CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
5e JAARGANG
DONDERDAG 5 FEBRUARI 1925
TSTUMMER 1431
BUREAUHooigracht 35 - Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
bouw voor de godsdienstoefeningen
der Engelsche gemeente.
Het tegenwoordige Academiegebouw
onderging nog e^l wat veranderingen
en de laatste jaren werd het ook naar
de zijde van den Hortus belangrijk uit
gebouwd, maar Leiden is thans vol
van gebouwen, alle tot de hoogeschool
behoorende, ongerekend de museums
en het Academisch Ziekenhuis, dat
ook door beroemde geneeskundigen
wijd en zijd bekend werd.
STADSNIEUWS.
Apologetische avond.
In de Oosterkerk werd gisteravond een
Apologetische samenkomst gehouden,
waarin Prof. J. R. Slotemaker de
Bruine van Utrecht, het woord voer
de over het onderwerp: „Diénstknecht
of kind?"
Het kerkgebouw was geheel bezet.
Nadat de vergadering op de gebruikt*
lijke wijze geopend was, waarbij gelezen
werd Gal. 3:514 en gezongen Gezang
44 i en 2. begon spr met te verklaren,
-dat hij in 't algemeen geen vriend i; van
dergelijke bijeenkomsten a!s die van he
denavond, omdat daarbij zoo licht het
gevaar bestaat, van anti-pap'.sme, terwijl
het beter 'was, indien men zijn aanvallen
regelrecht richtte tegen het ongeloof, dat
zulk een groote macht is in onzen tijd.
I-Iier in Leiden is Rome evenwel b c-
g o n n e n met apologetische lezingen te
houden, waarbij het ook het oog heeft
op gelcovige protestanten. Zelfs worden
deze lezingen gehouden in het Univer
siteitsgebouw, en Spr weet niet. waar zich
meer over te verbazen: over de vrijmoe
digheid der aanvrage of over de zacht
moedigheid der toestemming.
Spr heeft daarom het verzoek van den
Kcrkeraad niet duwen afslaan. Hij zal
de zaak evenwel ni:t van den kleinen
kant gaan bezien, doch wil op de wortel-
verschillen tusschen de Roomsche en de-
Prctesiantsche dogmatiek den nadruk leg
gen.
Ais zoodanig is volgens spr te beschou
wen de tegenstelling: dienst! fcecht ol
kind In welke van die beide verhou
dingen staat de geloovige tot God
Deze tegenstelling is al zco oud als
het Christendom zelf. In Paulus' dagen
waren het de Judaïsten, de Christenen
met den Jcodschen inslag, die de lijn:
■.vet, voorschrift, plicht, belconing volg
den. Doch Paulus stelde tegenover dit
knechtschap het kindschapniet de wet,
maar het geloof en de genade; niet Mo-
zes, maar Abraham.
Dcch onmiddellijk na het Nieuwe Tes
tamen: is die lijn van Paulus weer ver
loren gegaande Roomsche kerk heeft
voor het knechtschap gekozen.
Spr wijst er op, hoe dit verschH i.i den
catechismus der Roomsche en der Pro-
testantsche Kerken uitkomt
De eerste zegt „Wij zijn op aard: om
Gcd te dienen c:i daardoor ia den hemel
te kcmèn", daartegenover de Heidelbcr-
ger: „dat ik in leven en sterven het eigen
dom van mijn Zaligmaker ben".
Rome leert zender twijfel de verzoening
der zonde door Jezus Christus. Er zijn
wel vele protestanten, di: dit ontkennen,
dcch die kennen de Roomsche leer niet.
Doch Rome leert eveneens de noodzaak,
dat er ook door Onszelf nog straf ge
dragen wordt, vandaar de leer van het
vagevuur.
(Jok hier alzco de dienstknechtsgedach
te (loon en straf).
Rome vreest, dat de leer der vrije ge
nade zcrgelooze en goddelooze menschen
kweekt.
Het durft het niet aan met die leer,
omdat het een andere cpvattuig van eet
geloof heeft.
