Dagblad voor Leiden en Omstreken.
NIEUWE LEIDSGHE COURANT
ADVERTEia TiE-PBIÏb
Gewone advertontifin per regel 22«ent.
Ingezonden Mededeeün^ ïn, dubbd tarie£
/Bij contractr belangrijke reductie,
kleine ad verten ti ên/wr- bij vooruitbeta
ling van ten hoogste'f© woorden, worden
^ageliiks geplaatst ad $0 cant.
5de JAARGANG. - DINSDAG 4 NOVEMBER 1924 No. 1354
Bureau: Hooigracht 35 Leiden - Tel. Int. 1278 Postrekening 58936
ABOHNEMEHTSPRIJS
h LeUn ei bmtn Uidca
waar agmtn prestigd zijl
,Jer kwartaal.f 2.50
rer weekf 0.19
Franco per post per kwartaalf2.90
V Een nieuwe antithese.
«/-
Terwijl op de jaarvergadering van den
Vrijz. Bemocratiscken Bond de oude anti
these werd gehandhaafd en nadrukkelijk
op den voorgrond gesteld, komt de T e,ïe-
graaf die, ondanks zijne neutraliteit
toch ook aan politiek doet, met een nieuwe
antithese.
Het zal, zoo betoogt dit orgaan, bij de
a.s. verkiezingen ook gaan voor of tegen
belastingverlaging, salarisv erinindering
enz., maar sterker, dieper, weicLsc'her zal
de vraag ons bewegen: voor of tegen ont
wapening. Dat is de nieuwe antithese.
Do ontwapening!
Het is de leuze die ook op het Congres
van de Vrijz.' Dem. werd aangeheven en
die vóór hen reeds in het socialistische
kamp werd gehoord.
De vraag is echter, wat onder ontwape
ning wordt verstaan. Naast hen, die geen
man en geen cent voor leger en vloot wil
len toestaan, zijn er anderen die met deze
leuze bedoelen: het vervangen van het aan-
valsleger door een leger dat dienst kan en
ook moet doen als instrument van het
recht.
In dezen zin is van anti-revolutionaire
zijde steeds voor het behoud van, de weer
macht geijverd.
Handhaving van het recht, ook van 'het
recht van kleine staten stond daarbij op
den voorgrond.
En in d en zin heeft ons leger dan ook
uitnemende diensten verricht.
Waren we in 1914 niet in bet bezit
We est van een behoorlijke legermacht
hierover zijn 'alle partijen zonder uitzon
dering het eens dan zouden de rechten
van ons vo!k zijn geschonden, dan zou Ne
derland het terrein zijn.geworden van een
bloedigen strijd en zou na den oorlog, in
strijd met alle recht en gerechtigheid,
door de groote mogendheden over, maar
zonder ons land zijn gehandeld.
Wordt het protocol van Genève door alle
^landen van beteekenis aanvaard wat
nog volstrekt met zeker is dan zal dit
,'op de weermacht van Nederland waar
schijnlijk weinig invloed uitoefenen.
In plaats van een nationaal rechtser,gaan
wordt het dan meer een internationaal or-
llgaan, een deel van het internationale leger
'dat 'steeds beschikbaar moet zijn en waar
voor alle landen hun aandeel zullen hebben
te leveren, teneinde eventueel zelfrechten-
1de Staten tot de orde te kunnen roepen.
De kans dat daardoor op de legeruitga-
Ven belangrijk bezuinigd zal kunnen wor
den is al zeer gering.
Prof. van der Pott, de vroegere Leidsche
Wethouder en een vurig Vrijzinnig Demo
craat, heeft er in veiband met het ontwar
penihgsgebazel van Mr. Marchant en con
sorten zeer terecht op gewezen, dat die in
ternationale politiemacht een «modern toe
gerust leger zal moeten zijn, dat het hoofd
zal moeten kunnen bieden aan eiken miiis-
dadigen oorlogsaanval. Men kan, zoo voeg
de hij daaraan toe, nu eerst niet ons le
ger reduceeren tot een politiemacht met
eenvoudige bewapening, om deze dan weer
later te evolueeren tot een contingent van
bet internationale leger.
