Dagblad voor Leiden en Omstreken. EUWE LHDSCHI COURANT ABONNEMEHTSPRIJS In Leiden en bulten Lelden waar agenten gevestigd zijn f er kwartaal f 2.50 ?er week fO.W franco per post per kwartaal f2.90 4de JAARGANG. - DINSDAG 17 JULI 1923 - No. 987 BureauHooigracht 35 Leiden Tel. Int. 1278 Postrekening 58936 In naam der vrijheid De historie leert, dat zij die 't hardst ■'oepen om vrijheid en die altijd klaar staan de vrijheidsvaan op te heffen, toch in den grond der zaak vaak "weinig vrij heidlievend zijn. In de dagen van de Fransche revolutie heeft men dat kunnen zien. Vrijheid, gelijkheid en broederschap, was de leuze waarmee men danste rond den vrijheidsboom, maar in de practijk kwam men tot een stelsel van dwang en onderdrukking dat het leven verstikte. De Russische Communisten hebben zich mede opgemaakt om de vrijheid te be rechten. Met een beroep op de vrijheid, werd de Czarenfamilie vermoord en werd het land verwoest en het economische leven vernietigd. In geen land ter wereld vindt men een dwangstelsel dat met dat van Sovjet-Rusland kan wedijveren. Ten onzent zijn het de sociaal-demo craten die voor de vrijheid het pleit voe ren. De menschen moeten worden vrijge maakt. Als een minister de ongeloofspropagan- da bij het middelbaar onderwijs eeniger- mate tracht te beteugelen, dan wordt daartegen met een beroep op de vrijheid geageerd met woorden en uitdrukkingen die in een fatsoenlijk blad niet kunnen worden overgenomen. Als hier of daar het houden van op tochten of demonstraties eenigszins wordt bemoeilijkt, dan wordt een beroep ge daan op de vrijheid en komt men op hoo- gen toon op voor zijn vermeende rech ten. Maar ook hier zien we het verschijnsel dat men de vrijheid die men zelf opeischt aan anderen niet gunt. Dezer dagen is, zooals wij reeds mede deelden, een Verbond van Actualisten op gericht. Een conservatieve beweging waarvoor wij niet de minste sympathie koeste ren al staan er op het program enkele punten waartegen niemand bezwaar kan maken. Wij voorspellen dezen Bond geen voor- spoedigen groei, omdat naar het ons voorkomt de voedingsbodem ontbreekt. Maar wat doet nu Het Volk dat al tijd heet op te komen voor de staatkundi ge vrijheid? „Wij nemen aldus het Soc. Dem. orgaan na vermelding van het Actua list-program de zaak niet tragisch. Maar het is aan de andere zijde niet goed het uit het oog te verliezen. En daarom vragen wij de regeering wat zij denkt te doen, om deze propa/- ganda, die direct ingaat tegen onze constitutie, reeds dadelijk den kop in te drukken." Dat is toch wel heel merkwaardig. Omdat deze actie aan de S. D. A. P. niet welgevallig is, wordt van de Regee ring geëischt, dat zij de propaganda van deze denkbeelden met geweld zal verhing deren. Wij op onze beurt, nemen dezen] wensch niet al te tragisch. Maar wij vestigen or toch even de aan dacht op, hoe weinig vrijheidlievend de S. D. A. P. is en hoe de zege van de S. D. A. P. tevens zal beteekenen de onder gang van de vrijheid. V De S. D. A. P. constitutioneel. Het Volk verlangt dat de RegeeTing de propaganda der Actualisten den kop zal indrukken, omdat die 'actie ingaat te gen onze constitutie. Niet zonder verwondering hebben wij deze uitspraak gelezen. Het was ons bekend, dat de S. D. A. P. heel wat van hare wilde haren heeft ver loren, en dat er in vele opzichten met haar te praten valt. Bekend is, dat de partij verlof gaf in de gemeenten te helpen de wet te hou den. Als Gedeputeerden werken ze wat gaar ne mee om de bestaande wetten in de ge^ westen