Gelcoven is volgens Rome een aan
nemen wat God geopenbaard heeft en
onderhouden, wat God bevolen heeft. Het
geloof is alzoo iets Uitwendigs, zoodat
alleen maar de knechtsverhouding mo
gelijk is. Inwendig is er niets veranderd,
daarom is de uitwendige band noodig.
Daartegenover staat de opvatting, dat
het geloof iets inwendigs is: de geheel.e
mensch wordt door den Heiligen Geest
wedergeboren, hij wordt een kind Gods.
Dit geloof wordt in de Roomsche kerk
niet g e i s c h t. Spr wijst er op, dat hij
niet zegt, dat dit geloof in de Roomsche
kerk niet gevonden wordt, want God
heeft ook daar Zijn kinderen, dus wordt
dit geloof er wel gevonden.
Dit verschil hangt samen met Rome':,
opvatting van den naar Gods beeld ge
schapen mensch. De mensch is volgens
Rome door den val in wezen niet ver
anderd, slechts heeft hij den teugel ver
leren: de gelijkenis Gods. Daarom is d;
verlossing, dat ,de mensch een nieuwen
teugel krijgt: de Kerk.
Over de geheele lijn alzco de tegen
stelling eenerzijds: dienstknecht, loop
straf, dwang, noodzaak verdienstean
derzijds: kind, toewijding aan den Vader,
vanzclfsheid.
Spr kan'niet gelooven, dat protestanten,
als zij het hocge standpunt gezien heb
ben, onder de bekoring van het lagere
komen.
1 Tcch- wil spr tot de protestanten een
drietal dingen zeggen: ze moeten hun
schatten kennen, ze moeten- ze verkonca
gen, ze moeten ze toonen.
Alleen deer het kindschap kunnen we
het knechtschap bestrijden.
Deze leer nu kweekt geen zorgelooze en.
jjcddclooze menschen, want het. is on
mogelijk, dat,- zoo wie Christus door een.
waar geloof is ingeplant, niet zou voort
brengen vruchten der dankbaarheid.
Het kindschap maakt het knechtschap
vclkcmen overbodig.
Nadat spr was voorgegaan in dankge
bed, werd staande gezongen Ps. 73:12.
©Eraf, SÉadssva-agcïisa-ae.
Het IQ-jarig bestaan van de Com
missie voor Stadsevangelisatie der Ger.
Kerk is gisteravond herdacht in het
kerkgebouw Hooigracht met een spe-
cialen dienst, waarin Dr. J. Watering
van Amsterdam als spreker optrau.
terwijl het zangkoor; onder leiding van
den heer G. de Wolf, der Geref. Evan
gelisatie zijn medewerking verleende.
Dc voorzitter, Ds. H. J. K o u w e n-
hoven opende met het laten zingen
van het 3de vers uit het berijmde Ge
bed des Keeren en het voorgaan in ge
bed, om daai*na de talrijke aanwezigen
hartelijk welkom te hceten. Na te heb
ben stilgestaan bij den zegen die reeds
in de voorbijgegane 10 jaren mocht
worden gezien, droeg Spr. den Evan-
gcii9atiearbeid in de liefde.en belang
stelling der gemeente op. Moge de ze
gen steeds vermeerderd worden cn de
arbeid in omvang toenemen.
Het zangkoor kreeg nu gelegenheid
om zich te la-en hooren, en wel in het:
Loof Jehovah, o mijn ziele, dat keurig
werd weergegeven. Het koor maakte
een buitengewoon goeden indruk. Tot
blijdschap stemt ongetwijfeld het groo
te ledental, waaraan de klanksterkte
evenredig was, terwijl ook het muzi
kaal gehalte viel te prijzen, vooral den
korten voorbereidingstijd in aanmer
king genomen.
Hierna kwam de spreker, Dr. Wa
terink aan het woord, om te spreken
over „Liefdesconflicten."
In God, aldus spr. is nooit conflict.
