CHRISTELIJK DAGBLAD voor LEIDEN EN OMSTREKEN
3e JAARGANG
DINSDAG 20 JANUARI 1925
NUMMER 1417
NIEDWE LEIDSCHE COURANT
AB ONNEMENTSPRIJS
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal i 2.50
Per weekI 0.19
Franco per post per kwartaal i 2.90
BUREAU: Hooigracht 35 Leiden
Tel. 1278, Postgiro 58936, Postbox 20
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 22\'> cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tariei.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worden dage
lijks geplaatst ad 40 cent.
V Ernstige waarschuwing-
Het verslag van de S.D.A.P. over
1924 bevat een ernstige waarschuwing
aan het adres der Christelijke arbei
ders, die meenen zonder bezwaar lid
te hunnen'worden van een moderne
vakorganisatie.
In bedoeld verslag lezen wij onder
de algemeene beschouwingen o.m. het
volgende:
Wij beschouwen het als een verheu
gend verschijnsel, dat de moderne vak
beweging in 't jaar, dat achter ons ligt,
op allerlei terrein ten nauwste met
onze Partij heeft samengewerkt.
Als men daarbij bedenkt, hoe deze
beweging in het N.V.V. geconcentreerd
bij meer dan één gelegenheid blijk gaf
zich 'n socialistische beweging te ge
voelen, die in politieke zaken de lei
ding onzer Partij wenscht te aanvaar
den, dan moet dit alles hoopvol stem
men voor de toekomst.
Deze grootere homogeniteit van Par
tij en Vakbeweging toch moet de be
wustwording der breede arbeidersmas
sa ten goede komen, terwijl ze de
kracht onzer Partij in politiek opzicht
niet dan versterken kan.
Dé hier gegeven voorstelling klopt
niet geheel met de feiten.
Niets is toch minder waar, dan dat
de moderne vakbeweging in politieke
zaken de leiding der S.D.A.P. zou wil
len volgen.
Er is in de kringen van het N.V.V.
een sterke strooming, die niet meer wil
volgen, die er voor bedankt als aan
hangwagen te worden beschouwd en
die haakt naar het oogenbïik dat de
vakbeweging de leiding kan nemen.
Maar geheel juist is wat gezegd
wordt omtrent de nauwe samenwer
king, die er is tusschen het N.V.V. en
de S.D.A.P.
En niet minder juist is, dat de mo
derne vakbeweging bij meer dan één ge
legenheid blijk gaf zich een socia
listische beweging to gevoelen.
Een socialistische beweging.
Die dus niet rekent met God en Zijn
Woord.
Die aan dat Woord geen zeggen
schap, zelfs geen medezeggenschap'
toekent.
Een beweging die in den grond der
zaak v ij a n d i g staat tegenover God
en den Christus.
En toch zijn er nog altijd Christelijke
arbeiders, die meenen zich in die mo
derne arbeidersbeweging thuis te kun
nen gevoelen en die geen bezwaar heb
ben die beweging met hun geld en hun
invloed te steunen.
Niet, natuurlijk, omdat zij het met
de beginselen van die beweging eens
zouden zijn.
Maar wel, omdat ze de beteekenis
daarvan niet doorzien.
Omdat het niet tot lien is doorge
drongen, dat zooals bovenaangehaald
verslag zegt, de moderne vakbeweging
telkens weer blijk .gaf, zich een soci
alistische beweging te gevoelen.
Daarom bevat dit verslag zulk een
ernstige waarschuwing, die in breede
kringen ter harte mag worden geno
men.
STADSNIEUWS.
DE PROMOTIE VAN H.M. DE
KONINGIN.
Naar gemeld wordt, zal de plechtigheid
der promotie honoris causa, tot doctor
in de rechtswetenschap van H.M. de Ko
ningin op 9 Februari a.s., behalve door
Z.K.H. Prins Hendrik, ook' worden bijge
woond door H.M. de Koningin-Moeder
cn H.K.H. Prints Juliana.
School- en werktuinen.
De verleden jaar hier ter stedei opge
richte vereeniging voor School- en Werk-
tuinen, heeft aanvankelijk nogal mef en
kele moeilijkheden te kampen gehad.
