Dagblad voor Leiden en Omstreken. NIEUWE LEIDSCIE COURANT ABONNEMENTSPRIJS |.v In Leiden en buiten Lelden waar agenten gevestigd lijn Per kwartaal <2.50 per week <0.1# [franco per post per kwartaal r.12.90 4Je JAARGANG. - DONDERDAG 8 NOVEMBER 1923 - No. 1083 BureauHooigracht 35 Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 ADVERTENTIE. PHIJS Gewone advertentiën per regel 22X cent* Ingezondon Mededeel in gen, dubbel tarief* >-Bij contract, belangrijke.reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbeta al? van ten hoogste 30 woorden, worden dagelijks geplaatst ad 50 cent. Het program van de S, D. A. P. De S. D. A. P. heeft in een manifest aan liet Nederlandsche volk modedeeling gedaan van de voorwaarden waarop zij aan do Regeering wenscht deel te nemen. Een program is al kant en klaar. Werd door het Congres als voorwaarde gesteld dat een revolutionaire situa tie aanwezig moest zijn, 'die eisch is thans naar het schijnt vervallen. Zelfs is men zoo vriendelijk geweèst alle specifiek socialistische plunje op te ruimen. Het gaat niet meer om het sodalis-* me, maar louter om de democratie die men in 1918 trachtte te vermoorden. Rome blijkt voor de S. D. A. P. wel een mis waard te zijn. Het loont de moeite van dit program kennis te nemen. Op den voorgrond wordt gesteld dat naar een sluitende begrooting moet wor den gestreefd. Merkwaardig is echter de wijze waarop "men dit doel zal trachten te bereiken. Aan de uitgaven voor cultureel© belan gen mag niet worden geraakt zoolang niet alle andere middelen zijn uitgeput. Tot die middelen behoort niet de af schaffing van leger en vloot. 'Inplaats van geen man en geen cent is nu de leuze evenals bij alle bur gerlijke groepen, mannen en cen ten. Wel echter moet op de militaire uitga ven worden bezuinigd evenals op de orga nisatie van het onderwijs en de departe menten, diensten en bedrijven van den staat. Of de salarissen veilig gesteld zullen worden blijkt uit dit stuk niet. Tegelijk met deze „bezuiniging" echter, moeien de uitgaven zeer sterk worden uitgezet. Ziehier het verlanglijstje waarmee de 'democratische groepen worden gelokt: een behoorlijke werkloozenzorg, buiten armenzorg om en berustend op gemeen telijke steunregelingen met steun van het rijk; invoering van een wet op de werkloos heidsverzekering, waarbij de werkgevers tot medebetaling worden verplicht: ■werkverruiming door vervroegde uit voering in snel tempo van grooto en klei ne productieve werken;, reorganisatie van de sociale verzekering, invoering van een wet op de ziekengeld- ui tkee^ng en ziekenverzorging; handhaving van de 48-urige arbeids week: volledige toepassing en verbetering der Arbeidswet 1919; invoering van een Landbouwarbeiders- wet;- wettelijke regeling 'der medezeggen schap en bedrijfsorganisatie; hervatting van het verleonen der rijks voorschotten voor woningbouw aan 'ge meenten en vereenigingen, afschrijving van krisisvoorschotten voor woningbouw aan gemeenten en vereenigingen, afschrij ving van krisisvoorschotten voor de wo ningen, met Tijkssteun gebouwd, om te komen tot een redelijk huurpeil; Rechtmatige verdeeling van lasten tas- schen rijk en gemeenten; liuln aan land- en tuinbouw ö.a. door weftelvike reeling van het pachtstelsel; rechtstreeksche onderhandelingen tusschen Regeering en organisaties over de rege ling van de arbeidsvoorwaarden. Het snreekt vanzelf dat op die wijze hot tekort inplaats van te vermideren, met sprongen zal stijgen. Dat wordt echter geen bezwaar geacht. Immers, de be 1 asti n gen kun nen worden verhoogd.' Speciaal wordt in