Dagblad voor Leiden en Omstreken. NIEUWE LEIDSCHE COURANT 4de JAARGANG. - WOENSDAG 22 AUGUSTUS 1923 - No. 1018 BureauHooigracht 35 Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en bulten Lelden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal ....f2.50 per week f 0.19 Franco per post per kwartaal ......f2.90 Dit nummer bestaat uit twea bladen. Een liberaal advies. Aan een artikel in „Het Vaderland", waarin de houding wordt uitgestippeld die dit liberale orgaan gaarne door zijn ■■vees tv er wanten tegenover den nieuwen minister van Financiën zag aangenomen is liet volgende ontleend: Als Colijn ons een sluitende begrooting brengt, en or zal toch wel niemand zijn, j die als eerlijk man zóu durven verklaren dat het niet de hoogste tijd is, dat die er komt, zal de verdienste van zijn werk i I eerst veel later worden erkend; ook Flo- i ris Adriaan van Hall, die in 1843 den i tocnmaligen deplorabelen financieelen I toestand door de zoogenaamde vrijwilli ge leening in orde braoht, heeft dit elechts kunnen ^doen onder hevig verzet van .het volk en een deel der volksverte genwoordiging. En diens verdere politie ke leven gaf, al is hij na dien ook nog tweemaal minister geweest, overvloedig blijk, dat men hem zijn drastischen maatregel, die het land ten zegen is ge weest eigenlijk nooit geheel heeft verge ven. Ons volk houdt nu eenmaal niet van krachlmenschen; is ook niet Van Heutsz, die zoo schitterend werk heeft verricht met de pacificatie van onze buitenbezit tingen in den Indischen Archipel, daar voor met ondank beloond? Wij zien dan ook in de daad van moed, die de aanvaarding van de portefeuille van Financiën op dit oogenhlik is, zoo duidelijk, dat Colijn de man is uit de school van Van Heutsz, die het cru'en I dira't-on niet telt, als het gaat om een I groote en onafwijsbare taak te vervullen. I Colijn had zich de taak gemakkelijker kunnen maken, door als eisch te stellen, dat het ministerie zou aftreden, om plaats te maken voor een ministerie ad hoc, met de uitsluitende taak, onze financiën op orde te brengen. Want zoo'n ministerie zou smluurlijk samengesteld geweest zijn uit alle par tijen, behalve de communistische, wie niets te dol is, en de verantwoordelijk heid van zoo diep ingrijpen als thans vereischt wordt, zou niet meer alleen op de rechterzijde in het algemeen en de anti-rovolutionaire partij in het bijzonder rusten. Dat dit niet is geschied, geeft ons recht I1 tot de conclusie, dat Colijn niet de mo gelijkheid zag om daartoe te komen. En dat moeten wij betreuren, want nu zal do wijze, waarop het tekort van 180 mil- lioen zal worden gedekt, wel te veel door i rechtsche bril worden bekeken. Maar het i verhoogt de waarde van den durf. Wil het voorgaande zeggen, dat wij de linkerzijde (n de Tweede Kamer en in de f pers zouden adviseeren, Colijn blanco 1 crediet te geven? Natuurlijk niet; blind vertrouwen ga ven wij nooit en zullen wij nooit geven. Wij wachten op Colijn's program, dat, naar wij verwachten, in de Troonrede zal worden blootgelegd. Wat wij met het bovenstaande beoogen ïs slechts dit. dat men het als billijken oisch zal erkennen, dat bij al wat Colijn zal doen, Her Majesty's loyal op position zich als praealabele vraag zal stellen: Zou ik, achter de groene tafel zittende, niet gedwongen zijn hetzelfde te doen? Alleen, het consciëntieus vooropstellen van deze vraag is in het waarachtig be lang van het vaderland. Dat sluit natuur lijk o-een verzet uit tegen te ruw inhak ken, of voorstellen om langs billijker weg hetzelfde te bereiken, maar de hoofd vraag zal moeten zijn: Kan het zonder dat? Le cpiart d'heure de Rabelais is geko men, en er moet betaald worden, laten wij* ons troosten met de overweging, dat wij nog voor oneindig grooter financieel