«Tweede Blad;
Woensdag 22 Aug. 1923
Oen Vaderland ghetrouwe.
li i
UIT DE PERS
Bezuiniging en Vlootwet.
De Standaard -wijst op een begrips
verwarring die in sommige Waden tot
uiting komt, ais het wordt voorgesteld
het bezuinigingsprobleem veel inge
wikkelder is geworden door de vlootwet-
n j plannen.
Dit is echter, zegt ons hoofdorgaan
|niet het geval.
„Zwaar is de taak der Regeering ze
ker, maar die zou niet minder zwaar zijn,
als er eens geen ontwerp-VIootwet was.
Werd morgen aan den dag besloten het
ontwerp tot het bouwen ©ener Vloot in te
trekken, dan zou dié taak preciés even
zwaar Wijven. Dan zou het tekort op de
begrooting met geen halven cent afne-
inen.
Alles Weef, zooals het nu is; dat is,' dat
de uitgaven de inkomsten zeer verre over
treffen, dat de inkomsten zich in dalen
de richting bewegen, terwijl de uitgaven
ook zonder nieuwe dingen te onder
nemen elk jaar weer hooger Wijken te
zijn. 2
Dat laatste is onvermijdelijk,
e De nieuwe pensioenwetten kosten elk
PJ jaar eenige milli oenen meer dan het
1 voorgaande jaar. Elk jaar. neemt de be
volking van Nederland met 100.000 zie
len toe, zoodat er e 1 k jaar meer moet
'*ioet worden gezorgd voor lager onder-
i wijs aan 15.000 kinderen meer. En zoo
is er meer te noemen.
I' Dat is het probleem waarvoor men
staat. Benevens dan het tekort, dat er nu
reeds is van tusschen de 100 en 150 mil
lioen.
Alleen op den gewonen diénst; be-
halve dus een tekort op den buitengewo
nen dienst, waarvoor geleend mag wor
den.
En dat alles gaat buiten de Vlootwet
om. Komt die er, dan zal er over 6 jaren
een lichte verzwaring van last komen; on
geveer 1 millioen per jaar.
Tenzij men, wat volstrekt niet uitgeslo^
ten is, uit anderen hoofde Wj de Marine
besparingen verkrijgt, die ook dien last
wegnemen.
Laat men daarom in onzen kring de
zaak zuiver stellen en de twee dingen:
bezüiniging en Vlootwet, uit elkaar hou
den. Ze hebben met elkander niets uit
te staan.
Alleen wie goed onderscheidt, kan goed
/deseeren, zeiden de Ouden, en dat geldt
I ook voor onze Pérs.
Bcelde men zichzelf en anderen toch
yooral niet in dat, »als er maar geen
Slootwet Jwas, 'alles veel gemakkelijker
zou gaan.
"Wij herhalen het: het op te lossen
probleem bleef dan voor Nederland pre
cies gelijk. Er kwam geen haar verande
ring in. Of men moest zich op het stand
punt plaatsen dat de Marine moest wor
den afgeschaft
Dat is natuurlijk ock een standpunt,
maar het is het onze niet. En zelfs al wa
re dit anders, al zouden ook wij dat wil-
M len, dan beteekende het nog niet veel
veel meer, dan het scheppen van één em
mer water uit den Hofvijver in Den
Haa'g.
Men zou wachtgelden moeten uitkeeren
aan het Marinepersoneel en dat gedu
rende een lange reeks van jaren. Het zou
nagenoeg niets helpen voor dit of voor
het vol eend of het daaropvolgend jaar.
Hoe men de zaak ook wendt endceert,
het blijft altijd hetzelfde: bui t n de
Vlootwet om is er een tekort op de gewo
ne uitgaven van den Staat van vele tien
tallen millioenen, en dat moet weggewerkt
willen we niet te gronde gaan. De uitga
ven voor de Vlootwet, wordt ze aangeno-
men, hebben op dat tekort geen invloed;
'«Éicch ten voordeele, noch ten nadeele.
