CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN JAARGANG DINSDAG 2 JUNI 1925 NUMMER 1527 NIEUWE LEIDSCHE COURANT BUREAU: Hooigracht 35 - Leiden Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal f 2.50 Per week 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 jja.il wordt rood troel! De liberale Zutphensche Courant geeft een beschouwing over „de gemeen ■schappelijke tegenstanders" waaronder dan worden verstaan de rechtsche par tijen en de socialisten. Het artikel eindigt aldus: De tijd is er waarlijk niet naar om de liberale krachten te verdoen. Nog pas weer bracht de coalitie een wets ontwerp op ae agenda der Kamer, dat wel in staat is ons allen wakker te schudden: de Bioscoopwet is een brutaal stukje van dwingelandij: van het opleggen van dwang aan vrijzin- n.ge minderheden, die zich niet wil len la'.en bevoogden als kleine kinde ren. En wie zal zeggen, hoeveel van de anti liberale wetten, welke thans nog sluimeren, ons zullen worden op gelegd, als de coalitie er in slaagt, na i Juli de teugels in handen te houden. Hieruit blijkt om te beginnen, dat de critiek van hen die van de rechtsche partijen niets goed weten te zeggen, om dat z.g. de beginselen worden verloo chend, toch Wel wat oppervlakkig is. Sommige rechtsche groepen mogen de beteekenis van de samenwerking der rechtsche partijen niet .nzien, de vrij zinnigen blijken er anders over te denken. Zij gevoelen zeer goed, dat er een andere koers wordt gevolgd, dat in een andere richting wordt gestuurd dan onder vrijzinnig bewind. Ongedacht en onbedoeld veroordeelt dit liberale orgaan het optreden van die groepen, die slechts één doel schijnen te hebben: de A. R. partij af te breken en een rechtsch bewind onmogelijk te maken Maar uit het bovenaangehaalde citaat blijkt nog iets anders. De strijd der liberalen gaat in de eer ste plaats tegen de rechtsche partijen, doch ook tegen de social'sten. Wanneer het echter gelukt de rechter zijde in de minderheid te brengen, dan zal toch opnieuw een regeering gevormd moeten worden, en zal er ten slotte niets anders overblijven dan dat libera len en socialisten gaan samenwerken. Wie daarbij de leiding zullen hebben behoeft geen betoog. Dan wordt rood troef. STADSNIEUWS. jZ laa_sche tram ontspoord Geen persoonlijke ongelukken. Zondagavond, even voor half zes heeft op de Blauwpoortsbrug een tramonge luk plaats gegrepen, dat, zoo het niet gastuit was, buitengewoon ernstige ge volgen had kunnen hebben. Het is bekend, dat de brug, of beter, de over de brug liggende tramsporen en kru singen welke voor een deel ook noodig waren voor de doortrekking van de H. T. M. lijn, maar nauwelijks op het zeer drukke tramverkeer zijn berekend, speciaal de groote tramtrei nen op 't traject KatwijkNoordwijk Scheveningen hebben wel eens moeite om zonder stagnatie en zonder de toe gelaten sne'heidsgrens te overschrijden, over de brug te komen, in verband met de onderbreking van den stroomloop in t dradennet. Toen Zondagavond op het genoemde FEUILLETON. GEBLEVEN. v Daar alonk, op 'n. zomerschen dag in 't najaar door 'toude stadje aan de Maas, 't daar zoo vertrouwd ge roep, 't gejaagd geschreeuw als 'n overwiniuiigskreet, ergens aangeheven door een jongen, vooregedragen door de s.raten als 'nwild koor van veler lei s.emmen,, in steeds eenderen 2ang: „Een bkl op. Een bal op." En op "t marktpleintje met zijn ijoogen slanken toren in 't midden, die "t oude