groentenhandelaren.
Naar wij vernemen is de vorige week
hier ter stede een tweede vereeniging
van groentehandelaren opgericht onder
den naam: Nieuwe Leidsche Vereeni
ging van Aardappelen, Groenten en
Fruithandelaren. 1
Tot voorzitter werd gekozen de heer
H. Sire, tot secretaris de heer G. C.
Mank, Levendaal 45a.
„De Lakenhal".
In het stedelijk museum „De Lakenhal"
is een tentoonstelling geopend van Hol-
landsche en Fransche kunstenaars uit de
tweede helft der 19de en het begin der
20ste eeuw.
De werken zijn grootendeels afkomstig
uit particuliere verzamelingen. Enkele
reeds in het museum aanwezige schilde
rijen zijn mede tentoongesteld.
Men vindt ero.m. "werken van Blom-
mers, Boshoorn, Breitner, Gabriel, J. Is
raels, Jaap en 1 Matthijs Maris, Mauve,
Nauhuys, Alma, Tadema, en Weisem
bruch, Drag, Dupré, Fautin Latour, Mi-
let en Monticelli.
De blauwe week.
Vrijdagavond is door het L. D. C.
de vierde en laatste propaganda-avond ge
houden in de De Genestetstraat.
Nu waren het twee jonge mannen, die
een lans braken voor het Blauwe ideaal.
De eerste spreker, de heer Stekelen
burg uit Utrecht, lid van den Jeugdbond
voor onthouding, begon met een veel
gebruikt argument, dat men niet wil toe
treden bij een Geheelonthoudersvereeni-
ging, omdat dit een organisatie is van
bekeerde dronkaards. Ja zoo zijn er; de
zen zijn dankbaar voor dien stap, die weer
nieuw geluk, nieuwe levensvreugde op hun
weg bracht.
Ook hij betoogde, dat de drinkgewoon
ten, door de matige menschen in stand
gehouden, tenslotte bestreden dienen te
worden. „Niet drinken, niet schenken",
zij de leus. Geen eigenbelang, alleen een
innerlijke drang om de ellende van het
alcoholkwaad weg te nemen en de sa
menleving mooier te maken, drijft deze
mannen in den strijd. Vrouwen, maar
vooral de kinderen lijden aan de gevolgen
van de drankellende. Ter wille van die kin
deren, de hoop der toekomst, moeten we
strijden. „Doe de kroeg toch dicht", is
een meermalen gehoorde wanhoopskreet,
„want dan alleen bezwijk ik niet voor de
verleiding".
Met de kracht der overtuiging trachtte
hij de talrijke aanwezigen op te wekken
mee te doen in den strijd voor een drank-
vrij Nederland.
Daarna sprak de heer Rijsdorp uit
Naaldwijk, propagandist voor de Jonge
lieden Geheelonthoudersbond uit Naald
wijk.
ben ze nog niks geen bericht. En
't 'ait er toe wat an edaan."
„Nou, nou", bevestigde Piet. „Ja,
m'n zus 'ait er ook een jonge bai,
'n reepschieter, 'n aardige snoiter,
best voor z'n moeder, je weet wel,
de weduwe Van Durp. Ja, als 'tzoo'n
noodweer is, ben ik liever achter mijn
blokkie dan op de Noordzee. 'Oewel
ons vak is ook net veul, zooias
van den zeumer met die schrale
vangste. Dood beule ken je je aan
't droge blokkie voor 'n schraal weék-
gelletje. En 'eusch, slampampere zoo-
as zooveule, doe 'k toch ook niet.
M'n vrouw je weet 'et 'oudt de
jongens knappies in de kleere en dan.
komt er alles bai mekaar 'eel wat
kaike."
„Nou," beaamt Kee, „dat jai nou
klaagt maar as 't de zeeman goed
gaat, gaat 't jullie dubbel goed, zeg
ik maar."
„Maar bai jou snait iet mes van
twee kante, jai op de boetschuur en
je man stuurmansmaat.
„De bal gaat in. De bal gaat in,"
galmden opeens met woest lawaai de
joelende jongens, die hun ongeduld
(wie weet kwam vader niet of broer
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiëa per regel ZN4/» cent
Ingezonden Mededeeiingen, dobbel taM
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advertentién bq vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, wordende#»»
lijks geplaatst ad 40 oenL
Hij begon met een beschaving van een
vergadering in een plaats in Penssylvariü
waar men voorstelde de regeering te ver
zoeken om weer kroegen op te richten.
Reeds wilde men daartoe overgaan, toe»
een oud vrouwtje opstond, dat in roe
rende bewoordingen haar leed schilderde.
Haar geluk, geld en goed, maar en voor
al ,ook haar man en vijf zoons waren ge
vallen als slachtoffer van den drank. Zij
moest haar laatste levensdagen slijten ia
het armhuis.
