CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN ADVERTENTIE-PRDS
5e JAARGANG
ZATERDAG 28 MAART 1925
"NUMMER W75
ABONNEMENTSPRIJS
In Lelden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per week .......i 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
bit nummer bestaat uit TWEE Bladen.
EERSTE BLAD.
Het protocol van Geneve
Aan den dwazen eisch van Mr. San-
nes dat de Eerste Kamer zich door
haar optreden impopulair zou maken,
heeft Prof. Anema die bij de behande
ling van de begrooting voor Buiten-
landsche zaken het woord voerde, ze
ker niet voldaan.
De zeer belangrijke rede door dezen
Antirevolutionairen Senator gehouden
strekte niet alleen den spreker tot eer,
maar verhoogde ook in niet geringe
mate de beteekenis der Eerste Kamer.
Van groot belang was wat de
geleerden spreker omtrent den geest
van de Volkenbondsvergadering op
merkte en waaromtrent hij zich zeer
waardeerend uitliet, maar ook de be
schouwing die hij gaf van het Protocol
van Genève.
Toegegeven werd, dat na de veran
derde houding van Engeland tegen
over Frankrijk het Protocol een zeker
deel van zijn belang heeft verloren.
Dit feit. aldus de spreker, ontheft ons
echter niet van den plicht om ons na
der te bezinnen over sommige gezichts
punten van het Protocol.
Immers in feitelijken zin moge het
van de baan zijn, formeel is het zulks
niet, want het komt weer aan de orde
op de eerstvolgende vergadering in
September; en ook materieel niet, want
de problemen, die in dat Protocol be
handeld zijn, zullen op die nieuwe ver
gadering weer den hoofdschotel vor
men en zullen aan de orde blijven tot
dat zij althans een vooiioopige oplos
sing hebben gevonden.
Wij moeten daarom de gedragslijn
kiezen, die wij hebben te volgen en
met name ons de vraag stellen: zullen
wij in Nederland op de volgende ver
gadering trachten te redden van dit
Protocol wat er van te redden is; zul
len wij trachten te komen tot een so
lutie, die alt-hans zco dicht mogelijk
benadert, wat nu niet tot stand zal ko
men, of is de zaak anders, en is het
eerder zoo, dat wij er niet rouwig om
behoeven te zijn, dat het Protocol in
dezen vorm geen kracht zal verkrijgen
van internationaal recht en dat het be
ter is, voorloopig andere banen in te
slaan?
Voor die vragen zal Nederland wor
den gesteld op de eerstkomende ver
gadering van den Volkenbond.
En men kan dN; vragen niet vrucht
baarder bespreken dan door zich te
oriënteeren aan het Protocol, omdat
zij daar in concreten vorm liggen Ieder
weet, dat men hij het beschouwen van
een zaak, los van een concreet voor
stel, zoo licht verloopt in algemeenhe
den, terwijl, wanneer men voor zich
heeft een concreet voorstel, men een
vaste basis heeft om thetisch en anti
thetisch de zaak uiteen te zetten.
Bij het bespreken van die vragen
werd door Prof. Anema allereerst aan
dacht geschonken aan de beginselen,
die aan het Protocol ten grondslag
j liggen.
„Wanneer men die ontdoet van den
zeer absoluten vorm, waarin zij in het
Protocol zijn belichaamd, komen zij
neer op de vier volgende:
le. elke aanvalsoorlog, d.i. elke oor
log, die niet is onmiddellijk eigen ver
weer tegen vijandelijkheden, gepleegd
met voorbijgaan van de geschillenre
geling of in strijd met een geschillen-
beslissing, en die ook niet is een oor
log ter uitvoering van een rechtmatig
genomen daartoe strekkende beslissing
van het bevoegd internationaal orgaan,
is een vergrijp tegen de internationale
rechtsorde;
2e. gezamenlijk verweer tegen een
aanvalsoorlog is in beginsel rechts
plicht;
3e. internationale geschillen moeten
op zoo onpartijdig mogelijke wijze in
zoo ruim mogelijken omvang worden
beslist langs vreedzamen weg;
4e. beperking van bewapening, voor
zoover de voorgaande beginselen zulks
gedoogen, is vereischt.