Voor zoover er op de Marineorganisatie
bezuinigd kan worden, zal dit moeten ge
schieden: onafhankelijk van de Vlootwet;
maar invloed op den toestand, zooals die
nu is, en zich voor de eerstvolgende ja
ren laat voorzien, heeft die Vlootwet niet
Zóó is de toestand en niet anders.
En wie het anders zegt, doet dit óf met
bepaalde bedoelingen, óf mist de gave der
onderscheiding, óf geeft zich niet vol
doende moeite de zaak zuiver voor te stel
len."
KERK EN SCHOOL
NED. HERV. KERK.
Drietal. Te Ba-arn (vac.-Dr. H. - H.
Meulenbelt)A. Adriani, em.-pred. te
Utrecht; Dr. K. J. Brouwer te Doefciiï-
c\iem en G. W.' C. Vunderink te Haarlem;
te Baarn (nieuwe pred.-plaats)B. Bate-
laan te Zeist; J. H. Gunning E.Bzn., te
Lage Vuursche en I. Kievit te Lunteren.
Beroepen. Te Baarn (vae.-Dr. H. H.
Meulenbelt): A. Adriani, em.-pred. te
Utrecht em in de nieuwe pred.-plaatsI.
Kievit te Lunteren.
GEREF. KERKEN.
Tweetal. Te Kommerzijl, H. v. d.
Elskamp, cand. te Kampen en S. v. d. "Wal
te Minnertsga; te Vlaardingcn: D. J. Cou-
vee te Meppel en Dr. E. D. Kraan te Zuy-
len.
Beroepen. Te Brouwershaven: H. v.
d. Elskamp, cand. te Kampen; te Jufcrijp-
Hommerts: J. Schelhaas, cand. te Hooge-
veen; te.Wons c. a.: H.-Strating, cand. te
Zwartsluis; te Silvolde-GendringcnM. M.
Horjus te H. I. Ambacht; te Uithuizen:
H. de, Bruyp te Nieuwendijk;. te Schild-
wolde: K. v. d. Veen te Vreeswijk.
Bedankt. Voor Bierum: D._ Scheele
te Gecsteren-Gelselaar.
CHR. GEREF. KERK.
Beroepen. Te Hillegcm'A. Zwiep,
cand. te Rotterdam.
Jubilea.
Ds. J. P. Klaarhamer herdacht
Zondag den dag dat hij voor *25 jaar in
de Geref. Kerk te-Marken zijn ambt aan
ving. Nadien stond de jubilaris van 1904
1919 te Wommels, welke plaats hij daar
na verwisselde met zijn tegenwoordige
standplaats Dokkum.
r Ds. K. Bakker, pred. bij de Geref.
Kerk te Lutten, herdenkt heden den dag,
waarop hij voor 25 jaar to Rottevalle zijn
ambt aanvaardde.
D s. L. G. B o 1 k e s t e i j n, predikant
der Ned. Herv. gemeente te Otterloo, her
denkt vandaag zijn 25-jarig ambtsjubileum
De jubilaris stond achtereenvolgens te Co-
then, Aalburg, Kortgene, Kockengen en
dient nu sedert Juli 1920 óe gemeente Ot
terloo.
Generale Synode*Geref. Kerken.
Aan den vooravond van de 12e Generale
Synode der Geref. Kerken dié gistermor
gen 10 uur in de Oosterkerk aanving had
Maandagavond in de Westerkerk Utrecht
een bidstond plaats, waarbij voorging D s.
J. D. v. d. M u n n i k, em.-pred. te Zeist,
cn voorzitter van de Leeuwarder Synode
van 1920.
Deze opende de drukbezochte samen
komst met te doen zingen van Ps. 68: 13,
't doen voorlezen van Rom. 12, waarna hij
voorging in gebed.