stadje koninklijk be- heerschte, wemelde 't weldra van jon gens ('twas n£ schooltijd) en ston- 2n .hier en daar groepjes luid-babbe- nde mannen en vrouwen: kuipers et over hun haringbuis 't vetterig A mmend, paailcmoerbeschubde „olie Jetje", zeilmakers, ook even weg- lapt uit de werkplaats, boetsters, i zilveren kappen, hèl-blikkeTend Ier de kanten mutsen, de gouden len pralerig aan weerszij der sla- Uit: „De Stei", door A Wapeuaar. uur een tram uit de richting Den Haag naderde, nam de bestuurder, als ge woonlijk een extra vaartje, om tegen de brug op te rijden. Vermoedelijk, naar de lezing welke er van de zijde van de N. Z- H. T. M. wordt gegeven, door den te geringen weerstand van de rails ter plaatse, waar Je lijnen van de NZ.H.T.M. en de H.T.M elkander krui sen, bleken de rails de tram niet te kun nen houden. 1 Met een tamelijke vaart, liep de mo torwagen van den als gewoonlijk uit drie groote wagens bestaanden tram trein uit de rails. Door den gang dien de trein bad, reed de motorwagen bovendien nog éen eind van 10 Meter door, eerst over de houten bekleeding van het brugdek, toen over het trottoir, en ten slotte door de brug leuning heen, waar het gevaarte geluk kig bleef steken, met den kop boven het water hangend. Dat het hierbij gebleven is, dankt men zeker voor een groot deel aan de tegenwoordigheid van geest, welke de bestuurder, Star, toonde, toen hij on middellijk bij het derailleeren uit alle macht remde. Met het oog op omstandigheden, en de belangrijke materieele schade aan de tram, en vooral aan de brug toege bracht kan men zeggen dat het ongeluk zeer gunstig afliep. Gelukkig was de passage van voet gangers en wielrijders op het oogenblik van déraillement niet erg druk, terwijl de weinigen, die zich in de nabijheid be vonden, bijtijds konden uitwijken. Ook van de trampassagiers en het personeel bleek niemand te zijn gedeerd. Direct na het ongeval werd het ver keer over de brug door de politie stop gezet, teneinde het spoedig gearriveerde hulppersoneel van de tramwegmaat schappij en de gemeente gelegenheid te geven, met het opruim ings en herstel lingswerk een aanvang te maken, ge durende de uitvoering waarvan het tramverkeer over enkel spoor werd geleld. Het opruimingswerk, dat onder de persoonlijke leiding stond van den heer F., Modderman, Chef van Exploitatie, eischte groote omzichtigheid, met het oog op de niet ongevaarlijke situatie van brug en tram, waarbij van de ge bruikelijke hulpmiddelen, als kelder winden enz., ditmaal geen gebruik kon worden gemaakt. Met behulp van enkele speciaal in dienst gestelde motorwagens werd ge tracht den ontspoorden wagen eenvou dig weer in het opgaande spoor terug te brengen, waarbij zich echter telkens tegenslag liet gevoelen. Eindelijk, tegen half elf 's avonds; kwam het resultaat, en gelukte het den moforwagen weer op de rechte bean te zetten. Het bleek toen dat het onderstel van den tramwa gen eenigszins was ontzet, en het trot toir evenals de brugleuning ter plaatse waren vernield. Ook het brugdek had veel geleden. Werklieden van de afd. straatmakerij va.n gemeentewerken zijn dadelijk aan het werk gegaan, om de brug weer voor het verkeer geschikt te maken, waar- mp^fi men voorloopig slaagde. Het ongeval trok begrijpelijkerwijis veel belangstelling, die echter door het optreden van de politie voor het herstel lingswerk niet hinderlijk werd. pen, glansen van feestelijkheid we melen deden