te handhaven. Zelfs de plaatsen achter de Ministers tafels en voor den troon, achten zij vol strekt niet verwerpelijk. Maar dat het reeds zóóver was geko^ men, dat zij aan alle tegen de constitutie ingaande propaganda met geweld den kop zouden willen indrukken, dat zal me nigeen toch niet hebben verwacht. Of hebben we hier misschien weer met een der beroemde vergissingen van Mr. Troelstra te doen? STADSNIEUWS Zendingsdag. Zooals reeds vroeger werd gemeld, zal op Woensdag 25 Juli aa. op de buitenr jlaats „Oud Poelgeest" de 23ste Zendings dag van de Geref. Kerken in de classis Leiden worden gehouden. Als sprekers hopen op te treden, D s. W. Bouwman alhier, Openingswoord, D s. S. W. Bos van Dokkum met het onder werp „De Zendingsvreugde" en de heer 'N. B a as, straatprediker van Amsterdam met het onderwerp: „Een gezonde twee ling." Na de pauze treedt als spreker op, D s. H. J. Kouwenhoven alhier met het onderwerp„De nalatenschap van den Bruidegom." Vervolgens Ds. P. N, Kruis w ij k van Voorschoten met ©en nader aan te geven onderwerp, en daarna Raden S. Nimpoena met het onderwerp: „Ja va en de Zending." D s. N. Koers van Noordwijk aan Zee hoopt het slotwoord te spreken. Deze zendingsdagen hebben langzamer hand burgerrecht verkregen. Evenals vo rige jaren mag zeker ook nu weer op een druk bezoek worden gerekend. Gouden Jubileum. Een 50-jarig jubileum is altijd van groote beteekenis, niet het minst wanneer het iemand ten deel valt in het zaken leven. Het is de firma Cranenburgh en He ringa, Sajet-fabriek, die vandaag met haar personeel het 50-jarig bestaan van haar fabriek op feestelijke wijze her dacht. Om redenen die ons niet hekend zijn, verzoekt de directie van de feestelijkhe den geen uitvoerig verslag te geven, waarom wij ons tot deze korte mededee- ling bepalen. Voor het diploma „Mercurius" voor boekhouden en a.v. zijn almog geslaagd de heeren J. de Gier Leiden en C. Blom Alphen, leerlingen van den heer H. D. M. Knol, accountent alhier. Donderdag 19 Juli a.s. zal het 12 'A jaar geleden zijn, dat de heer Mr. Dr. G. iE. van Strijen, destijds commies-redac teur ter secretarie alhier werd benoemd tot gemeente-secretaris van Leiden. Hoe wel eerst den 9den Augustus a.s. het feit van zijn in-functie-treding zal worden herdacht, meenen wij toch thans reeds op dit, voor de gemeente zoo belangrijk jubileum van den algemeen en gaarne gezienen gemeente-secretaris de aandacht te moeten vestigen. Ongetwijfeld zullen vele stadgenooten d en jubilaris bij de herdenking van dit belangrijke feit hun waardeering betoo- nen. Voor het diploma Nijverheidsonder wijs N. VIII slaagden te 's-Gravenhage, de dames S. A. v. Eisen en G. M. L. Rem mers, alhier. Het werk van de comm. tot voorbe reiding van de oprichting van een plaat selijk verband van jeugdvereen. op G. G., nadert thans zijn voltooing. Binnenkort zullen aan de vereenigingen die in de comm. v. voorbereiding waren vertegenwoordigd de concept-statuten, ab- mede andere voorstellen, op de oprichting betrekking hebbende, worden toegezonden, na behandeling waarvan men een alge meen© verga-dering hoopt te kunnen hou den. De nieuwe organisatie zal waarschijn lijk den naam dragen van „Geref. Jeugd raad", zij zal zich uitsluitend bewegen op bet terrein van de geestelijke vorming der jeugd, voor zoover die door zelfstandige vereenigingen wordt bewerkt. Louis Couperus, f De bekende schrijver, Louis Couperus die enkele weken geleden ter gelegenheid van zijn zestigsten verjaardag van verschil lende zijden