Dagblad voor Leiden en Omstreken. stadsnieuws. ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal f 2.50 Per week Franco per post per kwartaal f 2.90 4de JAARGANG. - ZATERDAG 22 SEPTEMBER 1923 - No. 1044 BureauHooigracht 35 Leiden - Tei. Int. 1278 - Postrekening 58936 ADVERTENTIE. PRIJS ^Gewone advertentiën per regel 22X cent, r Ingezonden Mededeelingen, dubbel tariet CjBij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbeta ling van ten hoogste 30 woorden, worden dagelijks geplaatst ad 60 cent. Dit nummer bestaat uit twee bladen. De plannen van Colijn. I. Wie nog met overtuigd was, van de moeilijke en ondankbare taak die de heer Colijn op zijne schouders nam, zal daar aan thans niet langer kunnen twijfelen. Het ontzaglijke tekort staat thans in ontstellende duidelijkheid voor ons. Wij staan, wat de financiën betreft, als aan den rand van den afgrond. Met duizelingwekkende snelheid, zijn de laatste jaren de uitgaven gestegen. Het jaar voor den oorlog bedroegen de gewone uitgaven ruim f 197 miilioen. In 1918 waren ze gestegen tot f 313 miilioen, in 1922 tot f 630 miilioen en voor 1924 zijn zo geraamd op bijna f 647 mililoen. En nu zijn ook de inkomsten wel be langrijk omhoog T^nan, maar deze stij ging heeft toch met die van de uitgaven geen gelijken tred gehouden. Van ruim f 205 miilioen in 1913 waren ze in 1922 gestegen tot f 581 miilioen, ter wijl voor 1924 een bedrag van bijna f 549 miilioen is geraamd. Do begrooting sluit evenals die van het vorig jaar met een ontzaglijk tekort. En dit tekort dreigt steeds grooter le worden. De uitgaven zetten zich automatisch Uit, terwijl de ontvangsto"; door de daling van de inkomens, langzaam maar zeker minderen. En het is de groote verdienste van de milliccnen-nota, dat het hierin dreigende gevaar scherp en duidelijk voor oógen gesteld wordt, zoo, dat iedereen bet kan zien. De groote vraag waarvoor we staan is nu welke middelen moeten worden aange wend om tot verbetering te komen en de begrooting sluitend te maken. Minister Colijn heeft een geheel com plex van maatregelen aangekondigd, die wel niet dadelijk, maar ®toch in afzien- baren tijd tot het gewenschte doel kunnen leiden. Het zijn krasse maatregelen die worden voorgesteld. Dit kan trouwens niet anders. Met bezuinigingen als door Min. de Geer in uitzicht gesteld komen we niet verder. Hier geldt, dat zachte heelmeesters stin kende wonden maken. Ondanks al het eeoraat over bezuiniging werden bij meerdere departementen de uitgaven nogal grooter. Er moet dus een andere richting wor den ingeslagen. En die richting is door Minister Colijn duidelijk aangegeven. 'Aan critiek op deze voorstellen ont breekt het niet. Wie rustig nalees' wet.van"verschillen de zijden over de - 'ngsrdaunen ge schreven werd, kom' 'fs tot de ontdek king dat alle voorgestelde maatregelen in breede kringen worden afgekeurd. Om te beginnen moeten de salarissen der ambtenaren worden veilig gesteld. Daaraan, zoo wordt betoogd, mag on der geen beding worden geraakt. En dat niet" alleen omdat de Regeering door Art. 40 van het bezoldigingsbesluit moreel gebonden is. Want toen in de Commissie voor het Georganiseerd Overleg de vraag aan de orde kwam of dit Art. zou kunnen worden ingetrokken, werd die gedachte zonder meer afgewezen. Er viel zelfs niet over te praten. Voor overleg was hier geen plaats. Tegen de voorgenomen stopzetting der l'eriodieke verhoocingen komen niet min der scherpe protesten. De Regeering wil op het Onderwijs be zuinigen en alweer steekt een storm op. Dat, zoo roept men uit. in geen geval. Van het onderwijs moet men afblijven. De