Dagblad voor Leiden en Omstreken. NIEUWE LEIDSCHE COURANT 4de JAARGANG. - Z VTERDAG 28 JULI 1923 - No. 997 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden - Te!. Int. 1278 - Postrekening 58936 ABONNEMENTSPRIJS In Leiclen en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal f 2.50 Per week f 0.19 franco per post per kwartaal f2.80 Dit nurames* bestaat uit twee bladen» Stembus en Kabinet. Zou ons volk met lcslaling van de be ginselen kiezen voor belangen? Die mogelijkheid scheen niet geheel uit gesloten, daar meer misschien dan ooit tevoren op de materieele belangen gespe culeerd werd en herhaaldelijk de indruk •werd gewekt alsof de oude geestdrift voor do beginselen zooal niet geweken, dan toch bedenkelijk verminderd was. Daarbij kwam nog, dat voor de eerste maal de vrouwen aan de stembus zouden verschijnen. Wat zouden de vrouwen doen? Zouden ze haar tegenzin tegen het vrouwenkiesrecht overwinnen en zich evenals do mannen werpen in den strijd of zouden ze zich onthouden? En dan,' voorzoover ze ter stembus kwamen, zouden ze dan toonen, reeds da delijk tooren, dat zelfs onder de voor -ve len pijnlijk-moeilijke omstandigheden ook door haar de vermeende belangen bij ■de beginselen werden achtergesteld? Geen wonder dat er vrees was in me nig hart en dat een nederlaag niet onmo gelijk werd geacht. 1* m 4 Maar boe heerlijk werd die vrees be schaamd. De op 5 Juli gehouden stemming had en verrassendén uitslag dat de verhou ding in de Kamer werd 40 links tegen 60 rechts. Do Anti-revolutionaire partij, die op hare eandidaten 402.260 stemmen zag uitgebracht klom van 13 tot 16 zetels in de Kamer. En dat, niettegenstaande de Staatkun dig Gereformeerden die in hoofdzaak ten koste van de A. R. partij leven, mede een zetel bemachtigden. Het niet gedachte Tesultaat van do ver kiezingen Wc s dat niet alleen de Anti revolutionaire partij versterkt werd, maar dat ook door de versterking vam de rcchtsche groepen de totstandkoming van. een rechtsch Kabinet verzekerd was. Omtrent de beteokenis van dezen uit slag kon verschil van meening bestaan. Maar d i t was toch in alle geval dui delijk, dat de groote meerderheid van ons volk zich voor een Christelijk Kabi net en voor een Tekening houden -met de Christelijke beginselen in het staatkundi- 'ge leven had uitgesproken. De vraag in welken zin het Kabinets- traagstuk moest worden opgelost, werd niet dadelijk beantwoord. Aanvankelijk schijnt het Ministerie van meening te zijn geweest dat ons volk zich voor het voortbestaan van het be slaande Kabinet had uitgesproken. Terwijl op 5 Juli de stemming plaats had, werden (och eerst op 18- Juli door de ministers de portefeuilles ter beschik king van H. M. de Koningin gesteld. Vier dagen later, op 2') Juli, werd aan Jhr. Ruys de- Beerenhrouck een nieuwe opdracht tot Kabinetsformatie verstrekt. Gemakkelijk v: el de oplossing van. de crisis e.ckter niet. De onderhandelingen van den Kabi netsformateur met do leiders vaai de 'rechlsehe fracties hadden blijkbaar niet dadelijk het gewenschto resultaat. Dit was trouwens zeer verklaarbaar. De verkiezingscampagne had bij een deel der rechterzijde een vrij sterk anti papistisch karakter gedragen, wat hij de besprekingen waarschijnlijk niet zonder •invloed is geweest. Hierbij kwam nog d\t hot voor ieder duidelijk was, dat" de hoofdzaak voor het nieuwe Kabinet zou zijn het financieels vraagstuk. Een krachtig doorgevoerde bezuiniging om op dio wijze te komen tot herstel van het financieele evenwicht, was een eerste vereischle. Hieromtrent bestond £cen verschil van meening. Kon geen verschil bestaan. Maar de groote vraag was op welko wijze "tot de noodzakelijke bezuiniging te gera ken. Het resultaat van de langdurige .onder handelingen is geweest dat het bestaande Kabinet gereconstrueerd werd. 3)e Minister van Waterstaat, de heer Konig, maakte plaats voor Prof. van Swaaij, terwijl door do opheffing van zijn departement de Minister van Land bouw, de heer van IJsselsteyn overbodig .werd. Bovendien werd voor Marine weer een eigen Kabinetschef aangewezen in den persoon van den heer Westerveld. Deze oplossing wekte- geen algemeene bevrediging. Met name ook" in Anti-rcvolutionairo kringen zou men liever bobben gezien, dat het Departement van Onderwijs bij .Binnenlandscke Zaken was onderge bracht en dat in het belang van onzen landbouw, een eigen Ministerie van Landbouw was gecreëerd, hoewel erkend werd, dat het ook bij de nu gevolgde in deeling mogelijk is de belangen van land en tuinbouw behoorlijk te behartigen. De Kabinetscrisis was dus opgelost. Maar uit alles bleek.dat de langdurige onderhandelingen niet tot een „vast ac toord" hadden geleid. Grondslag van de politiek van het Ka binet, zoo schreef de Standaard in ver band met de in September 1922 uitge sproken troonrede, moest zijn herstel van het financieel evenwicht. De moeilijkheid was echter hoe daar toe te geraken. En in verhand met de omstandigheden on de moeilijkheid om te voorspellen wat de toekomst zou brengen, moest het be raad over het hoe wel benerkt blijven tot 1923. Een accoord voor slechts één jaar dus. Da rechtsche partijen stonden welwil lend tegenover bet Kabinet en toonden zich in het algemeen, gaarne tot steun be reid. Maar een coalitie-Kabinet in den ge wonen zin is het Minïsterie-Ruys toch niet. Het is waarschijnlijk mede hieraan te danken dat zich betrekkelijk spoedig moeilijkheden voordeden, dat de samen werking te wenschen overliet en dat nog. oer eon jaar verloopen' was, een der Mi nisters, de héér de Geer, overboord stapte. V Lausanne. Te Lausanne is dan eindelijk na lang' onderhandelen, de vrede geteekend. De vrede, die den Turk, den vijand van het Christendom weer in zijn vroegere machtspositie herstelt. De vrede, die een dikke streep haalt door wat de machthebbers van Europa bepaalden en die op nieuw leert dat 's men schenwerk i j d e 1 h e i d ie. Denken we slechts even terug aan 1918. Een paar machthebbers, Lloyd George, Wilson en Clemenceau, schenen naar wel gevallen over hét lot van vorsten en vol ken te kunnen beschikken. Hun woord was wet. Zij bralaen oude staatsgebouwen af en: vormden nieuwe rijken. Zij voltrokken een vonnis, dat reeds ja ren lang was voorbereid, en maakten een eind aan het Turknclie rijk. Zij- vormden nieuwe staten en handelden over nationaliteiten, alsof het kudden, schapen waren. Een geweldig werk, dat over de toekomst zou beslissen. Het vastleggen van een toe stand, die allicht de eeuwen zou verduren, want, eenmaal vastgesteld, zou alles blij ven, als het was geregeld, omdat men voortaan den vrede zou verzekeren. Een tijdperk van rust zou aanbreken en een nieuwe tijd van geluk worden inge luid. En nu nauwelijks een drietal jaren later is al dit werk voorzoover het Turkije be treft reed£ ongedaan gemaakt. De historie heeft haar vernietigend von nis reeds laten hooren. De volle beteekenis hiervan zal eerst la ter tot ons doordringen. Maar we zien nu reeds duidelijk voor oogen, hoe weinig menschenwerk betee- kent, hoe het niets anders is dan ijdelheid. Soms mag het schijnen dat het toch de menschen zijn