Dagblad voor Leiden en Omstreken, NIEUWE LEIDSCHE CODKAN ABQ^E^ENTSPHIJS In Leiden en bulten Lelden i waar agenten gevestigd zijn Por kwartaal (2.50 per week 10.19 ifranco per post per kwartaal 2.90 4de JAARGANG. - ZATERDAG 16 FEBRUARI 1924 - No. 1166 BureauHooigracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 i Pit nummer bestaat uit twee bladen. Scherp, maar raak. v Aan den lieer Duys lean de huldo niet worden onthouden, dat liij de liberale po litiek, of beter gezegd de politiek van do zicli noemende liberalen in een korte in terruptie scherp maar raak heeft geloe- hend. De heer Dresselhuys, de woordvoerder van den Vrijheidsbond, behandelde de in gediende bezuinigingsplannen: en bad iioe kan liet anders naar alle kanten critiek. De angstdemocraat van 1918, die toen de regeering wilde pressen naar allo kan ten met do miilioenen to stroo en, drong er nu met kracht op aan bet roer om te gooien en een tijdperk van reactie in te luiden. Wat de Regeering doet of niet doet, weid 'onvoldoende geacht. Was eerst het bezwaar, dat de heer Co- lijn als de „sterke man" fungeerde en dat het Kabmet zich als een „gouvernement de bravoure" presenteerde, thans wordt er den heer Golijn een grief van gemaakt dat hij n:et krachtig genoog ingrijpt, dat hij niet door dik en dun aan zijne oorspron kelijke plannen vasthoudt en dat hij, waar mogelijk, to't overleg bereid is. - Van bezuinigings-Minister, zoo klaagde hij, is do heer Golijn Belasting-Minister geworden. Zoo had de heer Dre£i3clhuys allerhan de gr'erven en bezwaren. Met de kreet van „De Bode": „Collijh moet weer weg" verklaarde spr. echter niet in 'te stemmen. En toen' v:el de heer Duys in: „Neen, 'Golijn moet liet deen on jullie zullen op hem schelden." Het komt ons voor dat hier de tactiek Van do vrijzinnigen juist is geteekend. Golijn moet het doea. Daartegen heeft men geen bezwaar. Het bijna onuitvoerbare en ondank bare bezuinigings werklaat men gaarne aan anderen over. Zelf kan men dan .do mooie roll voor zij no rekening nemen, en naar hartelust crit'seercn. '"Zoo snijdt het mes naar twee kanton. Het financieel evenwicht wordt hersteld, maar als bij die operatie pijnlijke plekken worden geraakt, dan kan men huilen mot 'de wolven in het bcsch en zich tot tolk maken van de ontevreden kiezers. Een andere vraag is echter of deze tac- !k-k bij ons volk succes zal bobben! V Daar valt over te praten. De S-. D. A. P. wil ook op bet onderwijs bezuinigen, maar natuurlijk anders dan dc Regeering het voorstelt. Zij wil vooral de kosten verminderen 'door een eind te maken aan de voortdu rend verder gaande splitsing der scholen. Dit denkbeeld werd door den heer Troel stra in de Tweede Kamer als volgt toege licht: „Spr. acht het gewenscht, dat een Staatscommissie de onderwijsbezuiniging zal onderzoeken. Spr. is eon overt.u\gd voorstander van de pacificatie en liet -be houd daarvan. Laat men trachten op den grondslag der pacificatie te komen tot een beperk-'iig van het groote aantal scholen. Het ia een paskwil, dat b.v. een pastoor ergens in Nederland, dio baas in zijn eigen parochie wiÖ .zijn, ten koste van an dere dichtbij gelegen scholen een eigen school sticht." Bijzonder vredelievend zien deze opmer kingen er niet uit. Wij wil)en echter aannemen dat het hem 'ernst is als Mr. Troelistra betoogt dat hij een overtuigd voorstander is van de paci ficatie en liet behoud daarvan en in dat licht ook db door lvcm ingediende motie be sten. y 1 Deze motie luidt als volgt: „De Kamer, van oordeel, dat'geen uit voering kan worden gegeven aan liet aangekondigde program van bezuini ging op hot Lager Onderwijs, alvorens door een te benoemen Staatscommissie is nagegaan, welke bezuinigingen mogo- Mijk en gewenscht zijn op den grondslag der pacificatie van het onderwijs, gaat over tot de oride van den dag." Wij zouden zeggen: daar valt over tc praten. 