Deze beginselen, aldus spr. onderschrijf
ik van harte, omdat zij m.i, een vol
strekte breuk vormen met het Volken
recht zooals dat gegolden heeft tot ue
stichting van den Volkenhond en c- -
j dat zij terugkeeren in meer uit^c-vo. k
ten vorm tot wat bij de Chris'e:ij
schrijvers steeds is geleerd als gvr n
beginsel van het internationaal rcebi
COURANT
BUREAUHooigracht 35 - Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
Een Augustinus, een Thomas van
Aquino, een Calvijn e.a. kwamen hierin
overeen, dat oorlog alleen geoorloofd
is ter zelfverdediging of tot rechtsver
volging en dan nog steeds zoo gema
tigd mogelijk.
Ook Hugo de Groot, al brak hij met
de Christelijke grondslagen der rechts
leer, hield de leer over het recht tot
den oorlog zelf vast, en verdedigde dit
met krach',.
Daarna is men hoe langer hoe meel
den oorlog gaan beschouwen als een
zuiver feit en praatte men niet meer
over het recht tot den oorlog.
Dit recht tot den oorlog is uit de vol
kenrechtelijke handhoeken en uit de
practijk verdwenen; het is uitgeloopen
op het onbeperkte recht tot oorlogsver
klaring, dat algemeen gehuldigd werd.
Welnu, het feit, dat thans 50 van
de ongeveer 70 Staten, welke op de we
reld bestaan, in Genève op een zoo be
sliste wijze deze beginselen hebben
aanvaard, is 'n ommekeer in de rechts
overtuiging, die, wat er ook verder van
het Protocol moge komen, nooit meer
ongedaan is te maken.
Dit .beginsel zal blijven werken als
een gist in het internationale leven en
er zal geen rust komen, vóórdat dit be
ginsel zich ook in de practijk zal heb
ben doen gelden.
Na dan vervolgens belangrijke be
schouwingen te hebben gewijd aan de
regeling van de sancties en de geschil
lenregeling, kwam Pr'of. Anema tot de
conclusie, dat het Protocol een mooi
stuk werk is, maar dat liet niet ge
grond is op de ontwikkeling en verdie
ping van het internationaal en natio
naal rechtsbesef.
Alles wat men op het gebied van de
internationale vredesbeweging ziet is
nog niet meer dan een aanvang, het
begin van het begin, het ontspruiten
van knoppen.
Daarom is het thans onze taak mee
te werken tot verbetering van 't rechts
besef, door systematische aankweeking
van het gevoel van saamhoorigheid en
door een daaraan evenredigen stelsel-
matigen uitbouw, van de rechts- en
vredesorde, waarbij de Christelijke be
ginselen zoowel door het woord als
door de daad een groote rol hebben te
„Het Protocol als thans te aanvaar
den rechtsregeling aldus eindigde Prof.
Anema, is ten doode gedoemd en ik
voor mij zal er geen rouw om dragen.
Maar als oproep tot een betere inter
nationale samenleving heeft dat Pro
tocol een schok door de volkeren doen
gaan en geve God, dat voor de volke
ren die oproep worde ter harte geno
men.
Want het moge dan zoo zijn, dat de
werkelijkheid het Protocol veroordeelt,
in den waren en hoogeren zin is het
juist andersom, veroordeelt -dit Proto
col met een vernietigend vonnis de on
houdbare internationale werkelijkheid,
waarin wij op dit oogenblik leven."
STADSNIEUWS.
A.R. Kiesvereeniging.
Wij brengen in herinnering dat
Maandagavond voor de A.R. Kiesver
eeniging alhier in openbare vergade
ring hoopt op te treden Mr. H. Bijle-
veld van 's-Gravenhage.