uitzicht gesteld Eet brengen van ©en deel der on dernemerswinst van het parti culier kapitaal in handen van den Staat. Do bedoeling is dus de bedrijven waar van velen nu reeds vechten om hun be staan in sterke mate te belasten, met als gevolg groote werkloosheid, lagere loo- nen enz. en verliooging van de prijzen. VeThooging dus van d© direc te belastingen en daarnaast zeer zwar© indirecte lasten, ziedaar het program van do S. D. A. P. Het is een program, dat er op berekend is ons volk naar den ondergang te voeren. Moet daaruit misschien Worden ver klaard het ontbreken van alle specifiek socialistische eischen? Immers op deze wijze kan de „revo- ïutionaire situatie" niet uitblijven, Er is voor de S. D. A. P. nog cén be lt zwaar. - ^oor uitvoering van dit program r, heeft zij noodig de hulp 'van anderen, f 'r het schijnt ons niet waarschijnlijk dat de dissidente Katholieken die geen bezwaar hadden het Kabinet Ruys te ver- Jagen en de rechtsche samenwerking on- p mogelijk te maken op deze wijze aan d e r. voorbereiding van do rovolu- 11 e zullen willen meewerken, t - Intussclien is ons volk thans gewaar- j Behuwd. r1 v..--:-—.* ~u Dat het deze waarschuwing ter harte neme. En zich voorbereide voor den strijd, die wie weet hoe spoedig kan losbarsten. V Onze Uitbouw. Onze uitbouwI Wat wij daarmee bedoelen zal al onzo meelevende lezers cn lezeressen duidelijk zijn. Uit verschilende medcdeelingen cn eeh officieele publicatio iri dit blad is toch gebleken, dat in do laatst gehouden aan deelhoudersvergadering van de N. V. „De Nieuwe Leidsche Courant" besloten werd tot de oprichting van een eigen drukkerij. Overhaast is men hierbij niet le werk gegaan. Er is gewikt en gewogen, maar het re sultaat is dan ook geweest dat op voor stel der commissarissen met alge- meene stemmon tot de stichting van een eigen drukkerij kon worden besloten. Een besluit dat ongetwijfeld door alle vrienden van ons blad met hartelijke blijdschap zal zijn begroet. Toen korten tijd na de woelige revo lutiedagen in November 1918 een Pers comité werd opgericht en gelden werden bijeengebracht om op bescheiden schaal een A. R. Weekblad te kunnen uitgeven, zal wel niemand hebben kunnen bevroe den, dat dit Vaandel de voorlooper zou zijn van een A. R. Dagblad voor deze omgeving. En toch, wat onmogelijk scheen is ge beurd. Hoe onoverkomelijk aanvankelijk de bezwaren ook schenen, het dagblad onze Nieuwe Leidsche Courant kwam tot stand en mocht reeds den vierden jaargang beleven. Wat velen met groote stelligheid had den verwacht en door anderen in stilt© werd gehoopt, dat n.l. dit nieuwe orgaan kort na de geboorte zou sterven, is niet gebeurd. Ondanks de meer openlijke of bedekte te genwerking, zelfs van sommigen, van wie verwacht mocht worden dat zij met harte lijke liefde ons blad zouden steunen en ondanks de koele onverschiligheid van anderen, zijn we staande gebleven tot op dezen dag, mag ons orgaan zich in een steeds grooteren kring van belangstellen den verheugen en mogen we eiken dag weer opnieuw, de Anti-revolutionaire ba nier boven Leiden en omgeving ont plooien. Maar daarmee is het ideaal nog vol strekt niet bereikt. Van meet af lag het in de bedoeling ons blad uit te breiden en te verbeteren, zoo, dat het in elk opzicht met de neu trale pers kan concurreoren en aan alle billijke eischen voldoen. De bouw moet noodzakelijk door uit bouw worden gevolgd. Wij moeten vooruit! Onmisbare voorwaarde om dit doel te bereiken is het bezit van een eigen d r u k k e r ij tot de oprichting waarvan thans na rijp beraad is besloten. Zal