gehuldigd werd is gisteren tengevolge van bloedvergiftiging overleden. Het jubileum van de Koningin. Men schrijft uit Frankfort a/d. Main aan de N. R. G r t: Ook hier heeft zich in de Nederland- sche kolonie een comité gevormd ter voor bereiding van feestelijkheden ter gelegen heid van het regeerimgsjubileum der Ko ningin. Er is een comité gevormd, waar van de consul-generaal, de heer A. Marckx, het eerevoorzitterschap heeft aanvaard. In een gehouden vergadering heeft deze medegedeeld, dat hij de geheele Neder- landsche kolonie op den 6den September ten rijnen huize op een feestelijke bij eenkomst verwacht. Verder werd beslo ten tot het doen ontwerpen van een adres aan Hare Majesteit, dat op den lOden September in Den Haag overhandigd zal worden. Opbrengst Rijksmiddelen. De opbrengst van de Rijksmiddelen be-- gint thans zienderoogen te verminderen. Langen tijd scheen het alsof de pessimis tische verwachtingen geen werkelijkheid zouden worden, maar in de laatste mid- delenstaat spiegelt zich de ongunst der tijden terdege af. In totaal werd in de maand Juni opge-- bracht f35.703.930, of ruim 2 millioen minder dan in dezelfde maand van het vorige jaar. Verschillende belastingbronnen vloei den nog iets ruimer, piaar de Inkomsten belasting gaf een vermindering te zien van ruim 3 millioen. Met een totaal opbrengst van f 218.627.666, bleven we over het eerste halfjaar van 1923 nog pLm. 16 millioen boven het 6/12 der raming, wat op zich zelf niet onbelangrijk is, terwijl er in vergelijking met het eerste haljaar van 1922 nog een vooruitgang is van ruim een millioen. Trekken we echter de sinds ingevoerde tabaksbelasting af, dan wordt de verhouw ding heel wat ongunstiger en' komen we tot een achteruitgang van ongeveer zes millioen. Opzichzelf beschouwd is de uitslag van het eerste halfjaar zeker niet onbevredi gend. We zien hier echter duidelijke sporen van naderenden achteruitgang. De leerplichtige leeftijd. De inspecteurs van het L. O. hebben van dén Minister van O., K. en W. een schrijven ontvangen, waarin Z. E. mede deelt, dat van 26 Juni j.l. af, volledige uit voering zal moeten gegeven worden aan art. 3 der Leerplichtwet, zooals dat artikel luidt na de wijziging door de wet van 15 October 1921 (Stbl. no. 1131.) Te rekenien van 26 Juni j.l. houdt „de soepele toepassing" van art. 3 dus op. Practisch komt dit hierop neer, dat de leerplichtige leeftijd met één jaar is ver lengd. Hooge Raad van Arbeid. Door dien heer Rutgers is aan den Minis ter van Arbeid, Handel en Nijverheid de volgende vraag gesteld: Is het met de voorkennis en instemming van den Minister, dat in de Tweede Ka mer der Staten-Generaal (Handelingen blz. 2640), alsmede tegenover een mede werker van het blad De Vrijheid (zie no. 90), mededeelingen zijn gedaan omtrent hetgeen zou zijn gesproken in een verga dering van een commissie van den Hoogen Raad van Arbeid? Is de Minister van oor deel, dat het deen van zoodanige mededee lingen in strijd is met do verplichtingen der leden van zoodanige commissies? Zoo ja, welke weg staat dan open, wanneer mededeelingen worden gepubliceerd, welke omtrent bepaalde personen een onjuisten indruk wekken? Het verkeer te water. Door de besturen van do Kon. Ned. Mo torbootclub on do ookipjporovtsrGJïiixerLn.g „o~iia wüii adres gerlclio minister van Waterstaat, waarin zij in verband met 'n concessie-aanvrage voor den aanleg van 'n weg voor snelverkeer van Amsterdam naar Den Haag, .welke weg later tot Rotterdam zal worden ver lengd, den