gat zouden staan, als de wijze politiek van het Kabinet Cort van der Linden ons niet buiten den oorlog had weten te hou den. i En eene billükc houding tegenover Co lijn is te klemmender eisch, waar hij het odium aandurft van de begrooting slui tend te maken, zoowel voor zichzelven als zijne partij, terwijl geene der andere politieke partijen dat durft op zich laden. Het blad herinnert dan aan de wijze Waarop de partieele bezuini gingsvoorstellen tot nu toe wer den bejegend om dan te besluiten: „Iedereen wil bezuiniging, behalve op fwat hem het naaste aan het hart ligt. en herinnert ons mutatis mutandis aan den man. die zoo gesticht uit de kerk kwam, omdat dominé zoo treffend gepreekt had, fen die preek zoo toepasselijk was op al zijne kennissen." Met genoegen hebben wij van dit ver- islandige en liberale advies van dit libe rale orgaan kennis genomen. 1 Wij zijn er echter niet gerust op, 'dat dit. advies zal worden opgevolgd. 'r De natuur gaat nu eenmaal vaak boven de leer en dan: reeds in 1925 is het woord Sveer aan de kiezers. Zullen de vrijzinnigen den moed heb ben diep ingrijpende bezuinigingsplan^ nen te steunen, ook als men weet, dat daardoor de ontstemming der kiezers wordt opgewekt? Wij hopen het! Maar wij vreezei tevens. V Parlementaire stormen. „Koningin en Vaderland" het Glvr. Hist, orgaan onder redactie van den heer Snoeck Henkemans is van meening dat we een onrustige parlementaire periode tegemoet gaan. „Op één zaak, aldus dit blad, moeten de Kamerleden zich voorbereiden: de betrek kelijke rust in de Kamers het afdoen der zaken met zekere gemoedelijkheid de tijd van het gemakkelijk vinden van den grootsten gemeenen deeler tusschen de strijdige meeningen - die goede tijd is voorbij Colijn aan de Ministertafel, dóórzetten de financieele politiek on aanvaarding van 'n defensie-stelsel wat zegt dit al les ons? Het beteekent de terugkeer der periode van 19111913, toen, onder lei ding van Colijn, de Tweede Kamer zich op het scherpst moest stellen, om de mililie- wet afgehandeld en aangenomen te zien, een beslissing waarvan Nederland echter in 1914 de kostelijke vruchten plukte. Do tijden herleven, toen onder Talma's leiding, met pijnlijke inspanning, tegen over elk stelsel van verzorging, de rege ling der sociale verzekering tot stand kwam een instituut, thans, helaas, door onvoldoende waakzaamheid van Mi nister Aalberse, met ernstige gevaren be dreigd. Mot de komst van Minister Colijn be gint een onrustige parlementaire pe riode." Deze opvatting schijnt ons niet ge waagd, helaas! De voorboden van den naderenden storm zijn er reeds. De revolutionaire partijen nemen xréeds hunne maatregelen om een scherpe actie, die zich niet tot het parlement beperkt, en. waarbij men in de keuze der midde len niet kieskeurig is, voor te bereiden. Het zal stormen straks. Maar het doel, de begrooting sluitend le maken en ons volk voor financieele rampen als men thans in Duitschland en andere landen ziet te vrijwaren, is waard dat er om gekampt wordt. De strijd zal fel worden en scherp. Maar dat zal niet hinderen als met het verzet van de tegenstanders, ook grooter wordt de trouw en de toewijding1 van par tij genooten en geestverwanten. Dichter dan ooit moet thans „ons volk" zich scharen om de xegee-, ring. En al zal dit geen direct part ij-voor deel geven de stemming in 1925 zal wel het tegendeel doen blijken het ein de zal toch den strijd kronen. Sterke God onze regeering en niet het minst den lieer Colijn. En gevo Hij ons volk getrouwheid om zonder te letten op bijoogmerken, den rechten weg te gaan. STADSNIEUWS L. ft. W. E. T. ïn Café „De Harmonie" werd gister avond een ledenvergadering gehouden van de vereeniging tot instandhouding van de L. A. W. E. T. Deze vergadering was vrij goed