Mr. "Marchant heeft hier aanvankelijk
geweldig tegen gesputterd.
Hij wilde ontwapening 'zonder meer.
Maar hoe verwoed hij zi'ch ook' verweer
de, het is hem niet gelukt zich aan den lo-
gischen greep van Prof. van der Pott e.a.
Cte ontworstelen en hij is geëindigd met 'toe
te geven.
Te twaalfder ure het was midder
nacht toen Zaterdag dit besluit werd geno
men werd'toch aan het program toe
gevoegd: „Vervulling van Nederland's ver
plichtingen als lid van den Volkenbond."
Wel is fle leuze „nationale ontwapening"
blijven bestaan, maar in wezen is hiermee
toch die leuze den nek omgedraaid.
Het spreekt toch vanzelf dat zoolang het
internationale orgaan om het recht te
handhaven ontbreekt, het nationale or
gaan moet worden in stand gehouden.
Immers, volkomen terecht schreef kort
ge'eden Mr. Oud, een dor vurigste Vrijz.
;Dem. ontwapeningspropagandisten, dat
^uitgangspunt hij het bcoordeelen van het
.militaire vraagstuk moet zijn: de volle
dige erkenning der i d e e1e en
.matera e e 1 e waarde van onze
'Onafhankelijkheid, omdat van
V;h et v r ifj e zelf beschikking s-
vr echt van ons volk niets zou overblijven,
indien dit volk onder vreemde heerschap-
ftpij zou worden gebracht.
Ontwapening door ons land
alleen, zoo voegde hij daaraan
/toe, zou ons slachtoffer kun-
(neii maken van een politieke
w e r k e 1 i j k h e i d, waarin de a 1 g c-
m o e n e ontwapening nog niet is
v er w e z e nlij k t.
Dat zijn zeer nuchtere en juiste opmer-
ikingen.
Het gaat hier om dc handhaving van
het recht. 1
Misschien dat dit in de toekomst door
j een internationale regeling mogelijk is, te-
gelijk met een sterke beperking van de be-
i 3va peering.
In dat geval zal Nederland en zal met
Hom© do Anti-revolutionaire partij zich
'izeker niet onttrekken.
Maar zoolang de handhaving van het
reclil, ook van ons recht in dezen zin niet
gewaarborgd is, zoolang zal Nederland
voor zijn eigen belangen hebben te waken
en een weermacht als orgaan van
het recht, hebben te handhaven.
Wil men dit een nieuwe antithese noe
men, het is ons wel.
Mits dan maar niet vergeten wordt dat
tegenover de partijen die het geweld
prediken, de Anti-revolutionaire partij al
tijd gepleit heeft en nog pleit, voor hand
having van het recht.
STADSNIEUWS.
Hildebrand-avond.
Ten bate van den philantkropischen
oentralen wijkarbeid werd gisteravond in
de groote Stadszaal weer een Hildebrand-
avond gehouden. De vorige keeren., dat
de dames en heeren zich door een derge
lijke vertooning verdiensteljk hebben ge
maakt, schijnen die voorstellingen wel
zeer in den smaak gevallen te zijn; de
groote zaal was althans uitmuntend bezet.
Te acht ure, opende Ds. Punselie
het samenzijn met gebed, waarna hij een
korb openingsVoord uitsprak.
Spr. verklaarde dat het hem een groot
voorrecht was, hier een openingswoord
te mogen spreken, daar dit hem de gele
genheid verschafte hen te kunnen bedan
ken die zulk een edel genot verschaffen
zouden. Spr. meende te mogen onderstel
len dat niet alleen de begeerte naar amu
sement, maar ook de drang den Wijkar
beid te steunen deze groote menigte hier
heen had gevoerd en hoewel er iets pijn
lijks ligt in de combinatie Wijkarbeid-ge-
not dienen we toch dankbaar te zijn voor
dezen avond, die ons in de gelegenheid
stelt, veel ellende te verlichten.
