Dagblad voor Leiden en Omstreken.
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
i in Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal b f 2.50
Per week f 0.19
Franco per post per kwartaal f 2.90
5de JAARGANG. - DINSDAG 2 DECEMBER 1924 - No. 1378
Bureau: Hooigracht 35 Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone adverientiën per regel 22i cent.
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief!
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën --* bij vooruitbetaling 1
van ten hoogste 30 woorden, worden
dagelijks geplaatst ad 50 cent
pit nummer bestaat uit twen
bladen.
V De oude Adam.
Ia liberalistische kringen, komt ten op-
ïichte van het onderwijsvraagstuk de oude
'Adam telkens weer boven.
Men is met de pacificatie meegegaan,
maar noodgedwongen. Omdat liet nu een-
maal niet anders bon. Omdat, de strooni to
sterk was geworden en de tijd dat de min
derheden onderdrukt konden worden, nu
eenmaal voorhij was.
Maar van harte ging het niet.
Met leede oogen zag men het aan, dat
overal de banden waarmee de openbare
school aan ons volk gehecht was werden
losgemaakt, en dat ons volk, nu het in vrij
heid kon kiezen, zich uitsprak voor de
bijzondere school.
Dat hleek wel uit de hezuinigingswen-
schen die vanwege den Vrijheidsbond ge
publiceerd werden en waarbij alleen de
bijzondere school getroffen werd.
Het blijkt ook uit wat dezer dagen in
„De Vrijheid" het orgaan van den wejp'g
vrijheid-minnenden Vrijheidsbond werd
geschreven.
„Als er zoo heet het daar vele
kleine openbar© scholen zijn, dan is dit
(ook Dr. Nolens met zijn betwistbare uit
spraak betreffende de voorkeur van ons
volk voor de sectariscke school mag dit
well eens bedenken) niet ©en gevolg van
hare impopulariteit, maar veeleer van-
de hardnekkige, kwaadaardige-vijandige
actie en agitatie van enkele machtige te
genstanders, dié in dorp en stad den
toon aangeven en voor geen middel, zelfs
niet voor geknoei met handteekeningen,
terugschrikken.
O ja, er zijn ook nobele, ook sympa
thieke kampioenen van de bijzondere
school: van de anderen echter, de fana
tieke ketterjagers, die slechts verguizen
en verdoemen, die de openbare school op
de meest stuitende wijze miskennen, kan
niet te veel kwaads worden gezegd.
En weinigen betwijfelen, dat, werd aan
ieder voledige vrijheid gelaten, de totale
bevolking der openbare school nog op
dit oogenblik /die der bijzondere school
met honderdduizenden zou overtreffen."
De schrijver het is duidelijk heeft
s'an den strijd om de vrije school niets be
grepen.
Hij heeft alles vergeten en niets geleerd.
En duidelijk komt hier tot uiting het
heimwee naar het verleden, toen de meer
derheid de vrijheid nam, de minderheden
re onderdrukken en een niet hegeerde
school te fmchfen aan de natie.
Neen, de oude Adam is nog niet dood.
'Als het liberalisme nog maar eens een
kans kreeg!
'Aan ons de taak er toe mee te werken,
«fit het recht van de bijzondere school
•Mij ft erkend en dat de vrijheid van ons
Christelijk onderwijs gewaarborgd blijft.
STADSNIEUWS.
Zendingscollecte.
De buitengewone collecte Zondag j.l. in
do Nederl. Herv. Kerk alhier gebonden
voor de zending, heeft opgebracht de som
van f2238.12. Bovendien werd door Zon
dagscholen enz. nog ingezameld f 248.31
zoodat in totaal ontvangen werd f 2486.43.
Men verzocht ons te willen melden, dat
zij die Zondag niet in de gelegenheid wa
ren hunne gaven voor dit doel te offeren,
hunne bijdragen kunnen zenden aan den
heer A. J. de Lange, Plantsoen 89, die
gaarne bereid is, ook de kleinste giften in
ontvangst te nemen.
Enkele dagen geleden ontving het
personeel der Hollandsche Constrüctie-
werkplaatsen bericht van de directie dat
een loonsverlaging van 5 pet. zou worden
ingevoerd.