Nadat Spr. de ernst van onzen tijd ge
karakteriseerd en dc algemeene belang
stelling voor deze Synode getypeerd had,
bepaalde hij zijn gehoor bij Efeze 4:14:
Zoo bid ik u dan, ik de gevangene in den
Hcere, dat gij wandelt waardiglijk der
roeping met welke gij geroepen zijt; met
alle ootmoedigheid en zachtmoedigheid,
met lankmoedigheid, verdragende elkander
in liefde; u teenaarstigende, te behouden,
de cenigheid des Geestes door den band
des vredes.
Eén lichaam is het en één Geest, gelijk
gij ook. geroepen zijt tot eene hoep uwer
roeping".
Nadat gezongen was Ps. 141:2 droeg
Spr. de belangen der Synode in een, vurig
gebed aan God op.
Met het zingen van Ps. 122:3 werd de
bidstond beëindigd.
Na afloop van den bidstond werd in een
dér Jaarbeurszalen een, ontmoetingssamen
komst voor de leden der Synode gehouden.
Om 10 uur gistermorgen is de Synode
geopend door Ds. J. C. Rullmann, na
mens de Kerk van Utrecht.
Er was zeer veel belangstelling van de
zijde van de leden der Gemeente^
Geopend werd met 't zingen van Psalm
122 vs. 1 en 2 en 't lezen van Psalm 122.
Ds. Rullmann hield daarna een openings
rede, waarin bij allereerst een hartelijk
welkomstwoord toeriep aan de afgevaar
digden, de buitenlansche afgevaardigden,
de rapporteurs en voorts een breed, histo
risch overzicht, gaf va-n de beteetenis der
Geref. Kerken vroeger en thans in het bij
zonder wees op de groote figuren van
Kuyper en Bavinck.
Hierna werd Ps. 122 vs. 3 gezongen'en
het gebed gedaan.
Van de hoogleeraren waren aanwezig de
professoren H. Bouwman, L. Lindeboom, S.
Greydanus, G. Ch. Aalders, H. H. Kuy-
per, V. Hepp, en T. Hoekstra
Als rapporteurs waren aanwezig Ds. T.
J. Hagen, van Delft; Ds. C. Lindeboom
van Amsterdam; Ds. H. Meijering, van
Delfzijl; Ds. A. H. van Minnen, van 's-
Gravezande; Ds. D. Pol van Rijsoord en
Ds. J. D. v. d. Munnik, em.-pred te Zeist.
Na de officieeele opening werden de
geloofsbrieven onderzocht.
Aanwezig waren alle eerste afgevaardig
den, uitgezonderd Ds. J. P. Klaarhamer,
van Dokkum, in wiens plaats de secundus
Ds. B. Roorda^ van Driesum optrad. In
de plaats van ouderling Zandstra, van
Wiommels, kwam ouderling Joh. Cos ten
van Hominerts.
Van de buitenlandsche afgevaardigden
waren aanwezig J. Maedonald Webster,
van de United Free Church of Scotland,
Ds. E. Kolthoff en Ds. J. Husmann van de
Alt Reformirte Kirche van het graafschap
Bentheim en Oost-Friesland Duitschland),
Ds. Norman Campbell van de Free
Church of Scotland en Profë John Kenne
dy Cameron van diezelfde Kerk, Prof.
Henry Beets van De Christian Reformed
Church van Noord-Amerika en Prof. J. Se-
besteén van de Hongaarsche Geref. Ker
ken en redacteur van de Hongaarsche He
raut^ j w
Gekoz enwerd tot eerstq- voorzitter D s.
J. H.. Landwehr, die echter lop. me
disch advies moest bedanken, daarna D r.
J. C. d e Moor, die de benoeming aan
nam.
Tot assessor (tweede voorzitter) werd ge
kozen Ds. A. de Geus van Do Lemmer.
Tot' eerste scriba D s. G. K e ij z e r van
Tiel, tweede scriba D s. J. G. Kunst van
Arnhem.
Ds. J. C. Rullmann wenschte de geko
zenen geluk en noodigde hen uit *- het
moderamen zitting te nemen, waarna D r.