Mede uit naam der samenwerkende da
mes en heeren wilde spr. Mevr. Gathier
roemen als stuwende drijfkracht van de
geheele onderneming die aanspraak maken
mag op aller dankbaarheid (applaus.)
Nadat spr. nog eenige wijzigingen in 't
programma ter kennis had gebracht,
wenschte hij 't publiek een recht gezegen-
den avond toe.
Voor men overging tot afwerking van
't muzikale deel van het programma, wer
den door een der heeren eenige liedjes
gedeclameerd. Hoewel we ons volgens de
goede oude pers-usance bij dergelijke
voorstellingen willen onthouden van cri-
tiek, kunnen we toch niet nalaten er even
op te wijze^ dat de keuze der „liedjes" niet
bijzonder gelukkig was, met uitzondering
van het Bretwerke dat ons zeer voldeed.
De verkorte sonate E-moll van Brahms
en een sonate van Tartini werden vertolkt
op een wijze die niet te wenschen over
liet.
Daarmee was men gekomen tot de hoofd
schotel van den avond ,,de familie Kegge.''
Een woord van lof is hier op zijn pla?/s
voor den bewerker van hefc stuk.
Dramatiseering van dit deel der Came
ra dat door de vele verschillende plaat
sen van handeling door de soms geringe
mate van activiteit in de afzonderlijke
tooneeltjes. zich daartoe niet bijzonder
goed leent, is een werk waar durf voor
noodig is.
In hoeverre de bewerker er in
is de spheer der Camera te bewaren?
We geven grif toe, dat de afzonderlijke
karakters van 't verhaal goed behoorden
te zijn, maar we misten met leedwezen
een tooneeltje als de „verguldpartij."
Want vooral door zijn humoristisch-
realistische beschrijving der zeden en ge
woonte van den toenmaligen burgerstand
heeft Ilildebrand zijn schetsen de charme
yerleend, die zijn lach bij ons Hollander
nog zoo populair maakt.
Maar nogmaals, een bewerking van dit
deel der Camera moest wel eenerzijds wat
onvolledig zijn .anderzijds wat aangevuld
worden en critiek is bij de beoordeeling
van een dergelijke zware taak heel ge
makkelijk.
Er w erd goed gespeeld over 't algemeen.
De oude grootmama was voortreffelijk ge-
leekend. die rol werd voortreffelijk ver
vuld. Hildebrand, Kegge en bakker de
Groot waren bijzonder goed. De regie
had trouwens ook blijkbaar in bekwame
handen berust.
Het hartelijk applaus na elk bedrijf gaf
een goeden 'indruk van de enthousiaste
waardeering van 'fc publiek.
Tusschen 't tweede en derde bedrijf gaf
Dr. Riernens nog een phantasie op de pia
no ten beste over den beginregel van ge
zang 194: „Van U zijn allo dingen". Ook
deze oogstte een hartelijk applaus.
We deelen gaarne als onzen eindindruk
mee, dat de wei-georganiseerde ven goed
geslaagde avond ons niet heeft teleurge
steld.
Ds. Punselie, die nog een slotwoord had
willen spreken en daarin o.m. hulde bron-N
gen aan den samensteller van ,.Dc familie
Kegge" den heer Jan Brants, werd daarin
verhinderd doordat, het publiek zoodra het
scherm viel, zich de zaal uilspoedde, dan
kende dat de samenkomst afgeloopen was
Het Kapitalisme.
Gisteravond werd in het gebouw van Pa
trimonium de eerste cursusvergadering
van den Chr. Besturenbond gehouden,-
waar de heer W. S tr ij bi s Pz., voorzit
ter van den. Ned. Bond van Chr. Fabnieks-
Transportarbeiders te 's-Gravenkage,
het onderwerp „Het Kapitalisme" he
sprak. V:v
De voorzitter, de. heer A. J. S cho ne
ve 1 d, opende de vergadering met gebed,
heette de aanwezigen welkom en gaf daar
na 'het woord aan den heer Strijbis.