be zocht. De voorz., de heer A. Th. Cahen, opendo de vergadering en heette leden, adspirant-leden en pers welkom. Do notulen werden gelezen en goedge keurd. Nadat ballotage plaats gevonden had, werden een vijftiental nieuwe leden met applaus aangenomen. Do voorz. sprak de hoop uit dat de werving van nieuwe leden met nog groo- tere energie zal worden ter hand geno men. Onder de ingekomen stukken waren verschillende aanbiedingen voor verzeke ringen dér stands bij de L. A. W. E. T. Het bestuur wil geen risico voor verze kering op zich nemenen laat de leden in het sluiten eener verzekering volkomen vrij. Inzake de incasso en het beheer der gelden deelde de voorz. mede, dat bij loting in een bestuursvergadering beslo ten is als incassobank aan te wijsen: voor 1923 de Boaz-Bauk; voor 1924 de Neu trale Middenstandsbank en voor 1925 de Hanze-Bank. Medegedeeld werd, dat het bestuur na onderlinge vergelijking gemeend heeft aan een ontwerp reclameplaat van het re clame-bureau „De Pijl" den voorrang~te geven hoven het reeds ingediende ontwerp van André Vlaanderen. De affiche werd in de vergadering ge toond, en vermocht aller bewondering te treffen. Symbolisch is uitgedrukt do rol, welke de Lawet vervult als tusschenschakel tus schen producent en consument. In overeenstemming met do reclame plaat heeft „De Pijl" een programma omslag ontworpen, welke hot ook wel doen zal. i_ Het feit, dat ook in dit geval aan het werk ;van een stadgenoot boven dat van niet-Leidenaars den voorrang werd ver leend, gaf de vergadering rede, dit met in stemming ie constateeren. Omtrent het programma werd medege deeld, dat dit 48 pagina's zal heslaan en in 20000 genummerde exemplaren op 1 September a.s. zal verschijnen. De kosten (circa f 2000) zijn geheel door den opbrengst der advertentien ge dekt. Het programma zal verzonden worden, voorzien van een kruisband, waarop nog een aanbeveling is gedrukt. De genummerde programma's zullen na afteekening recht kunnen geven op geschenken. lederen dag wordt een aantal geschen ken beschikbaar gesteld welke op bepaal de nummers na des avonds 10 uur zullen worden uitgereikt. De verrassingen zullen, in het perceel naast den „Turk" worden geëtaleerd. Medegedeeld werd, dat ingevolge door de leden gemaakte bezwaren één alge- meene prijs voor de uitnoodigingskaar- ten zal gelden, n.l. 25 ct. (bel. inbegr.), terwijl voor dienstkaarten een goede re geling is getroffen. Behalve de programma's en roclame- hiljtten, zullen een tiental frissche récla me-doeken van het reclame-bureau „Frans Hals" op de drukste punten van de stad de aandacht trekken. De gehoorzaal zal prijken met een door den heer Ziegelaar ontworpen Lawet- vlag, welke tevens in verkleind formaat als insigne zal dienen. Onder applaus werd medegedeeld, dat thans geen stand meer is te verkrijgen. De ophouw der stands kan geschieden vanaf Dinsdagmorgen (11 September) 9 uur tot 12 uur en van 2—12 uur. Vrijdagmiddag te 12 uur moeten alle stands volledig gereed zijn. Woensdag en Zaterdagmiddag zal er weer een kinderfeest worden gehouden in den Foyer, waar nu levens de verras singen welke bij vorige gelegenheden aan de stands werden uitgereikt, zullen wor- d en geschohken Hierdoor wordt orde en regelmaat ge schapen. Ter meerdere attractie is van de ge- heele Lawet in een soort stadje gevormd, waarvan het middelpunt het „Burgemees ter de Gijselaar plein" is terwijl we ver der de namen hoorden: Lawetplein, Re clamestraat, Hanzestraat, Middenstands straat, Boaz-Bank-straat, en in hoogere regionen het Rijnlandplein en (o, men- schelijke ijdelheid) het Redactieplem. Dat de Lawet zal worden èen gebeur tenis voor geheel Leiden en Rijnland bleek behalve uit de reeds bekend gewor den plannen uit de mededeeling, dat de Burgemeester