CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
NUMMER 1476
OORANT
5e JAARGANo
MAANDAG 30 MAART 1925
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal f 2.50
Per week i 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
BUREAU: Hooigracht 35 - Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
V' onderwijs het slachtoffer?
In de Eerste Kamer werd door den
heer Ossendorp betoogd, dat bet on
derwijs in het bijzonder het slachtoffer
is geworden van de bezuiniging.
Aan Oorlog, zoo betoogde hij is maar
7 of 8 pet. bezuinigd, terwijl Marine
zelfs is vooruitgegaan, maar Onderwijs
heeft 13 pet. moeten bezuinigen.
Deze voorstelling werd door Minis
ter de Visser gewraakt.
Voor de zaken die zuiver op het ge
bied van het krijgswezen betrekking
hebben, zoo zeide hij, vind ik voor de
jaren 1921 tot en met 1925 respectieve
lijk voorgesteld de volgende bedragen
f 74 millioen, f 71 millioen, f 61 milli-
oen en f 58 millioen Het eindcijfer voor
1925. is echter hooger omdat voor pen
sioenen en wachtgelden de bedragen
gestegen zijn van 5 millioen tot 12 mil
lioen, wat het gevolg is van de bezui
niging en de afvloeiing.
De oorlogsbegrooting is dus feitelijk
in verhouding tot alle andere begroo
tingen het meest gedaald.
Ditzelfde geldt van de begrooting
van het Departement van Marine. Het
bedrag van 1924 is vastgesteld op 48
millioen, terwijl het eindcijfer voor
1925 is vastgesteld op 45 millioen. Het
juiste verschil bedraagt f2.600.000, ter
wijl de heer Ossendorp zeide dat het
bedrag gestegen was.
De Minister voegde hieraan toe, dat
eens duidelijk aan te geven om ver
keerde voorstellingen die dienaangaan
de bestaan, weg te nemen.
Dit laatste is natuurlijk een onbegon
nen werk.
Men gaat ongestoord door verkeerde
voorstellingen te verbreiden.
Maar men kan het nu niet meer
doen, zonder opzettelijk onwaar
heid te spreken.
STADSNIEUWS.
A.R. Kiesvereeniging.
Wij herinneren aan de openbare ver
gadering van de A.R. Kiesvereeniging
die hedenavond te acht uur wordt ge
houden, en waarin Mr. H. B ij 1 e ve ld
van 's-Gravenhage als spreker hoopt
op te treden.
Vanavond worden niet alleen de man
nen, maar ook de vrouwen verwacht;
niet alleen de ouderen, maar vooral
ook de jongeren.
Ook geestverwanten zijn hartelijk
welkom.
Rijksmuseum voor oudheden.
Bij béschikking van den minister
van Onderwijs, zijn bevorderd tot con
servator aan het Rijksmuseum voor
Oudheden te Leiden, de heeren A. E.
Remouchamps en dr. W. D. van Wijn
gaarden, beiden thans wetenschappe
lijk assistent en is aan mej. J. P. J.
Brants, wetenschappelijk assistente bij
dat museum de persoonlijke titel van
conservatrice verleend.
L.E.DJLG.O.H.
Woensdag 1 April hoopt bovenge
noemde Vereeniging in de Hooigracht-
kerk een concert te geven.
Het koor zal o.a. ten gehoore bren
gen enkele koren uit wDe Schepping"
van Jos Haydn, en verder werkjes van
Bach, Hellwig, enz.
FEUILLETON.
De Loods van Zwaankreek.
Een verhaal uit het verre Westen.
6)
Maar ik moest mijn opdracht vervul
len en plakte dus op de deur van de
Halte, vlak onder de kennisgeving van
den grooten voetbalwedstrijd, de be
kendmaking:
„Godsdienstoefening zal worden ge
houden te Zwaankreek in de gelag
kamer van de Halte, Zondag over
een week, dadelijk na afloop van
den voetbalwedstrijd.