1 Niet over liet begin natuurlijk'. Want dan zou een to benoemen Staats commissie. in de eerste plaats dienen om ■le bezuiniging tegen te houden. - En dat mag niet. De bezuinigingsplannen moeten voort gang hebben. Maar als dat vaststaat, dan kan er geen bezwaar legen zijn, dat een Staats commissie nagaat welke bezuinigingen op den grondslag der pacificatie mogelijk en wensohelijk zijn. L.3 ai1 A* zij|ie is b.v. reeds herhaalde lijk het (denkbeeld bepleit, dat alleen do noodzakelijke uitgaven uit de publieke kas gouden worden betaald, on dat het .verder aan de ouders cn Lelangs lel'lbnden vrij zou staan het onderwijs do verbeteren. Niemand zal willen tegenspreken dat wij thans met ons onderwijs al te veel drijven op de publieke kassen en dat mee daardoor de afstand tussclie.il school en huis grooter is geworden dan wenschelijk moet worden geacht. Daarom over liet denkbeeld van Mr, Troelstra valt tc praten. Mits de thans noodzakelijke bezuiniging daardoor niet in 't gedrang 'komt. Y Naar den afgrond. Met Frankrijk gaat liet naar den af grond. Terwijl naar buiten en met name tegen over "den erfvijand aan de overzijde van den Rijn veel kracht wordit ontwikkeld en op een ovcrheerschende positie op het contingent wordt aangestuurd, wordt het Franscho volk innerlijk verwoest en uit gemoord. De stelselmatige beperking van de ge boorten lieeft schrikwekkende afmetingen aangenomen. Volgens onlangs verschenen officieele statistieken blijft 16 pet, der huwelijken kinderloos. In 27 pet. van de gezinnen vindt men slechts één kind, en in 24 pet. niet meer dan twee kinderen. Groote gezinnen, die de volkskracht sterken, zijn steeds zeldzamer, worden uitzonderingen. Telt men de bovenstaande cijfers bij elkaar, dan blijkt dat men in 67 pet. van 'do gezinnen, gemiddeld slechts één kind -aantreft. Het is duidelijk dat op die wijze een volk gedoomd is cm te verdwijnen en straks uit te sterven. Do arbeidskrachten om eigen grond 'te bewerken en de eigen industrie voörui't te brengen, gaan ontbreken. Van kolonisatie 'kan onder zulke om standigheden geen sprake» zijn. In do verdediging des lands wordt men van anderen afhankelijk. Langzaam maar zeker gaat het in elk opz:clit naar den ondergang. - Menschel ij ka wijsheid - had uitgemaakt, 'dat door beperking van hot kindertal de strijd om liet bestaan gemakkelijker zou worden en 'de toekomst lichter. Maar de rekening blijkt niet te kloppen. Wie God verlaat heeft smart op smaTt 'tc vreezen. Wie God verstoot en met zijne ordinan tiën ook A oor het .natuurlijke leven geen 'rekening houdt, wordt verstoeien. De menscholijke rede is gesteld boven de wet van God. Geen nood, zoo heeft men gezegd, on zegt meli nog steeds, niet ahoon in Frank rijk: wij redden 't zonder Hem. Maardie het zeggen, zinken. Y Gevolgen van inflatie. Voor lien, die met Mr. Troelstra van oordeel! mochten zijn, dat een beetje infla tie zco erg niet is, en dat do zorg, die de .Regeering voor den gulden heeft, niet vrij is van overdrijving, kan hot nuttig zijn, kennlis 1c nemen van wat dezer dagen uit Brussel werd gemeld: Do nieuwe eu aanhoudende inzinking van de frank begint bier veel zong te ba ren. Heden heerschlo zelfs bij liet openen der beurs in den hoek der wisselkoersen een liohte paniekstemming, welko later echter eenigsz'iLS afnam. Met deze inzinking gaat natuurlijk oen aanzienlijke s t ij g i n g van de p r ij- zcai van lcvonsnvddelen en andere arti kelen van