Regeering lieeft nog meer pijlen op baar boog. Zij overweegt inhouding van de bijdra ge voor het Invaliditeitsfonds, een dank beeld dat overweging verdient omdat da Staat toch de nitkeeringen garandeert. Maar ook dit plan wordt afgewezen, om dat het een aanslag zou beteekenen op de Sociale verzekering. En zoo gaat het over heel de linie. Omdat met bezuiniging alleen de Ërug tusschen uitgaven en inkomsten niet kan worden gebouwd is de Regeering voorne mens enkele indirecte belastingen in te voeren of te verboogen. Ook dit denkbeeld kan echter in veler oogen geen genade vinden omdat daar door de prijs van sommige levensbehoef ten zal stijgen en veler levenspeil ©eni germate zal worden gedrukt. liet eenige punt waaromtrent weinig critiek wordt gehoord, betreft"" de vereen voudiging van den Staatsdienst. De verschillende departementen zullen ongeacht de salarisverlagingen ongeveer f 50 mililoen moeten bezuinigen. Op welke wijze is nog niet bekend, maar we kunnen ons overtuigd houden, dat zoo dra deze plannen nader gepresiseerd wor den, scherpe critiek ook hierop niet zal uitblijven. Wat van dit alles te zeggen. Is deze critiek ongegrond en moet zij zonder meer als van geen beleekenis wor-, den afgewezen? Wij denken er niet aan dit te beweren. De voorgestelde maatregelen dragen een zeer ernstig karakter en beteekenen in vele gevallen een pijnlijke operatie. Maar we moeten geen oogenblik verge ten, dat \^e leven in een crisistijd. Het staat met ons volk als in een ge zin waar de kostwinner een ernstige ope ratie moet ondergaan. Als de geeneesheer daarvan begint te spreken, dan is de eerste gedachte: dat kan niet. Dat kan in geen geval. De man kan uit zijn zaken niet worden gemist. De kosten voor behandeling en verpleging worden te hoog. Het gezin moet leven, de kinderen moeten leeren, ai- gel oopen, het kan niet. Dan moet maar een andere oplossing worden gezocht. Een rustperiode kan misschien baat brengen. Maar het is een kwest'e van leven en dood, van zijn of niet te zijn, en zoo wordt tenslotte toch tot de operatie besloten. Omdat er geen andere uitweg meer open is. Zoo nu staat mutatis mu'andis ook ons volk er voor. We staan op een keerpunt. Als de tekorten niet worden gedokt gaan we financieel naar den kolder. Dan moet. de bankbiljettenpers in wer king worden gesteld en kunnep we even als de Duitschers probeeren wat we voor waardelooze papiertjes kunnen koopen. Artikel 40 blijft dan ongerept, de sala rissen blijven dezelfde of worden- ver hoogd, maar de koopkracht van het geld verdwijnt en aan het volksleven wordt een niet te herstellen schade toegebracht. Wij moeten dus kiezen of deelen. Harde maatregelen aanvaarden of wil lens en wetens ens volk naar den onder gang sturen. V Een Koninklijk woord- De rede waarmede H. M. de Koningin in de Nieuwe Kerk te Delft liet nationale huldeblijk aanvaardde, verdient meer dan gewone aandacht. Bij het lezen van dit Koninklijke woord, wordt opnieuw duidelijk hoe onwaardeer baar groot de zegen is, door God in Ko ningin Wilhelmina aan ons volk geschon ken. Zij voelt zich niet alleen door banden des bloeds, maar veelmeer door gees telijke banden aan haren grooten voorzaat, Willem de Zwijger, verbonden. Zij noemde zich zijn geesteskind in meer dan één opzicht. Prins Willem van Oranje gevoelde zich een geroepene, door God bestemd om in deze landen de tyrannie te verdrijven. Hij wilde zijn een instrument in Gods hand. En in aansluiting daaraan verklaarde onze Koningin: Onze historie is Gods werk. Haar oog is geopend voor de G o d d e- 1 i j k e leiding, die telkens weer in onze