Maar bij ons wel, omdat wij eindig
zijn. Conflict, ook in het bezien van
de geestelijke dingen.
Aan een beschrijving van Christus'
Priesterschap en Zijn Koningschap
voegt Zacharla toe:: en de raad des
Vredes zal tusschen die beiden zijn.
Voor ons bewustzijn is er conflict
tusschen het Heilig Recht des Heeren,
ABONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaali 2.50
Per week f 0.19
Franco per post per kwartaal I 2.90
Dc Leidsche Academie.
1575 8 Februari 1925.
II. 1 -
Zooals we reeds schreven werd de
Universiteit het eerst gehuisvest in hoi
voormalig St.Barbaraklooster.' Daar
heen richtte zich ook de optocht, on
der „het donderen der halve kanonnen,
kartouwen, slangengotelingen, falco-
netten, en ander grof geschut en het
losbrahden hunner eigen vuurwape
nen."
Vreedzamer en rustiger tooneel had
zich in den vroegen morgen reeds in
de Pieterskerk afgespeeld. Dezelfde pre
dikant, die op den 3dcn October de
schare was voorgegaan in ontroerend
J dankgebed aan God, was nu 's morgens
te 7 uur reeds de feestredenaar in 'n
wijdingsdienst, die ten 9 uur eindigde.
Ds. Pieter Cornelisz. sprak in dat vroe-
ge uur voor de geheel gevulde kerk.
Vreemdelingen en stadgenooten stem-
den samen in danken cn bidden, „dat
het Gode mocht behagen de Hooge-
1 school te zegenen, begenadigen en te
doen wassen tot eer en grootmaking
van Zijnen Heiligen Naam ,tot opbou-
wing en stichting der gemeente en tot
zaligheid, geleerdheid en ervarenheid
in alle eerlijke en loffelijke kunsten
van de Hollandsche. Zeeuwsche en
andere natiën, en tot welvaart van
het vaderland der stad Leiden."
Lang is dp school in dit eerste ge
bouw niet gebleven. Vrijwel zeker is
ze nog in hetzelfde jaar overgebracht
naar een voormalig kerkgebouw, het
welk deel uitmaakte van het vrij uit
gestrekte kloosterterrein, waaraan nog
heden Nonnensteeg, Paterstraatje en
Bagijnhof haar thans voor menigeen
zoo zonderlinge namen danken.
Irrèén desbetreffend stuk van 4 Sepr
tember 1575, geteekend door Leidens
beroemde secretaris Jan van I-Iout le
zen we dat „Burgcmeesteren ende die
van den Gerechte deser stadt Leyden,
vcor soo vele in hen is, tot eene plaetse
emme de openbare lessen van dc Aca
demie ofte Kcogcschcol der voors. ste
de daar inne voortsaen te mogen doen,
geassigneert ende toegeeygeni, a£sig-
neren ende eyge-nc toe mits desen het
geiymerte twelck eertijts de Kerk van
de Faliede Ba gijn en plach te zijn."
En over de verbouwing of restaura
tie spreekt het stuk verder dat werd
„goreSolveert, dat aldaer -metten ier
sten zuilen werddc-n gemaeckt een ver
hemelte oft Tabernakel over 't hooft
van den Professoren of Leesmeesters,
ende bequame bancken tot gerief van
de hoorders; voorder dat men de
voors. plaetse zal repareren en sulcx
glas en dacdicht maccken, daerinne
de Lesers hun vergaderinge sullen mo
gen houden."
Maar neg was dit de tegenwoordige
plaats der Academie niet. Het huidige
gebouw is het klooster der Witte Non
nen, in 1581 nog weer vertimmerd
fnoest worden, „mits den aenwas van
den Studenten, die tot zulcken getale
zijn gecomen, dat dee neywe Schole
vele te cleyn is."
De bovengenoemde kerk der Faliede
Èagijnen werd later de Universiteits
bibliotheek, waarvan thans het deel
achter het thans geheel vernieuwde
stuk nog wel de Engelsche kerk wordt
geoemd. Een tijdlang diende dit ge-
1 FEUILLETON.
In 's Sevens branding
(Uit het Engelsch)).