Het kapitalisme aldus Spr. is een
verschijnsel dat niet slechts druk hespro-
ken is in de kringen der arheiderts, doch
niet minder in die der geleerden. Er ziijn
dikke studiewerken over geschreven, en de
geleerden rijn het over de hegripsbepa^
ling, den ontwikkelingsgang en de waar
deering van het kapitalisme geenszins
eens.
Wat is het kapitalisme? Spr. verstaat
daaronder een staat van zaken, waarin
de voortbrenging geschiedt onder lei
ding en onder heerschappij van de bezit
ters van kapitaal, die de productie, de ver
deeling en het gansche "economisch proces
beheerschen.
Vele menschen meenen, dat het kapita
lisme een verschijnsel is van den laatslen
tijd, dat het is ontstaan in het begin der
19de eeuw.
Doch dit is niet juist; het ha,d reeds in
de oudheid en de middeleeuwen een groo-
ten omvang bereikt, hetgeen Spr. met ver
schillende voorbeelden aantoont.
Toch draagt het kapitalisme in onzen
tijd een eigen karakter, door de ontwikke
ling der techniek, de industrialisatie der
bedrijven en de ontwikkeling van 'het
grootbedrijf met alls gevolg een steeds toe
nemende arbeidsverdeeling.
De meeste arbeiders zien daardoor bet
maaksel van hunner eigen handen werk
niet meer, alzoo een tegenstelling met het
landbouwbedrijf.
De verhouding tusschen patroon en ar
beider is door de 'opkomst ran de groot
industrie en de naamlooze vennootschap
pen' belangrijk gewijzigd.
Men onderscheidt dan ook verschillen
de perioden in het kapitalisme.
Is het kapitalisme, zooals we dat signa
leerden, in overeenstemming of in strijd
met het geopenbaarde Woord Gods?
Zou Godis Woord het veroordeelen, dan
moeten we den strijd aanbinden tegen het
particulier bezit en streven naar een maat
schappij, waarin het voor tbr engi ngspro-
ces is in handen der gemeenschap.
Do christen-communisten zeggen dat
volgens Gods Woord het privaat-bezit ver
oordeeld is, en staven dit b.v. met de ge
schiedenis van den rijken jongeling, die
alles wat hi|j had moest verknopen en den
aranen geven; zij wijzen op het z.g. com
munisme der eerste Christenen, die alle
dingen gemeen hadden.
Zijn deze voorbeelden wel juiot? De fout
van den rijken j< ngeling wa's, dat hij ziljn
'hart op zijn geld had gezet, daarom eisch
ic de Heere Jezus, dat hij alles zou ver
koopen en den armen geven en Hem vol
gen.
Zoo bidt Agur niet om. armoede, want
hij wist, dat armoede geen geestelijken
bloei kan brengen, en het slechts een uit
zondering is als' armoede den menscb. tot
God brengt; hij bidt ook niet om rijkdom,
opclat hij daardoor zijn God niet zou ver
geten, doch om het brood zijns bescheiden
deels.
Ook het voorbeeld van de eerste Chris
tengemeente deugt niet, het betrof hier een
daad, die men (in tegenstelling met den
dwangder communisten) vrijwillig ver
richtte, denk aan Ananias en Saffira, uit
liefde tot de broederen.
Bovendien weten wij dat de Jeruzalem-
sche gemeente later tot armoede is verval
len en Paulus een collecte voor baar moest
houden.
Evenmin kan men teksten als: „Gij kunt
niet God dienen en den Mammon" en „Ver
zamelt U geen schatten op de aarde" toe
passen op het kapitalisme, want zoowel
een arbeider als een kapitalist kan Mam
mon-dien aar zijn.
Gods Woord e:scht alzoo niet het ge
meenschappelijk bezit, doch evenmin het
privaat-bezit. Wat dit laatste betreft be
roept men zich op het woord: Of mag ik
met het mijne niet doen, wat ik wil?*
Doch we moeten deze geschiedenis goed
lezen, en dan lezen we "daar van overeen
komen der arbeidsvoorwaarden tusschen
patroon en arbeider, en- van zoeken van
het recht; maar naast het recht dat aan
de arbeiders toekomt, komt hier ook nog
•de barmhartigheid naar voren. De
l oer des huizes geeft ook hun, die maar
één uur gewerkt hebben, toch een penning,
omdat hij begrijpt dat ook die werklooze,
dien hij het laatst aangenomen heeft, een
gezin heeft, in het onderhoud waarvan hij
moet voorzien, vandaar dat lrj hem geeft
1 penning, dat is bij Israël wat noodig
was voor het onderhoud van een gezin.