die het wereldregiem in handen hebben], het slot van de zaak is al tijd dat het de Heere is, die regeert. V Het Turksche gevaar. Er is een tijd geweest in do historie dat met recht van het Turksche gevaar kon worden gesproken. Er zijn dagen geweest dat. in de litur gische gebeden gevraagd werd om red ding van het gevaar waarmee de Turk de Christenheid bedreigde. Sinds is er veel veranderd. De laatste jaren werd over den beheer- sclier van het Turksche rijk gesproken als van den „zieken man", die nog slechts met moeite op de heen v/eTd gehouden. En na den wereldoorlog scheen bet zelfs alsof de Turk voorgoed uit Europa zou worden gebannen. Maar nu is dat plotseling anders ge worden. Het verdrag van Lausanne plaatst den Turk weer vast iu den zadel en geeft aan bet Mohammedanisme nieuwe glans en glorie. Misschien is het nog te vroeg om thans reeds te spreken van „het Turksche ge vaar." Maar volkomen terecht merkte in dit verhand een onzer bladen op: „Het herstel van den staat, die do cen traio macht van het Mohammedanisme is, vol vijandschap jegens.het Christen dom kan niet blijde stemmen. Do staten die groote belangsn hebben in Azië zul len stellig de gevolgen ondervinden van dit feit. Do Turk en met hem elke Mohamme daan begint zich steeds meer te gevoe len. Zijn trots is gestijfd, hij heeft de lei ders der Christelijke volkeren gedwongen zich naar zijn wil te voegen. En dit gevoel van overwinning zal tot uiting komen - in allerlei belangrijke kwesties, waarin de tegenstelling tus- schen Azië en Europa tot uiting komt. De groote Christelijke volkeren, in Europa loerende op elkanders ondergang met bitteren haat jegens elkander bezield, onverschillig omtrent de hooge goederen, die de bron zijn van hun vrijheid en grootheid en daartegenover in Kon- stantinopel de Turk hersteld en krachtig, enin Moskou een anti-christelijke macht zinnend op het verderf van al wat nog den naam van den Christus belijdt bet is een toestand die weinig goeds belooft i en die met vrees zou kunnen doen ver vullen, als wij niet wisten, dat niet de mannen van Versailles of van Sèvres, noch de mannen van Lausanne met bun onderteekening het lot der wereld be stemmen. Integendeel, dat op elkander volgen van de eene onderteekening door de an dere, de machteloosheid van den mensch doet ons ?,eïi en leert ons dat God re geert, rondom Wien wolken en donker heid zijn, maar recht en gerechtigheid zijn de vastigheden, van Zijn troon. Dat geeft dengenen, die gelooven, kracht." STADSE9IEÜ WS Het nieuwe Ziekenhuis. Met betrekking tot de afwerking van de gebouwen van het Ziekenhuis verzoekt de heer T. Groeneveld den Raad hem gele genheid te geven aan B. en W. de navol gende vragen) te stellen: Hebben B. en W. bij de Regeering reeds stappen gedaan, ten einde te bereiken, dat liet nieuwe- Ziekenhuis, met bijbehoorende gebouwen, ten spoedigste wordt afgewerkt? Zoo niet, zij a B. en. W. dan bereid het daartoe noodige te doen.? Toelichting: Volgens berichten zullen de nieuwe ZiekenhuisgeLötiwten voorloopig niet worden, afgewerkt. De tot-s (and-ko ming van deze gebouwen is in het belang van de gemeente en van de Universiteit. Bovendien zal door spoedige afwerking de werkloosheid sterk verminderen'. De stel ler der vragen herinnert er aan, dat inder tijd de Gemeente de bouwterreinen heeft aangekocht en weer aan het Rijk heeft verkocht tegen 2/3 van den inkoopprijs, en dat de betreffende overeenkomst tusschen Ïïijk en Gemeenfte o.a. de navolgende be paling- bevat: „Het Rijk verbindt zich op do gekochte terreinen een .Academisch Zie kenhuis te stichten met bijbehoorende kli nieken en laboratoria. Het lijkt hem dat deze overeenkomst niet, althans niet naar behooren, wordt uitgevoerd. Kinderzendingsfasst op Cud-PcslgciesL De rij van zendingsfeesten op bet schoone „Oud-Poelgeest", waar natuur vrienden en vriendinnen nooit uitgekeken zijn, is nog niet uitgeput. Integendeel,- wanneer we denken aan onze jeugd, die in den regel "ook flink op do zendingsfees- ten is vertegenwoordigd, dan meenen we niet te overdrijven wanneer wij zeggen, dat voor haar het schoonste nog komt. Daarmee bedoelen we n.l. het Kinder feest dat a.s. Woensdag op Oud-Poelgeest staat gehouden te worden en tot het be zoeken waarvan wij kinderen en gelei ders gaarne willen opwekken. In de oproeping die het comité heeft verspreid staat, dat het rekent op een druk bezoek. En hét comité heeft daar o.i. alle re den voor. Bij het te 's-Gravenhage gehouden examen werd het volledig diploma voor accountant van de Nederlandsche ojrga- nisatie van accountants uitgereikt aan den heer I. J. Sloos alhier. Gisteren is door de" Rijkspolitie aange houden en naar hier overgebracht zekere H., dio verdacht wordt hier een rijwiel te hebben ontvreemd, waarom zijn aanhou ding doordien, commissaris van politie was verzocht- De verdachte zal naar het huis van be waring te Tiel worden overgebracht. Op de Breestraat had gisteren een aanrijding plaats tusschen een motor- en wielrijder, als gevolg waarvan het rijwiel ernstig werd beschadigd. Daar beiden overtuigd waren van we- derzijdsehe schuld besloten zij de schade samen te betalen. Prof. mr. D. van Blom to Leidon heeft het voorzitterschap aanvaard van de onlangs door deh NederlUndschen Journalisten-Kring ingestelde commissie van onderzoek naar do medozegging- schap van journalisten bij den voorge nomen verkoop van een dagblad en in de leiding van het dagblad asl onderneming. Volgens de door B. en W. voorge stelde verordening regelende het openbaar gewoon lager- en uitgebreid lager onder wijs wordt het onderwijs in de nuttige handwerken en dat in lichamelijke opvoe ding aan een dér opleidingsscholen die te vens dienst doet als leerschool voor de gemeentelijke kweekschool in alle klassen] door vakonderw-ij zers(essen-) gege ven. De heer Oostdam heeft nu een voor stel ingediend om deze bepaling te doen vervallen. Onze stadgenoot, de heer J. C. Sie- rag hoopt dezer dagen het feit te herden ken, dat hij veertig jaren werkzaam is bij •de textielfabrieken van de firma Gebroe ders van Wijk, alhier. De boottocht door het bestuur van „Voordorp" georganiseerd, zal gehouden worden op Maandag 22 Augustus. BINNENLAND VERKIEZING EERSTE KAMER. De uitslag van de gisteren gehouden verkiezing van leden der Eerste Kamer is, dat gekozen werden 8 Anti-revolutio nairen, 7 Ckristelijk-Historiscben, 16 R. Katholieken, 11 Soc. Democraten, 5 Vrij- heidsbonders en 3 Vrijzinnig-Democra ten. Voor de Anti-Revolutionaire partij werden gekozen de hoeren A. W. F. Iden- burg, Prof. A. Anema, J. H. de Waal Malefijt, W. de Vlugt, Mr. J. Croles, Prof. P. A. Diepenhorst, Dr. H. Franssen en Mr. H-. A. de Veer. Voor de Ghr. Hist. Unie de heeren: Jhr. Mr. N. G. de Gijselaar, Mr. A. v. d. Hoeven, Mr. R. Verkouteren, Dr. G. J. K. van Aalst, Mr. W^ A. baron de Vos van Steenwijk, G. E. W. baron Wassenaar van Gatwijck en Prof. J. R. Slotemaker de Bruine. De nieuwe leden. In de nieuwe Eerste Kamer zullen 14 nieuwe leden hun intrede doen. Het zijn: Vrijhedsboad: jhr. R. R. L. de Muralt, mr. E. van Ketwich Verschuur, S. van den Bergh Jr., mr. P. Rink. - R.