30)
HOOFDSTUK XII.
Zonder betrekking.
Eer de week ten einde was had Dou
glas zijn betrekking verloren. Maar
gedurende die weinige dagen had Mo-
ze3 kans gezien hem het werk van min
stens twee weken te laten doen. David
was niet tevreden met den reeds be
haalden triomf. Hij was vast besloten,
Douglas zoo mogelijk Ce stad uit te
drijven. Hij zag in hem een gevaarlijk
vijand. De klerk van den geldschieter
wist genoeg om hem nieuwsgierig te
doen zijn naar meer; daarom moest
hij uit den weg geruimd worden, hoe
eerder, hoe beter, of er konden in de
toekomst wel eens allerlei moeilijkhe
den komen.
Er waren niet veel argumenten toe
noodig, om Mozes de zaak uit hetzelfde
oogpunt te doen bezien. Hij verlangde
even vurig als David zelf, het huwelijk
veilig achter den rug te hebben, en hij
Was slim genoeg om te begrijpen, dat,
indien zij niet zeer omzichtig te werk
gingen, Douglas al hün plannen in dui-
gen zou doen vallen. Het speet hem,
Douglas te moeten ontslaan, want hij
was een goed klerk gebleken. Maar
hier stonden belangrijke zaken op het
spel, en van twee kwaden koos hij het
beste. Douglas was in het minst niet
verbaasd, teen hij zijn ontslag kreeg.
Doch toen Mozcs het hem gaf, verloor
deze zijn gewone Voorzichtigheid uit
het oog. Hij liet Douglas in zijn kaar
ten zien.
„Ge hebt u slecht gedragen", zeide
hij tot Douglas op droeven verwijten
den toon. Ge hebt leugens verteld. Ge
hebt mifbijna in moeilijkheid gebracht
Ge zijt een dwaas geweest een groote
dwaas En se zult in Deeping geen ba-
trekking krijgen. Ik zou u geen getuig
schrift kunnen geven o neen, on
mogelijk. Ge moet hier van daan gaan
dadelijk. Ge moet naar Londen gaan
de beste plaats van de wereld. Ik
zou u een getuigschrift voor Londen
kunnen geven; maar niet voor hier."
„Dank u", zeide Douglas. „Maar zoudt
u mij dat getuigschrift nu willen ge
ven?"
„Wat?" om hier te kunnen gebrui
ken?" Waar houdt u mij voor? U zijt
'niet goed wijs", en Mozes strekte zijn
handen uit c-n lachte. „Ik ontsla u, om
dat u leugens hebt verteld en dan
zou ik u een getuigschrift geven, dat
d betrouwbaar zijt! hoe bedenkt u
het?" En hij trok zijn schouders op,
tot aan zijn ooren, en zag den jongen
man minachtend aan.
„Ik zeide niet, dat '.k het hier ge
bruiken zou."
„Ach neen, maar ik vertrouw u niet.
Als u naar Londen gaat, en mij een
brief schrijft, zal ik u een goed zeer
en het telkens weer vergeven van de
schuld; tusschen de gerechtigheid en
de barmhartigheid. Op al deze vragen
past slechts één antwoord: dit moeten
we overlaten aan de liefde en de wijs
heid van God.
Maar wat het aardsche leven betreft
blijft er conflict.
Tusschen hebben en geven. Tusschen
zijn en worden. Tusschen wezen en
vorm. Tusschen ideaal en werkelijk
heid.
In 'n mooi betoog behandelt Spr. elk
dezer conflicten afzonderlijk, zooals zij
zich openbaren in het optreden van d3
gemeente van Christus naar buiten;
in de Evangelisatie en de Zending dus.
Hebben en geven.
Daar is de geconstitueerde kerk van
Christus, die rust heeft in het geregeld
oefenen van de gemeenschap met God;
in de samenkomsten der gemeente.