Jhr. de Gijselaar de ten toonstelling officieel zal openen. De voorz. ontvouwde nog een plan, om tegelijk met de Lawet een soort sei zoensopening te houden. Hiervanzouden dus ook niet-exposanten kunnen profitee red De bedoeling zou dan zijn, dat het publiek, dat in drommen naar Leiden zal trekken naast de stands in de Gehoor zaal er toe komen .zal ook de eigenlijke winkels te bezoeken. De etalage's zouden dan buitengewoon goed in orde moeten zijn. Vanwege het Lawet-besluur zou dan gezorgd kunnen worden dat een goed muziekcorps op den openingsdag van 2 4 uur door de stad zou trekken,-terwijl herauten te paard met klaroengeschal den volke de opening der Lawet <n van het seizoen, kond zouden doen. De heeren Geijtenbeck, Levie en De Haan brachten bezwaren in, niet legen de plannen zelf maar legen de com binatie. Men kan niet te veel hooi op z'n vork nemen. De heeren Pauptit en v. d. Nat drongen er op aan na de Lawet, b.v. in de 3 October-weok de seizoensopening te houden. De Voorz. vond dit wat laat. Ten slotte werd besloten, toch op den openingsdag met muziek e.d. leven ïn de brouwerij te brengen, terwijl den winke liers aangeraden werd extra zorg aan hun étalages te besteden. De rondvraag bracht enkele opmerkin gen van teeknisciien aard, waarvan wij slcehts vermelden, dat besloten is nog 1000 programma's ongenummerd aan de Gehoorzaal te doen verkoopen, terwijl de overige 20000 genummerde per auto in de stad en de dorpen in de omgeving zul len gedistribueerd worden. De geanimeerde vergadering werd daar na gesloten. Riolecring en ophooging van een terrein. Bij Raadsbesluit van den 4den Juni j.l. werd ten behoeve V£in de rioleering en "op hooging van een terrein benoorden den Maresingel, met bijbehoorende werken, een bedrag van f95,000 ter beschikking van B. en Vvr. gesteld. De openbare aanbeste ding van dit, met het oog op de werkver schaffing ondernomen, werk vond plaats op 26 Juni d.a.v., op grond van den uit slag, waarvan het door B. en "VV. werd ge gund aan W. F. Marcelis en II. C. Heems kerk, alhier, voor de som van f39.977. Toen met het werk zou worden begonnen, bleek, dat de aannemers het voornemen hadden de ophooging van het terrein door middel van opspuiting van het benoodigde zand te bewerkstelligen, op welke werk methode ook hun inschrijving was geba seerd. Intussclien zou het gevolg van deze wijze van uitvoering geweest zijn, dat het doel, hetwelk bij de aanbesteding van dit werk voorzat, n.l. de verruiming van werk gelegenheid voor Leidsche arbeiders, slechts zeer ten deele zou worden bereikt. Immers, hoewel in het bestek de gebrui kelijke bepaling is opgenomen, dat de werklieden Leidenaars moeten zijn en voor 80 p'Gt. zullen worden aangewezen door of namens de Commissie voor de Werkver schaffing, het is duidelijk, dat de waarde van dit voorschrift aanmerkelijk zou dalen, indien, zooals bij opspuiting van het terrein het geval zou zijn, het totaal aantal te werk gestelde arbeiders zeer aanzienlijk werd beperkt. Uitvoering van het'werk door middel van opspuiting kon den aannemers, aan wie het werk ge gund was, evenwel niet worden belet, aan gezien het bestek bij de omschrijving van de uit te voeren werken eenvoudig spreekt van ,yhet ophoogen" van het terrein. Er was n.l. bij het vaststellen van deze om schrijving geen aanleiding om bepaaldelijk het opspuiten te verbieden, omdat, gelet op den plaatselijken toestand hier ter stede, niet verondersteld kon worden, dat de inschrijvingen op deze wijze van uit voering gebaseerd zouden zijn. Van de 16 inschrijvers hebben er dan ook, naar B. en W. meenen te mogen aannemen, slechts 2 met ppspuiting rekening gehouden. Om nu niettemin het werk aan zijn doel, de werkverschaffing, te doen beantwoorden, zijn B. en W. te dezer