dagelïjksch gebruik gepaard. Het verschijnen op de markten in Vlaan deren, Antwerpen), Limburg en in de Bel- gisch-Duitschc grensstreek van talrijke vreemde opkoopers werkt deze stijging fel 'in do hand en bracht reeds onder liet marktgaande publiek oeni'go zenuwachtig heid teweeg, welke spoedig tot leven s- middelënlelletjes, aanleiding zou kunnen geven. Groote quantiteitèn varkens- en konij- nenvleesch vertrekken iederen dag naar Londen, terwijl vooral boter, eieren en groenten naar Nederland worden uitge voerd. Alleen via bet centraal! station te Antwerpen worden iedereen dag met den expressedienst niet minder dan negentig duizend eieren naar Nederland geëxpor teerd. Het ligt voor de hand, dat de toene men do duurte alweer een aantal loon geschillen in liet leven zal roepen. Heden werd reeds in de metaal industrie to Gent de algemeene sta king afgekond;gd. Ongeveer 3000 aibei- dens zijn bij deze beweging betrokken. Do stakers eischen in verbaud mot de jongsto officieele indexcijfers 5 procent ■venhooging, In een der Gentsche vlais- spinnerijen wordt eveneens gestaakt. De Waalsche metaalarbeiders van bet cen trum in Henegouwen gaven gisteren op hun beurt opdracht aan liet uitvoerend comité - tan hun fcd?ratio om al'te midde len, staking incluis, aan {g wenden ten einde loonsyorhooging ie bekomen, Ook in liet met België in een douane- unie vereenigde Groothertogdom Luxem burg gaan scherpe klachten op over de toenemendeü duurte. Het indexcijfer be draagt er tuans 500 tegen 407 in Februari 1923." Aanzienlijke stijging van de prijzen, 1 e vensmiddele n-r el le t j es, loongeschillên, dreigende stakingen, maatschappelijke on rust, algemeene daling van het levenspeil', ziedaar de gevolgen van de waardedaling van het geld. Wio hierover nadenkt zal meer waardee ring hebben voor het streven van -onze Regeering en zal. meer behoefte gevoelen haar in hare moeilijke taak te steunen. De voorgenomen bezuinigingsmaatrege len bobben een cnaangenamen en zelfs een pijnlijken kant. Maar ze zijn in hunne gevolgen minder ernstig dan de dreigende inzinking van den gulden. STADSNIEUWS, Een oordeel over Prof, Hartman. Naar het Haagsche Anota-kantöor ver neemt, hoeft^et comité voer het behoud der klassieke opvoeding oen uitvoerigen brief gericht aan de- weduwe van professor Hartman alhier, waaraan het volgende is ontleend, Onafgebroken, onvermoeid heeft Hart man ieder uur van zijn werkzaam leven gewijd, aan do studiën, welke eeuwen lang den roem van Holland hebben verbreid. Hij- bezat do gave, anderen den weg te wijzen naar het goede en schoone, hetwelk de antieke wereld ons vermag to schen ken. Zijn Latijnscho geschriften herinneren ons aan de nimmer verwelkende jeugd van de taal, welko op eon tweeduizenid-jarige literatuur kan bogen,-en waarin ook Dousa, Daniël en Nicolaas Heinsius, Ianus Secun dus, Hugo dc Groot en ontelbare anclero Hollandscho «kolders en schrijvers him ta lent tot uiting hebben gebracht. Mot ont roering herinneren wij ons, hoo Hartman in vroeger jaren met de lcraeht zijner over tuiging heeft gestreden .tegen de materia listische dwalingen <ler 19© eeuw, welko, techniek verwarrend met beschaving, voor het zoo bij uitstek nationaal instituut der klassieke opvoeding een gespecialiseerde vakopleiding in de plaats -wilden hebben. De eenigo troost, welko het heengaan vair dezen onvermoeiden verdediger der humaniora aan zijn medestanders en be wonderaars laat, is de omstandigheid, dat hij, vóór zijn dood, den triunrf van zijn denkbeelden lreeft mogen aanschouwen. Do protesten, uitgelokt door een onlangs geda ne poging om te vernietigen wat van de klassieke opvoeding' is overgebleven, en