Om toch haar doel te kunnen verwe
zenlijken de schoolkinderen in de gele
genheid te stellen, onder behoorlijk toe
zicht ieder een tuintje te bewerken, heeft
zij noodig een vrij groot terrein goed
ieelland, /dat niet te ver van de stad ver
wijderd is en zoodanig gelegen, dat de
ouders er met gerustheid hun kinderen
heen kunnen sturen. Een zoodanig ter
rein te vinden, waarvan de huurprijs de
krachten der vereeniging niet te boven
gaat, is niet zoo gemakkelijk en heef:
het Bestuur in den afgeloopen zomer
voortdurend bezig gehouden. Dezen win
ter is het er echter in geslaagd een flink
stuk land te vinden en tegen 'alleszins
billijke voorwaarden van de Gemeente te
pachten. Het is gelegen aan de Fruin-
straat, vlak bij-de H'.B.S. en het Invaliden
huis, heef: een oppervlakte van 8o A.
zcodat er ruimte voor heel wat tuintjes
zal 5ijn.
Dit terrein moet nu echter in exploi
tatie genomen worden en om de vereeni
ging de daartoe noodige middelen ve ver
schaffen, vormt zich thans een comité,
dat zich voorstelt einde Februari een pro
pagandas rond te organiseeren, waar o.m.
de heer K. Diiling uit Zutphen, stcre-
tari van de "Centrale vereeniging voor
School- en Werktuinen, e.-n voordracht
met lichtbeelden zal houden.
Zoodra deze plannen vaster vorm heb
ben aangenomen, zullen wij nadere medcr
deeÜngen d-taromtrent doen.
Feesikerismeiing.
L i vorige week vergaderde de Buurt-
commissie voor de versiering van de Hooi
gracht, welke was uitgesteld door ziek
te van den voorzitter, den heer Splinter.
Uit de rekening en verantwoording bleel^
dat cr een saldo van fjó,20 v/a., dat als
vclgt werd verdeeld: f i3,io aan d± Vin-
centiusvereeniging cn f 18,10 aan Jeruel,
Middelstegracht.
De rekening werd nagezien door de
hceren Van Tol en Van Thiel, en doo!
hen accoord bevonden, waarna den pen
ningmeester dank werd gebracht voor het
deor hem gevoerde beheer.
Bazar „U.V.K."
In tegenwoordigheid van een aantal be
langstellenden werd gistermiddag in „Na-
thanaël" (Moriaanstecg), de bazar van
,,U. V. K." en „Hallelujah" geopend.
De afdeelingsvoorzitter van den Nat.
W. B. de heer D. M. Kouwenhoven,
liet zingen Ps. ico: i en 4, en ging toen
voor in gebed, om vervolgens de aanwe
zigen wel,bom te besten, in 't bijzonder
Mcj. Leening en dsn heer ICorswagen,
die zullen dienen van piano- en vioolmu
ziek.
Spr prees het initiatief van de beide
vereenigingen om door dezen bazar de
financiën iets sterker te maken, zoowel
als den ijver en de volharding waarmede
zij .hebben gewerkt om tot het voorge
stelde doel te geraken. Moge de bazar
nu werkelijk het gewenschte resultaat heb
ben.
Dank bracht spr. aan enkele gevers,
die door hun bijdragen de bazar hadden
gecompleteerd, zooals de Gebr. Pel, de
Bijenkorf, de Landbouw, Douwe Egberts,
Bochschari, de Mij Gaba en ten slotte de
honingbouw, die zoon interessanten stand
heeft geconstrueerd. Nog enkele bijzon
derheden werden door spr. gememoreerd,
waarna hij met den wensch, dat de bazar
in alle opzichten mocht slagen, en vele:,
hier een paar gezellige avonden zouden
doorbrengén, eindigde.
„Patrimonium".
De afdeeling Leiden van Patrimo
nium zal a.s. Donderdag een ledenver
gadering houden. In die vergadering
zal de heer J. Cupido een inleiding le
veren over het onderwerp: Patrimo
nium en de inwendjge zending."
Schaken.
