A. WAALS
II WAALS, HaailsM 132-1%
Dagblad voor Leiden en Omstreken.
ninss
Haarlemmerstraat 132-136
17T|2 Ct.
36 cl.
p 54 Cl.
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS
in Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal f 2.50
Per week f 0*19
Franco per post per kwartaal f 2.90
5de JAARGANG. - VRIJDAG 14 NOVEMBER 1924 No. 1363
Bureau: Hooigracht 35 Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936
ADVERTENTIE-PRIJS
Gewone advertentiën per regel 22* cent
Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiën bij vooruitbetaling
van ten hoogste 30 woorden, worded,
dagelijks geplaatst ad 50 cent.
pit nummer bestaat icït twee
bladen.
v Het politiek debat.
Met de algemeene beschouwingen over
'de Staatsbegrooting bet algemeen poli
tiek debat is gisteren een aanvang ge
maakt.
Gewoonlijk is dit debat, vooral in het
jaar voorafgaande aan de verkiezingen,
van groote beteekenis.
De groote lijnen voor den komenden
strijd worden dan getrokken. De groot
ste en zwaarste stukken worden in het
vuur gebracht en het is vaak een genot de
leiders elkaar op principicele wijze te zien
bekampen.
Ditmaal echter was de inzet teleurstel
lend.
'Inplakte van den heer Troelstra, die zo§
vaak door zijne schitterende redevoerin
gen de Kamer wist te boeien, trad de heer
Schaper op als woordvoerder van de S.
D. A. P.
Nu is de heer Schaper een uitstekend re
denaar, die de dingen scherp en raak.weet
te zeggen en die toch ook wel de kunst
verstaat de groote lijnen in het oog to
houden, maar gisteren was hij al heel
slecht op dreef.
Het was alles kleine politiek.
Kleiner dan men van een man. als den
heer Schaper mocht verwachten.
Zijne aanvallen op liet Kabinet hadden
het karakter van speldeprikken, zijn hen
gelen naar de gunst van de Katholieke de
mocraten, waarhij de teleurgestelde liefde
duidelijk doorstraalde was ietwat belache
lijk en de misleiding waaraan hij zich
schuldig maakte toonde duidelijk de zwak
heid van zijn standpunt.
Enkele dagen geleden had de heer Scha
per op een propaganda-meeting te Enk
huizen beweerd, dat Oorlog en Marine dit
jaar 150 miJlioen gulden zullen verslin
den.
Hier kon toen nog aan een vergissing
worden gedacht, hoewel zulk een vergis
sing bij een leider van een zich herhaalde
lijk .vergissende partij toch eigenlijk niet
toelaatbaar is.
Maar in een weloverwogen rede bij het
algemeen politiek debat, maakt men zulke
vergissingen niet. En toch had de heer
Schaper den treurigen durL tegenover
elkaar te stellen aan de eene zijde een 100
millioen voor vredesdoeleinden en ander
zijds een 150 millioen voor Oorlog en Ma
rine, terwijl in werkelijkheid voor deze
takken van dienst het loodswezen inbegre
pen, een bedrag van 105 millioen is uitge
trokken.
Op deze misleidende voorstelling op
merkzaam gemaakt, had de lieer Schaper
niets te antwoorden dan dat het heele mi
di tairisme een vergissing is.
Wij hebben natuurlijk geen reden ons
over dergelijke „vergissingen" die moeten
dienen om het gebrek aan argumenten te
bedekken te beklagen.
Duidelijk blijkt hier toch bote zwak men
slaat tegenover dit Kabinet, dat door zijn
maatregelen om de begrooting sluitend te
maken den dank van heel het land ver
dient.
De inzet van het debat was niet gelukkig
voorde oppositie.
STADSNIEUWS.
DE GEMEENTEBEGROOTING.
De behandeling in de sectiën.
I.
Als de lengte van de debatten bij de be
handeling van de Gemeentebegrooting in
overeenstemming is met den omvang van
het thans in druk verschenen- verslag van
het verhandelde in de sectics, dan zal de
openbare behandeling van de begrooting
heel wat t'jd in beslag nemen.