-K. Staatspartij: mevr. P. W. de Jong van den Heuvel, jhr. mr. A. F. O. van Sasse van IJsselt. S. D. A. P.: W. G. de Jonge, P. Molt- maker, R. Stenhuis, E. Rugge, H. Polak, H. H: van Kol, Ch. G. Kramer, A. B. de Zeeuw. Van de oude leden keeren niet meer te rug: R.-K. Staatspartij: dr. J. A. A. M. van Loon, mr. A. J. I .M. Smits, jhr. P. J. J. S. M. van der Does de Willebois, mr. W. H. J. Th. van Bastei* Batenburg, A. J. A. Gilissen, prof. dr. A. M. A. A. Steger, jhr. mr. J. W. M. Bosch van Oud-Amelis- weerd. Anti-rev. partij: jbr. J. Beelaerts van Blokland, mr. P.. E. Briët, mr. A. Slob, S. Sytsma, mr. S. de Vries Czn., G. C. D. d'Aumale baron van Hardenbroek. Vrfjz.-Dem. Bond: mr. H. I. Schön- feld. Tweede Kamer-vacature? Wanneer Jhr. Mr. A. F. O van Sasse van Ysselt zijn benoeming tot Eerste Ka merlid aanvaardt, komt zijn zetel in de Tweede Kamer vacant. Deze zal dan wor den bezet door den heer P. P. J. A. van der Putt. Een gemeentelijk referendum. De gemeenteraad van Schipluiden heeft besloten een referendum onder do ingeze- tenen; te houden omtrent het al of niet wenschelijke van aansluiting bij de water leiding eener naburige gemeente.- Reorganisatie der Rijksgebouwén. Kaar liet „Vad." verneemt, lagep. de plan nen. van een uitgebreide en ingrijpende reorganisatie van de Rijksgebouwen reeds geruimen tijd gereed, maar wachtte de uitvoering op het resultaat van het onder zoek naar de gedragingen van den Rijks bouwmeester voor de onderwijsgebouwen. De reorganisatie zal thans met kracht ter hand worden genomen, ja zij ging reeds geleidelijk in uitvoering. Het spreekt vanzelf,dat bezuiniging en inkrimping de wachtwoorden zijn en de noodzakelijke maatregelen onaangenaam zullen zijn voor hen, die er door worden getroffen». Vermoedelijk nadert nu ook de beslis sing over het Leidsche Ziekenhuis. Een unicum! Kaar gemeld wordt, -heeft zich in de ge meente Asten op belastinggebied oen ge val voorgedaan dat wel als een unicum in den lande kan worden beschouwd. Door den fiscus is n.l. beslag gelegd op .het presentiegeld van een gemeenteraads lid, die ondanks alle mogelijke aanmanin gen en waarschuwingen weigerachtig is gebleven zijne belasting te betalen. Ku mankeert er enkel nog maar aan dat bedoeld Raadslid thans ook de vergaderin gen niet meer bijwoont, dan moet dit al lernieuwste dwangmiddel nog falen. De verdwijnende halve cent. Ka het inwerking treden van het Giro- besluit 1923 zullen storting, overschrijving ADVERTENTIE- PK8JS Gewone advertentiën per regel 22% cent, f Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief, - Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbeta ling van ten hoogste 30 woorden, worden dagelijks geplaatst ad 50 cent. Aan het Zoeklicht Leiden, 28 Juli 1923. Droomen zijn bedrog zegt het spreek-- woord. En me dunkt, zij die gedroomd hebben van ontwapening en wereldvrede en -Techt-in-de-plaats-van-macht zullen dit nu langzamerhand wel toestemmen. Uit Amerika - meldt men de uitvinding van bommen met een - nooit gedroomde verwoestingskracht. Tegelijkertijd wordt gemeld dat men er na allerlei proefnemingen in geslaagd is een gas samen te stellen dat door elk denkbaar masker heengaat en hen die 't inademen krankzinnig maakt. Engeland werkt met alle kracht aan een vlootbasis te Singapore en van de weeromstuit is Japaa „waakzaam" ge worden. Wat natuurlijk beteekent dat liet zijn maatregelen neemt om klaar te zijn. We leven eigenlijk in een groote oor- logsfabriek. De beschaving ïs hier van geen invloed. Van de vooruitgang