Onderstaande schaakpartij werd ge
speeld aan het 4e bord in den compe
titiewedstrijd tusschen de Voorscho-
tensche schaakvereeniging en het twee
de tiental van het Leidsche Schaakge
nootschap j.l. Dinsdag te Voorschoten
gehouden.
Wit'M. de Graaf (Voorsch. Sch.) Zw.
A. Th. Cahen (L.S.G. II)
1. d4 d5 2. e3 Pf6 3. Ld3 Lg4 4. Pf3
Pc6 5. h3 Lh5 6. a3 e5 7. de5: Pe5: 8.
Le2 Lf3: 9. Lf3: c6 10. b4 a5! 11. c3 ab4:
12. cb4: Lc7 zwart kon nu een pion
winnen door Lb4:f neemt wit den loo-
per, dan volgt Tal: en zwart wint bo
vendien de kwaliteit, 13. Dd4 DdG 14.
Lb2 Pfd7 15. Lg4 Lf6 1G. Ld7:f Pd7:
17. Dd2 Pb6 18. LfG:1 DfG: 19. Dc3 Dc3
20. Pc3: Pc4 21. a4 Pe5 22. 0-0 0-0 23.
a5 Pci ?4. Pe2 gG.25, PJLTfd8 26. Pd3
Pd2 27. Tfdl Pe4 28. 'h4 Pc3 29. Tel
Pb5 30. Tacl Pd6 31. f3 Td7 32. Kh2.
Thans was Kf2 beter, de Koning moet
zich in het algemeen niet naar den
rand van het hord begeven.
33. Pf4 Te7 34. Pd3 Tae8 35. Pc5 Tc3:
32 f6 36. Te3: Te3: 37. Tbl d4 38. aG
ba6: 39, FaG: Ta3 40. Pc7 Kf7 41. b5.
Hier werd de partij wegens ge
vorderd uur afgebroken en zal door
een arbiter beslist worden. Vermoede
lijk zal deze haar wel voor zwart als
gewonnen verklaren, aangezien de vrij
pion sterk is. Echter heeft wit toch
eenige remisekansen.
Schermen.
Zaterdagmiddag werd in het Kon.
Mil. Invalidenhuis -aan den H. Rijndijk
de eindwedstrijd schermen gehouden in de
competitie 1924 van den K.N.A.S.B.
Uitkomende partijen waren de Utrecht -
sche en de Leidsche Scherm vereeniging.
Voor Leiden kwamen uit kapitein A.
E. W. de Jong, luitenant E. J. Bruins,
luitenant A. H. Verkuyl en J. W. Hennv;
Utrecht verscheen met kapitein dr. W.
P. Hubert van Bleyenburgh, kapitein H.
Dy. Scljerpenhuijzen, en de heeren A.
Bos en van Wijk.
De heer Henny won een partij, terwijl
luitenant Bruins alle vier verloor.
De spannende wedstrijd had tot resul
taat, dat Utrecht 7 partijen won en er
v verloor, met 24 gegeven en 20 ontv - -
gen treffers.
De voorzitter van den K.N.A.S.B., d:
heer G. v. R o s s e m, dankte de Leidsche
vereeniging voor haar goede ontvangst
Spr verwacht, dat deze wedstrij'd een
goede propaganda is geweest. Met een
woord van gelukwensch werd hierna de
kampioensmedaille aan de Utrechtsche
schermvereeniging uitgereikt.
De heer J. W. Henny, voorzitter van
de ontvangende afdeeling, dankte in het
bijzonder Weth. Sanders, en den secr. der
gemeente, Mr. Strijén voor hun aanwe
zigheid, nevens den competitieleider, den
heer Brouwer, en den heer v. Rossem,
naast de commandanten van het Invaliden
huis voor hun medewerking. Spr bracht
hulde aan kapt. de Jong, voor de bezieling,
die hij in zijn ploeg had weten te leggen.
Te Amsterdam is aangehouden D.
K., die bier een jaar geleden bij Hozee
een rijwiel gehuurd heeft en daarna ver
duisterd.
Hij „werkte" onder den valschen naam
Boets, doch met behulp van vingerafdruk
ken en portretten, is het gelukt zijn iden
titeit vast te stallen.
Hij is ter beschikking van den Commis
saris van politie alhier gesteld.