niet het minst lret enthousiasme, waarmede de jongero generatie voor liet bedreigde humanisme in de bres is gesprongen, zijn vcelbeteekcnien.de symptomen van de zicli in alle beschaafde landen openbarende her leving dor klassieke studiën. In ons land is weder in allo kringen der maatschappij het -besef levendig geworden, dat voorbereiding tot universitaire studie niet. mag worden verward met vakopleiding cn de vorming van het karakter onafhanke lijk is van technische bedrevenheid. Dat deze denkbeelden algemeen zijn doorge drongen is voor een groot deel te danken aan den invloed van prof. Hartman, wiens weduwe hier de verzekering moge vinden, dat zijn nagedachtenis zal voortloven in de dankbare herinnering van duizenden. Zendingssamenkomst. •;- Als gewoonlijk werd ook deze samen komst ingeleid door Ds. Goedhard; na het voorlezen van Romeinen X en vervolgens 'gebed werd den heer R. van A'iphen het Woord gegeven: te behandelen onderwerp: ..do Roomschè Missie". En het was eon leerzaam woord; onze houcking tegenover die Roomschè Zen ding zij niet aanvallend óf phylantropisch 'maar als Christenen, hetgeen niet uitsluit dat het hebben' van een oordeel verboden is, lioo volkomen dit, niettegenstaande alle voorzorgsmaatregelen zal blijven. Do kracht der Roomschè Zending, die 'de geheelo wereld als .zendiligsveld be schouwt en van uit één centrum bestuurd' wordt werd ons voor oogen gesteld; de wijze, waarop Rome zich weet aan te pas sen bij do behoefte van zijn zielen door allerlei organisatie met „religieus cachet" iis te bewonderen, dit is geheel volgons „de leer". De leek mag nu eenmaal andero dingen denken dan de geestelijke, zonder daarmee te zondigen; d't is een machtig wapen .in Rome's hand om zijn kerk uit te breiden. Door voorbeelden uit Roomschè bronnen zelve, werd dit alles geslaafd. Inderdaad, wij hebben eerbied voor dio Priesters cn Miss-onarisson, die gehoor zaam hun leven feil hebben voor het ge- l'oof, maar wij, als Protestanten, zien toch te duidelijk „de oppervlakkige en uiterlijke wjzo van. bekooring", die op deze wijze vaak gewerkt wordt. Na de pauze werd ons hekend gemaakt hoe Rome onze Zending voorstelt; onze zending breng 1 hol sectar-ismo en onze ker kelijke geschillen worden naar verre lan den overgebracht. Wij zijn niet positief. Zeer juist merkte spreker op, dat,ouzo zendeling den Bijbel meeneemt, die toch heel positief is enwij kunnen er bij voegen: laat men eens den geest en arbeid 'in onze zendingsschool gaan bestu- deereri, heusch Róme kan van ons ook nog wel wat leeren, men zal dan zien, hoe ons veelbesproken sectarisme daar Yorstandigiijk niet wordt vooropgesteld, integendeel. Gaarne zouden wij meer grepen doen uit deze lezing, maar wij moeten ons be perken. Hoe geheel eens zijn wij het met het slotwoord: Laten wij in d:en strijd niet uit het oog verliezen, dat het enkel gaat „om het- Ko ninkrijk Gods". Dat kunnen we alleen met het Kruis, dat ons nimmer zal ontroofd worden, voor oogen. Met een mooi gedicht van Guido Gezelle eindigde spreker zijn rede. Onze mooie zendingslicderen hebben weer geklonken. Twee solo's worden door Mej. de Vos goed voorgedragen en met. 