Toen onlangs op de vergadering van
de Kieskringcentrale Mr. Bijleveld het
woord voerde, kwam hij de daar aan
wezigen de wensch op, dat dezelfde
rede ook hier zou worden gehouden.
Aan dezen zeer gerechtvaardigden
wensch zal nu worden voldaan en ver
wacht mag dan ook worden dat het
Maandagavond aan belangstellende
hoorders en hoorderessen niet zal ont
breken.
Ook op de komst van de vrouwen
wordt gerekend.
De vergadering wordt gehouden in
de Graanbeurs.
Leitisch glas te Gouda.
In 1603 schonk Leiden aan de Sint
Janskerk te Gouda, waar de beroemde
glasschilderingen van de gebroeders
Chobeth te zien zijn, evenals andere
Hollandsche steden (en waterschappen,
c a. Rijnland) een geschilderd Dit
glas werd door den Leidscli:-n glas
schilder Cc.-ielis Klok bewerkt naar
EK on .cc p van den bekenden Leid-
rc'ncn schilde: en burgemeester Swa-
K r g cn is van hoogc kunstwaarde
f r' avven een oude repredue-
I in van de ware groot
te binnenkort hij de firma Sala zal
worden tentoongesteld, stelt voor de
geschiedenis van het oud-testamenti-
sche beleg van Samaria (II Koningen
VII), dat ziekere overeenkomst heeft
in verloop en uitslag met het beroem
de beleg van Leiden zelf, en geeft de
voorstelling daarvan in levendige kleu
ren en op waarlijk artistieke wijze we
der. Het verkeert na drie eeuwen in
een bedenkelijken toestand en moet
noodzakelijk hersteld worden evenals
andere ongeveer gelijktijdig geschil
derde glazen in genoemde kerk, waar
van de omlijsting thans ook gerestau
reerd wordt. Nadat Rotterdam reeds
f 10.000 heeft gegeven vpor de herstel
ling van een ander, door die stad ge
schonken glafe uit denzeifden tijd,
kwam thans tot Leiden de vraag, of
het het herstel van het door Leiden
geschonken glas voor zijn rekening
wilde nemen. De kosten zouden f7500
bedragen en het werk zou worden uit
gevoerd door den hekenden Üelftschen
glasbrander, den heer Schouten te
Delft, binnen- en buitenslands als een
kunstenaar van groote bekwaamheid
erkend.
Dezer dagen vormde zich hier ter
stede een commissie met het doel om
te trachten ten minste een deel van de
benoodigde som hijeen te brengen. De
commissie hoopt, dat zoowel hier ter
stede, als door elders woonachtige
Leidenaars en andere belangstellenden
genoeg gevoeld wordt voor deze her
stelling, die voor Leiden als een soort
eereschuld dient beschouwd te worden
door ieder die voor Leiden en z'n verle
den gevoel heeft. De commissie bestaat
uit de navolgende personen:
Jhr. Mr. dr. N. C. de Gijselaar, eere-
vooraitter, Prof. dr. P. J. Blok, voor
zitter; A. (Joert secretaris; S. J. le
Poole penningmeester, mevrouw de
GijselaarViruly. mej. Caroline Coe-
bergh, Dr. N. J. Beversen, Prof. Dr A.
W. Byvanck, A. W. Frentzen, F. G. H.
Gerlings, Dr. C. J. A. van Iterson, Prof.
dr. P. Th. L. Kan, B. F. Krantz, Prof.
dr. L. Knappert, H. van der Laan, Prof.
dr. W. Mortin, Mr. dr. J. C. Overvoorde
Mr. P. A. Pijnacker Hordijk, Aug. L.
Reimeringer, W. van Rossum du Cha-
tel, J. F. X. Sanders, Dr. J. E. Kroon
en Mr. Egbert de Vries.
Wij kunnen tot ons genoegen mede-
deelen, dat drie belangstellenden bui
ten Leiden de commissie reeds hebben
verblijd met een gezamenlijke gift van
f1500.