J. C. dé Moor een openingswoord sprak
om ten slotte alle leden en praeadviseurs
te verzoeken zich van hun zetels te verhef
fen om aldus instemming te betuigen met
de Geloofsbelijdenis.
Kerkelijke Hoofd. Omslag.
De kantonrechter te Almelo heeft den
lieer F. H. Mather, hoofd der Christelijke
school te Borne, veroordeeld tot betaling
van zijn aanslag in den hoofdfelijken om
slag der Ned. Herv. gemeente te Haarlo.
Do heer Mather, die in lier jaar 1922 te
Haarlo woonachtig was, had geweigerd
zijn aanslag te betalen op grond der over
wegingen, dat hij minderjarig zijnde, lid
maat was geworden van de Ned. Herv.
Kerk, en dat de kerkvoogdij in dit geval
niet kon optreden voor de Ned. Herv. ge-
meen/te. Beide overwegingen zijn door den
kantonrechter nietig verklaard, en ge
daagde veroordeeld tot betaling van aan
slag en kosten.
Kosten van overdracht van schoten.
v Op de vraag van een gemeentebestuur,
wie de kosten van overdracht van een
schoolgebouw moet dragën, indien de ge
meente een schoolgebouw ter beschikking
van een schoolbestuur stelt, beeft de mi
nister,'naar „School en Wet" meldt, ge
antwoord dat alle kosten, welke uit een cn
ander voortvleien, ten laste van de ge
meente komen.
Leertucht.
Naar aanleiding van de zaak-Theesing
in de Algem. Synode der Ned. Herv. Kerk
drukt Ds. Lingbeèk in de confess. „Geref.
Kerk" zijn blijdschap er over uit, dat de
Synode op voorstel van Prof. Aalders be
sloten heeft aan het Prov. Kerkbestuur
van Noord-Holland te doen opmerken, dat
het de beluste zaak in plaats volgens den
eisch der Reglementen te behandelen haar
aan het geweten van den betrokkene over
laat.
Ds. L. schrijft dan: „Wij zijn er niet
voor om den predikant van Middelie er
uit te pikken en anderen, die eigenlijk
precies hetzelfde leeren, ongemoeid té la-
,ten. Dat Wordt zuivere willekeur.
„Zelfs meenien wij, dat leertucht, zonder
behandeling van de zaak naar Gods Woord
in de kerkelijke vergaderingen, in een Ge
reformeerde Kerk niet thuis boort, maar
alleen in een Roomsche.
„Maar onze reglementen schrijven de
leertucht nu eenmaal voor, en, als nuenj
dat voorschrift eenvoudig op nonactiviteit
zet, dan wordt de Kerk een steeds groote-
re chaos.
Wij meenien dus, de Kerk mag, bij do
tegenwoordige organisatie de leertucht
niet uitoefenen.
„Maar evengoedde Kerk moet, om
allerlei redenen, haar reglement naleven
en de leertucht uitoefenen.
„Die moeilijkheid moet hoe langer hoe
meer gevoeld worden."
Geen school op 6 September.
De Minister van Onderwijs heeft tot de
gemeente- en schoolbesturen, directeuren
van gemeentelijke- en bijzondere normaal
lessen het verzoek gericht, de onder hun
bestuur staande schoolinrichtmgen, in ver
band met de groote nationale beteekenis-
van dien dag, op 6 September a.s. te slui
ten, tenzij het R.egeeringsjubileum van H.
M. op de school zelve wordt herdacht.
BEZUINIGING EN OPENBAARHEID.
Onder dit opschrift makt het Maand
blad voor Administratieve Werkmethoden
de volgende opmerkingen:
„De reizigers van Amsterdam naar Den
Haag of omgekeerd, hebben zich jaren
lang kunnen verbazen over den bouw van
het gebouwencomplex tegenover het sta
tion, te Leiden. En velen van hen hebben
zich afgevraagd, nog niet zoo zeer van
waar het geld moest komen, waaruit dit
alles moest worden betaald, als wel hoe
het mogelijk zou zijn in het kleine Leiden,
de zieken te vinden, die in dit ziekenhuis
zouden moeten worden geherbergd.