Er was een zonderlinge tegenstrij
digheid in de twee aanplakbiljetten', en
tevens iets uitdagends.
Den geheelen volgenden dag, een Za
terdag, en ook de week daama be
waakte ik mijn aanplakbiljet en ge
noot van den indruk, dien het teweeg
gebracht, en de opmerkingen, die het
uitlokte.
Het was de eerste nadering van een
beschaving, die velen van hen met
vreugde den rug hadden toegekeerd,
waar sommigen voorgoed mee wilden
afgedaan hebben.
De heer J. P. Riedel zal eenige fluit-
solo's spelen met begeleiding van het
kerkorgel door den heer J. W. Snel Jr.
Het belooft een mooien avond te wor
den, en wij wekken dan ook ieder op
dit concert hij te wonen.
De toegangsprijs op f 0.30 (plus Sted.
Bel) behoeft voor niemand een bezwaar
te zijn.
De toestand van mr. Schokking.
Hoewel de p&tient nog steeds abso
lute rust moet houden, blijft, naar „De
Nederlander" meldt, de toestand van
dr. Schokking toch langzaam vooruit
gaan.
Chr. School Noordeinde.
Aan de ouders van de leerlingen van
de Chr. Opleidingsschool voor H.B.S.,
Gymn. en U.L.O. is de volgende circu
laire verzonden:
Het Bestuur van de Chr. School voor
L.O. aan het Noordeinde 40 brengt het
volgende te uwer kennis:
Zooals u hekend zal zijn heeft de On
derwijswet bij de laatste herziening be
langrijke wijzigingen ondergaan.
Als i gevolg daarvan is de toevloed
van leerlingen van dien aard, dat het
Bestuur moest overgaan tot splitsing
der klassen.
Evenwel blijkt, dat meerdere maat
regelen moeten worden getroffen om
de school op peil te houden en aan
haar bijzondere roeping te doen beant
woorden.
Op de laatst gehouden Bestuursver
gadering werd daarom besloten, dat
van af 1 Sept. a.s. een extra bedrag
moet worden gestort hoven het gewone
schoolgeld, en wel f 15 per jaar
per gezin bij vooruitbetaling te vol
doen. Dit bedrag zal geind worden
door de Bank-Associatie alhier.
Bach-concert.
Op Dinsdag 7 Aprils zoo meldt men
ons, geven Fred, de Nie organ, en Marie
Schijfsma sopraan te Leiden, en Louise
Scholte, Violiste te 's-Gravenhage, in
de Remonstrantsche kerk Hoogland-
sche Kerkgraoht, een Concert, gewijd
aan Joh. Seb. Bach.
De bekwaamheid van Fred, de Nie
als organist is voldoende hekend, en
Marie Schijfsma heeft ons eens ver
rast met een klein, maar zeer goed de
buut bij Con Amore. Ook Louise Schol
te, die we reeds eenmaal in Leiden
hoofden, is geen onbekende meer.
Wij mogen dit drietal zeker in staat
achten ons iets moois te geven.
Ongetwijfeld zullen velen deze gele
genheid, het eenigste Bach Concert
van het seizoen, niet laten voorbijgaan
Maatschappij Letterkunde.
De eerstvolgende maandvergadering
van de Maatschappij van Nederl. Let
terkunde zal plaats hebben op Vrijdag
3 April a.s. 's avonds te klokke half
acht uren in een der lokalen van het
Nutsgebouw. Als spreker zal alsdan
optreden de heer J. J. Smith B. A.
hoogleeraar te Stellenbosch, met eene
voordracht, getiteld „Die ontwikkeling
van Afrikaans en de vereenvoudiging
van die Afrikaanse werkwoordelike
sisteem."
Geref. Radiovereeniging.