deze uitbouw echter tot stand ko men, dan is daarvoor noodig do hulp en de steun van allen die ons blad welgezind zijn. Wij vragen thans geen* offer maar alleen een blijk van belangstelling door -deelname* in de uitgeschreven obligatie- leening. Deze leening is zoo ingericht, dat ook klein© luijden m©t betrekkelijk smalle beurzen, door het nemen van een aan deeltje in staat worden gesteld een steen tje bij te dragen om den uitbouw mogelijk te maken. Wij vertrouwen dan ook, dat de ge- wenschte belangstelling niet zal ontbre ken, maar dat een ieder die door God werd gezegend, naar vermogen zal mee werken. Wij spraken hierboven van onze uit bouw. Ons A. R. volk moet n.l. verstaan, dat de uitgifte van een dagblad niet de zaak is van enkelen, maar dat het is onze zaak, dat bet hier gaat om o n s orgaan, dat wenscht te dienen onze beginselen en ons volk weer wil doen buigen voor onzen Koning. STAEtSRSIEy^S. Zendings-Filmavond. De Nederlandsche Zendingsvereeniging bezit in Zendeling Blinde een uitnemende kracht om de meelevende broeders en zusters in het Moederland meer ver trouwd en bekend te maken met liet Indi sche leven, temidden waarvan onze zending in de Oost baar heerlijken arbeid verricht. Het beste middel waarvan de heer Blinde zicli daarbij kan bedienen is wel het gebruik van levende beelden, die de verschillende mooie eigenschappen van het leven in ons heerlijk Insulinde, met z'n gTootsche-imposante natuur, zóó spre kend voor den geest brengen, als waren we er zelf even heengestapt. De prijzenswaardig vele publiciteit die aan den Film-middag en -avond van gis teren was gegeven, was ruimschoots ge rechtvaardigd, gezien het succes dat bij een vorige gelegenheid werd verkregen. Wa3 er 's middags voor de kindervoor stelling geen plaatsje meer over, ook gisteravond was de zaal op alle punten die een goede kans boden op een goed overzicht, bezet. De heer Blinde opende met gebed, na dat gezongen was het 10de vers van Ps. 68, om vervolgens den wenscli uit te spreken, dat ook deze avond er in bij zondere matetoe zou bijdragen dat een voortdurend medeleven met de zending wordt verkregen. Eerlijk gezegd hadden we gevreesd, een herhaling te zullen zien van hetgeen ten vorige jare bij een dergelijke gelegenheid werd geboden. 't Is -echter meegevallen. Slechts een heel enkele film meenden we meer t© heb ben gezien. Al de andere waren nieuw voor het publiek, en vermochten dan ook in dubbele mate de aan-dacht der hoorders te binden aan de fraaie en grootsche momenten uit de Indische na tuur, het godsdienstig, staatkundig en huiselijk leven. In de pauze worden oen aantal jonge menscben gerequireerd, die er in slaag den een vrij groot© hoeveelheid zendings lee tuur aan den man (en de vrouw) te brengen. Een zeer op prijs gestelde afwisseling was de mooie zang van Mej. A. v. d. Reyden, begeleid als zij wérd door Mej. A. Boekkooi (piano), die zich trouwens gedurende het eerste gedeelte van den avond ook reeds verschillende malen had laten liooren. En zoo hebben we dan weer een be zoek gebracht aan den Archipel, bijzon derlijk de eilanden Java en Bolo. Met oen geruischloos Üoopende auto zijn we door de lieerlijko alieeën van Weltevreden gegleden; Gevaren zijn we langs den benedenloop van den Tjili- Woeng, de groote rivier, die door Batavia loopt, en waar we de hout- en steenvlot- ten tegenkwamen. Tg paard zijn wo de bergen ingegaan; afgestegen en afgedaald lot op den bodem van den krater, waar we den gids konden bewonderen, toen hij zich waagde bij de kokende rnodder- bronnen. Het Djali-bosclibedrijf hield