tusschen de woelende, wachtende nieuwsgierigen. Wie maar even kon en belang had bij de komst van een „logger" der haringvloot, (en wie had er in 'toude stadje géén belang bij was naar den toren gesneld. Menig oog tuurde naar den grijs- steenen omloop van den toren, waar, in een hoek, een hèlroode bal, ter grootte van een raap, bungelde aan het touw van 'n vlaggestok, daar recht neer geplant als 'n standaard. Alles wachtte, wachtte op 't „inha len" van den bal, wat de komst van den „torenkijker" préludeert. Daar, hoog boven den omloop, achter die slank oplijnende houten wanden van den toren, gedekt met 'n bolvormig dak, waarop fier onder 't volle tuig 'n 'hoekerschip gouden schittert, zit de „torenkijker" te turen achter z'n reus- achtigen kijker, vèr ziend over den Nieuwen Waterweg, tot waar de log ger zooeven uit zee binnenste vend a. Hij kent als niemand anders, elk schip, hij heeft daar z'n gegevens voor, verzameld en opgeteekend. Ver gissen zal hij zich niet licht; en 't Prof. Dr. D. A. de Jong. f De begrafenis van het stoffelijk over schot van prof. dr. D. A. de Jong, zal plaats hebben Woensdag 12 uur op de .begraafplaats van de Ned. Herv, Gef- meente Rhijnhcf te Oegstgeest. Leidsche Christel. Besturenbond. Wij ontvingen het jaarverslag van den Leidschen Christelijken Besturenbond' over het jaar 1924. Het aantal organisaties, bij den Bestu renbond aangesloten, bleef hetzelfde, n.l. 17 vakorganisaties en 2 algemeen soci ale bonden. Het aantal leden bleef zich ook dit jaar nog in dalende lijn bewegen. Het bedroeg op 1 Jan. '24 1708, 1 April '24 1684, 1 Juli '24 1644, 1 Oct. '24 1601 en I Jan. '25 1607. De zwaarste slagen werden ook dit jaar weer toegebracht aan de metaalbewerkers organisatie, die ook wel het meest onder de economische malaise te lijden heeft. Enkele organisaties gingen vooruit: de typographen, pers. in publ. dienst, spoor- en trampersoneel, de opzichter en teeke naars, en vooral de landarbeiders. De aftr. bestuursleden werden herkozen en gekozen in de vac.-Rietkerk de heer P. Ph. v. d. Broek. De secretaris, dhr H. M. Pont, be dankte in den loop des jaars en in zijn plaats werd als bestuurslid gekozen de heer W. Veerman. De heer J. Slegten horst werd door het Bestuur als secretaris aangewezen, welke functie op 1. Sept. '24 ^verd aanvaard. Er werden 11 bestuursvergaderingen en II algemeene vergaderingen gehouden. Verschillende besprekingen werden ge voerd over de Gemeentelijke Steunver- leening aan uitgetrokken werkloozen. Meerdere propaganda- en cursusverga deringen werden gehouden om de be ginselen naar buiten uit te dragen of in eigen kring kennis aan de leden bij te brengen. De leden, ontvingen iedere week „Ons Schild", terwijl op 12 Nov. een speciaal propagandanummer voor Leiden- ver scheen. In het Crisiscomité, later omgezet in den Gem. Dienst voor Sociale Zaken, afd. steunverleening, vertegenwoordigde dhr H. van Cittert den Chr. Besturenbond. Door de Gemeentelijke steunverleening werd aan de aangesloten leden uitgekeerd f 33771,231/2. Het Bureau voor Rechtskundige en So ciale adviezen werd bezocht door onge veer 350 personen, waarvan 150 bij de katholieke en 150 bij de christelijke orga nisaties waren aangesloten. 30 processen werden behandeld, de meeste met gunstig resuultaat voor de bezoekers van het Bu reau. De bibliotheek bestaat uit 673 boeken; eiken Zaterdagavond houdt de Commissie zitting. 