Eindelijk is de bom gebarsten, de ver
dere afwerking min of meer stopgezet en
is zelfs oen slachtoffer gévallen. Waar be
paalde -knoeierijen in. het spél zijn, za^
straf, niet uitblijven. Voor den oneconomi
sche n opzet van heb geheel kan natuurlijk,
niemand moer aansprakelijk worden ge
steld.
Dit is het tweede groote gebouwen
schandaal, dat in den laatsten tijd open
baar is geworden. Het eerste was do be-
kendo zaak Vreewijk Het schijnt, dat
juist op dit gebied zeer scherpe controle
noodzakelijk is en daarom moet de reor
ganisatie van den Rijksgebouwendienst
met ingenomenheid worden begroet.
Hoe vreemde toestanden op dit gebied
bestaan, blijkt wel daaruit, dat naar
iemand ons dezer dagen verzekerde, het
voldoen van bepaalde uitgaven uit niet er
voor bestemde begrootings pos ten bij Rijks
bouwwerken meer voorkomt. Wij geven
deze mededceling, hóewei zij naar het ons
voorkomt, op goede -informatie berustte,
voor niet meer dan een praatje. Doch het
teekenende is, dat zulke praatjes verkocht
kunnen worden.
Natuurlijk is het benutten van Begro
tingsposten voor uitgaven van geheel an
deren aard dan waarvoor zij zijn bestemd,
oen ergerlijke misstand, toch is het droe
vig, dat één bepaalde persoon zal moeterr
booten voor misstanden waar niet hij al
leen aan debet is.
Het heet, dat de bezuiaigings-inspectic
deze zaak heeft aangepakt en hiervoor
kan men haar dankbaar zijn. Doch van
haar mag worden verwacht, dat zij volle
openbaarheid ook over do economische
zijde van deze aangelegenheid zal ver
schaffen. Over een zoo belangrijk voor
beeld- van practisclie bezuiuigings-politiek
moet he»t publiek ten volle worden inge
licht.
Hiermede komen wij tot een ander punt
het gemis aan openbaarheid, dat in het
algemeen in de bezuinigings-materio be
staat. De Bezumigings-comndasie heeft en.
kele rapporten deen verschijnen, de bezui-
nigingsinspectiën daarentegen, zoowel Yan
de gemeente als van. het rijk, werken
naar het schijnt liever in stilte. Hiervoor
■is inderdaad veel te zeggen, daar ontijdige
open-baarheid uit een oogpunt van tactiek
veel schade zou kunnen richten.
Maar de geheimzinnigheid kan te ver
gaan. Waar het algemeene organisatori
sche kwesties e. d. betreft, lijkt openbaar
heid niet alleen' mogelijk doch zelfs gebo
den. Wij spreken dan ook de hoop uit, dat
de Rijks- en Gemeentelijke-Bezuinigings-
inspectie spoedig de noodzakelijkheid er
van zal inzien om van hun arbeid en op
vattingen meer in het openbaar te doen
blijken."
Deze wensch komt ons voor zeer gerecht
vaardigd te zijn.
BINNENLAND
Het tekort op da begraoting*
Met zal zich, zegt de Res.bode, herinne
ren* dat wij de vorige week de juistheid
in twijfel trokken van het door Het Va
derland gepubliceerde tekort op de staats-
begrooting voor 1924, waarhij het blad
het bedrag noemde van ruim 183 millioen.
Wij vernemen nu, dat dit cijfer juist is,
maar dat onder dit bedrag ook begrepen
zijn de buitengewone uitgaven en crisis-
- uitgaven.
Het cijfer van 140 millioen, dat wij
noemden, was het tekort op de gewone
uitgaven, zooals vrij ook mededeelden.