lan gen tijd de aandacht gespannen. Van de Djati-pitten, die gepoot, begoten cn daar na toegedekt werden met Alang-alang, tot de volwassen boomen, die door machine of buffel werden weggesleept toe. Het was alles buitengewoon interessant. Ver der de Apenkolonie in een NatUurbosch op Java, bet leven van den Balieër in de Dessa; de grootsche herinneringen aan het tijdperk van den Boeddhistischen Godsdienst, en bovenal de Medisch© Zen ding. Vooral de laatste bood onafgebroken een verheffenden blik op dezen schoonen, en misschien wel meest vruchtbaren tak van het groolo Zendingswerk. Ongetwijfeld hebben de vele bezoekers een -versterkten indruk van de noodzake lijkheid en do schoonheid van het Zen dingswerk ontvangen, en heeft de Ned. Zendingsvereeniging met dezen avond aan te bieden een nuttig werk gedaan. In de pauze wgrden een divankussen, en een theekleed verloot; het eerst© viel op No.- 60. het andere, de eerste prijs, op No. 207. A. R. Kiesvcreenigirig. Met blijdschap vernemen wij dat de sprekerslijst voor de op Woensdag 21 November te houden openbare vergade ring der A. R. Kiesvereeniging thans compleet is. Behalve Mr. P. E. B r i t die een op wekkend woord zal spreken en den heer J. Schouten lid van de Tweede Ka mer die de practische politiek zal behan delen, heeft zich ook bereid verklaard 'om als spreker op te treden D s. A. H, Hilbcrs, Chr. Geref. Pred. te En schedé, die ons Anti-revolutionaire volk tot trouw aan het beginsel hoopt op te wekken. Er is zeker alle reden om een groote opkomst te verwachten. Laat een ieder in zijn kring nu reeds propaganda maken voor deze vergadering. Inzonderheid do iauwen en de tragen moeten worden op gewekt, deze samenkomst niet te verzui men. Winierlezingen. Wij brengen in herinnering dat de eer ste winlerlezing zal gehouden worden a.s. Vrijdag in de Geref. Kerk a. d. Hooi gracht. Als spreker zal ditmaal optreden D s. R. E. van Ar kei te Utrecht, met liet onderwerp „De stad van Kaïn". In ande re plaatseri bleek voor deze zeldzaam schöono lezing veel belangstelling to be staan cn wij verwachten dan ook, dat li et comilé dat deze lezingen organiseerde ook hier niet teleurgesteld zal wordcm^_ Restauratie Mcrskerk. Bij den voorzitter -van het desbetreffend Comiló kwam hedenmorgen de verblij dende mededeeling in dat door H. _M. do Koningin een gift van f 100.—'zal wot- den disponibel 'gesteld voor de restauratie van onze Marekerk. Niet alleen door het Comité, doch ook door velen daarbuiten zal deze mededee ling met blijdschap worden ontvangen. Zoowel de schenking van f 100.als de Koninklijke belangstelling die er voor deze mooie zaak uitspreekt, zal ongetwij feld door velen op hoogen prijs worden A. R. Propagar.da-Clubs. Dinsdagavond vergaderde hot bestuur van de Centrale Leiden van Anti-Rev. Propaganda-clubs ter bespreking van de te voeren actie in de komende wintermaanden Allo aangesloten clubs waren op deze vergadering vertegenwoordigd. Hoewel de klacht algemeen was, dat on ze prop.clubs nog niet zijn, wat die moesten zijn, en nog niet werken zoo zij moesten werken, naar aanleiding waarvan de Cen trale ook niet die kracht kan ontwikkelen welke anders zou kunnen worden ontwik keld, werd toch na een zeer geanimeerde bespreking, met algemeen© stemmen beslo ten het werk, zoowel plaatselijk als cen traal, ook voor dezen winter, krachtig ter band te nemen. In verband met de reorganisatie van den Bond zullen nog nader© besprekingen ge roerd moeten worden met de Centrale be sturen der KiesveTeienigiugen over de .juiste plaats welke de centrale in het nieuwe