28 Dec. j.l. werd besloten tot het vor men van een commissie voor een Belas ting-ophaaldienst, welke dienst zeker wel in een behoefte voorzien zal. Tenslotte zijn door het Bestuurpogin gen aangewend bij het Burgerlijk Armbe stuur om een toeslag te krijgen op de uitkeering uit de Weikioozenkas voor de Chr. landarbeiders en werd medewerking verleend bij de oprichting van een Chr. Tehuis voor Jeugdnulp, uitgaande van den Chr. Vrouwenbond. Zoo is er door de Besturenbond veler lei arbeid verricht in het afgeloopen jaar. Er was veel, wat somber stemde, maar ook veel, wat reden tot dank gaf aan God. Schoon is de taak aldus de secreta ris die ons is opgedragen, te mogen werken aan de maatschappelijke positie der arbeiders, en daardoor ook aan de Chr. Sociale beginselen, die uit te dragen rumoer, dat vagelijk van uit verre diepte tot hem opzoemt, is hem zoo vertrouwd als de vraag van zijn gan- sche, gansche stadje om zijn, des torenwachters antwoord. „Zeg Piet, wie denk jai dat 'tis?" vraagt Kee, zeemansvrouw, 'nnetten- boetster, haar handen onder 't witte tanig-bruin besmeurde schort, 'n ge sprek probeerend. De kuiper, die, handen boven de oogen, naar boven had staan gluren, moppert: „Ik wou, dat ze dat ding nou maar gauw in'aalde'k mot weer 'ard anpoote, wil 't van de week nog wat worre. 'tls dat m'n oudste ook in de vaart is, maar anders zag ie me 'ier niet, 'oor. (H)eb jai al be richt van je man?" „Verleeë week 'ait Krain Broek 'em gepraoid/ Toen was ie net twee weke en ie 'ad nog maar zestig ton. Of- fain, ie 'ad toe goeie visscherai, één keer veertig kantjes. Maar die Kees van Galen bai man oit de straat, is gisteren al nege weke geweest. Der wordt raar' over gepraat- Lest 'ait 'et 200 gesturmd.laa es kaike dat zei Zundag veertien daag worre. v sint die Zundag en Zundagnacht 'eb* en te beleven in het maatschappelijk leven is de taak van alle Chr. arbeiders. In de dezer dagen gehouden jaar vergadering van bovengenoemden bond werd in de plaats van den heer A. J. Schoneveld, die bedankte, tot voorzitter ggdkozen, de heer J. B. H. Grotenhuis. In de plaats van den heer Molijn werd tot bestuurslid gekozen de heer Schoneveld. Voorts werd besloten dat, teneinde meer contact te krijgen tusschen het bestuur en de aangesloten vereenigingen, elke week vanwege het b'e9tuur een zittings avond zal worden gehouden. Leldsche Spaarbank. Bij de Leidsche Spaarbank is in de maand Mei ingelegd f 270.56G.94 en terugbetaald f 247.9321.42, terwijl 99 nieuwe inleggers zijn ingeschreven ei\ 61 boekjes geheel werden uitbetaald. Het tegoed der 16702 inleggers be droeg einde Mei f 5.368(.834.99 Groentenhandelaren. Naar wij vernemen is de vorige week hier ter stede een tweede vereeniging van groentehandelaren opgericht onder den naam: Nieuwe Leidsche Vereeni ging van Aardappelen, Groenten en Fruithandelaren. 1 Tot voorzitter werd gekozen de heer H. Sire, tot secretaris de heer G. C. Mank, Levendaal 45a. „De Lakenhal". In het stedelijk museum „De Lakenhal" is een tentoonstelling geopend van Hol- landsche en Fransche kunstenaars uit de tweede helft der 19de en het begin der 20ste eeuw. De werken zijn grootendeels afkomstig uit particuliere verzamelingen. Enkele reeds in het museum aanwezige schilde rijen zijn mede tentoongesteld. Men vindt ero.m. "werken van Blom- mers, Boshoorn, Breitner, Gabriel, J. Is raels, Jaap en 1 Matthijs Maris, Mauve, Nauhuys, Alma, Tadema, en Weisem