De mogelijkheid bestaat echter
ook, dat dank zij de breede schriftelijke
voorbereiding de debatten belangrijk be
kort worden en tal van punten bij de open
bare behandeling buiten beschouwing blij
ven.
Hoe dit zij, het algemeen verslag is een
omvangrijk stuk, waaruit blijkt dat in de
afdeelingen tal van meer of minder be
langrijke onderwerpen ter sprake werden
gebracht.
In verband met onze weinige plaatsruim
te en ook omdat over enkele weken veel
van wat bier opgemerkt is in elk geval
wordt herhaald, bepalen we ons tot een
kort overziéht.
Aan den financieelen toe
stand der Gemeente werden vrij breede
beschouwingen gewijd.
Verscheidene leden spraken er hunne
voldoening over uit dat het B. en W. ge
lukt is tot verlaging der belastang te gera
ken. Tegelijkertijd werd opgemerkt dat dit
niet het eindpunt mag zijn, maar dat ver
dere versobering noodig is.
Sommigen echter noemden de bezuini-
ging eenzijdig en negatief, waarbij de
zwaarste lasten worden gelegd op zwakke
Schouders en de bezittende klasse er in
hare bevoorrechte positie niet door wordt
aangetast. Aangedrongen werd op ver
schaffing van productief werk, en verhoo-
Sing van den aftrek voor noodzakelijk "le-
-vensonderhoud.
ips
59U1IS
8 Wij vragen Uw aandacht voor onderstaande
Gekleurde ribfluweelen nj nl
70 cM. breed Ijfl PT
I71;, ct.
11 Onze bekende Muis- 4 Q| nl
IJ houdkatoen |fl JJj_
55 ct.
Gekleurde ribf luweelen
70 cM. breed
14 versch. kleuren p.
Allermodernste geruite
stoffen, dubbel breed,
per i
Aardige gestreepte fla
nellen
Mooie witte flanel
Graslinnen voorlakens
150 cM. breed
Geel Katoen voor La- OOI/ «4
kens 00/O Cl.
Gebreide kinderhand
handschoenen
Gebreide dameshand-
schoenen, met kap
Gebreide Heeren-hand-
schoenen
Aardige kindersjaals
met muts
Wollen Damessjaals
Rodelpakjes, trui,
broekje en muts, per
garnituur
Gebreide Kruippakjes,
in diverse kleuren
Gebreide Kinderjurken
ZIE ONZE ETALAGE
B. e n W. verklaren zich voor de hen ge
brachte hulde ten opzichte van het finan
cieel beleid zeer erkentelijk. Ook zij zijn
van meening dat de versobering moet wor
den voortgezet en dat het bestuur der ge
meente met zoo weinig mogelijk en behoor
lijk bezoldigd personeel moet geschieden.
Ontkend wordt, dat de voorgestelde bezui-
giningen een eenzijdig en negatief karakter
zouden dragen. Het pensioen verhaal is een
zaak waaromtrent de Raad heeft beslist, de
uitkeeringen aan werkloozen berusten op
voorschriften door de Regeering verstrekt,
terwijl aan de? armlastigen door het B. A.
uitkeeringen worden verstrekt voor zoover
dit noodig is.
Tegen maatregelen die verhooging van
de belasting voor de meergegoeden tenge
volge zouden hebben, maken B. en W. in
het algemeen belang bezwaar, ter-
wjl ze er op wijzen dat van belasting
verlaging evenzeer de minder gegoeden
profiteeren. Verhooging van den aftrek
voor noodzakelijk levensonderhoud (f700
voor ongehuwden en f 800 voor gehuwden)
is van B. en W. niet te verwachten.
Een der leden drong aan óp beschik
baarstelling van industrieterrein
en informeerde naar de kosten van een
haven aan den buitenkant van de stad.
Voorts werd geïnformeerd naar de finan-
cieele gevolgen van het ontwerp lot wijzi
ging der Gemeentewet en aangedrongen op
de instelling van een gemeentelijken op
haal- en stortingsd:enst.