historie tot uiting kwam. Daarom kon zij ook Haar volk voor gaan in dank aan God, en kon Zij openlijk getuigen van de rijke stof tot roemen, die wij hebben in Gods trouw, die menigvul dig verhoord heeft de bede, door den ster venden Vader des Vaderlands gestameld. En dan vervolgde onze Vorstin; die we "wepr temeer liefhebben omdat we ons eens geestes met Haar weten: „God heeft zich over 't volk van Neder land ontfermd niet alleen in het verleden, doch ook in den tijd, die ons allen nog zoo versch in het geheugen ligt. Verleden en heden reiken elkander de hand. Ons volk heeft in de geschiedenis een© ropoing vervuld. Onze worsteling tegen vreemd geweld, de heiligste rechten en vrijheden, die wij daardoor mochten verwerven, waarvan al len ^;v>neri onze grenzen de zegeningen ondervonden, de groote mannen waarop ons volk schier op elk gebied mag bogen en die ons land tot wereldver maardheid brachten, dit alles heeft ons iu staat gesteld die roeping le vervullen, ja nog meer, ook andere volken hebben daar van den zegen ondervonden. Ook thans en voor de toekomst is er eene taak voor ons weggelegd, zoowel bin nen eigen ^bied als in het groote gezin der volkeren. Mochten wij allen, ziende op den Vader des Vaderlands en willende ons zelf zijn en blijven, onverpoosd voortbouwen op de grondslagen door hem gelegd en puttende uit de schatten, ons door een groot voor geslacht nagelaten, vooraangaan op den weg van beschaving en vernieuwende kracht en met de hulp van God het woord in toepassing v^no-en: „Wees een zegen". Het was een Koninklijk woord. Omdat het was een kinderlijk woord. Onze Koningin, ze is zoo groot, omdat ze klein heeft willen worden. Zij staat zoo hoog, omdat ze heeft lee ren knielen. Wél hebben wij reden om voor zulk een Vorstin, uit den diepsten grond des harten, God te danken. Wèl hebben wij rijke stof tot roemen in Gods trouw, die ook in Koningin Wil helmina verhoord heeft, de bede door den stervenden Vader des Vaderlands gesta meld. En in weerklank op Haar woord welt uit ons hart de bede: i U zeeg'ne God, Hij stelle II tot een zegen. 1 Gezegend zij Uw hoofd, Uw hart, Uw wegen: Uw aardsch, Uw hemelsch lotl O God! verhoor En schenk ons onze bede: Toon Haar Uw gunst, Doordring Haar van Uw vrede; Licht met Uw licht, Haar voer! DE L.A.W.E.T. De L.A.W.E.T. in de Stadsgehoorzaal blijkt een reusachtige aantrekkingskracht te bezitten. De stroom van bezoekers was gisteren avond zoo groot, dat de hulp van een vier tal politieagenten noodig was om do stroom in een goede bedding naar de lo ketten le leiden. De Leidenaars schijnen het qeue maken uit den distributietijd vergeten te zijn. Indien het publiek zich weerszijde van den ingang twee aan twee achter elkaar zou scharen zou er van gedrang geen n --ike zijn en een en ander veel vlotter van stapel loopen. Wij bevelen derhalve voor hedenavond dezen ordemaatregel sterk aan. Het aantal betalende bezoekers bedroeg gisteren 2557, dus wel een record- da p\ Do volgende extra-geschenken werden u'fn-ereikt: aan de 9500e bezoekster Mevr. J. H. Senff, Warmonderweg 18, Oegst- geest, een kristallen bloembak. Aan de ^■"■OOe bezoekster, Jongejuffrouw Bertha Raas uit Wcenen, tijdelijk in huis hij den heer H. B. Rubenkamp, Geverstraat 14 te Oegstgeest, 5 bons ter gezamenlijke waar de van vijft;g gulden tot aankoop op de L.A.W.E.T. van geschenken naar eigen keuze. Aan de 10500 kezoeker den hc>r F. Stoute, Hofje Samuel de Z$c 19 aan <1° Doezastraat een mand wijn, aangebo den door den pachter der buffetten der Stadsgehoorzaal. Het oudje was erg in genomen met zijn geschenk en beloofde met al