Daar is ook het zich geven aan flo
wereld die om de kerk heen is, en om
bearbeiding roept. Wordt daaraan vol
daan, dan dreigt de rust te zullen ver
dwijnen.
Maar toch zijn die twee één. Er is
organisch verband. De noodige arbeid:*
lust wordt gevonden in de rust in God
en omgekeerd doet liet zich uitspreken
naar buiten, rust vinden in het werk
van God.
Zijn en worden.
Wanneer de kerk aan Evangelisatie
doet, komt er dan geen conflict tus
schen haar zijn,en haar worden?
De kerk is toch een heilig terrein?
Is het toch niet zóó, dat God zelf
Zijn yerkorenen zal binnenhalen. Ver
nedert de kerk zich niet door „propa-
ganda,s?
Neen, want wij Evangeliseeren o m-
d a t we gelooven aan een uitverkie
zing.
Omdat we zoeken de gemeenschap
der Heiligen. De gemeenschap met
Christus wekt in ons den drang naar
gemeenschap met de andere heiligen,
die nog niet vrijgemaakt zijn.
Dat is de grond der Geref. Evange
lisatie.
Wezen en vorm.
De ec-n acht het punctueel in achfc-
ncmen van den vorm niet noodig, ter
wijl een andere juist klaagt over het
veronachtzamen van den vorm.
Een leidraad vinden we in de Schep
ping, welks hoofd, de mensch van God
een uiterlijk kreeg dat met de waarde
van zijn wezen in overeenstemming
was.
Die eisch bestaat- nog.
Ook hier bestaat straks conflict in
ons verstand omdat wij eindig zijn, en
God de hcogere eenheid ziet.
Laten we er tegen waken het werk,
ook het Evangelisatiewerk van 10 ja
ren dat achter ons ligt, te gaan beoor-
deelen naar den vorm waarin het zich
openbaarde, want dan worden we moe
deloos.
Het "is toch geen wonder, dat deze
wereld die op dev hel gebouwd is, bij
haar mensch verheerlijking een grootc-
re actie ontplooit dan wij bij het werk
der Evangelisatie, dat het allermoei
lijkste is.
Laten wij, ziende op onze gebreken
(want' 1 christen kan soms meer be
derven dan er 100 kunnen goedmaken)
ons afvragen hoe het mogelijk is dat
God ons al dien tijd heeft willen dragen
Ideaal en werkelijkheid.
Zien we dit conflict goed, dan zal
goed getuigschrift zenden.
„Ik geloof, dat u mij beter kunt ver
trouwen, dan ik u vertrouwen kan",
antwoordde Douglas. „Maar u behoeft
u geen moeite te geven, want ik ben
niet van plan naar Londen te gaan.
Ik zal voorloopig hier blijven."
Mozes zonk in zijn stoel met een blik
van onuitsprekelijk medelijden op zijn
gelaat, en Douglas opende de deur en
trad naar buiten op de straat.
De korte Januari-dag was ten einde.
De lucht was guur en vochtig. De
slecht verlichte straten waren met een
laag modder bedekt, waar men tot aan
de enkels in zakte. De vorst was geheel
verdwenen, en de klamme, doordrin
gende mist, I deed zijn tegenwoordig
heid overal voelen. De fabrieken waren
nog niet gesloten. Het geratel der
weefgetouwen en het gedreun der ma
chines, vervulde de lucht, de groote
„Ik wou dat ik voor wever of pak-
huiskecht was groot gebracht", zeide
Douglas bij zichzelf, terwijl hij voort-
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 22'/> cen(
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
ons dat prikkelen tot meer actie, tot
meer liefde, tot nauwgezetter levens
wandel.
Het geestelijke moet voorgaan.
Wij zijn vreemdelingen op deze aarde
Zoo komt tot ieder de roeping tot
getuigen in het licht van een ander
conflict: zijn en worden.
Den blik verbreed: het conflict zien
opgelost in dezen tijd, die in haar ge
heel wordt gedragen door Gods eeuwig
heid.