Geantwoord wordt, dat de voorgestelde
regeling van de foren senbolasting
voor de gemeente zeer nadeelig is. De in
stelling van een ophaal- en stor-
t i'n g s d i e n s t is in studie, waarbij
wordt opgemerkt dat de verschillende vak
bonden bier misschien voor hunne leden
nuttig werk zouden kunnen verrichten.
De keuze van industrieterreinen, die in
voldoende mate aanwezig zijn, moet naar
het oordeel van B. en W. aan gegadigden
worden overgelaten.
Een gemeentelijken autobus-
dienst waarop mede was aangedrongen
achten B. en W. n:et gewenscht en in het
belang van de veiligheid van het publiek
overbodig, terwijl bemoeiing met do levens
middelenvoorziening, waarop eveneens de
aandacht was gevestigd, hun niet gerecht
vaardigd schijnt.
Opnieuw werd op modezeggen-
schap van het personeel bij de diensten
en bedrijven aangedrongen, en gevraagd
het overleg meer tót zijn recht te doen ko
men. Waar de Raad omtrent het eerste
punt -enkele maanden geleden een beslis
sing nam en het G O. gereorganiseerd
werd achten B. en W. het niet noodig
lrerop thans terug te komen Opgemerkt
wordt, dat het niet tot overeenstemming
komen veelal is te wijten aan de vertegen
woordigers der organisaties die zich zelfs
verzeten tegen voorstellen, waarmede in
andere gemeenten genoegen wordt geno
men.
Aan de volkshuisvesting werden
breede besprekingen gewijd. Aangedron
gen werd op opruiming van krotten, op be
vordering van het particulier initiatief bij
den woningbouw door den aanleg van ge
meentewege van straten en op verlaging
van do liooge huren van sommige „Ver-:
eenigings.woningen'door afschrijving of
verleng-'ng van de annuïteit. Ook werd ge
vraagd meer te waken tegen onsiering van
de stad.
B. en W. vestigen er voorts de aandacht
op dat allereerst noodig is, dat in den wo
ningnood wordt voorzien.
Een slechte woning is nog altijd beter
dan geen woning. Vergeten moet niet wor
den dat meerdere gemeentewoningen,
door de huurders in een krot-toestand zijn
gebracht, terwijl sinds Februari 1922 toch
ook 42 woningen werden ontruimd. Niet
alle onbewoonbaar verklaarde woningen
mogen voorts als krotwoningen worden be
titeld. Voor vermindering van de
huren op de aangegeven wijze is de
medewerking der Regeering noodzakelijk.
Omtrent de kosten van bestrating en
r i o 1 e e r i n g wordt verwezen naar het
behandelde in de raadsvergadering van 29
Nov. jj.
Ten opzichte van het onderwijs werd
er op gewezen, dat naar 6ommiger mee-
ning het openhaar onderwijs eenigszins
in de knel komt. Gevraagd werd bij de
vaststelling van het leerplan meer reke
ning te houden met de wenschen van het
personeel, terwijl de. wensohelijkheid werd
uitgesproken het hoofd van de leerschool
met het onderwijs in een vaste klasse te
belasten.
B. en W. achten het onbegrijpelijk, dat
de gedachte kan opkomen, dat het in hun
ne bedoeling zou liggen het openbaar on
derwijs te 'schaden. Aan het personeel
wordt alle gelegenheid gegeven over het
leerplan hun oordeel1 uit tespreken, terwijl
het niet in het belang van het onderwijs
wordt geacht het lioofd der Leerschool niet
meer ainbu'ant te doen zijn. Zoolang de
resultaten van het z.g. Daltonstelsel hier
te lande niet vast staan, achten B. en W.
het nemen van een proef zooals ge
vraagd was n;et gewenscht.
Voorts wordt nog -in verband met ge
maakte opmerkingen betoocd, dat bij de
benoeming van ambtenaren
steeds de onpartijdigheid wordt betvacht,
dat het verbod aan ambtenaren om zónder
toestemming van B. en W. handel ef ne
ring te drijven wordt gehandhaafd, dat
van een schriftelijk vragen-
recht geen heil wordt verwacht en dat
van het houden van meer afdeelingsverga
deringen voor dobekorting der beraadsla
gingen geen heil wordt verwacht.
In een volgend nummer deelen wij een
en ander mede omtrent de opmerkingen
bij de artikelen.