zijn hofjesgenooten een dronk te wijden aan het succes van de L.A.W.E.T. Aan de 11000e bezoeker, den heer B. Bol, Lusthoflaan 1 een wandelstok met zilveren haak. Aan de 11500e bezoekster, Mej. G. v. 1 Wijngaard, Oranjegracht 71, een klokie, aangeboden door den heer H. D. J. do Haan. Heden, den laatsten dag der tentoon stelling zullen weer aan eiken -volgenden 500en bezoeker fraaie geschenken uitge reikt worden. Om 11 uur hedenavond be hoort deze tentoonstelling echter weder tot het verleden. Het bestuur der L.A.W. E.T. is voor fal van verzoeken om verlen ging doof gebleven, het is ook te hegrij pen, Want al te lang kunnen de winkeliers niet uit hunne zaken gemist worden, ook van het bestuur zelf zou liet te voel ge verfd zijn, iirmers een volle week dag en nacht zoo in touw te zijn is geen sinecure. Chr. Vrouwen-Bond. ïn gebouw Nathanaël had gisteren de eerste der cycluslezingen plaats voor de Leidsche afdeeling van hovengenoemden Bond in den loop van het seizoen te hou den. De opkomst in deze eerste bijeenkomst was boven verwachting goed, het zaaltje was geheel gevuld. Na een kort openingswoord van de Pre- rïdente Mevr. Schokking-Metelerkamp. werd aan den heer K. Brants het woord gegeven. Deze hield een interessante, van veel technische en practische ervaring getui gende causerie over „Straffen". Het krachtig applaus, dat de woorden van dank aan het eind door de voorzit ster- aan den spreker gebracht ondor- slreente. deed wel uitkomen, hoezeer de waardevolle inleid'ng werd g?waardeerd. Gaarne si in ten wij ons aan hij de woor den van Mevr. Schokking, die de hoop uitsprak, dat de nog komende lezingen zich in een even groot zoo niet grooter aantal belangstellenden mocht verheu gen. Lezingen als door den heer Brants ge houden zijn voor onze huisvrouwen en meer nog voor onze huismoeders van het allergrootste belang. Zij mogen niet gemist wordeu. Mooie verrassing. Ter gelegenheid van het 3-Octoherfeest zal de firma van Nelle, aan allen die van de uitdeeling van haring en wittebrood profiteeren in totaal pl.m. 2000 perso nen doen aanbieden: aan de vrouwen een ons koffie en aan de mannen een pak je tabak. Een aardige verrassing, die ongetwij feld op prijs zal wórden gesteld. De PaddenstcölenientGORsiellinq der Ned. Mycoiogische Vsreenigirsg. Hedenmorgen vond in de collegezaal van het Pharmacentisch Laboratorium in de Hugo de Grootstraat de opening plaats van de ook door ons reeds verleden week aangekondigde groote Paddenstoelen-ten-, tooonstelling van bovengenoemde vereeni- ginR. Wegens gebrek aan voldoende plaats ruimte moest hij 't bericht van de vorige ■.•eek helaas een uitvoerige beschrijving an de buitengewoon interessante tentoon stelling achterwege blijven. Des te meer echter verdient het nu aanbeveling die tentoonstelling zelve in oogenschouw te gaan nemen. Zij is een aandachtige be zichtiging overwaard. Zooals gezegd, werd de opening heden- morgen verricht, en wel door den Voorzit- ter van liet Eere-Comité, Jlir. Mr. Dr. N. C. de Gijselaar, burgemeester der gemeen te, die met zijn echtgenoote aanwezig was. Aan de opening zelve ging vooraf een woord van welkom door den voorzitter ïan de regelingscomm. gevolgd door een s-eech van den voorzitter der Myc. Ver een., Prof. Dr. J. R. Meulenhoff uit Utrecht, die een interessante uiteenzet ting gaf van het streven der ver.eeniging, die haar kracht vindt in de eigenaardige amenstelling, daar zij zoowel populair }l als wetenschappelijken arbeid verricht waarhij theorie en ervaring elkaar hel pen. Prof. A. J. Kluyyer uit Delft hield daarna een rede over de laatste nieuwig