Hildebrand-Avond.
Gisteravond werd in de Stadsgehoor
zaal een Hildebrand-Avond gehouden
ten bate van de Christel. Gezondheids-
en Vacantiekolonies, afd. Leiden.
De heer J. P. Mulder opende de
drukbezochte bijeenkomst met een har
telijk woord van welkom mede namens
het bestuur van de Vereeniging voor
Christelijke Gezondheids- en Vacantie
kolonies. Van de voorgaande malen
zult ge u nog wel herinneren hoe de
Hildehrandclub met succes is opgetre
den in ditzelfde gebouw, zeide spr.
Was het steeds voor een liefdadig
doel dat deze club haar krachten be
schikbaar stelde, ook thans heeft het
bestuur van bovengenoemde vereeni
ging deze club bereid gevonden te wil
len optreden en bij bracht de dames en
heeren daarvoor hartelijk dank.
Het doel van deze Vereeniging is
zwakke kinderen in de gelegenheid te
stellen een tijdlang in een gezonde
streek door te brengen onder beslist
Christelijke leiding. De kinderen gaan
er alleen been op medisch advies en
hoe meer kinderen gestuurd worden,
hoe kostbaarder het voor de afdeeling
is. De afdeeling moet n.L zorgen dat
de verpleeggelden bijeen komen. Zij
tracht deze bijeen te krijgen door
het lidmaatschap en contributies en
wordt daarbij gesteund door gemeente
lijk subsidie, Doch dat alles is niet
toereikend. En zoo zon het bestuur
steeds op middelen om haar inkom
sten te vergrooten. Een van deze mid
delen is ook deze Hildebrand-avond.
De club heeft zich veel tijd en moeite
gegeven voor het instudeeren van de
stukken die heden gegeven worden en
het bestuur hoopt daarvan ook <Jezen
avond een flinke bate te mogen boe
ken, zoodat ook de heeren van de club
met voldoening op dezen avond mogen
terugzien.
Het bestuur brengt dank aan de da
mes van der Reyden en Flim die resp.
door zang en pianobegeleiding dezen
avond zullen opluisteren.
Tevens wil hét. bestuur dankzeggen
aan de firma Brijnen, die de piano
heeft willen afstaan, en gebroeders De
Leeuw die voor plantenv-ersiering heb
ben gezorgd.
Eindelijk bracht spr. dank aan den
heer en mevrouw Beets voor de zeer
gewaardeerde raadgevingen en voor de
vriendelijke, attentie om aan de club
af te staan blaadjes, vergulsel, inder
tijd aan Nicolaas Beets zelf cadeau ge
daan naar aanleiding van de schets:
de verguldpartij bij bakker De Groot.
Na dit openingswoord bracht Mej. v.
d. Reyden op uitstekende wijze een
3tal liederen ten gehoore, n.l. „Moed"
van J. P. J. Wierts, „Pasohen" van E.
Hullebroek en „Lied" van B. Zweers.
Vervolgens ging het scherm omhoog,
en we kregen de verguldpartij bij hak
ker de Groot te aanschouwen, bewerkt
naar de „Camera Obscura."
Het interieur der woning, de costu
mes, het kapsel, alles was zooals dat
in het midden der vorige eeuw tot den
„bon ton" behoorde.
Wat hebben de aanwezigen genoten
van de ongedwongen vroolijkheid en
de onschuldige manier, waarop de men
schen zich in dien ouden tijd wisten
te vermaken. 'tZou ons niet verwon
deren als meerderen, die van dit tafe
reeltje getuige geweest zijn, ook wel
eens „pandverbeuren" willen gaan spe
len met al den aankleve van dien
Nadat eerst in een hoogdichterlijke
ontboezeming Bakker de Groot zijn
koeken had aanbevolen, werden deze
in de pauze verkocht voor een kwartje
per stuk ten bate van de Chr. Gezond
heids- en Vacantiekolonies.