Ook het gebod: „Gij zult' niet stelen" be
wijst niehs ten gunste van de onafwijsbare
roodzakeüjk'ieid van he* privaat-bezit,
reeds hieron, oudat stelen van de gemeen
schap ook mogelijk is.
Zelfs het argument, dat im de" Heilige-
Schrift privaat-bezit altijd wordt onder
steld, zegt n;els van wat in de toekomst
staat te gebeuren. Ten' opzichte van de be
zitsvormen geeft de Bijbel geen voor
schriften.
Moeten we het kapitalisme beschouwen
als in geen enkel opzicht te verdedigen?
Welke aanklachten heeft men daartegen?
Men gewaagt van de groote macht der
kapitalisten, die in het eene deel der we
reld de vuren stoken met graan, terwijl in
een ander deel der wereld de menschen
honger lijden, men spreekt van de moor-r
dende concurrentie met de daarin gelegen
verleiding tot oneerlijke practijken en van.
de arbeidsverspilling onder het kapitalis
tische stelsel. Het kapitalisme is ook oor
zaak van oorlogen, zegt men. De ver door
gevoelde arbeicLsverdeeling, die de ar
beidsvreugde wegneemt, de bestaansonze-
kerheid en werkloosheid, bet arbeidsloos
inkomen, het i.s alles het gevolg van het
kapitalisme. Het kapitalisme werkt alleen
om winst en leidt tot ontgeestelijking
van den arbeid. Het brengt de arbeiders in
een toestand van slavernij en het is, zooals
Prof. Harms gezegd heeft: „Millioenen
arbeiders voelen zich alleen buiten de be
roepsbezigheid mensch".
In een volgende cursusvergadering (24
November) zal Spr. deze 'grieven nader
onder de oogen zien, en de vraag bespre
ken, of we moeten ijveren voor bet com
munisme, of voor het kapitalisme, of dat
er wellicht nog een middenweg is, dien
wij als Christelijke arbeiders op moeten
en waarop wij de uitwassen van het kapi
talisme kunnen bestrijden.
Aan de discussie over het referaat van
den heer Strijbis namen de heeren Boek
kooi, Buak en Loom an deel, daarna
sloot de voorzitter de vergadering, waarna
de heer Strijbis voorging in dankgebed.
Dr. J. H. Gunning JHz.
Naar aanleiding van ons artikeltje van
Zaterdag ontvingen we van Dr. Gunning
het volgend briefje met verzoek dit in ons
blad op te nemen:
Waarde Redacteur de.r N. L. G.
Dank voor uw vriendelijk en hartelijk
woord. Ik las het in den stillen morgen
van dezen voor mij zoo ontróerenden dag.
Van middag preek ik mijn afsche'd en
wordt de band met de Ned. Herv. Kerk
verbroken. Voortaan behoor ik meer dan
ooit tot de „una sancta", de ééne heilige
algemeene Kerk des Heeren.
Heb dank ook voor de goedheid mij deze
jaren uw blad in ruil met mijn „Pniël" te
willen zenden. Ga voort in de oude sleu
telstad de eeuwige beginselen van Gods
Woord op uwe wijze te bepleiten, gelijk ik
het, zooalang ik n-og leef, hoop te doen op
de m ij n e.
Geloofd zij Jezus Christus in eeuwig
heid!
Uw broeder,
J. H. GUNNING J.Hz.
Centrale „Leiden" van A.-R. Prop.-club.