Eri nu, na tien jaren arbeids, schijnt
er conflict tusschen werk en resultaat,
maar de oplossing ligt in God, die de
Eeuwigheid in Zijn hand heeft. En wij:
zijn er wel bij.
Het volk dat het geklank kent, is
zalig.
Zoo hebben we toch weer wel een
ideaal: Wij steken 'thoofd omhoog,
enzullen d'eerkroon dragen, door
U, door U alleen cm 't Eeuwig Wei-
behagen.
De met diepe aandacht gevolgde,
rede werd gevolgd door het zingen van
eenige liederen door het zangkoor, na
dat door de gemeente Ps. 89: 7 en 8 was
gezongen.
Ds. Kouwenhoven dankte hartelijk
den spreker vcor zijn sclioone rede,
alsmede het zangkoor met zijn diri
gent, 0111 ten slotte de Evangelisatie
in aller steun aan te bevelen.
Dr. Waterink eindigde met dank
gebed.
De kerk was prachtig bezet.
Dresö^ner Strijkkwartet,
Het eminente Dresdener Srijkkwar-
tet, bestaande uit de Heeren Fritzscho,
Schneider, Riphahn en Kropholler, zül-
len op het 4e Abonnements-Concert dc
Dit. Concertdir. Ernst Krauss Vrijdag tl
Februari in den Léidschen Schouw
burg, het volgende programma ten gc-
hoore brengen::
Strijkkwartetten van Haydn (Ler-
chenquartett), Beethoven op. 59 No. 2
en Schubert (Der Tod und das Mad-
chen).
Mej. Koekkoek, onderwijzeres aan.
de Geref. School, Hooglandsche Kerk-
gracht (hoofd de heer Meyer) zal ir
verband met haar gezondheidstoest&nc
het onderwijs met pensioen verlaten.
Op verzoek van den burgemees lei
van Ter Aar is alhier door de pofitie
aangehouden en naar Ter Aar getrans
porteerd L. v. d. V., wonende alhier,
verdacht van het stelen van een rijwiel
Gistermiddag is bij het spelen een
G-jarige jongen van de Uiterstegracht
van een handwagen gevallen, tenge
volge waarvan hij zijn linkerbeen brak
Hij is door zijn vader naar het Acad
Ziekenhuis vervoerd, alwaar hij ver
der behandeld werd.
BINNENLAND.
Dr. Wittert van Hoogland.
De secretaris van het Verbond „St.
Michaël" deelt, in verband met de, aan
dr. E. B. F. F. baron Wittert van Hoog
land door de „St. Michaël"-clubs in
Noord- en Zuid-Holland aangeboden.
Tweede Kamer-candidatuur mede, dat
de heer Witter van Hoogland volhardt
bij zijn reeds vroeger meegedeeld voor
nemen, om geen candidatuur voor de
Tweede Kamer te aanvaarden.
Verlaging directe belastingen.
Naar gemeld wordt, ligt het in de
bedoeling van den Minister van Finan-
liep over het modderig plaveisel. „'Ik
zou dan het gevoel hebben, dat ik van
eenig nut was op de wereld, en ik zou
dan in staat zijn mijn brood in vréde
te verdienen. Zooals het nu is, ben ik
een nutteloos stuk wrakhout, dat dob
bert op een onstuimige zee. Het zal mij
eens benieuwen ,hoe het nog met mij
afloopt?"
Hij had geen haa9t zijn kamers te
bereiken, hij liep dus langs de voor
naamste straten, naar de buitenwijken
der stad. Hij lette er ternauwernood op.
waar hij liep. Het raadsel waar hij
van leven moest, hield hem weder be
zig. De oude vraag aangaande een
voorzienigheid woelde hem opnieuw
door het hoofd.
Plotseling op den hoek eener straat
bonsde een dame tegen hem aan, an
wel met zooveel kracht, dat zij geval
len zou zijn, indien hij haar niet had
vast gegrepen. Het was echter zijn
schuld niet, en de dame wist dat.
(Wordt vervolgd).