Na de pauze liet" "Mej. v. d. Reyden
ons nogmaals van haar heerlijke stem
genieten en toen kregen we het twee
de tafereel te zien: „Het diakenhuis
mannetje vertelt zijn historie."
.Het tooneel was een tuin met prieel,
daar zagen we het diakenhuismanne
tje eerst wat borstelénd aan de jas van
mijnheer en diens schoenen poetsend;
dan ontmoet hij mijnheer Hi ld ebrand,
voor wien bij zijn hart uitstort.
Het was een prachig nummer, soms
zelfs aandoenlijk en het langdurig ap
plaus bewees hoezeer de aanwezigen
genoten hadden.
Deze avond heeft er wel toe meege
werkt, de belangstelling in het mooie
boek van Hildebrand, de „Camera Obs
cura" te verlevendigen, terwijl hij
daarnaast ongetwijfeld een flinke
bate heeft opgeleverd voor de Chr. Ge-
zondheids- en Vacantiekoloniën.
Leidsche Radiovereeniging.
De buitengewone clubavond die de
Leidsche Radiovereen. gisteravond in
haar schitterend clublocaal in „Oud-
Hortuszicht" hield, werd door de groo
te opkomst een mooie vergadering,
met een flinke propagandistische
kracht. Er bleek tenminste veel be
langstelling te zijn voor het onderwerp
van den heer Swierstra, die de eigen
schappen van de nieuwe Philips-lamp
zou uiteenzetten.
Na allen te hebben welkom ge
heet en en het nut van het lid-zijn van
de Radiovereen. te hebben uiteengezet,
gaf de voorzitter, de heer J. M. .Vel-
te ma het woord aan den heer Swier
stra.
De spreker deed zijn eigenlijke le
zing voorafgaan van een duidelijke in
leiding, over de werking van gedempte
en ongedempte trillingen, waarbij ge
bruik wordt gemaakt van mooie pro-
jectiebeelden, die het gesprokene aan
schouwelijk voorstelden.
Tot zijn onderwerp komend, besprak
de heer Swierstra de vinding van Edi
son, die ook de eerste bruikbare kool-
draadlamp vervaardigde, om de
stroomsterkte in de lamp te kunnen
meten, en zoo verder de electronen-the-
orie.
Verschillende door den tijd gedane
proefnemingen besprekend, verklaar
de de spreker, eveneens aan de hand
van karakteristieke projectie-schetsen
de electronen-emissie door de' ontvaxig-
lamp, en in verband daarmede de be
teekenis van de temperatuur en de
anodespanning, aldus een inleiding ge
vend op de bespreking van de 3-elec-
trodenlamp, als vervangster van de
oude kristal-detector.
Achtereenvolgens demonstreerde spr
den invloed en werking van rooster-
spanning en voorspanning, waarvan
de eerste dient om de lampdetector
geschikt te maken voor het doorlaten
van de geluidsgolf, en de laatste om
haar hoorbaar te maken in de tele
foon, in weerwil van de snelheid waar
mede de golven elkaar opvolgen, die
Gewone advertentién per regel 221/» cent
Ingezonden Mededeeiingen, dubbel tarief
Bij contract, belangrijke redactie.
Kleine advert en tién bij vo orait betaling
▼an ten hoogste 30 woorden, worden daflB»
lijks geplaatst ad 40 cent.
Belangrijkste nieuws in dit Nummer
Binnenland
De Memorie van Antwoord inzake
het wetsontwerp tot alschaflng van
den Zomertijd.
Het Voorl. Verslag van de Tweede
Kamer inzake het ontwerp tot afschaf
fing van de Staatsloterij.
Mr. van der Hoeven neemt zijn be
noeming als wethouder van Rotterdam
niet aan.
Buitenland.
Nadere bijzonderheden betreffende
de mijnramp in Lotharingen.
Onderhoud van Coolidge met Borah
over de a.s. ontwapeningsconferentie.