bruch, Drag, Dupré, Fautin Latour, Mi- let en Monticelli. De blauwe week. Vrijdagavond is door het L. D. C. de vierde en laatste propaganda-avond ge houden in de De Genestetstraat. Nu waren het twee jonge mannen, die een lans braken voor het Blauwe ideaal. De eerste spreker, de heer Stekelen burg uit Utrecht, lid van den Jeugdbond voor onthouding, begon met een veel gebruikt argument, dat men niet wil toe treden bij een Geheelonthoudersvereeni- ging, omdat dit een organisatie is van bekeerde dronkaards. Ja zoo zijn er; de zen zijn dankbaar voor dien stap, die weer nieuw geluk, nieuwe levensvreugde op hun weg bracht. Ook hij betoogde, dat de drinkgewoon ten, door de matige menschen in stand gehouden, tenslotte bestreden dienen te worden. „Niet drinken, niet schenken", zij de leus. Geen eigenbelang, alleen een innerlijke drang om de ellende van het alcoholkwaad weg te nemen en de sa menleving mooier te maken, drijft deze mannen in den strijd. Vrouwen, maar vooral de kinderen lijden aan de gevolgen van de drankellende. Ter wille van die kin deren, de hoop der toekomst, moeten we strijden. „Doe de kroeg toch dicht", is een meermalen gehoorde wanhoopskreet, „want dan alleen bezwijk ik niet voor de verleiding". Met de kracht der overtuiging trachtte hij de talrijke aanwezigen op te wekken mee te doen in den strijd voor een drank- vrij Nederland. Daarna sprak de heer Rijsdorp uit Naaldwijk, propagandist voor de Jonge lieden Geheelonthoudersbond uit Naald wijk. ben ze nog niks geen bericht. En 't 'ait er toe wat an edaan." „Nou, nou", bevestigde Piet. „Ja, m'n zus 'ait er ook een jonge bai, 'n reepschieter, 'n aardige snoiter, best voor z'n moeder, je weet wel, de weduwe Van Durp. Ja, als 'tzoo'n noodweer is, ben ik liever achter mijn blokkie dan op de Noordzee. 'Oewel ons vak is ook net veul, zooias van den zeumer met die schrale vangste. Dood beule ken je je aan 't droge blokkie voor 'n schraal weék- gelletje. En 'eusch, slampampere zoo- as zooveule, doe 'k toch ook niet. M'n vrouw je weet 'et 'oudt de jongens knappies in de kleere en dan. komt er alles bai mekaar 'eel wat kaike." „Nou," beaamt Kee, „dat jai nou klaagt maar as 't de zeeman goed gaat, gaat 't jullie dubbel goed, zeg ik maar." „Maar bai jou snait iet mes van twee kante, jai op de boetschuur en je man stuurmansmaat. „De bal gaat in. De bal gaat in," galmden opeens met woest lawaai de joelende jongens, die hun ongeduld (wie weet kwam vader niet of broer ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentiëa per regel ZN4/» cent Ingezonden Mededeeiingen, dobbel taM Bij contract, belangrijke redactie. Kleine advertentién bq vooruitbetaling van ten hoogste 30 woorden, wordende#»» lijks geplaatst ad 40 oenL Hij begon met een beschaving van een vergadering in een plaats in Penssylvariü waar men voorstelde de regeering te ver zoeken om weer kroegen op te richten. Reeds wilde men daartoe overgaan, toe» een oud vrouwtje opstond, dat in roe rende bewoordingen haar leed schilderde. Haar geluk, geld en goed, maar en voor al ,ook haar man en vijf zoons waren ge vallen als slachtoffer van den drank. Zij moest haar laatste levensdagen slijten ia het armhuis. Getroffen door haar woorden zed de ver- gadering onder algemeene instemming: „Neen, dat nooit weer en de kroeg bleef dicht. Nu schetste hij nog het treurig dode van een jongen man, die niet wilde drift- ken, maar er toe werd geprest en wien later dat