Heb bestuur van bovengenoemde Cen
trale vergaderde gsit era vond met de afge
vaardigden der clubs. Vertegenwoordigd
waren Hazerswoude, Katwijk Zee, Leiden,
Oegstgeest en Sassenheim. De vraag werd
besproken wat in den komenden winter
in het belang der clubs kon worden ver
richt terwijl tevens kennis genomen werd
van wat reeds was gedaan en van wat
men voornemens was te doen.
Door den Voorz., den lieer A. Warnaar,
Jr., van Sassenheim, werden verschillende
mededeelingen gedaan betreffende de
thans definitief geworden organisatie der
clubs in het verband, dat onder recht-
streeksche leiding van het Centraal Comité
de propaganda in 't algemeen ter hand be
doelt te nemen.
Algemeen was men van oordeel dat heb
streven der clubs en de plaats die zij in
onze politieke organisatie bedoelen in te
nemen krachtiger dan tot nog toe in onze
Kiesvereenigingen moet worden gepropa
geerd.
Uit het ter vergadering medegedeelde
bleek dat de clubs, of althans de besturen,
in bovengenoemde plaatsen reeds actief
waren en voornemens de propaganda zoo
wel naar binnen als *naar buiten krachtig
aan te vatten.
Besloten werd met de besturen der Kies
vereenigingen in Hillegom, Katwijk-Binnen
en Voorschoten contact to zoeken en po
gingen aan te wenden dat men ook daar
tot oprichting van prop.-clubs overgaat.
Voorzoover er clubs binnen deze Cen
trale zijn die voor bepaalde onderwerpen
geen inleider in eigen kring zouden kunnen
vinden zal door het Centraalbestuur ge
zorgd worden dat op verzoek van deze
clubs inleiders uit andere plaatsen zich
daarvoor beschikbaar stellen, waartoe de
winterprograms van alle clubs zoowel als
de namen der inleiders bij het bestuur
moeten worden bekend gemaakt. In geval
van uitwisseling van inleiders wende men
zich dan ook tot den Secretaris der Cen
trale, den heer G. Rietkerk te Leiden.
Ten slotte werd de wenschelijkheid uit
gesproken en ook besloten binnen niefc
langen tijd voor de leden der aangesloten
clubs oen vergadering te^beleggen waarin
door een ter zake kundige zal woTden be
handeld, de parlementaire geschiedenis der
latstc 4 zittingsjaren van het tegenwoordig
kabinet.
A. R. Kiesvereeniging.
Naar wij vernemen zal M r. V. H. R u t-
gers, de afgevaardigde van dezen Kies
kring naar de. Tweede Kamer, op Maan
dag 17 November a.s. voor de A. R. Kies
vereeniging alhier 'optreden.
In de Stedelijke Werkinrichting zijn
in de week van 26 Oct. tot en met 1 Nov.
opgenomen: 212 volwassen personen en 12
kinderen; totaal 224.
Naar wij vernemen is de heer P. C4
G. A. Wijk mans, thans tijdelijk chef
der Werkloosheidverzekering benoemd tot
Directeur van den onlangs gestichten*.
Dienst voor Sociale Zaken.
BIWNEfllLAUD
Huldiging wijlen J. H. Krelage.
In een bijeenkomst van autoriteöten en
igenoodigden waaronder tal van vertegen-,
woordigers van schier alle vereendgingen.;
op Tuinbouwgebied, werd gistermiddag In
de Gemeentelijke Concertzaal te Haarlém
het eit herdacht dat de heer J. H. Krelage,!
stichter en vel'e jaren voorzitter der Alge-<
meene Vereeniging voor Bloembollencul
tuur, vóór honderd jaar op 1 November te
Frankfort a. M. werd geboren. Hiij overleed
te Haarlem op 1 December-1901.
De f eigen woord ige voorzitter der Alge
meene Vereeniging voor Bloem boll (*n cul
tuur, de heer E. H. Krelage, sprak een ge
dachtenisrede uit. Woordvoerders van
commissies en coleges, die een blijvende
hulde aan den grondvester dier Vereeni
ging voorbereiden, deden mededeelingen1
ever den stand der Krelage-stichting, een1
centraal gebouw voor Bolloncultuur.
Het orgel der concertzaal werd bespeeld
door den stadsorganist van Haarlem, den
beer G. Robert.