In aansluiting op wat reeds eerder
hieromtrent werd medegedeeld, verne
men wij thans, dat a.s. Woensdagavond
Robert Muizert, een van de pas aan
gekomen boeren, zag in deze kennisge
ving een belofte 'van goede dingen:
vooruitgang in zaken, markten, stij
ging van landerijen, hoewel hij zich
bezorgd afvroeg wie ten slotte de las
ten zou moeten dragen. Zijn flink,
haastig gebakerd vrouwtje redeneerde
al zijn bezwaren weg en was met het
oog op haar jongens van harte blij over
de komst van een dominee.
Al de moeders en het meerendeel der
vaders deelden in haar gevoelen, maar
de anderen, en met name dat drukke,
beweeglijke troepje, de Club der Ede.le
Zeven, zagen de komst van den zende
ling met leede oogen, zoo niet erger,
aan.
Zij begrepen dat hun onbegrensde
vrijheid van leven bedreigd werd. De
Vergunning-avonden zouden in het
vervolg, op zijn zachtst genomen, be
sproken worden, de Zondagsche jacht
partijen en wedrennen met de daarbij
behoorende vermakelijkheden zouden
voortaan plaats hebben onder het oog
der Kerk, en dat zou het genot niet vei'
lioogen.
„Een mensch kon hier tot nog toe
precies doen, waar hij lust in heeft, en
dat zal uit zijn, zoodra die man komt"
in liet kerkgebouw van de Geref. kerk
aan de Oude Vest, een radio-demonstra
tie zal plaats vinden, terwijl in deze sa
menkomst zoo mogelijk- tevens tot defi
nitieve oprichting van een radiovereeen.
op Geref. Grondslag zat worden overge
gaan.
BURGERLIJKE STAND.
Ondertrouwd: D. Koopman, jm. 28 j.
en J. C. van Rijn, jd. 23 j.
Bij beschikking van den minister
van onderwijs in een commissie voor
toezicht op het b'eheer van het Acad.
ziekenhuis ingesteld. Zij bestaat uit de
heeren: Dr. M. D. Horst; Prof. dr.
Wj. A. Kuenen; A'. Couvée P. Jzn.;
B. F. KrantzProf. dr. P. C. T.
van der Hoeven, allen te Leiden; E.
Vernède, burgemeester van Voorscho
ten; Schölvinck, burgemeester van
Warmond; Van Griethuysen, burge
meester van Oegstgeest; A. L\ Rei-
meringer, Leiden en Marks, admini
strateur van de coöperatie „Vooruit"
Leiden.
De Zaterdag alhier gehouden
algemeene jaarlijksche vergadering
van aandeelhouders der N.V. Stoom-
Zeep- Eau de Cologne- en Parfumerie-
fabriek v.h. Sanders Co. Kon. Stoom-
Zeépfabriek te Leiden, heeft de balans
en de winst- en verliesrekening goed
gekeurd en het dividend over het af-
geloopen boekjaar bepaald op 5e/9 pet.
(als v. j.)
De heer E. F. W. Gugel werd als
commissaris herkozen.
Vrijdagmiddag brak op de Breestraat
een der achterwielen van een door J.
Sn., uit Wassenaar bestuurden wagen,
die met hout was geladen. Nadat de la
ding was overgebracht op een anderen
wagen en de defecte van den weg was
verwijderd, kon het verkeer, na eenige
minuten te zijn gestremd .weer zijn ge
wonen gang gaan.
Vrijdagmiddag om half twee kwamen
op het rijwielpad langs de Heerenstraat
twee wielrijders, H. J. S. en A. M. J., met
elkaar in bosting, doordat laatstgenoem
de moest uitwijken voor een handwagen
dien men op het pad had neergezet. J.
bekwam een ernstige wond aan het
achterhoofd, en moest direct onder ge
neeskundige behandeling worden ge
steld. De rijwielen werden licht bescha
digd.
Ten huize van mej. de wed. P., aan
'de Vliet is Vrijdagavond een schoorsteen
brandje ontstaan, dat door brandweer
mannen met emmers water kon worden
gebluscht.