Chr. Middenstandsvereeniging.
Bovengenoemde vereeniging hield gis
teravond in één der bovenzalen van
„Amicilia" haar eerste vergadering in de
zen winter.
De Voorzitter, de heer J. v. d. Steen,
oper.dc deze samenkomst, ging voor in ge
bed en sprak een kort openingswoord ter
inleiding van het onderwerp van dezen
avond: het v o o r-o n t w e r p
Ziekte- en Ongevallen-
w e t, waarvan het pro zou verdedigd
worden door den heer Attcma en het con
tra door den heer Mr. Knibbe.
De heer Attema, het woord verkrij
gende, gaf allereerst een historisch over
zicht van de ontwerpen Ziekteverzekering:
hoe minister Talma zijn Ziektewet in
3913 in de beide Kamers der Starten-Oe
neraal zag aangenomen, dat de wereld
oorlog de uitvoering daarvan verhinderde
en eerst in 1920 een poging werd gedaan
om daartoe te geraken. Echter kon de
Ziektewct-Talma door de sindsdien opge
treden veranderingen in bet maatschappe
lijk leven niet ongewijzigd worden uitge
voerd en min. Aalberse wendde zich tofc
den Hoogen Baad van Arbeid om advies.
Deze oordeelde, dat het systeem der wet
niet deugde, ?ij w^s te .ambtelijk.
Intusschen was er een ander plan geko
men, het plan-Postbuma—Kupers. dat be
sproken in de Commissie XI van den
Hoogen Baad van Arbeid (de Verzeke
ringscommissie), niet gunstig werd beoor
deeld; liet schiep een monopolie, zoo luid-
dén dc bezwaren.
Meer en meer kwam er in den Hoogen
Baad v. Arbeid een strooming tot een al
geheel© wijziging van den opbouw der
Sociale Verzekering (artikelen van den
heer Groene veld in Ec. Stat. Ber.) Min,
Aalberse verklaarde dan ook, dat bij de
wet-Talma niet uitvoeren zou él ApriJ
1924), maar een geheel nieuw syslv_i (Ju
toepassen, en dienovereenkomstig zond
Minister een nieuw ontwerp aan den ju-oo-
gen Baad van Arbeid (Juli 1924) en werd
dit in zijn vergadering van September j.l.
besproken en zou dit ontwerp van web nog
vóór Juli 1925 in de Kamers der Staten-
Generaal in behandeling worden genomen.
Na deze historische uiteenzetting, wees
spr. op de verschillen in de wetten Talma
en Aalberse. De wet-Aalberse breekt met
bet ambtelijk systeem, dat Talma in zijn
wet moest opnemen, gezien de weinige or
ganisatie op het gebied der Ziekteverze
kering in die dagen. Ook is sindsdien de
gedachte, dat voor allen, die tot het be
drijf behooren, verzekering tegen ziekte
en ongevallen noodzakelijk is, meer alge
meen geworden, zoodat in deze nieuwe
wet aan bet particulier initiatief veel over
gelaten wordt en als aanvulling de Baden
van Arbeid dienst doen.
Het ontwerp van wet wil plaatselijke
bedrijfsverenigingen oprichten, vereenigd
in ééne groote nationale bedrijfsvereeni-
ging. De uitkeering bij ziekte zal bedragen
70 van het dagloon met een maximum
uitkecringsditur van 26 weken. De verzor
ging der zieken is gescheiden van de ver
zekering, wel is toetreding tot een zieken
fonds verplicht, daar de arbeider van deze
de uitkeering ontvangt.
De premie wordt geheel door de pa
troons betaald; de bestaande ziektekassen
passen niet in bet systeem der wet, moe
ten dus of omgewerkt worden of verdwij
nen.
Bovendien zullen in deze ziekteverzeke
ring opgenomen worden alle ongevallen,
die als gewone ziektegevallen kunnen
behandeld worden De statistiek der onge
vallen leert n.L dat 75 van deze geen
invaliditeit ten gevolge hebben en zoo
doende de Bijksverzekeringsbank van veel
arbeid ontheven wordt.