De aclualisbn en de verkiezingen.
Naar het „Vad." verneemt, heeft do
Centrale Raad van het Verbond van Ac-
tualdsten besloten met e:gen candidate®
deel te nemen aan de komende verkiezing
gen. Een bestaande politieke partij schijnt
aangeboden te heWbcn met het Verboni
samen te gaan. De actualisten hebben dit
aanbod echter afgewezen.
Verder is besloten tot het utig?ven van
een volksweekblad „De Bezem", waarmede
vooral in Rotterdam en Amsterdam onder
de arbeiders zal worden gewerkt.
De Chrstielijk-Sociiale Partij.
Ds G. Renting schrijft in de „Geld.
Kerkb.":
Vooral in de provincie Gelderland, met
name in het Oostelijk deel van ons gewest,
heeft de bokende Mr. Dr. van de Laar, uit
Gendringen, gedurende dia laatste jaren
sterk propaganda gemaakt voor zijn Chris
telijk-Sociale partij.
Overal waar deze partijleider optrad,
werd altijd door hem op den voorgrond
geplaatst, dat zijne partij feitelijk de a.nt'-t
revolutionaire tradities hoog hield en da
wettige nakomelinge was van Mr. Groen
van Prinsterer.
Antirevolutionairen en Chr.-Historisehen
waren lang niet principieel genoeg. De fo-»
len van zijn toorn stortte hij uit over die
leiders dezer groepen.
Alleen de Chr. Soc. partij stond moreel
en principieel hoog en was de eenige, dio
zich er op kon laten voorstaan, waarlijk
Christelijke politiek te voeren.
We hebben meer dan eens de ge'egen-
l.ead gehad, om pensoonb'jk en van nabij
kennis te maken met de eigenaardige wijze
waarop d© heer Mr. Dr. v. d. Laar zijn
tegenstanders bestreed en zocht te ver
pletteren.
We hebben ook meer dan eens de vrij
heid genomen, om tegen hem en tegen het
streven zijner partij te waarschuwen.
En de geschiedenis geeft ons volkomen
gelijk.
Er waren er, die vroeger de anti-revolu
tionaire vaan volgden in den portieken
strijd, maar d!e onder de bekoring kwa
men van de forsche redevoeringen van
dezen volkstribuun, die meesterlijk de
kunst verstond om af te breken en het
zaad van wantrouwen te zaaien in het
hart.
Er waren er die smulden als de man
van de hoogstaande politieke moraal rijn
bedrevenheid toonde in het werpm met
slijk naar het hoofd van onzen toenmali
gen leider.
Er waren er, die mcendeh, dat uit Gen-
dringen do victorie beg;nnen zou voor de
Herv. Kerk als de ChristelHik Socia1©
part:j maar gestaag aan invloed mocht
wi.nnen.
En nu?
Nu komt het bericht, dat deze partij en
in het bijzonder hare leiders bes'olcn heb-J
ben. om ook de mo d e r n-gods d i e n-
stigen in hun partijverband op te
nemen!
Do grondslag wordt verbreed. We zou
den liever zegge®; alle politieke grondslag
wordt daarmee prijsgegeven.
En de stichter van deze politieke partij,
die, naar hij althans beleed. Gods Woord
als richtsnoer voor rijn politiek leven aan-;
vaardde, gaat thgms een poMtiek huwel'jk
aan met een groep m 0 d e r n-godsdiensti-
gen, die zeker van het b:ndend gezag van
de Heilige Schrift niets willen weten,
maat integendeel zeer dikwijl in hun po-»
litirik denken en doen rechtstreeks zullen
ingaan tegen don inhoud ran Gods Woord.
Ook ui't den naam der partij kan men
voortaan gerust het woord Christelijk
weglaten. Tot hiertoe heeft men nooit ieta
anders gedaam, dan onder Chr'sleldjko vlag
de rechtsche partijen af te breken; men
late zich van nu voortaan, eerlijkheids
halve ook maar geheel bij de vrijzinnige
partijen inlijven, waarbij men, zoo men.