ver band zal moeten innemen. In afwachting daarvan werd besloten de actie in plaat sen, waar nog geen prop.club is. vooTloopig te laten rusten, om alle krachten te kun nen geven aan het tot bloei brengen der bestaande clubs. Besloten werd via het bestuur van de Centrale inleiders voor diverse onderwer pen met elkander uit to wisselen, waardoor de clubs, zonder bijzondere kosten, van elkanders krachten kunnen profiteeren. -■De classis Leiden der Geref. Kerken besloot in haar vergadering van heden in aansluiting aan het adres der Gene rale Synode en na breedvoerige bespre king van onderscheiden ingebrachte be zwaren om aan de kerken aan te bevelen met bekwamen spoed een collecte to hou den voor do Stichting Achteveld. Gisteren is in het St. Elisabeths-Ge- sticht ter observatie opgenomen de metse laar W. S., die zich bi j het opbeuren van een emmer specie, zoodanig vertild heeft, dat hij zich niet meer kan bewegen. Ver moedelijk was in den rug een spiertje ge scheurd. Naar wij vernemen beeft de collec te die gisteravond bij den dankstond voor het gewas in do Geref. Kerk aan de Oud© Vest gehouden wercl voor den nood in de Saksische predikantsgezinnen opgebracht de som van f 165.04. Aangezien de opkomst niet groot was, zeker een mooi resultaat. Vele thuisblijvers hebben nu echter niet geofferd en daarom willen wij nog even herinneren, dat door Ds. Thomas gaarne nog giften in ontvangst worden genomen. De honger en ellende hebben ontzetten de afmetingen bereikt. Door den eigenaar is aangifte ge daan van ontvreemding oener partij brandstoffen en eenig gereedschap uit een pakhuis in de Morschstraat. Tegen zekeren N. is proces-verbaai opgemaakt wegens oplichting. - Mej. V. deed aangifte, met haar rijwiel te zijn aangereden door een wiel rijder, L. geheeten, tengevolge waarvan haar rijwiel eenigszins werd beschadigd. Onderzocht zal worden, of L. werkelijk schuld had aan het ongeval. In d© vacature Piekaar i9 gisteren door het centraal stembureel geprocla meerd tot lid van den gemeenteraad de heer W. J. van den Heuvel (S. D. A. P.) —Mej. B. E. L. Sholz alhier slaagde te 's-Gravenliage voor het examen Vrije- en OTdeoefeningen. BINNENLAND .1 - DE KABINETSCRISIS. De Maasbode (R.K.) meent dat er tee kenen zijn die er op wijzen, dat de for matie van een nieuw rechtsch Kabinet steeds meer kans van slagen krijgt De Tolegr. daarentegen weet te ver tellen. dat de Anti-Revolutionaire Kamer fractie in haar vergadering van Dinsdag middag, zich na langdurige besprekingen vereenigd heeft mot de zienswijze van den heer Colijn, dat de Anti-Revolution ai- ren zich voorloopig Ti i e t tot deelneming aan de Regeering moeten hereidverklaren In parlementaire kringen grondt men hierop het 'vermoeden, zegt het blad. dat de crisis een langdurig verloop zal heb ben ende Kamers nauwelijks dit jaar men den begrootingsarbeid een aanvang zouden kunnen maken. Aan het Zoeklicht Leiden, 8 November 1923. Een wonderlijke historie is dat toch met de coalitie. Honderden malen is ze reeds dood ver klaard en telkens bleek ze weer te leven. In 1905 heette ze al morsdood, maar men is wat 'k niet bepaald rid derlijk vind toch tegen die doode blij- .ven vechten. Na de verwerping van de Vlootwet kwamen alle vrijzinnige en socialistische bladen weer met nieuwe doodsberichten. Dat de vlootwet gevallen was vond men prachtig, maar bet allermooiste nas toch, dat tevens de coalitie doodge drukt was. Toen onlangs Mr. Troelstra gehuldigd wercl, betoogde Mr. van clen Bergh, dat nu eindelijk de coalitie was ver scheurd. En omdat hij wist hoe bang de