heden op het terrein der Mycologie, waar na de burgemeester met een kort woord de tentoonstelling officieel opende. Evenals aan het slot van ons vorig be richt raden wij ook thans een bezoek aan decze buitengewoon interessante tentoon stelling aan, niet het minst voor hen die in betrekking staan tot land- en tuin bon^. Zulks n.l. met het oog op de in zending van den Plantenziektenkundigen dienst te Wageningen, die voor de practijk veel leerzaams biedt. Het Kreuzchor uit Dresden. Ook dit jaar, zoo meldt men ons, zal het door zijn schitterend optreden zoo welbe kende Kreuzchor bestaande uit 81 scho lieren onder leiding van Professor Richter naar Nederland komen. Ten bate der Ne- derlandsche Centrale voor vacantiekinde- ren te Leiden, zal een reeks van 11 con certen gegeven worden wier data als volgt zijn: 25 Sept. Arnhem, 27 Sept. Utrecht, 29 Sept. Rotterdam, 1 October Hooglandsche Kerk, 3 Oct. den Haag, 5 Oct. Haarlem. 8 Oct. Amsterdam, 10 Oct. Naarden, 12 Oct. Zwolle, 15 Oct. Groningen, 17 Oct. Leeuwarden. De organist der Kreuzchirche, B. Pfann- sliehl, on de ook in Nederland bekende cellist Hans Boltermund, hebben hun me dewerking toegezegd. Wanneer men zich zou willen opgeven orrr een jongen van het koor te willen huis vesten, wordt men verzocht zulks even aan Mejuffrouw Böhl, Groenhovenstraat 16 le berichten, telefoonnummer 723. Aan den Raad dezer Gemeente.is door den Leidsehen Bestuurdersbond het verzoek gericht, het. daarheen te willen leiden, dat vanaf 15 October 1923 tot 15 April 1924- aan werklooze hoofden van gezinnen die daarvoor in aanmerking ko men een toeslag op hunne wekelijkscho uilkeering wordt gegeven van f 1.per week voor de aanschaffing van brand stoffen, of wel door verstrekking van brandstoffen in natura in hunne behoef ten aan verwarmingsmiddelen te* voor zien. Bazaar J. C. G. 0. B. Gisteravond stroomde voor het laatst de Predikerzaal vol met bezoekers der J. C. G. O. B.-bazaar. Drie dagen lang is het er druk geweest maar gisteravond spande hert bezoek de kroon. Bij den aanvang van den avond werd er aan de standjes weer druk verkocht, terwijl een geïmiteer de kroegdeur door den volkswil naarstig werd dicht gespijkerd. Sjoelbak en grabbelton mochten zich in veler belangstelling verheugen en het was niet dan noode, dat geëindigd werd om aller aandacht te doen conoentreeren op den verkoop bij opbod. Met groot enthou siasme word aan de uitnoodiging van den lieer Veerman, om allen het hoogste bod te doen, voldaan. We zullen ni et alle geheimen verklappen, maar memcreeren slechts, dat dames aan lieercn-zwembroeken en vrijgezellen aan kinderjurkjes bleven „hangen". Geen wonder dat de goede stemming met de minuut steeg. Velen zullen het dan ook hebben betreurd, toen het laatste stuk onder den hamer kwam, en het einde daar i was. Aan het Zoeklicht Leiden, 22 Sept. 1923. Met vreugde vernam ik, dat de Kat-i wijkscke gezinnen die zoo zwaar getroffen werden, over het meeleven en moe- 1 ij d e n niet te klagen hebben. Door het te dezer zake gevormde comi té word reeds een bedrag van pl.m. f lOCKf ontvangen. Een mooi begin. Maar zal de hulp eenigszins afdoen-.