De jongen en het meisje, die in ver
band met- de aanranding op den Hoogen
Morschv/cg op j.l. Vrijdagavond, een wiel
rijder op den Morschweg den naam van
den aa:u\.rider toeriepen, worden verzocht
zich bij de politie te melden.
Voor het diploma schoonschrijven,
uitgegeven door de Vereeniging van Leer
aren in het schoonschrijven M. O., zijn
te Haarlem geslaagd, onze stadgenooten
de heeren H. L. A. Boom en Th. J
v. d. Heijden.
BINNENLAND,
STAATSCOMMISSIE.
OPENBAAR -EN BIJZONDER ONDER
WIJS.
Ingesteld is een Staatscommissie,
aan welke wordt opgedragen te over
wegen, in hoever de Regeering, met
inachtneming der grenzen, die de
Iopenbare kas stelt, A.: een normale
(ontwikkeling van het openbare, zoo-
Wel als van het bijzondere voorbe
reidend hcoger en middelbaar onder
wijs, ook in de toekomst kan mogelijk
maken, en B.: een redelijk verband
'kan bevorderen tusschen de salarissen
van het personeel van het middel
baar onderwijs aan Rijksscholen, het
personeel van het voorbereidend hoo-
ger en middelbaar onderwijs aan ge
meente-scholen en het personeel van
het voorbereidend hooger en middel
baar onderwijs aan bijzondere scho
len.
Aan deze commissie is opgedragen
van hare werkzaamheden en bevin
dingen rapport uit te brengen, ter
wijl het den leden, wier gevoelen van
dat der meerderheid afwijkt, zal vrij
staan van dat afwijkend gevoelen te
doep blijken bij afzonderlijk rapport,
hetwelk gelijk met dat der commis
sie zal worden aangeboden.
In deze commissie zijn benoemd tot
lid en voorzitter: mr. V. H. Rut
gers, lid van de Tweede Kamer en
van Gedep. Staten van Zuid-Holland
te Den Haag; tot leden: ir. J. W. Al-
bar da, lid der Tw. Kamer te Den
Haag, R. C a s i m i r, rector van het
Ned. Lyceum en hoogleeraar aan de
Rijksuniversiteit te Leiden, te Den
Haag; mr. dr. A. van Doorninck
thesaurier-generaal bij het Departs-
jnerft van Financiën te Den Haag;
dr. J. P. F o c k e m a A n d r e a e, bur
gemeester van Utrecht, voorzitter van
de .Vereeniging van Ned. Gemeenten
'dr. S. ,S. Hoogs tra, dir. der Rijks*
jH.B.S. te Gouda; J. H. Keijsers,
Lector v. h. R. K. Gymnasium te Kat
wijk a.d. R.dr. .W. J. K ol k e r t, dir.
der Chr. H.B.S. te A'dam.; H. W.
Tilanus, lid van de Tweede Ka
mer en secretaris van den Onderwijs
raad te Den Haag; mr. A. I. M. J.
baron v a n W ij n b e r g e n, lid van
de Tweede Kamer te Utrecht; en tot
secretaris: H. L. Smallegange,
commies van het Departement van
Onderwijs, K. en W. te Den Haag.
NctL Chr. Radio-vereeniging.
Het programma van den Omroep-
avond van de Ned. Chr. Radiover. uit te
zenden door den zender van de N.S.F.
Hilversum Woensdag 21 Jan. 's avonds
8.15 uur, golflengte 1050 meter, luidt
als volgt:
Medewerkenden de heer A. G. Kuy-
pers, organist te Amsterdam (orgel);
de heer J. B. Grootendorst, te Amers
foort (declamatie). 1 Inleiding. 2. Grand
Choeur, Alex Guilmant. 3. Declamatie.
4. Prière. J. Lemmens. 5. Declamatie.
Na de pauze: 6. Abendgebet, Ferd.
Hiller. 7. Het jonge hart. Rede door Dr.
J. Waterink, Geref. predikant te Am
sterdam. 8. Declamatie. 9. Viool (wordt
nader aangekondigd). 10. Fantasie
over het oude „Wilhelmus" en „Een
vaste Burg" orgel.
Faillissementen in Nederland.