Voor het proponents-examen '(2eged.)
van de Rem. broederschap slaagde de
heer J. A. de Koning alhier.
Bij de Vrijdag gehouden aanbeste
ding van het bouwen van een semi-per-
manenten bijbouw bij het gesticht „Rhijn-
geest" werd het laagst ingeschreven door
G. H. M. 's Gravendijk te Den Haag voor
f 14.827.
De heer M. Boon alhier slaagde te
's Gravenhage voor het Machinisten-exa
men.
Aangehouden zijn twee gesignaleer-
'den, n.l. M. C. uit Amsterdam, die 14
dagen, en C. J. W. uit Utrecht, die nog
10 dagen opsluiting te goed had.
Zondagmorgen 11 uur is een be
gin van binnenbrand ontstaan bij den
zei Bruce, zelf de zoon van een predi
kant te Edinburg, en thans secretaris
van de Club. Niemand sprak zoo bitter
als hij over den „indringer" die pro-
beeren zou beslag te leggen op hun
vrijheid, hen in de kluisters zou willen
slaan van een verouderde, schijnhei
lige vormelijkheid.
De andere Cluhgenooten, hoewel min
der vijandig gezind, waren het er on
derling over eens, dat de vestiging van
een kerkelijk man in Zwaan kreek een
bedenkelijk, onbeschaamd, ten eenen-
male onnoodig inkruipsel was.
Hi Kendal en zijn vriend Bill Brondo.
hadden er natuurlijk geen eigen opinie
over.
Er was geen enkel aanrakingspunt
tusschen de Kerk en hen. Een twaalf
jarig verblijf in Montana had hun vol
komen duidelijk gemaakt, dat een
kerkgebouw een weeldeartikel der be
schaving was, waar het Verre Westen
heel goed buiten kon.
Behalve de Club was er nog slechts
een, wiens oordeel in Zwaankreek van
eenig gewicht was, en dat was de
Voortrekker.
De Club had, geprobeerd hem tot zich
te trekken door hem tot eerelid te be
noemen, maar hij liet zich niet zoo ge
kapper j. v. ,V. in djé Vrouwensteeg.
De oorzaak' schijnt te zijn geweest het
naar binnen slaan van de gasvlam.
Het gaskastje brandde af, alsmede een
•deel' van het behang. De vrouw was
alleen "thuis, maar op haar hulpgeroep
kwamen burgers aangeloopen, wien
het gelukte met eenige emmers water
de vlammen te blusschen.
Door J. v. d. U. is bij de politie
aangifte gedaan van mishandeling
door zekeren v. P., die hem in
de Dief steeg gisteravond om 8 Uur
een drietal klappen op den linkerwang
uitdeelde, die zoo aankwamen, dat hij
uit zijn mond een weinig bloedde.
Hedennacht is in het ziekenhuis
aan de gevolgen van brandwonden
overleden het 3-jarig kind van v. Z.
Vrijdagmiddag was de kleine, ter
wijl haar moeder in de keuken was,
naar de kamer geloopen en had daar
naai* 't schijnt aan de tafel getrokken
waarop een snelkoker stond. Zij kreeg
het heet water over 't hoofd en verdere
lichaam en bekwam ernstige brand
wonden. De moeder wikkelde het kind
in een deken, waarna het naar het
Acad. Ziekenhuis werd vervoerd.
Gisteren tusschen half 10 en 's
avonds 11 uur is ingebroken in den
groentenwinkel van S. op den N. Rijn.
Door openbreken vaneendakluikje. wis
ten de dieven zich toegang te verschaf
fen. TJit ©en opengelaten kast werd
f300 ontvreemd, alsmede wat wissel
geld t,'ot een bedrag van f15.