- de zijn toch ook niet meer dan een begin. Mag ik daarom nog eens op deze zaak de aandacht vestigen? Behalve de reeds verantwoorde f 25 ont ving ik nog van P. te L. een bedrag van f 5. Maar naar ik vast vertrouw meer zal hierop volgen. OBSERVATOR. Het was evenwel reeds 11 uur geworden, toen de voorzitter van de bazaar-com missie, de heer G. de Goede, het woord nam voor de sluiting. Spr. dankte allen die aan het welslagen van dezen bazaar hebben bijgedragen daarvoor hartelijk ,niet het minst natuur lijk het publiek hetwelk de voornaamste factor in den bazaar moest vormen. Dank werd gebracht aan het strijkje, dat zich onder leiding van den heer Plu zoozeer verdienstelijk heeft gemaakt en verder aan de verschillende dames en hoeren die bij theetent of visschvijver, honing- of cho coladestand, op welke wijze dan ook, zich voor den J. C. G. O. B. verdienstelijk heb ben gemaakt. Den hoop uitsprekend, dat deze bazaar de gewenschte resultaten moge hebben opgebracht, opdat het pro paganda weer in den strijd tegen Koning Alcohol kan worden voortgezet, besloot spr. zijn met applaus beloonA sluitings woord. Na dankgebed door den voorzitter gin gen daarna- de aanwezigen huiswaarts. GEMEENTEZAKEN. Overname grond. Door J. P. Oudshoorn te Sassenheiin,- mede namens G. Lekkerkerker, eveneens le Sassenheim woonachtig, is bij B. en W. een bouwplan ingediend voor den bouw van twee woningen op het terrein aan den Haarlemmerweg alhier. De vereisckte bouwvergunning kan even wel niet worden verleend zoolang heb straatgedeelte voor het bouwterrein gele gen, niet te voren aan de gemeente Leiden is overgedragen. De eigenaar van dit perceel, G. J. Rut gers, is tot die overdracht bereid, doch wenscht daarbij tevens de mede aan hem toebehoorende aangrenzende straatgedeel- ten, zoowel voor reeds bebouwden als voor nog onbebouwden grond gelegen, aan do geme»ente kosteloos in eigendom af to staan. De over te dragen perceelen zijn alle reeds bestraat en gerioleerd. Inwilli ging van dit verzoek komt B. en W. en ook der Commissie van Fabricage go- wensckt voor. Vestiging Burgerlijk Armbestuur. In verband "met den aanleg van de tram lijn van Leiden via Voorburg naar Den; Haag en de daarmede gepaard gaande af braak van enkele perceelen aan de Hocge- woerd, zal het gebouw Hoogewoerd no. 5 niet langer als bureau van het Burgerlijk Armbestuur dienst kunnen doen, zoodat dit bureau naar elders meet. worden ver plaatst. Het Burgerlijk Armbestuur heeft den wer.sch te kennen gegeven, dat het ge bouw van het voormalig hulpkantoor der Gemeentelijke' Bank van Leening aan do Nieuw© Mare, No. 15, tot zijn bureau zal worden ingericht. Met de Commissie van Fabricage zijn B. en IV. van oordccj dab laatstgenoemd gebouw inderdaad voor de ze bestemming alleszins geschikt is to achten. Het pand behoeft daartoe geen ingrijpende wijziging to ondergaan. Do verrichtte werkzaamheden zullen naar ra ming een uitgave van ongeveer f 40C0. - vorderen. - Het perceel aan do Nieuwe Mare bevat voorts eene verdieping met twee bovenwo ningen, terwijl de vroegere derde boven woning gedurende do laatste jaren als bcig ruimte voor de Bank van Leening diende. Aangezien deze ruimte voor het Burgerlijk Armbestuur niet noodig is, is het raadzaam haar weder tot woning in te richten. Deze kan vervolgens tegen een huurprijs van ongeveer f 4.— 's weeks worden verhuurd. De kosten van de tot dit doel benoodigd* werkzaamheden worden begroot op on geveer f 1000.—. u Ook de bovenwoning aan den kant \an do Nieuwe Mare, welke voorheen tot ambtswoning van den hoofdbeambte yanl het hulpkantoor der Bank van Leemng diende, behoort enkele verbeteringen o ondergaan. Do kosten hiervan worden ge raamd op f 800.—. Na het aanbrengen vait deze verbeteringen zal dit bovenhuis waar schijnlijk tegen een aanmerkelijk hoogcren prijs kunnen \^>rden verhuurd, d&n 8®" noemden ambtenaar als huurprijs in reke ning werd gebracht, (f 235.—.) Demping en rioleering Binnenvestgracht. B. en W. stellen voor, 12000 gld. beschik*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1