'dankgebed werd deze leerrijke avond be sloten. Laat men niet verzuimen om'in Maart de lezing le gaan hooren van den heer Van Kekcm over „de Graaf van Zinzendorf. i Marekerk-comité. Naar wij vernemen zal op Woensdag 27 'Febr. a.s. in de Oosterkerk een buitenge wone samenkomst worden gehouden in het belang van de restauratie der Mare- Lcrk. Als spreker hoopt op te treden Ds. Ti chelaar van Leiderdorp, met het onder- Werp: De wonderen van den Anta-Christ. Begrafenis Ds. G. H. Blanken. Op de begraafplaats aan de Groene- <steeg wérd igister ter aarde besteld het stoffelijk overschot van den eni. predikant G. H. Blanken, laatstelijk dienstdoend predikant hij de Ned. Ilerr. Gemeente te 'Oostzaan. De overledene werd aan de groeve.her dacht door ds. E. L. Nauta, logerpredi- Lant te Leiden, die den overledene schelste ais voorganger van den ouden stempel, die een eer stelde op den naam dominé, als ccn hartelijk vriend voor allen met wien hij omging en voorbeeldig vador voor zijn kinderen voor wier opvoeding-bij geen "op offering" te groot achtte. Een zoon, de heer 0. H. Blanken GHzn., dankte voor de laatste eer aan ;den overledene bewezen. Jeugdorgar.iba&p. Den jeugdigen leden der Ger. Kerk wacht een belangrijke week. Op 21 Februari, a.s. Donderdag, hoopt dc Knapenvereoniging „Mijn zoon, geef Mij uw hart" haar jaarfeest in Prediker vieren, terwijl de gecombineerde jaarver gadering der belde .Jongolingsvereenigin- gen op Geref. Grondsl. D.V. op Zaterdag 23 dezer in de Kleine Stadsgehoorzaal wordt gehouden. Ook do ouderen wekken wij hierbij op <le beide data in gedachtenis te houden. Blijkens een in dit nummer voorko mende advertentie zal a.s. Dinsdagavond in gebouw „Prediker" een vergadering worden gehouden van de Vcreemg'ng tot verleening van tijdelijke hulp in dc huis houding voor on- en minvermogenden. Verwacht mag worden dat voor deze vergadering grootè belangstelling wordt getoond-, gelet op de groote beteekenis die het werk dezer vereen, lieeft voor het practrseke leven in de huishouding. De Vereenigiug „Herwonnen Levens kracht", tot bestrijding der tuberculose, houdt de volgende week oen tentoonstelling in de Stadsgehoorzaal. Des '.s middags en des 's avonds zal do lenloonstelling voor het publiek geopend zijn. Wij verwijzen gaarne naar de in dit nummer- voorkomende advertentie. Aan dc Thcol. School te Kampen slaagde voor het Gandidaatsexamen le gedeelte de lieer H. J. Kouwenhoven Jr. Men deelt ons mede: Het vierde abonnementsconcert van Dr. G. de Koos zal Vrijdag 22 Februari wor den gegeven in de Stadsgehoorzaal, door de gevierde zangeres Lula Mysz Gmciner. Dr. E. Behin zal baar aan den vleugel bo- goleiden. BINNENLAND De N cod uitkeer ing aan Amsterdam. Indertijd is reeds op de mogelijkheid gezinspeeld, dat ook do Rijksnooduitkee- ring aan de gemeente Amsterdam over 1923, welke post op de gemeente-begroo- voor genoemd jaaT tol een bedrag van f 3.195.000 voorkwam, niet zou worden uitgekeerd. Naar wij thans van welingelichte zijde vernemen, wordt hot zoo goed als zeker geacht, dat inderdaad deze uitkcering niet zal geschieden. Mochten de pogingen die, naar wij ge meld hebben, door Tweedo Kamerleden bij AmiEÈfTEums-Ptiya Gewone advertentiën per regel S2K centi Ingezonden Mcdedeelingen, dubbel tarief* i Bij contract, belangrijke reductie. Klems advertentiën bij vooruitbeta^ .ing i- van ten hoogst© 30 woorden, vordeN dagelijks geplaatst ad 50 cent. Aan het Zoeklicht 1 Leiden, 16 Februari '21. Ik heb altijd gemeend dat Frankrijk een zeer democratisch land was. En ik werd in drie meening versterkt toen ik deze week las dat Mr. Troelstra hoopvol gestemd is omdat de toestand in Duitsckland -en Rusland in welke lan-i den men zich weer lot het veel gesmade kapitalisme keert veel verbeterd is, terwijl in Frankrijk de invloed van do democratische groepen sterker wordt. Welnu in dat democratische Frankrijk waar de leer der volkssouvereindteit als hoogste wijsheid officieel beleden wordt, heeft men den minister-president blanco, volmacht gegeven cm op eigen houtje l>c-5 zuinigingsraaatregelen te nemen. Golijn, een dictator immers, komt zijne plannen bij het