Gelukkig is dit plan niet tót uitvoering
gekomen.
Na eenige conferenties van de bestuur
ders van de Christelijke en andere honden
met de directie werd de verblijdende medc-
deeling ontvangen dat de loonsverlaging
niet zal plaats vinden.
Jeugddiensten in de Ned. Herv. Kerk.
Zondagavond heeft in de Waalsche kérk
de eerste jeugddienst plaats gehad, uit
gaande van een door den kerkeraad der
Ned. Herv. Gem. uit haar midden benoem
de commissie.
Dezo eerste dienst was goed bezocht en
werd geleid door Ds. J. G. W. Goedhard,
die tot tekst had Jes. 6:18 en het slot
van Matth. 7.
De predikant, was niet in toga en hij
sprak zijn hoorders aan met „jongens en
meisjes".
Tot slot werd door dc aanwezigen gezon
gen de zegenbede uit 2 Cor. 13:13.
Hot ligt in de bedoeling, deze jeugd
diensten voorloopig te houden om de 14
dagen Zondagsavonds van 78 um in de
AVaalsehe kerk.
Zij moeten een schakel vormen tusschen
Zondagsschool en Kinderkerk eenerzijds
en de Gemeente-godsdienstoefeningen an
derzijds.
De toegang is vrij voor jongens en meis
jes van 13 tot 20 jaar, tenzij men voor het
20ste jaar belijdenis des geloofs heeft af-
gelegd.
Steffi Koschate Bernard Tabbernal.
Na haar schitterend succes zal.de vio
liste Steffi Koschate nog een tweeden
Viool-avond geven met medewerking van
den Nederl. pianist Bernard Tabbernal op
Woensdag 3 December in Diligentia te Den
Haag.
Voor dit Concert is het volgende pro
gramma vastgesteld: Beethoven, Sonate
op. 47 No. 9 (Kreutzersonate), Vitali,
Giaccona, Mendelssohn, Concert E kl. t.,
Mozart, Gavotte, Beethovcn-Kreisler, Ron-
dino, Tartini-Kreisler, Variationen, Sara-*
sate, Habanera.
Verkiezing ambtsdragers.
Bij de Zondag j.l. gehouden verkiezing
van 3 ouderlingen en 2 diakenen bij de
Gcref Kerk alhier, zijn gekozen tot
ouderling de heeren H. Cap el, G. d e
Jong Ez. en A1. v. Muiden; tot dia-
leert de heeren S. B o o r s m a en P.. W o u-
t e 1* s.
Uit den voortuin van een woning aan
den Iloogen Rijndijk is gistermiddag een
rijwiel ontvreemd ten nadeele van den stu
dent v. d. P.
Gistermiddag geraakte de 19-jarige
Mej. A. F.-; wonende Morschweg, terwijl zij
bezig was met waschgoed in den Rijn uit
te spoelen, te water.
Mej. v. D., een buurvrouw, slaagde erin
haar weer op den wal te brengen.
Aangehouden is H. W., een bekende
van de politie, die zich thans voor de zoo-
veelste maal heeft schuldig gemaakt aan
diefstal van waschgoed.
Van een der elecirische lantaarns die
op do Princessekade slaan is gisteravond
de kap naar heneden komen vallen. Geluk
kig zonder ongelukken te veroorzaken.
®3NNENLilftS63
DE NEDERL. HANDEL MIJ.
Kwade geruchten?
Deeds gedurende eenigen tijd liepen er
in verschillende kringen hardnekkige en
ongunstige geruchten ever de Xoderland-
sche Handel-Maatschappij, die teil slotte
hun uitdrukking vonden in het zeer posi
tief gestelde bericht, dat „Het Volk" gis
teravond publiceerde, en dat wij hier la
ten volgen:
„Naar wij vernemen, slaat bet thans
vast, dat de lieer v. Aalst met Maart
als directeur van de Nederla-ndsche
'Handel-Maatschappij zal aftreden.
Dit besluit moet genomen zijn na in
grijpen van commissarissen, wien ge
bleken zou zijn, dat de verliezen, door
de bankinstellingen geleden, na de af-
schrijvinden in vorige jaren, niet min
der dan 58 millioen zouden bedragen.