De nood in de Engelsche mijnstreken
oorspronkelijk zou moeten leiden tot,
een constanten stroom of niet hoorbaar -
heid in de telefoon. De negatieve voor-
spanning die hiervoor noodig is, wordt
tegenwoordig gewekt bij de verster-1
kerlamp, niet bij de detector. In dit
verband besprak spr. verder uitvoe- j
rig de werking van roostercondensator j
en lekweerstand.
De taak van de lekweerstand be-f
staat in het productief maken van de'
van de negatief geworden plaatroos-
ter afvloeiende electronen.
De ontvanglamp zal meer of min
der beteekenis hebben naar gelang
haar constructie de ontvangen triliin-
gen beter moduleert, gelij'kricht, en
het uit de 'trilling verkregen geluid
beter versterkt.Stijlheid en versterkings
factor zijn twee grootheden welke ken- j
merkend zijn voor elke lamp. Deze)
kwaliteiten van de lamp vast te stel-j
len eischt het kunnen berekenen van
de karakteristiek, hetgeen spr. aan de*
hand van geprojecteerde schema's aan
schouwelijk voorstelde.
De spreker, die met groote aan
dacht werd gevolgd, besloot zijn be
toog met op enkele hoofdeischen voor
de ontvanglamp nader in te gaan en ze
te accentueeren. Interessant was daar-
bij vooral de voorstelling van de vele
constructiegebreken welke kunnen lei
den tot geluidsvervorming, zooals een
te kleine negatieve voorspanning enz.
Tijdens de pauze werden gratis sche-1
ma's uitgereikt van de door den heer
Swierstra verklaarde karakteristieken,
die voor de keuring van ontvanglam-
pen van groot prastisch nut zijn. Te
vens werd met gebruikmaking van een
tweetal monster-Philiplampen en een
reusachtige Clartone-loudspeaker ra-
dio-muziek ten gehoore gebracht, die
ditmaal buitengewoon duidelijk en na
tuurlijk was.
Na de pauze ging de hoogst interes
sante Philips-film, die op uitnemende
wijze deze prachtige nationale industrie j
'in beeld bracht, en dan ook de aan-
idacht voortdurend gespannen hield.
Een warm applaus bewees de al-1
gemeene instemming met 's voorzitters
woorden, toen deze den heer Swier
stra dank bracht voor z$n interessante
lezing en film.
Eerste Leidsche Hulpbank.
Aan het jaarverslag der N.V. „Eerste
Leidsche Hulpbank", gevestigd te Leiden
Oude Rijn 104, uitgebrach. in de alge-
meene vergadering van Aandeelhouders
gehouden 25 Maart j.l. ontleenen wij het
navolgende:
In 1924 kwamen in 565 (v. j. 560) aan
vragen, tot een totaal van f89.084.(v.
j. f81.865.Hiervan werden toegestaan
448 (v. j. 457) tot een bedrag van
f62.034.— (v. j. f61.350)
Totaal afgelost in 1924 f62.977.Per
31 December 1924 stond uit een bedrag
van f41.839.85 (v. j. f40.056,32), verdeeld
over 478 leeningen alzoo een gemiddelde
van f87.53 (v. j. 480 leeningen met een
gemiddelde van f83.45). Op drie leenin
gen werd een verlies van f 175.64 afge
schreven, overigens voldeden debiteuren
behoorlijk aan hun verplictingen.
De reserve debiteuren werd verhoogd
tot f2.829.56 (v.j. f2.197.70)
De reserve interest werd verhoogd met
f 100.— tot f 1.500.— Het saldo der obli-
gatieleening verminderde, tengevolge
van inkoop en uitloting met f 2.350 en
bedraagt thans f 13.650.—.
Op liet gebouw werd totaal afgeschre
ven f440.77. Dit komt thans op de ba
lans voor metf 7.500.
1-Iet dividend bedraagt 3 pet. en is van
af heden betaalbaar ten kantore der
Bank.