Wij meldden toen ook, dat intusscnen
cp dit bedrag nog werd besnoeid, en dit ia t
inderdaad ook geschied, zoodat de be
grooting, die bij den Raad van State is
ingediend, nog een tekort heeft op de ge- i
wone uitgaven van 105 millioen, ver-T
meerderd met 12 millioen voor de storting j
in het invalid! teitsf'onda, zcodat het ge- j
heele tekort op de gewone uitgaven 117
mililoen bedraag.
Maar ook dit cijfer heeft slechts relatie-»
ve waarde, want naar men ons van wel-»
ingelichte zijde mededeelde, kan nu reeds
met zekerheid worden gezegd, dat de mil-
lioenennota van minister Clolijn geheel
andere cijfers zal J>evatten.
i).
Indische Sultan op h&t Loa "T;
De Koningin heeft eergisteravond te
halfzeven ten Koninklijken Paleize het
Loo audiëntie verleend aan Maulana Sul-«
tan Mohammed Kasim Aldim, Sultan van
Boeloengan in het Noord-Oostelijk deel
van Borneo.
Deze was daartoe té Apeldoorn Aange
komen per trein van 5 u. 12. minuten en
was vergezeld door den hem toegevoeg-
den assitents-xesident te Kandangan (Re
sidentie Z O. afd. van Borneo) den heer^
W. J. R. Zieck, met verlof hier te landg.?
Ter audiëntie, welke hetzelfde verloop
had als de aan de Prinsen van Solo en
Djokjakarta verleende audiënties, heeft
de Sultan in een toespraak, welke uit het
Malei sch, van welke taal de Sultan zich
bediende, door den héér Zieck vertolkt
werd, Hare Majesteit zijn gelukweuschen
met haar zilveren regeeringsjubileum
aangeboden.
De Sultan droeg het cercmonieele
costuum dathij bij plechtige gelegenhe
den draagt
De V/ethoudersquaestie te Zaandam.
Nu de raad van Zaandam niet meer in
meerderheid socialistisch is de verhouw
ding is na dé stembus-uitspraak: 11 bur
gerlijke leden tegen 10 socialistische, die
verdeeld zijn in 6 leden van de S. D. A.
P., 2 candidaten van de Arbeiderskies-
vereeniging en 1 S. P.'er en 1 Comrnunist-
wordt de wenschelijkheid gevoeld het
college van B. en W. daarmede in over
eenstemming te doen zijn.
Onder de burgerlijke leden is te dien
aanzien reeds overeenstemming verkre
gen. Het College zou dan bestaan uit 1
anti-revolutionair, 1 katholiek, 1 vrijzin
nige, terwijl de vierde zetel beschikbaar
zou worden gesteld voor een S. D. A.
P.'er.
In de gisteravond gehouden samen-
spreking zijn de personen, die de wethou
derszetels zullen bezetten, aangewezen.
Genoerrd worden de hoeren K. Kan
Dz. (A.-R.). J. F. Kamphuijs (R.-K.), J.
Brinkman Hz. (V.-D.), en D. R. van der
Laan (S. D. A. P.).
Vandaag vergaderen alle leden (socia
listische en niet-socialistische) voor een
definitieve regeling.
Het verambtenaartfe Nederland.
In Nederland zijn volgens 't „Vad."
meer dan 200.000 gemeenschapsdienaren
werkzaam. Op pl.m. 7.000.000 inwoners
hebben we- dus thans 200.000 ambtenaï-cn
of op elke 35 inwoners één. Stellen we hot-
aantal kiezers op pl.m. 2.800.000 en liet
aantal ambtenaren boven de 2L jaar op
•c/e van het aantal dan krijgen we op
2.800.000 Nederlanders, boven 21 jaar,
175:000, d.i. op 16 meerderjarige Neder
landers, één ambtenaar. Het aantal Rijks-»
ambtenaren bedraagt thans 'pJ.tu 50.000
d i. op elke 140 inwoners.
Jubiieun:-ztpe!s.