Door P. v. d. K., arbeider te
Noordwijkérhout, is aangifte gedaan
dat hij gasteren zijn rijwiel' voor een
woning in de Haarlemmerstraat had
geplaatst, maar dat dit later verdwe
nen was. iWjel' had men de vriende
lijkheid gehad om er een ander voor
in de plaats te zetten, zij het ook, dat
"t iets minder mooi was.
Zaterdagavond „liep" J. N. van
Valkenburg met nog 2 personen in
'het Noordeinde. Hij was goed onder
de olie, met het gevolg, dat hij kwam
te vallen en een voorbijrijdende auto
met een der wielen over zijn hoofd
ging zoodat hij zijn linkeroor scheurde.
Hij werd per politiebrancard naar het
ziekenhuis vervoerd, maar stelde 9ich
zoo woest aan, dat hij vandaar naar
het politiebureau vervoerd werd met
hetzelfde voertuig, teneinde wat tot
ontnuchtering te komen.
De heer W. E. v. P. had op
een bank in de wachtkamer van de
iN.Z.H.T.M. een bruin lederen koffer
gezet, die evenwel na een kwartiertje
bleek verdwenen te zijn.
BINNENLAND.
HULDEBLIJK AAN DL VLIEGERS.
Juweelen-symboliek.
Het huldeblijk, dat aan de vliegers zal
worden aangeboden, is ontworpen door
(VSC van Rossem du Chattel te Leiden, en
stelt voor een zilveren plaat, rustend op
een groen marmeren sokkel. Op deze
plaat is, als landkaart de route Amster
damBatavia gegraveerd.
Amsterdam, diamantstad, wordt aan
gegeven door een fonkelende diamant,
door een helgroene sm.aragd. De vlieg-
makkelijk weglokken uit zijn huis,
hooggelegen tusschen de heuvelen,
waar hij met zijn dochtertje Gwen en
haar Indiaansche kindermeid Ponka
woonde.
Dat de Kerk zich met Zwaankreek
ging bemoeien, scheen hij als een per
soonlijke beleediging op te vatten.
Daarin herleefde voor hem de bescha
ving, die hij lang geleden met vrouw
en kind ontvlucht was, en toen hij
voor tien jaren het stoffelijk omhulsel
zijner vrouw nederlegde in het eenza
me graf op den groenen heuvel vlak
tegenover zijn huisdeur, brak de laat
ste band met het verleden.
Hij schuwde alles wat aan de wijde
wereld buiten de gren9 der prairie her
innerde, zooals iemand terugschrikt
voor het onverwachte aanraken van 'n
oude wond.
„Ik denk, dat ik verder zal moeten
trekken", zeide hij somber gestemd.
„Hé, waarom?" vraagde ik verbaasd,
omdat zijn weivelden groot genoeg wa
ren voor zijn kudden
„Die beroerde Hemellloods."
Hij vloekte nooit, dan wanneer hij
werkelijk ontroerd was.
„Hemelloods?" herhaalde ik.
Hij knikte, en wee» zwijgend naar
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advert enÖën per regel 22 V» cent
Ingezonden Mededeeüngen, dobbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiên b^ voocmtbetaiing
van ten hoogste 30 woorden, wordeo dage-
lijks geplaatst ad 40 cent
Batavia, de hoofdstad van Insulinde,
route Amsterdam-Batavia wordt aange
geven door een draad, van zuiver, goud j
vervaardigd, symboliseer end den gou
den draad, gesponnen tusschen moeder
land en koloniën; de verschillende lan
dingsplaatsen tusschen Amsterdam en
Batavia, voor zoover deze liggen in het
Morgenland (het Oosten) door topazen
(kleur (van de opgaande zon) en voorr
het Avondland (het .Westen) door ame-
ihysten, de kleur van de ondergaande
zon.
Rechts boven is op de zilveren plaat
in kleuremaille aangebracht, de „Hol- I
landia", een der schepen waarmede Cor
nells Houtman de eerste reis deed naar
Java (1595), rechts onderaan de wind
roos of kompas, volgens de teekening
van Jan Huygen van Linschoten, links
onderaan is in kleuremaille aangebracht
het silhouet van de „F. VU".