waar we nu al zooveel jaren over hebben hooren spreken merkt men niets. En waar blijven de vruchten van het Christendom? Ku wekt dit alles op zichzelf geen ver wondering. Wie zijn Bijbel kept weet wel dat het vrederijk hoezeer we er ook naar heb ben te staan hier nooit zal komen. Maar voor de dweepers met de in den grond deugdzame menschen, die alleen nog maar wat beschaafd moes* en wor den, voor de droomers van ontwapening en wereldvrede, moet het een hittere ont nuchtering zijn. OBSERVATOR. en uitbetaling van bedragen met oen hal ven cent- niet meer .zijn toegelaten. Als in de biljetten, een halve cervt voorkomt, zal deze worden verwaarloosd. In verband hiermede wordt van we go den Postcheque- en Girodienst aanbevolen, reeds nu het gebruik van halve centen to vermijden, tenzij daarmedo wordt beoogd, saldo's, welko op een halven oent eindigen, af te ronden. De droogmaking van den Westeinderplas. Het bestuur der af-deeling Aalsmeer der Kede-rlandsche Maatschappij voor Tuin bouw- en Plantkonde heeft zich nret een adres tot den Minister van Waterstaat ge wend, waarin het er de aandacht od vph- tigt dat einde 1921 door mr. H. C. Dressei- huys, lid van de Tweede Kamer, vragen zijn gericht tot den ambtsvoorganger van den minister in verband met de plannen tct droogmaking van den Westeinderplas. Het bestuur der Vereeniging voornoemd neemt de vrijheid op het antwoord, het welk indertijd op deze vragen is gegeven, - terug te komen. Uit dit antwoord toch bleek, aldus adres sant, dat de bezwaren, die uit de droogma king van den Westeinderplas voor den tuinbouw van Aalsmeer voortvloeien ge ring en van slechts ondergeschikt belang werden geacht. Zij zijn echter volgens bo vengenoemd bestuur van zoo overwegend belang, dat liet er de hoogste wrnarde aan heclit, deize bezwaren ook aan den minis ter kenbaar te maken. De nadeelen, verbonden aan de droog making, zijn in hoofdtrekken de volgende:' Het verdwijnen van de bagger, nobdig zoowel voor seringen- als potplanten-cul tuur. De bloei van de Aalsmeersche culturen, is geheel afhankelijk van de bagger, welke uit deir Westeinderplas getrokken wordt. Do overblijvende oppervlakte water kan niet voorzirn in de behoefte, welke aan bagger bestaat. De cultuur der seringen, zooals deze wordt uitgeoefend te Aalsmeer, if- in gansch Europa tot heden niet geëvenaard en! juist door do voortreffelijkheid van dit product is de naam van Aalsmeer.als cen trum van bloemencultuur tot ver over uO grenzen gevestigd geworden en vinden do Aalsmeersche bijproducten daardoor mclo een geregelden afzet. Dat het geldelijk belang bij de Aals meersche culturen groot is, moge hieruit blijken dat in 1922 door de Centrale Aals meersche Veiling is omgezet voor een be drag groot f 1.S9?.343 en door de Vcilings- vereeniging „Bioemenlust" een bedrag groot f 756.000, terwijl veilig kan worden aangenomen dat buiten de veilingen om voor een bedrag van meer dan een milliceA gulden per jaar verhandeld wordt. Deze bloeiende Aalsmeerscho culturen, welke niet meer dan 300 H.A. beslaat en waarin minstens 5000 personen middellijk of onmiddellijk een bestaan vinden wordt' bij drooglegging van den Westeinderplas ernstig bedreigd. Verder worden nog als bezwaren ge? noemd: het optreden van nachtvorsten, do verzouting van het water, do schade toegö bracht aan do zootwater-visschorij, de ver mindering van het toeristen-verkeer, vel bondon aan de watersport en daarmedo gepaard gr.a ndo schade voor do neringdocn den van Aalsmeer.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1