Het Nederlandsen© Maandh'ad voer
Pliilaiei.'/ meldt, -tul ij Sepfeuiner vonf
on zo koloniën jubiiea-nzegels zu-nja wor*
den uitgegeven. Zij zullen vertooneii de
beeltenis der Koningin in staaldruk, ver
vaardigd naar do door den fotograaf
Deutman onlangs genomen portretten van
H. "M., die ook in den handel zijn. Be-»
halve de naam van de kolonie en de
waardeaangifte zullen op de zegels de
jaarlallen 18981923 worden aange
bracht. De omlijsting van her beeld on
zer Koningin zal voor elke kolonie ver
schillend zijn.'
De volgende waarden zijn te verwach
ten:
Ned.-Iudië: 5, 12 )4, 20, 50 cent en 1,
214 en 5 gulden.
Suriname: 5, 10, 20, 50 cent en 1, 2J4
en 5 gulden.
Curagau: 5, 714 10, 20 cent en 1, 2)4
en 5 gulden.
FEUILLETON
21)
Een vertelling uit den.
Franschen tijd.
„Wat anders? Hé, wat dan anders?"
En weer hoonden de vrouwen haar
„oele oele
De "boot was al lang buiten schot; het
spel was hier verloren, en ook dacht de
officier aan de gewonden, die hij zonder
eenige beschutting had achtergelaten; te
vens maakte de stemming der bevolking
hem bezorgd en dus beval hij den aftocht.
Boven op den dijk bleef hij staan en
tuurde overal rond naar de paarden;
doch de jongens, die ze op een droge
plaats in de krèek gebracht en gemerkt
hadden, dat de ruggen nog boven 't riet
uitstaken, hadden handig en voorzichtig
riet afgesneden en dat dicht over de moe
de paarden uitgestrooid, die de koppen
lieten hangen en zich niet verroerden. En
zoo kon niemand ze ontdekken.
Bij* den molen hielden de Franschen
weer stil; enkelen klommen naar boven en
vroegen naav den koopman; ze zagen ook
nog naar hem uit; tuurden overal hst
vlakke veld langs; en allen waren het er
pver eens, dat liet korte oponthoud hij de
brug hun den buit ontrukt had. Maar de
molenaar was druk aan het werk; hij
wist van niets en vloekend en schimpend
reden ze verder.
Met zekerheid viel vast te stellen, dat
Geesje, die denkelijk door een kier van de
deur misschien wel uit bezorgdheid
om haar vader had staan toekijken,
door een kogel van de Franschen getrof
fen was geworden; het groote kaliber
wees zulks uit; ook Jan Bartels moest het
toegeven, hoewel hij in wilde koppigheid
er telkens weer tegen op kwam. Doch
ergens wij hij toch zijn woede koelen en
wraak nemen, en ging het niet op den
schaapherder, dan maar op diens familie
en huis. Geen stuk, dat daar zou blijven
staan; geen plank, die daar heel zou blij
ven I
De luitenant kwam hem bij zulke plan
nen willig tegemoet. Hier in 't dorp kon
hij niet veel uitrichten; voor de gewon
den was hij te zeer op de hulp der inwo
ners aangewezen; doch als hij eenmaal
door liet dorp heen was, dan zou hij met
volle kracht toeslaan. Hij dTukte den hoe
ren op 't gemoed de dooden waardig te
begraven en de gewonden per wagen naar
de hoofdstad te vervoeren. Vervolgens be
val hij Jan Bartels op nieuw hun den
weg te wijzen door het moeras. Deze wei
gerde échter te gaan zender zijn kind,
en aangezien dreigen noch toornen iets
haatte, bleef alleen over, dat de soldaten
op een draagbaar de doode met zich voer-
den. -.JMhi-
HOOFDSTUK VIII.
Anne-Kee was in der baast even naar
de schepersvronw overgewipt om er te
helpen en te troosten. „Wel alle men-
schen," zei ze, „wat is dat nou weer?
Daar valt de schaar al voor den tweeden
keer op tafelEr gebeurt vandaag vast
nog eeu ongeluk!"