partijgenooten altijd geweest zijn, voegde hij eraan loc, dat ze' heuscli dood was. Mr. Troelstra dikte dit nog wat aan. Nu geen twijfel meer. De coalitie was nu echt om koud gebracht en dat hij daaT- aan had mogen meewerken, beschouwde hij als de kroon op zijn levenswerk. Geen wonder dat na die mededeeling een don derend applaus losbarstte. Maar nu schijnt het zoowaar weer mis te zijn. Gisteravond toch verklaarde kir. Mar- chant, dat do Vrijz. Democraten aan do vorming van een Kabinet willen mee werken, mits er zekerheid bestaat, dat de coalitie dood is. Deze politieke dokter twijfelt dus nog. Als ik goed ben ingelicht, dan zal nu een commisie van deskundigen onder lei ding van den heer Roodhuyzen een offi cieel onderzoek instellen. Om te voorkomen dat „vergissingen" worden begaan zal kir. Troelstra in dezo commissie geen zitting nemen. OBSERVATOR. Mr. Marchant over de crisis. In oen gisteren te Amsterdam gehouden vergadering heeft Mr. Marchant verklaard dat de Vrijz. Democraten onder zekere voorwaarden bereid waren in een demóv cratisch Kabinet zitting te nemen. „Een democratisch kabinet, zoo ver-i klaarde hij, zal ook terdege moeten bezuw nigen. "Wie hoopt, dat het nu met de be zuiniging uit zal zijn, komt in elk geval bedrogen uit. Maar bij die bezuiniging moet dan ook vooral gedacht worden aan de mtfatairo uitgaven. Op de genoemde voorwaarden: een bin-» derd program tusschen vrijzinnig-demo-» craten, sociaal-democraten en katholieken en de zekerheid, dat de coalitie dood is, wil de V. D. bond aan de vorming van een democratisch kabinet medewerken. Maar ook dan alleen. Een waagstuk onderne men mag men thans niet. Zou liet mis-» lukken, dan was men nog verder van! huis. Willen de katholieken niet, dan moeten rij het zelf weten. Aan een avon tuur waagt de V. D. Rond zich niet, ge-» dachtig aan de woorden: „Zij die geloot ven haasten niet" Rondom de crisis. Dinsdagavond zal minister Colijn, naar de Stand, meldt, in do Raamkerk op de Hugo de Grootkade te Amsterdam op uitnoodiging van de Centrale Antirev. kiervereeniging Nederland en Oranje spreken over het onderwerp: Rondom de crisis. De ex-kroonprins. Reuter seint uit Londen, dat er aanwijs zingen zijn dat de terugkeer van den ex- kroonprins naar Duitschland niet zoo opj handen is als zij korts scheen. Hoewel de geallieerden tot nog toe geen officieel© stappen gedaan hebben, is bet mogelijk dat zij eenige stappen zul len ondernemen, als de kwestie van on-* middellijk belang is. Het is echter aan twijfel onderhevig of de Nederiandsch© regeering het vertrek van den ex-kroon prins onder zekere voorwaarden kan beJ letten. De Vlootwet-agitatie. De heer Kersten, lid dor Twcedel Kamer, 'heeft den Minister van Water staat dezer dagen gevraagd of liet hem bekend was, dat een ambtenaar ten! postkantoro te Ierseke bezoekers van dit kantoor aan het loket liet anti-Vlootwet-» adres ter teekening aanbood. Uit liet ant-f woord van den Minister blijkt, dat iemand na afdoening van postzaken over do Vlootwet begon te spreken cn daarna \Toeg om het adres to teekenen, dat d£ - ambtenaar bij zich had. Zoo deed oolc nog een tweede persoon. Niettemin is de handelwijze van- den! ambtenaar hot in diensttijd door gesprok^ j ken met het publiek zich bezighouden met politieke aangelegenheden ontoelaatbaar j zegt de minister, en is hij deswego era* stig onderhouden. Prov. Staten van Zuid-Holland. De gewon© najaarszilting van do Pro vinciale Staten van Zuid-IIolland zal Dinsdag 4 Dce:rr.b:r a.s. worden geopend.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1