Volgens mededeeling van het Han
delsinformatiebureau van Van der
Graaf Co.s Bureaux voor den Handel
zijn over de afgeloopen week, eindigen
de 16 Jan. in Nederland uitgesproken
86 faillissementen tegen 102 faillisse
menten in dezelfde week van het vo
rige jaar.
Van 1 Januari tot en met 16 Jan.
1925 179 faillissementen tegenover 178
over hetzelfde tijdperk van het vorige
jaar.
Uit de R.-K. Staatspartij.
Zaterdagavond is te Den Haag we-
derom een vergadering gehouden tus
schen het bestuur van „St. Michael"
en prof. Aengenent als arbiter tus
schen dezen hond en de R.K. Staats
partij. Naar wij vernemen werd nog
geen resultaat bereikt. Besloten werd
de vergadering a.s. Donderdag voort te
zetten.
Op de te Roermond gehouden Bonds
vergadering van den R.K. kiezersbond
in Limburg, deelde de bondsvoorzitter
mede, dat in verband met de loopendo
geruchten, dr. Nolens hem gemachtigd
had hier te verklaren, dat deze nooit
een candidatuur voor de Kamer elders
dan in Limburg zou aanvaarden en
dus voor een eventueele candidatuur
voor Amsterdam zou bedanken.
FEUILLETON.
In 's levens branding
(Uit het Engelsch)).
16)
Menschen, die daar kwamen, werden
liever niet gezien door derden, zelfs
niet door den kantoorklerk. Daarom
hield Mozes' „particuliere secretaris",
zooals hij zijn klerk verkoos te noe
men, verblijf in het tweede vertrek.
Dit was van het eerste vertrek geschei
den door een schuifdeur van hout en
matglas.
Douglas wist natuurlijk, dat zijn pa
troon 'n geldschieter was, doch hij kon
hier niets aan doen. Toen hij te Dee
ping kwam, was hij blij een betrek
king te vinden, hij moest leven en kon
niet kieskeurig zijn. En daar Mozes
al de bijzónderheden voor zich hield,
behoefde hij nooit gewetenswroeging
over de onderhandelingen te hebben.
Douglas was een model klerk voor
Mozes, Geen enkele maal was hij onge
hoorzaam geweest aan bevelen of in
't kantoor van'den patroon gekomen,
als er een cliënt was, ook had hij nooit
de minste neiging getoond zich te wil
len bemoeien met zaken, die hem niet
aangingen. Hij deed op 'tkantoor, wat
bem gezegd werd, en als hij het ver
laten had, scheen hij 'tgeheele kan-
tooi*' te vergeten. Om die reder! had
Mozes geen plaatsvervanger voor hem
genomen, en had ook niets geen ver
langen dit te doen.
Indien Douglas ei* op gestaan had,
zijn vorig salaris te willen - behouden,
dan zou hij het gekregen hebben. Maar
hij wist niet, dat Mozes zijn diensten
zoo hoog op prijs stelde. Met de slim
heid, zijn ras eigen, had deze er zorg
vuldig voor gewaakt het ooit uit te
spreken, dat hij in Douglas een on
waardeerbare'hulp bezat. Integendeel,
hij liet zich altijd in tegenovergestel-
den zin uit.
Zoodra Douglas in stenografisch
schrift had opgeschreven, wat Mozes
hem verkoos te dicteeren, trok hij zich
in zijn eigen vertrek terug, om het in
gewoon schrift over te schrijven. Want
Mozes wilde geen type-writers in zijn
kantoor hebben.
Hij kon het onophoudelijk click,
click niet uitslaan. Daarenboven zou
den zij aan schuchtere personen de te
genwoordigheid van een derden per
soon verraden. Ook was dit niet alles.
Een brief, met een fraaie kantoorhand
geschreven, was naar zijn meening,
een veel gewichtiger en indrukwek
kender document, dan een, die met
een schrijfmachine geschreven werd.