De kosten dezer wet worden, geraamd op
1—3 per f 1000 loon en spr. meende, dat
deze kosten met het oog op ervaringen in
den Bond van Schilderspatroons opge
daan, niet te laag geschat waren.
M r Knibbe had. tegen het ontwerp
Ziekte- en Ongevallenwet tweeërlei be
zwaren: lö. van financieel technischen
aard en 2e van prineipieelen aard.
Spr. meende, dat het nieuwe wetsont
werp nog belangrijk duurder zou zijn dan
de wet-Talma en ook vond spr. het eigen
aardig. dat in de memorie van toelichting
geen cijfers werden genoemd. De regeling
voor losse arbeiders is foutief, aangezien
deze b.v. reeds na één week werkloosheid
van uitkeering uitgesloten zijn Ook vreest
spr. een uitgebreide administratie, want
•aan den arbeider wordt niet gevraagd;:
,,bij welken patroon werd ge ziek?" maar
„bij welke(n) patroon(s) zijt gij in dienst
geweest". De bestaande ziektekassen, sa
men tellende pl.m. 600.000 leden zullen
verdwijnen, do locale organisaties in den
geest deT wet kunnen voor en door Chris
tenen, gezien hun klein aantal in meerdere
plaatsen niet opgericht worden.
Het principieele bezwaar tegen het
wetsontwerp zocht spr. in de ondermij
ning van het verantwoordelijkheidsbesef
aan de zijde der arbeiders en liet niet
meebetalen der premie door de werkne
mers achtte spr. een groote fout.
Tegenover het wetsontwerp-Aalberse
werd door Mr. Knibbo een ander systeem
ontwikkeld. Men gebruike de bestaande
ziektekassen tot uitvoering der Ziektewet;
stelle een controle in over deze kassen
door de vertegenwoordigers der patroons-
en arbeidersorganisaties. De premie wordt
niet door de patroons geheel, maar door
werkgevers en werknemers beiden voor de
helft betaald. Losse en werklooze arbei
ders zouden daarbij opgenomen worden,
terwijl men zoodoende rekening houdt met
het historisch geworden en het particulier
initiatief een ruggesteun geeft.
Aan de bespreking namen deel de hee-
r<>n Boekkooi, Zwan en Klinkenberg., welke
door do beide sprekers kostelijk beant
woord werden, waarna deze goed bezochte
vergadering met dankzegging gesloten
werd.
Leidsche IJsclub.
In de Woensdagavond onder leiding van
den heer P. Wernink gehouden jaarverga
dering van de Leidsche IJsclub bracht de
secretaris, de heer C. L. v. Buuren, jaar
verslag uit, waaruit bleek dat de club in
ledental was vooruit gegaan met 140 leder
zoodat dit thans niet minder dan 650 be
draagt.
De rekening van den penningmeester
den lieer Harmsen, wees een batig saldi
van f 329.59 aan.
Een flink bedrag kon dit jaar worden
ten koste gelegd aan de verbetering van
de baau.
Een uitvoerige bespreking werd gehou
den over al of niet inhuren van het thans
gedurende de wintermaanden in gebruik
zijnde terrein, waarvan de huur tegen 1
Maart 1925 door de eigenaresse was opge
zegd wegens verkoop aan de H. IJ. S. M.
Ook de H. IJ. S. M. wil het terrein wel
verhuren»^ dooli_yoor 6 jaar tegehjk. en
niet, zooal- 'ooi'heei gebruikel::!;, voo?
enkele maanden. -ri
Gezien de behoefte die h'o. i ctedo-
heerseht aan goede sportterreinen, werd
ten slotte besloten een oproep te riohten
tfit verschillende sportvereenigingen ten
einde te kunnen vaststellen of geregeld©
exëió? th fTë ^Sn het terrein mogelijk zal
zijn -waarna over het al of niet inhuren
een" bas,;ss'ing zal worden genomen.
De leeftijdsgrens voor de uitreiking van
kinderkaarten in het H. H. reglement werd
gebracht van 16 op 18 jaar.
Bij de hierna volgende bestuursverkie
zing werden de heeren A. Tieleman en G.