zake met de aan nemers Marcelis en Heemskerk in nader -overleg getreden, ten einde tot een uitvoe ring met droog zand in plaats van door opspuiting te geraken. Het gevolg van do gevoerde onderhandelingen is geweest, dat genoemde aannemers bereid zijn het werk 1 op eerstbedoelde wijze uit te voeren, mits hun het verschil in prijs N f 0.15 per kub. M. zand, in totaal f 4050 door de gemeente wordt vergoed, een wensch, die B. en W. bij onderzoek gebleken is al leszins redelijk le zijn. Komt het werk op deze manier tot stand dan zullen gedurende verscheidene maanden tal van Leidsche arbeiders daarbij werk kunnen vinden. Immers, niet alleen wordt op het werk mét Leidsche krachten gewerkt, doch ook de aanvoer uit Katwijk van het benoödigde zand zal door Leidsche werklieden plaats vinden. Do kosten van het werk worden hierdoor, zooals gezegd, eenigszins ver hoogd en zullen nu f44,027 bedragen. De democratische raadsfractie en de v/ethcudersbenoeming te Leiden. Kort geleden hebben wij gemeld, /d de rechtsche raadsclub, welke in den Leid- schen gemeenteraad, die in September zal bijeenkomen, de meerderheid vormt, tot de niet-socialistische raadsfracties der linkerzijde een schrijven had gezonden, waarin zij mededeelde dat rechts bereid was, een wethouderszetel aan deze fracties af te staan, die dan tot overeenstemming moesten komen omtrent den persoon van dezen wethouder. In een nadien gehou den bijeenkomst dier raadsfracties heeft, zooals reeds gemeld, de democratische raadsfractie te kennen gegeven, dat zij niet op den basis van gemeen overleg met de- fractie van den Vrijheisdbond en de vrijz. democraten kon samenwerken, om dat zij noch tot de linker-, noch tot de rechterzijde wenscht gerekend te worden, en aan de rechtsche raadsclub hiervan kennis zoude geven. Zij heeft hierna de bijeenkomst verlaten, waarna de vrij- heidsbonders en de vrijzinnig-democraten den heer A. L. Reimeringer (vrij heidsbond) voor het wethouderschap aan wezen. In een schrijven, dat de democratische raadsfractie thans aan de rechtsche raadsclub heeft gezonden, wordt er op ge wezen, dat uit de besprekingen op de bij eenkomst met de vrijheidsbonders en de vrijz. democraten bleek, dat het de bedoe ling van dezen was, het schrijven van reohts gezamenlijk te beantwoorden, het geen bij de democratische fractie ernstig bezwaar ontmoette, welke aandrong op een afzonderlijk schrijven van elk der fracties. Toen- de beide andere fracties daarmede niet accoord wilden gaan, heeft de democratische fractie de bijeenkomst verlaten, voordat de zaak zelve tot een beslissing kwam. Verder wijst in dit schrijven de demo cratische fractie de rechtsche raadsclub cr op, dat de democratische partij de te genwoordige politieke scheidingslijn links-rechts, niet erkent en niet tot een van beide wenscht gerekend te worden. Voorts doet zij in dit schrijven uitkomen, dat de uitslag der laatste gemeenteraads verkiezingen heeft getoond, dat dit stand punt door een groot aantal kiezers wordt gedeeld. Ten slotte verzoekt zij de Techt- sche meerderheid, zelfstandig een wet houder uit de niet-socialistische, anders dan rechtsche raadsleden aan te wijzen. De democratische raadsfractie verwacht hierop antwoord uiterlijk 2 September, aangezien zij haar houding bij de wet houdersbenoeming van dit antwoord wenscht te laten afhangen. ADVERTENTIE-PtlliS Gewone advertentien per regel 22Y* cen^ Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief ©ij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiërt bij vooruitbeta* ling van ten hoogste 30 woorden, worded dagelijks geplaatst ad 50 cent. Aan het Zoeklicht Leiden 22 Augustus. De uittocht van de groote vermogens blijft aanhuden. De gemeente Rhe-den, vei^oor in korten' tijd twee voorname families waaronder graaf Rentinck de eigenaar van heb be-« kende kasteel Mid dachten. Do kasteelen worden gesloten, "de meu belen ingepakt, terwijl de eigenaars zich in het buitenland vestigen. Zij vluchten weg voor de hooge belas tingen. Eenzelfde verschijnsel ziet men ook in: andere gemeenten. Ook hier in Leiden. I kan dit deserteeren in moeilijke tijden niet bewonderen. 