Getroffen door haar woorden zed de ver-
gadering onder algemeene instemming:
„Neen, dat nooit weer en de kroeg bleef
dicht.
Nu schetste hij nog het treurig dode
van een jongen man, die niet wilde drift-
ken, maar er toe werd geprest en wien
later dat helsche vocht in de keel werd
gegoten tot hij stomdronken, was en dee
avonds dood in een sloot werd gevonden.
Niets dan leed en ellende wordt er door
den drank gebracht, nooit echte vreigde.
Ook hij spoorde in gloedvolle woorden
aan zich te scharen achter de blauwe vaan.
opdat er betere levensvoorwaarden ko
men voor allen.
Met een „op voor de onthouding, ter-
wille van de jeugd", besloot hij.
De vroolijke tonen van „Nieuw Leven"
werkten weer mede tot het welslagen van
dezen avond.
Zaterdagmiddag werden nog blauwe
bloempjes verkocht om de gemaakte on
kosten te kunnen bestrijden.
Gisteren heeft te Amersfoort de affici-
eele sluiting van de Nederlandsche Blau
we Week plaats gehad.
Leidsche Damvereniging.
Vrijdagavond hield bovengenoemde ver
eeniging in lunchroom Bernsen, Breestraat
haar jaarvergadering.
De algemeene secretaris, de heer L.
K. v. d. Vlist, leidde de \-ergadering,
daar de voorzitter wegens ziekte verhin
derd was. Na voorlezing van het jaar
verslag werd een commissie van 2 per
sonen benoemd voor kascontrole.
Bij de gehouden bestuursverkiezing wer
den herkozen de heeren J. Vermeulen
voorz., B. Slegtemhorst, secr., L. Ki. v .d.
Vlist, alg. 9ecr. en gekozen de heer J, A.
Bernsen, penningmeester, deze laatste ia
de plaats van den heer W. J. v. d. Voort
die als zoodanig aftrad.
Na de gewone rondvraag sloot de voor
zitter de niet bijzonder goed bezochte
vergadering.
In die week van 24 tot 30 Mei(
werden in de Stedelijke werkinrichting
alhier opgenomen lc2 personen, waar
van 5 kinderen.
BINNENLAND.
Staatscommissie ontbonden.
Ontbonden is de Staatscommissie
voor de Herziening Wijziging van de
wet op de coöperatieve vereenigingen
ingesteld bij K. B; van 8 Juli 1919 on
der betuigjtg van dank en tevreden
heid:
aan den voorzatter, mr. Jj. A. Ai.
Bosch, 's-Gravenhage;
aan de leden: A. A. Bajema, iVjarns
dr. J. v. Beurden, Hees wijkmr. Ot
Gezelle Meerburg .Utrecht; ,G. J. IX
C. Goedhart, 's-Gravenhage; .Wj Ka>
kebeeke, Goes; U. G. Kooistra, Leeu
warden; mr. Ph. B. Libourel, Delft;
G. J. M. v. Lingen, Amsterdam; Al
G. Mulder, Ommelanderwijk; JVj. Nn-
kamp H. Gzn., Enschede; Joh. Ob-
bink, Aalten; mr. dr. M. Polak, Den
Haag; mr. J. M. I. A. Simons, 's-Gra
venhage; dr. D. A. Sloos, Amsterdam;
inr. P. W. H. Truyen, Roermond;;
hadden verbeukt op de in z'n stom
me geslotenheid treiterende torendeur.
In 'n dichten drom drukten ze el
kaar tegen de torendeur op. Een paar
ruzieden om ,t voorste plaatsje aan
't sleutelgat waar je 'em (den .toren,
kaiker") door hoorde aankomen.
„Daar komt ie, daar komt ie," waar
schuwde de held bij 't sleutelgat. Even
verstilt zich alle geluid, de deur gaat
open. Haastig stapt de torenkijker
naar voren, in z'n zakboekje ziend.
„Jan van der Zwam," klinkt het luid.
Die naam klinkt als een etectrisch»
schok. De jongens stuiven uiteen naar
verschillenden kant, 't marktplein da
vert van 't geraas der klompenpa
trouille; 't gaat in woesten wedloop
hier een steeg af, daar een straat op.
gr is wat te verdienen voor wie 't
eerst die blijmare brengt bij de schip
persvrouw, of die van stuurman of
matroos. Ook de torenkijker heeft
haast.
Straks gaan de vrouwen in 't Zon-
dagsche jak, blanke muts over 't extra
gepoetst oorijzer met de gouden krul
len. spiralend als kurketrekkers, in
opgewonden-blij gebabbel als ten feest
naar 'thavenhótrfd.,.. -„
OJfcS&ffiïËSÜUA