Boven deze plaat is aangebracht een
reproductie in zilver van het origineele
vliegtuig, de „F. VTÏ.'\ waarmede de
tocht ondernomen werd. Zij is vervaar
digd op een tweehonderdste van de
ware grootte.
Het vliegtuig is naar het Oosten ge
richt, en besrtijkt juist de geheele opper
vlakte van de plaat, uitdrukkende de
werkelijkheid, dat dit vliegtuig dit deel
van de aarde, zooals de topografische
teekening op de plaat aangeeft bestrekeD
heeft.
NEDERLAND EN BELGIë.
Overeenstemming bereikt.
Het Departement van Buitenlandsche
Zaken deelt het volgende mede:
Gelijk bekend is, zijn dezen winter in
aansluiting op de onderlinge gedachten-
wisselig tusschen do beidt- ministers van
Buitenlandscche Zaken le Genève be
sprekingen gevoerd over de afwikkeling
va nd© in 1920 ontworpen herziening
van de verdragen van 1839. Deze bespre
kingen hadden het karakter van een
tweede lezing, waarbij enkele punten
nog voor zooveel noodig. nader onder
de oogen zijn gezien en geregeld.
Thans is ter zake overeenstemming
bereikt.
In politiek opzicht bepaalt het te slui
ten verdrag zich tot het vastleggen van
het vervallen derbepalingen van het ver
drag van 1839, betreffende de voortdu
rende onzijdigheid van België en de be
perking, dat Antwerpen uitsluitend een
handelshaven mocht zijn.
Het vraagstuk van de Wielingen wordt
geheel gelaten zooals het is.
Beide regeeringen handhaven elk voor
zich, hare souvereiniteitsrechten en het
voorbehoud, dat zij bij vroegere tractaten
te dien aanzien hebben gemaakt. Door
briefwisseling zal dit werden vastgesteld
Het Ontwerp-verdrag draagt overigens
een economisch karakter-
Het huldigt het beginsel, dat de
Schelde te allen tijde zal dienen te be
antwoorden aan de klimmende eischen
door de scheepvaart gesteld.
Iedere Staat zal de kosten van onder
houd, betonnig en -erlichttng van het
vaarwater op eigen gebied hebben te
dragen.
Wanneer in den bestaan den toestand
verbeterig wordt gebracht, zal over de
vraag, wie de kosten daarvan zal beta
len, overleg worden gepleegd.
Een Nederladsch-Belgischv commissie
zal, voor zooveel de belangen der scheep
het aanplakbiljet.
„Kom.die zal u geen kwaad doen."
„Ik kan het niet uitstaan; ik moet
weg."
„En hoe dan met Gwen?" vraagde
ik, want zij was het licht zijner oogen.
,,'tZou jammer zijn uit te scheiden
met haar lessen."
Ik gaf haar namelijk eens in de week
les aan huis.
„Ik weet het niet. Daar ben ik het
nog niet met mijzelf over eens. Ik zou
zoo denken, dat zij genoeg weet voor
Laag Heuvelland. Wat komt het er
hier op aan?" zei hij bittet, en voor
zich heen pratend, zooals menschen,
die veel alleen zijn, wel meer doen.
Ik wachtte een oogenblik en zei toen
„Hoor eens, ik zou niet te vlug zijn met
plannen maken", wel wetende, dat een
voortrekker aan niets zoozeer het
land heeft, als aan het veranderen vnn
zijn levenswijs. „Misschien" voegde ik
er bij, „zal hij niet lang hier blijven.
Die mogelijkheid greep hij met beide
handen aan. „Daar zeg je zoo wat! Er
is in ieder geval niet veel, om hem
hier te binden."
Dit gezegd hebbende rood'bij
naar zijn eenzame woning.
(Wordt vervolgd.)