't Geeft blijk dunkt me van weinig ge meenschapsliefde. De Oranje's deden het anders. En een van der Werf had ook een an dere opvatting van zijn gemecrschaps- plicht. Bewonderen kan ik deze deserteurs niet, al kan ik wel hun heengaan verklaren. In elk geval zullen we met deze neiging hebben te rekenen. Én ik spreek dan ook de hoop uit dat de komende begrooting de sporen zal dra gen van diep ingrijpende bezuiniging, zoo, dat desnoods ook op zichzelf gewenscht© zaken worden opgeofferd. B. on W. hebben al een belastingver- hooging in uitzicht gesteld. Zullen we echter uit de misère uitkomen en ook de vermogensvlucht tegengaan dan is belastingverlag i n g absoluut noodzakelijk. OBSERVATOR. - De Kerkeraad. der Nederduitsch- Hervormde Gemeente heeft besloten om D.V. 31 Augustus a.s. 's morgens 10 uur een godsdienstoefening te houden in de Pieterskerk en verder op verzoek van de Regeering op 5 September te 8 uur n.m. een herdenkingsdienst eveneens in de Pieterskerk. Naar wij vernemen hopen op te treden in de$ dienst op 31 Augustus a.s. Ds. Hartwigsen en Ds. Goedhard. In de Geref. Kerk zal, naar wij verne men, 's morgens te 10 uur Ds. Thomas optreden. Een bijzonder geval van weezenrente kwam dezer dagen aan den Raad van Ar beid alhier voor. Een verzekerde huwde in September 1922, doch overleed reeds binnen 2 maan den daarna. Acht maanden na zijn over lijden beviel zijne weduwe van een kind aan welk kind thans vanaf zijn geboorte datum op grond van de rentekaart zijns vaders een rente is toegekend vaö f 189.80 per jaar. Tot het bereiken van het 14e jaar zal deze rente worden uitgekeerd. Is de weduwe dan invalide, dan gaat de rente op haar over. Is zij niet invalide dan krijgt zij de rente toch bij later intredende in validiteit of op haar 60ste jaar. Voor. den" verzekerde was in 't geheel f 92.40 premie betaald (154 weken van 60 cents). Mej. rJ. E. M. v. d. Drift alhier slaagde te 's-Gravenhago voor het examen: hoofdakte. BINNENLAND De Koningin te 's-Gravenhage. B. en W. van Den Haag brengen ter algemeen© kennis, dat de Koningin zich op Haar verjaardag 's middags om één uur zal begeven van Haar landhuis De Ruigenhoek naar het Koninklijk Paleis in het Noordeinde: dat gereden zal worden langs den vol-» genden weg: Wagenaar wog, Nieuwe Parklaan, Koninginnegracht, Laan Copez van Cattenburch, Nasauplein, Javastraat, Alexanderstraat, Plein 1813, Alexander- straat, Parkstraat, Oranjestraat, Paleis-' straat. li Dc intocht van H. M. de Koningin ie Amsterdam. Zooals reeds werd meegedeeld zalfde1 Koningin, vergezeld van don Prins en Prinses Juliana, op Woensdag 5 Sep tem- ber a.s. des namiddags te 2 uur 20 min, aan het station Willemspark te Amster- dam arriveeren. i Na de officieele begroeting zal do plech tige intocht worden aanvaard. Er zal daarbij door den Koninklijken stoet stap voets worden gereden. Langs den gehee- len, ongeveer vijf K.M. langen mtoclits-^ weg zullen, op bepaalden afstand van el kaar, deputaties van verschillende ver-; eenigingen met de vaandels zijn opge-j steld. Op het onbebouwde terrein, gelegen! hoek Koninginneweg cn EmmalaanJ zal een tribune voor drie-honderd-twintig] ouden tvan dagen van allo gezindten, en] voor een aantal kinderen, worden opge-1 richt. Zij zullen daardoor in do gologen-J beid worden gesteld de Landsvorstinne 1 hunno hulde tc brengen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1