Douglas schreef een bijzonder goede
hand; dat deed hem van het eerste
oogenbïik in de gunst komen. Hij kon
ook als Mozes zichzelf vergat al
lerwonderlijkst Duitsch in goed En
gelsch vertéllen; dit was ook een zeer
groot punt in zijn voordeel, terwijl zijn
bescheidenheid een trio van deugden
volmaakte, dat hem onwaardeerbaar
deed zijn. Toen dus Douglas zich in
het achterste kantoor terugtrok, wreef
Mozes zijn dikke handen en glimlachte
vergenoegd.
Maar zoo opgetogen als Mozes was,
zoo terneergeslagen was Douglas, ter
wijl hij tevens in een stemming was om
alles van de donkerste zijde te bezien.
Iedere keering van het rad der fortuin,
scheen er hem slechter aan toe te bren
gen, dan hij te voren reeds was.
„Alweer een bewijs hoe heerlijk een
edelmoedige voorzienigheid voor mij
zorgt"; sprak hij op bitteren toon tot
zichzelf, terwijl hij zicb aan zijn lesse
naar zette, 'tzal mij eens benieuwen
welke treurige ondervindingen mij dat
van Boven beschikte avontuur nog
meer fcal brengen? Door het bewijzen
van een dienst aan mijn naaste, ont
vang ik tot belooning een verwoeste
gezondheid, een gewond hart, en nu
berooft mij die Hebreeuwsche schavuit
nog van een vijfde van mijn verdien
sten, omdat ik aan lager wal ben. Maar
ach, zoo gaat het in deze bewonderens
waardig goed bestuurde wereld! de
zwakken moeten er onder, al hebben
ze ook nog zooveel verdiensten; mij
blijft dus niets anders over dan te
grijnslachen en te berusten."
En hij klemde zijn tanden vast op
een en begon den eersten brief naar
zijn aanteekeningen over te schrijven.
Hij had nog niet lang geschreven of
hij bemerkte, dat er iemand in het
voorste kantoor gekomen was. Dit was
echter geen zaak, die hem aanging.
Plotseling echter hief hij zijn hoofd op
en luisterde uit alle macht.
„Die stem ken ik", zeide hij tot zich
zelf." Waar kan ik die meer hebben
gehoord? Wacht, ik weet het! Bij Ju
piter! het is de aanstaande echtgenoot
van Floss Gresham! Wat ter wereld
kan hij uit te staan hebben met Mozes
Schlinger"'
De verschrikte klerk liet zijn pen
uit zijn hand vallen en hield zich
krampachtig vast aan de armleunin
gen van zijn stoel. Mozes was boos,
en sprak met een ongewoon harde stem
Was hij vergeten, dat zijn particuliere
secretaris zich in het aangrenzend ver
trek bevond, en alles kon hooren, wat
hij zeide? Dat leek waarlijk zoo.
Douglas luisterde vol ontzetting toe.
Hij kon er niets aan doen, dat hij alles
hoorde. Maar hetgeen hij vernam,
bracht hem in een toestand van groote
ontsteltenis en opwinding en liet hem
eindelijk aan een tweestrijd ten jirooi,
waaruit hij geen uitweg zag.
HOOFDSTUK VII.
Een pijnlijke tweestrijd.
Douglas had groote moeite een sa
menhangend verhaal samen te stellen
uit het opgewonden en meer of minder
onsamenhangend gesprek, waarnaar
hij luisterde. Twee of drie zaken echter,
waren duidelijk genoeg. In de eerste
plaats was hij er volkomen zeker van,
dat Mozes' bezoeker de man was, die
op Newlands werd ontvangen als de
aanstaande echtgenoot van Floss Gres
ham. Hoe zijn naam was, wist hij niet,
en hij had zich niet de moeite gegeven
er naar te vragen. Ook wist hij niet,
hoe hij er uitzag, want hij was nooit
in de gelegenheid geweest een blik op
zijn gelaat te werpen, maar hij begon
thans te begrijpen, waarom de jonge
man een paar avonden geleden had ge
weigerd in de eetkamer te komen,
toen hij Floss thuisbracht uit Tuxbury.
In de tweede plaats was het ook zeer
duidelijk, dat hij in de schuld stak bij
Mozes Schlinger, en dat hij nog meer
voorschot verlangde, ten einde het stil
zwijgen van iemand te kunnen koo-
pen, tot hij veilig getrouwd zou zijn.
(Wordt vervolgd).