De financieele positie der bank moet
mede ongunstig geworden zijn door
den bouw der kostbare nieuwe bank
gebouwen in Amsterdam en Den Haag
waaraan meer dan 16 millioen besteed
werd. Het aftreden van den heer van
'Aalst moet verhaast zijn door een
conflict met den heer Tetrode van de
Nederlandsche Bank, die geweigerd
beeft herdisconto te geven. Deeds
worden op de Amsterdamsche beurs
dagelijks voor belangrijke bedragen
aandeelen N. II. M. van de hand ge
daan.5'
Naar aanleiding van dit schokkende be
richt zond het Persbureau Vaz Dias een
telegram, dat het bovenstaande bericht
offic.ieel tegenspreekt en dat wij hier
laten volgen:
Va'z Dias kan na ingewonnen informatie
bij bevoegde kringen pertinent tegenspre
ken liet bericht uit „Het Volk" van he
denavond, dat van Aalst als directeur der
Nederlandsche Handel-Maatschappij zal
aftreden. Er is geen sprake van, dat zoo
als in dit bericht vermeld wordt, verliezen
tot een bedrag van f 58 millioen geleden
zouden zijn. Evenzeer is onjuist, dat ver
liezen mede veroorzaakt zijn door bouw
der kostbare nieuwe bankgebouwen te
Amsterdam en te 's-Gravenhage. Ten
slotte kan officieel tegengesproken wor-
den, dat er, zooals .,Het Volk" ook meld
de, conflict zou zijn tusschen de Ned. Han
del Maatschappij en de Nederlandsche
Bank, die geweigerd zou hebben lierdis-
conto te geven. Het gelicele bericht is on
juist Er is geen vuiltje aan do lucht
„De Christen-Patroon".
„Do Christen-Patroon", het officieel or
gaan der Ghr. werkgeversvereniging deelt
mede, dat het hestuur in overleg met do
uitgeefster, de N.V. „De Standaard"- te
Amsterdam, besloten heeft hel Had met in
gang van 1 Jan. 1925 op te heffen.
In plaats daarvan zullen aan de leden
geregeld „Mededeelingen" worden gezon
den. Deze „Mededeelingen" zullen een
vertrouwelijk karakter dragen en zullen
volgens het bestuur heter dan het meer
algemeen© blad den hand onder de leden
en den baud van do vereeniging verster
ken.
Ook verwacht het hestuur van deze wij
ziging een belangrijke kostenbesparing.
Uit den Vrijheidsbond.
ïn de vergadering van den Partijraad
van den Vrijheidshond, waar afgevaardig
den van alle kieskringen waren vertegen
woordigd, is Zaterdag besloten aan de
kieskringen het navolgend voorloopig ad
vies ie geven over de samenwerking der
kieskringcentrale
Behoudens later overleg blijft elke kies
kring vrij in het samenstellen der candi-
datenlijst en in de beslissing of en met
welken anderen kieskring of kieskringen
tot het indienen van een gemeenschappe
lijke lijst zal worden overgegaan. Ook
over het aantal candidaten heslist elke
kieskring zelf, al wordt op soberheid in
hel getal aangedrongen.
Het definitief besluit omtrent combina
ties zal ©erst genomen worden, indien na
het noemen van. candidaten door do afdee-
lingen mocht blijken, dat verschillende
kieskringen dezelfde candidaten wenschen.
Als wenschelijk werd vooropgesteld, dat
een kieskring, die vermoedelijk het niet al
leen tot den kiesd©cl3r kan brengen bij een
anderen kieskring aansluiting zoekt. Als
voorbeeld van zoodanige samenwerking is
door den Partijraad een aantal combina
ties uitgewerkt om als studiemateriaal te
dienen.
Bbjft in theorie dus de mogelijkheid van
18 lijsten, daarnaast bestaat de kans, dat
door vrijwillige samenwerking op grond
van gemeenschappelijke candidaatskeuze
tot een kleiner getal of zelfs zeer weinige
combinaties wordt gekomen.
Rusthuis te Utrecht.
Gistermiddag is het Rusthuis der Ned.*
Herv. Gemeente aan de Biltstraat officieel
geopend.