helsche vocht in de keel werd gegoten tot hij stomdronken, was en dee avonds dood in een sloot werd gevonden. Niets dan leed en ellende wordt er door den drank gebracht, nooit echte vreigde. Ook hij spoorde in gloedvolle woorden aan zich te scharen achter de blauwe vaan. opdat er betere levensvoorwaarden ko men voor allen. Met een „op voor de onthouding, ter- wille van de jeugd", besloot hij. De vroolijke tonen van „Nieuw Leven" werkten weer mede tot het welslagen van dezen avond. Zaterdagmiddag werden nog blauwe bloempjes verkocht om de gemaakte on kosten te kunnen bestrijden. Gisteren heeft te Amersfoort de affici- eele sluiting van de Nederlandsche Blau we Week plaats gehad. Leidsche Damvereniging. Vrijdagavond hield bovengenoemde ver eeniging in lunchroom Bernsen, Breestraat haar jaarvergadering. De algemeene secretaris, de heer L. K. v. d. Vlist, leidde de \-ergadering, daar de voorzitter wegens ziekte verhin derd was. Na voorlezing van het jaar verslag werd een commissie van 2 per sonen benoemd voor kascontrole. Bij de gehouden bestuursverkiezing wer den herkozen de heeren J. Vermeulen voorz., B. Slegtemhorst, secr., L. Ki. v .d. Vlist, alg. 9ecr. en gekozen de heer J, A. Bernsen, penningmeester, deze laatste ia de plaats van den heer W. J. v. d. Voort die als zoodanig aftrad. Na de gewone rondvraag sloot de voor zitter de niet bijzonder goed bezochte vergadering. In die week van 24 tot 30 Mei( werden in de Stedelijke werkinrichting alhier opgenomen lc2 personen, waar van 5 kinderen. BINNENLAND. Staatscommissie ontbonden. Ontbonden is de Staatscommissie voor de Herziening Wijziging van de wet op de coöperatieve vereenigingen ingesteld bij K. B; van 8 Juli 1919 on der betuigjtg van dank en tevreden heid: aan den voorzatter, mr. Jj. A. Ai. Bosch, 's-Gravenhage; aan de leden: A. A. Bajema, iVjarns dr. J. v. Beurden, Hees wijkmr. Ot Gezelle Meerburg .Utrecht; ,G. J. IX C. Goedhart, 's-Gravenhage; .Wj Ka> kebeeke, Goes; U. G. Kooistra, Leeu warden; mr. Ph. B. Libourel, Delft; G. J. M. v. Lingen, Amsterdam; Al G. Mulder, Ommelanderwijk; JVj. Nn- kamp H. Gzn., Enschede; Joh. Ob- bink, Aalten; mr. dr. M. Polak, Den Haag; mr. J. M. I. A. Simons, 's-Gra venhage; dr. D. A. Sloos, Amsterdam; inr. P. W. H. Truyen, Roermond;; hadden verbeukt op de in z'n stom me geslotenheid treiterende torendeur. In 'n dichten drom drukten ze el kaar tegen de torendeur op. Een paar ruzieden om ,t voorste plaatsje aan 't sleutelgat waar je 'em (den .toren, kaiker") door hoorde aankomen. „Daar komt ie, daar komt ie," waar schuwde de held bij 't sleutelgat. Even verstilt zich alle geluid, de deur gaat open. Haastig stapt de torenkijker naar voren, in z'n zakboekje ziend. „Jan van der Zwam," klinkt het luid. Die naam klinkt als een etectrisch» schok. De jongens stuiven uiteen naar verschillenden kant, 't marktplein da vert van 't geraas der klompenpa trouille; 't gaat in woesten wedloop hier een steeg af, daar een straat op. gr is wat te verdienen voor wie 't eerst die blijmare brengt bij de schip persvrouw, of die van stuurman of matroos. Ook de torenkijker heeft haast. Straks gaan de vrouwen in 't Zon- dagsche jak, blanke muts over 't extra gepoetst oorijzer met de gouden krul len. spiralend als kurketrekkers, in opgewonden-blij gebabbel als ten feest naar 'thavenhótrfd.,.. -„ OJfcS&ffiïËSÜUA

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1925 | | pagina 1