parlement, en pleegt overleg met wie daarvoor in aanmerking komen. Maar Poinearc, de democraat in liet den mocratische Frankrijk, decreteert en doet precies hetzelfde wat een Napoleon vóór hem gedaan heeft. En toch wordt Golijn gehoond en wordt hoopvol geblikt naar het „democratische" Frankrijk. Wie dat begrijpen kan moge het doen, me ar ?t ie mij te kras. OBSERVATOR. de behandeling van dc begrooting van fi-i nanciën zullen worden ge'daan, om de Re-? geering te bewegen alsnog haar toezegging gestand te doen om over 1924 de noodirri keering van f 3.200.000 aan Amsterdam toe te kennen, falen, dan zou de gemeente in het geheel dus een bedrag van bijua f 6.400.000 derven. 1 ii Boter en margarine. De Alg. Ned. Zuivelbond heeft, overeen- Lomslig de adviezen van de Commissie Ier j behartiging der belangen van de ïnc'.k- inrichtingen, besloten er bij de Regeering op aan te dringen, dat voortaan een scher- p'o scheiding wordt gemaakt tusschen I den verkoop van boter cn margarine, ook j voor do bedrijven, welke.niet bij de boter- I 'controle zijn aangegoten, zulks tiA het tegengaan van fraude en liet weren van oneerlijke concurrentie dér margarine. i Marinepersoneel. In de g:ster gehouden vergadering van 'de Commissie voor Georganiseerd Overleg j 'hij de Zeemacht, waarin behandeld zou V-orden de verdeeling van de 10 pet., wel- j 'ke de regeering voornemens is op de sa- larissen van het Rijkspersoneel (waaron- der de militairen van zee- en landmacht) j le korten hebben do vertegenwoord'gors van do Neutrale Bonden liet. voorstel ge-: j daan om den voorzitter uit te noodigon met den minister van Mariuo in bespre-) king te treden. Nadat dit voorstel verworpen was, heb- ben genoemde vertegenwoordigers, wier i bonden pl.rn. 4000 leden omvatten, ver klaard niet verder aan hot overleg over dit onderwerp to willen deelnemen (zulks m opdracht hunner organisaties) en ver- j 'volgens' de vergadering der Commissie voor Georgar. scerd Overleg verlaten. I Taxi-staking te Den Haag. Hot geschil tusschen de werkgevers en ■werknemers in het tax'r-autobHr'ijf iv niet tot een oplossing gekomen. Dó patroons handhaven hun voorsteren van f 15 per - week en 5 pet. van de vracht, terwijl de Chauffeurs liet oude 'oon vnn f20 pw week willen houden. Een slaking wordt Hm als onvermijdebjk geacht, en zal. naar ïwijvernemen, lieden Zaterdagmorgen dn- j gaan. Yoorloopig beperkt deze z:eh tot do taxi-chauffeurs. De luxe-ver huur in rich- tingen blijven nog buiten liet conflict. Men verwacht dat circa 200 chauffeurs j aan do staking zullen deelnemen. Er is f tegen heden reeds een slakingsvergodoi ing bijeengeroepen in het gebouw van het Haagsche vakcomité aan dc Stille Veer kade. Dc loonen van het spocrwegpersonee*. Naar wij vernemen, is in oen gehouden vergadering van het hoofdbestuur der Ned. Vereenig'mg van Spoor- en Tram-* wegpersoneel Loslotcil om op D:nsdag 26 Februari a.s. een tweede buitengewoon congres te houden waarin zal bcs'ist wor-^ den of Ido vereenigiug do voorstellen der directie van de Nederlandsche Spoorwegen! inzake art. 36 van het R. D. V.- on de af-** ronding der itoonen van het wcrkpbin'sner-' soneel zal acepleoron. Toepassing kinds.doeslay Rijksambtenaren Door den voorzitter van den Min -ter-, raad i% bepaald, dat ten aanzien van den! kindertoeslag voor dc Rijksambtenaren do^ volgende toepassing moet gelden voor het' geval do ouders beiden daarop aanspraak mochten maken. 1 „Do toekenning geschiedt aan don om Ik tenanr, dio in den z'n van het Bezoldi gingsbesl'mt geacht moet worden het kin» te bezitten en de kosten van liet onaerhou

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1