Geruimen tijd bestond reeds behoefte
aan een tehuis voor bejaarde personen uit
den boschaafden stand, behoorende tot do
Ned. Herv. Kerk en woonachtig te Utrecht,
wier middelen voorheen voldoende waren
voor een levenswijze overeenkomstig hun
stand, doch thans daartoe ontoereikend
zijn geworden, een rustig tehuis te ver
schaffen, waar zij volledige verzorging ont
vangen.
Door medewerking van predikanten en
diakenen werd het bestuur van „Oudaen"
in de gelegenheid gesteld over een fonds
te beschikken dat het in slaat stelde een
groot heerenhuis op de Bi'(straat bij de
Malieslraat aan te koopen en de st'chting
„Het Rusthuis" tot stand te brengen. Uit
de voorwaarden voor opneming blijkt dat
inwononden den leeftijd van 50 jaar moe
ten hebben bereikt, terwijl zij een entree
geld van f50 moeten storten, welk bedrag
bij vertrok niet wordt, teruggegeven. De
pensionprijs bedraagt f 700 tot f 1000 per
jaar, naar gelang van do kamer.
De voorzitter van het bestuur van het
Rusthuis, de heer N. Felix, hield een toe
spraak. waarin hij eene uiteenzetting gaf
van het doel van de stichting. Hij bracht
dank aan allen die tot de tot standkoming
hebben meegewerkt.
Vervolgens spraken de burgemeester,
Ds. Martens van Sevenhoven, baron Van
Lynden, de lieer J. C. Oskam namens dia»
kenen en do heer Catelain namens oudere
lingen.
Middenstandsbesturenbond.
Het hestuur van den Middenstandsbe-
slurenbönd heeft in een op Vrijdagmiddag
gehouden samenkomst besloten tot hefc
houden eener groote bijeenkomst in de
maand Januari 1925, waarin door alle te
Amsterdam bestaande middenstandsver-
cenigingen, op initiatief van Herocaf, zal
worden behandeld de wcnscholijkheid der
stichting van een tentoonstellingsgebouw.
Dit punt zal door den heer Van Hanja
worden ingeleid.
Voorts steunt de Bond de actie tegen de
zakelijke bedrijfsbelasting met een speciaal
adres tot den gemeenteraad.
Inzake de quaestie van het veilingwezen
zal opnieuw een uitvoerige Memorie aan
de Regeering worden gezonden.
Wat betreft eventueele bemoeiing der
Overheid met de broodbereidingsindustrie,
hierin werd vooralsnog optreden van den
Bond onnoodig geoordeeld.
De Kamervsrkiezingen.
Mr. W. H. M. Werker heeft bedankt
voor een "hem door eenige kieskringfedera
ties van den Vrijzinnig-Democratischen
Bond aangeboden kamercandidatuur.
Christelijk Democratische Federat'a
Te Utrecht heeft Zaterdag de tweede'ver
gadering der Christelijk Democratische Fe
deratie plaats gehad. Tevoren hadden de
personeele leden dier Federatie zich ge
vormd tot Christelijk Democratische Bond
en zich een bestuur gekozen, bestaande
uit de heeren A. K. Hardenberg„ te Ede,
A. P. Jungcurt Jr., in Den Haag, mr. A.
Roodvoets, te Emmen, mr. A. M. C. Sand-
berg en G. A. de Vries, beiden in Den
Haag. De Bond heeft het beginsel- en ur-
gentieprogram der Federatie tot grond
slag. Deze Bond en tie besturen van de
Christelijk Sociale Partij en van de Chris
telijke Volkspartij hebben zich, onder na
der© goedkeuring van de par tij vergaderin
gen, bereid verklaard tot deelnemiug aan
de Federatie, op liet. voorloopig vastgestel
de program, hetwelk binnenkort met toe
lichting zal worden hekend gemaakt. (De
Christen-Democratische Partij schijnt niet
moe to doen).
Het hestuur van de Federatie w©rd sa
mengesteld uit de heeren mr. A. M. G.