Juist kwam Antje in allerijl de deur in
en berichtte, dat Bartels' hofstee vol
Fraaschen was. Anne-Kee kende haar
plicht; hij afwezigheid van den baas had
zij 't heele opzicht over de boerderij; ze
talmde dus niet zich midden in gevaar
te begeven en kwam net aanloopen, toen
de soldaten de baar op de deel hadden
neergezet. i
„Zoo, is de baas weer terug?" vroeg ze,
loeu ze den hoer opmerkte. „Nou 't werd
zoetjes aan tijd ook Maar waar is
Geesje? Geesje is den heelen nacht niet
thuis gekomenen nergens was ze te
vinden Maar wat ziet die man er uit?
Wat mankeert er aan? Waar is Geesje?"
Ze drong naar voren, terwijl ze de sol
daten op zij duwde. „Ze slaapt? Is dat
non oen plek, om zoo'n kind neer te leg-
"gen? En dan nog wel op ccn meslplank?"
Echter sidderde ze, toen ze nederknielde;
en toen ze de koude hand en de stijve le
dematen voelde, barstte ze in een smar
telijk snikken uit; dadelijk echter be-
lieerschte zij zich: ze kon misschien 't
kind hinderen.
„Mijn hartedief, mijn lieve vlaskopje!
Wat scheelt je? Hebben ze je wat ge
daan?" Eerst nu bemerkte ze de vreese-
lijke wonde, en strak staarde ze er naar,
met beide handen op den grond steunend.
Dan echter zag ze radeloos over 't onbe
grijpbare en vragend om zich heen, tot
ten slotte haar blik op den boer bleef rus
ten.
„Jij, jij?" riep ze, „wat zie-je er uit!...
jij hebt er schuld aan!Het staat op je
gezicht .geschreven, dat jij er schuld aan
hebt!"
„Ben jij van nacht gek geworden,
wijf?" sisfe de boer.
„O! o!(Ie vader zijn eigen kind!"
„Hou je bek, wijf."
„Dat wil-je niet hooren, hé? Maar ik
zal 't over de daken uitschreeuwen, dat
jij de Brunswijkers hebt verraden, en dat
je den scheper hebt verraden, on dat je je
eigen kind in den dood hebt gejaagd. De
vader zijn eigen kind!"
„Zal je nou je bek houden?" viel Jan.
Bartels uit, „of ik sla je je tanden er
uitwoedend hief hij de vuist op.
Een Frarrschman pakte hem hij den
arm. „Garde-toi de la vieille," zei hij,
regarde ma machoire." Hij wees op zijn
gezwollen kaak.
„Kom, mijn lieve deerntje, mijn schat-
je wat moéten die kerels met d'r
woeste oogen nog langer zoo'n engel aan
kijken ik zal je naar je bedje bren->
gen Je moeder heeft je zoo vaak jn
mijn armen gelegd en al dien tijd heb
ik je gedragen waarom zou ik dat nou
ook niet kunnen? Op zij jullie met je be
bloede handen."
Anno-Kee hief de doode op en droeg
haar naar haar kamertje.
Doch de soldaten schreeuwden en tier
den in huis; ze waren hongerig van den
langen marsch, en eisch ten nu eten en
drinken; en omdat Anne-Kee niet te
voorschijn kwam, moest de*boer wel zelf
naar de oorzaak van 't ruziënd ge- j
schreeuw komen omzien. „A boire,"
kldfck het hem te gemoet. „Brandewijn,"
brulde 't van den anderen kant. „Hier, f
alles wat je in huis hebt." „A manger,j
beaueoup a manger!" ..Gauw, vooruit mei;
je spek." „Niks du spek!- Du jambon, des
pole^!" Woest krijschten de stemmen
dooreen.
„Maar dat was 't accooTd niet," zei hij,
„ik heb je toch niet hier gebracht om alV
les leeg te vreten." v
(Wordt vervolgd.) J