L. v. Buuren herbenoemd, terwijl in de va-«
oature, ontstaan door het vertrek van de£;
heer A. Zaalberg, werd benoemd de heer
B. v. Eeken, die door den voorzit!er wert
gecornpl i m en teer <3
'A\ R. Kiesverèeniping.
De vergadering van de A. R. Kicsver<
eeniging, waarin Mr. V. H. Rutgerf
als spróker zou optreden en die aanvanke<
lijk bepaald was op Maandag 17 dezer,
kan door verschillende omstandigheden
niet doorgaan.
Deze vergadering is thans bepaald op
Vrijdag 21 November 's avonds 8 uur in
de zaal van het Nutsgebouw.
Mr. Rutgers hoopt dan te spreken over
het Program van Actie, waarbij uiten1
aard alle belangrijke politieke vraagstuk*
ken aan de orde komen.
Wij wekken onze lezers op dezen avond
vrij te houden om gelegenheid te hebben
deze vergadering b?j te vronen.
Er zal gelegenheid zijn om met den spr©-»'
ker van gedachten te wisselen.
Ook de vrouwen mogen Vrijdagavond
niet ontbreken
W.'ü. V. B.
Voor de afdeeling Leiden van de Ned
Chr. Vrouwen Bond, hoopt Ds. Bossevai\
Ned. Herv. Pred. alhier, a.s. Donderdag
20 Nov. een lezing te houden.
De samenkomst heeft plaats in do Nut<
zaal en vangt te 8 uur aan.
Herman Poort.
De heer Herman Poort hoopt Dinsdag
avond a.s. in het Kle;n auditorium der
Universiteit op uitnood''ging van de Leid
sche afdeeling van 't Diefsch Verbond een
voordracht te houden over „Mystische en
religieus© renaissance in de modern©
Europeesolie Letterkunde.
De staking onder de schilders.
De schildersstaking hij dpn gemeentelij
ken woningbouw aan den Haagweg bloedt'
gaandeweg dood, daar er zich veel meer
nieuwe arbeidskrachten aanmelden om te-»
gen de geldende tarieven de plaatsen der
stakers in te nemen, dan er aangenomen;
kunnen worden. Alle plaatsen zijn reeda
weder vervuld, en ook in de overige vaifc<
ken die bij den woningbouw betrokken}
zijn, gaat alles rijn gewonen gang. zoodal
de aanbouw in het minst geen vertraging
ondervindt.
Gisteravond ïs bij bet naar huis gaan
van een werkwillige die in TuinsfadwijX,
woont, nog een relletje voorgevallen. f
Op de Heerenstraaf begonnen de moto,
lestoerende 13 stakers, die van oenige
meraden vergezeld waren, in vereenïgum
met het „belangstellend" publiek tegen
politie die den werkwillige begeleidde, zoo*
danig op te dringen, dat deze van haa®
wapens moest gebruik maken om het volk
te verspreiden. Er werd ook nog 'n keerf
in de lucht geschoten.
Het onneluk in „Habis Perkara".
In aansluiting op wat wij gisteren med«
deelden omtrent het onge^k dat Woensj
dagmiddag len huize van do fara. do V?
aan den Haagweg plaats vond. waar Mevi(
do V. bij onse^k door het afgaan var. een
buks werd getroffen, vernemen wij thans*
dat dit helaas een doodelijken afloop heeft
gekregen. j
In hot St. Elisabethsgesticht. waarin 7.i|
was opgenomen, is gisteravond Mevr. dö.
V.. nadat reeds gistermiddag een verlam*
m:ng was ingetreden, aan den bekomen!
schotwond in den hals overleden.
Omtrent den juisten toedracht van het
ongeval was reeds gistermorgen een au*
dero lezing in omloop, dien wij in afwach*
ting van het nader onderzoek dor politie
nog niet pub'iccerden. Volgens deze zou
P., toen hij zijn hosp;tn rntmoelle. uit een
grap hebben gezegd: za1 u nu eens dood
schieten? waarbij hij lachend op Mevr. do
V. zou hebben aangelegd^ "Wanneer dez©
lezing juist is, verhoogt zij nog het tra
gisch karakter van het ongeval, al moot