Sandborg, voorzitter; A. K. Hardenberg,
secretaris-penningmeester, te Ede; dr. J.
van Dorp, te Gendringen; F. van Puffelen,
te 's-Gravenhage; mr. A. Roodvoets, te
Emmen: A. J. Rotteveel, te 's-Gravenhage,
en M. de Visser, te Amsterdam.
In do vertrouwenscommissie werden
reeds benoemd de heeren P. van Goudoever,
hoofd eener bijzondere school, te Utrecht,
en kt. G. J. Kempers, burgemeester van
Harderwijk.
Liefhebbers genoeg.
Voor de vacante betrekking van gemeen
te-architect ie Npordwijk hebben zich
aangemeld 195 sollicitanten.
1 Januari a.s. komt de functie van secre
taris der Kamer van Koophandel en Fa
brieken voor Utrecht en omgeving vacant
door het ontslag van, den heer Mr. R. Vo
gelsang.
Tot 1 December was er gelegenheid om
voor deze betrekking te solliciteeren.
Ruim drie honderd sollicitatie-brieven zijn
ingekomen, onder welke van hoofdofficie
ren. hooggeplaatste ambtenaren der rech
terlijke macht, advocaten, enz.
Dit jaar wordt de benoeming niet meer
venvacht.
Ned. Jongelingsverbond.
Zaterdag vergaderde te Utrecht in hui
lengewone vergadering het Ned. Jonge
lingsverbond, teneinde te besPssen over liet
aanvaarden van nieuw werk door het
Verhond onder de Nederlandsche jonge
mannen en het vinden van de middelen
daarvoor.
De opkomst der afgevaardigden was bui
tengewoon groot; de zaal van het gebouw
K. en W. was geheel gevuld toen om 2
uur d© Bondsvoorzitter, Ds. P. Veen van
Utrecht, de vergadering opende. De voor
zitter zette uiteen, dat het Verbond zich
het lot van den Nederlandschen jongeman
meer kan en moet aantrekken dan tot nu
toe en dat de gelegenheid daarvoor buiten
gewoon gunstig is. De penningmeester, de
heer L. G. James van Maassen, stelde de
vergadering het ontwerp van een finan
cieele regeling voor, waarbij de bestaande
tekorten zullen worden gedokt, de midde
len vóór een nieuwen algemeen-secretaris
worden gevonden, het pers- en kampwerk
wordt geholpen, en voor oen pensioenrege
ling der in dienst zijnde ambtenaren wordt
gezorgd.
Hot antwoord der vergadering 21
sprekers namen aan de debatten deel
was één warme betu'ging van instemming
en eert toezegging van onverdeelde mede
werking. Hierbij sloten zich aan brieven
van afdeelingen, die door den grooten af
stand verhinderd waren, afgevaardigden te
zenden.
Staande de vergadering kwamen giften
in van f300, f 100, f60, f 50, alsmede een
collecte van f 180 voor liet nieuwe werk.
Door dezë symplonen van sympathie be
moedigd, gaat het Bondsbesfuur nu uit» r
voering geven aan de nieuwe plannen.
n
Natuur- en Geneeskundigen. Hf
De Ghr. Ver. van Natuur- en Geneest
kundigen in Nederland, hield Donderdag?
27 November j.l. haar najaarsvergadering
in hotel „Terwinsen" te Utrecht. Deze ver»*
gadering werd door den voorzitter Dr. Jj?
FReilsma op de gebruikelijke- wijze ge»**
op end. Als nieuwe leden werden gekozen'
de heeren J. G. W. Groenewegen, arts 1$;
Schiedam, Docts. Gl J. Sizoo te Leiden,*
Ing. C. van der Spek te Rotterdam, B*
Ghr. Hamers te Amsterdam, J. Koetsier/
arts en' W. Verdoorn, dierenarts te 's-Gra»]
venhage en Dr. L. van der Horst. Arts té J
Amsterdam. De heer Dr. P. R. Michael,'
hield hierna een voordracht over „Verjon»!
ging". In de middagvergadering werd door.]
de heeren Dr. G. Bakker en R. Kra'meiU
behandeld het onderwerp: „Geneeskundig.'
onderzoek vóór het Huwelijk". Als p'aaW?
der volgende vergadering, die zal worden
gehouden in Mei 1925, wordt vastgesteld.:'
Rotterdam. Hierna werd deze goed be»i
zochte vergadering door den voorzitter ge»
sloten.
BUITEML&Nij
DE TOESTAND IN EGYPTE.
Aftreden van ministers.
De ministers van Onderwijs en van
Openbare Werken zijn zonder opgave van
redenen afgetreden.
Men verwacht, dat de minister van Ver»
keer eveneens zij ontslag zal nemen.
De medische studenten hebben den raad
van Zaghloel Pasja opgevolgd en hun stu»
dien hervat. De college's werden in het al»
gemeen norma al, bezocht.
Hel oordeel van Lloyd George.
In de „Daily Chronicle" geeft Lloyd
George zijn opinie te kennen over dé
Brtisch-Egyptische crisis en zegt met be*
trekking tot het beroep van het Egyptisch®
parlement op den Volkenbond o.a. het vol»
gende:
Het beroep van het Egyptische parle»
ment op den Bond der Naties schijnt mij
den weg aan te wijzen om uit onze moei
lijkheden te geraken, op een wijze, welke
vereenigbaar is met onze eer, waardigheid
en belangen.
De onrust is ontstaan door de weigering
der Egytische Nationalisten om oen bin»
dende overeenkomst met Engeland to slui»
ten. Nu zij den Volkenbond hebben gec
vraagd om over de kwestie te beslissen,
moeten zij zijn uitspraak aanvaarden. Wij
hebben niets van een onderzoek te vreezen,
Verder schrijft Lloyd George: Geen en
kel verantwoordelijk lichaam in de weTeld
zal er bij Engeland op aandringen Egypte
te ontruimen, voordat de Egyptenaren ge»
toond hebben meer geschikheid voor zelf»
bestuur te bezitten, dan zij tot dusver aan
den dag hebben gelegd.
De kunst om zich zelf te besturen wordt
niet in één generatie verworven. De naties,
die thans zelfbestuur bezitten, hebben dit
gekregen na eeuwen van bittere ervarin»
g©n.
Indien de Bricscha strijdkrachten (hans
uit Egypte werden teruggetrokken, zou er
een chaos ontstaan en een militair despo»
tisme 7;ou er het gevolg van zijn. En dan
zou een nieuwe periode van vreemde bezet»
tihg weder onvermijdelijk blijken, want
Egypte vormt een te groote bedreig'ng voor
•de wereld, dan dat men het ongehinderd
zijn gang zou kunnen laten gaan.
DE A.S. FINANCIEELE CONFERENTIE
TE PARIJS.
Amerika wenscht deelneming.
Dc conferentie der geallieerde ministers
van Financiën, welke den 12den Deeembei
te Parijs zou aanvangen, wordt naar. offi»
cieel wordt aangekondigd, een'ge weken
uitgesteld en zal niet plaats vinden vóór
het begin van Januari.
De Amerikaansehe regeering beeft na»
melijk verzocht, te kunnen deelnemen aan
de verdeeling van de bedragen, welke het
actief vormen der Roer-bezetting, alsmede
van de eerste, door Duitschiand ter uit»
voering van het plan Dawes to betalen an
nuïteiten; Engeland wenscht over dezo
kwestie mot Amerika te onderhandelen,
V
Hel protcco! van Genève.
Het volkenbondsiecretariaat heeft mede»
öecling ontvangen, dat Guani, vertegen»
woordiger van Uruguay in den volken-
bondsraad. door zijn regeering gemachtigd
is, liet vredesprotocol van Genève te onder-»
teekenen.
Hierdoor .stijgt het aantal onderteekc»
nende staten tot vjftien, namelijk elf Éuro-*
pecsche staten en vier Zuid-Amerikaan»
sche. i
Sinds het einde der vijfde volkcnhonds»
vergadering is het aantal der onderterke-»
ningen met vijf toegenomen, hamelijk
België, Brazilië, Chili, Paraguay en Urm
guay.
COMMUNISTISCHE OPSTAND IN
ESTLAND.
G:stormorgen om half zoa deden gewa-
pende communisten een aanval op eenige
regeeriugs- en militaire gebouwen te Re»