minister verzoeken bij eventu eel verleemen der concessio te willen bepa len: le. dat de bruggen over alle te kruisen waterwegen beweegbaar moeten zijn; 2e. dat zoowel de minimum hoogte in ge sloten toestand boven normalen water stand als de minimum-doorvaart wijdte in overeenstemming moeten zijn en blijven met den toestand op den betreffenden waterweg; 3e dat deze bruggen te allen tijde op eerste aanvraag kosteloos moeten worden geopend. Werken in den nacht. De N. V. Met/aalgieterij „Holland." te Amsterdam schrijft aan de Maasbode: Op voorstel van onze arbeiders, werd door ons oen proef genomen met het ver anderen van de werktijden, welko waren: van 7.30 tot 5 uur 's middags, in: van 10 uur 's avonds tot 8.30 's ochtends. Het re sultaat is, dat de arbeidsprestatie welke tot op de helft van de normale gedaald was, wederom gestegen is tot bijna de ge wone. De meerdere onkosten voor elec- trisch licht vallen natuurlijk daarbij ge heel weg. Het beginnen om 3 of 4 uur 's ochtends en doorwerken tot 12 of 1 uur 's middags, levert geen noemenswaardige winst op. Met volledige medewerking van de Ar beidsinspectie werken wij nu gedurende 4 nachten 9uur per nacht en de 5de nacht 10 uur, waardoor de werklieden van Za terdagmorgen af vrij zijn, tot Maandag avond. Onder do gegeven omstandigheden oen voor hen idiale werktijd, met voor ons gunstig gevolg. Het Haarlemsche T ra ni we gpersoneel. Do vergadering, gehouden door St. Ra phael en den Prot. Ghr. Bond, heeft een motie betreffende de loonsverlagingsvoor- stellen met algemeen© stemmen aangeno men. Op grond van het verslag van de be sprekingen, gehouden tusschen de directie der E.S.M., N.Z.H.T.M. en M.E.T. en de hoofdbesturen op 11 Juni in zake de aan gekondigde loonsverlaging, besloot de vergadering rich bij de tijdens de bespre king gewijzigde regeling neer te leggen, en sprak rij den wensch uit, dat verdere verslechteringen ook na 1 Jan. 1924 ach terwege zullen blijven. GEMEENTERAAD LEIOEN (Vervolg.) 15. Voorstel tot beschikbaarstelling van gelden voor de inrichting van een gedeelte van het aangekochte land aan den Lagen Morschwog tot standplaats voor woonwagens. Mevr. v. I tall ie dringt aan op het maken van een afdak voor de paarden. Het is goed voor de dieren en het werkt opvoedend voor de menschen. Het noodige bedrag (f 500) is niet groot in verhouding tot de gelden die o'p een andere manier uit de gemeentekas spuiten (gelach.) Een stem: 't Lijkt wel een sproeiwagen. De Voorz. geeft in overweging dan een voorstel in te dienen. De heer v. Hamel acht mede zulk een afdak gewenscht. De heer Mulder weth., zegt dat men zoo gemakkelijk over die dingen spreekt. Spr. is ook voor dierenbescherming. Maar 't is wel eigenaardig dat er nooit iets is gedaan toen die paarden hier bij hoopjes om de stad waren. Maar nu gaat de ge meente een kamp inrichten en nu moet er ineens een afdak komen. Spr. wijst er ver der op, dat f 500 voor dit doel absoluut onvoldoende is. We zijn met een afdak niet klaar er moeten ook tusschenschotten zijn anders slaan ze elkaar dood. De kosten zullen zeker een f 5000 bedragen, terwijl slechts weinigen er gebruik van zullen ma ken. Spr. acht liet absoluut ongemotiveerd zulk een groot bedrag1 voor dit doel weg te gooien. De heer v. Hamel zegt dat in het rap port staat, dat de Dir. van Gemeentewer ken de kosten op f 500 raamt. Mevr. v. 11 a 11 i e wijst er op, dat het toch in de bedoeling ligt een staangeld te heffen. Laat men dat dan iets verhoogen. De heer Mulder weth., zegt, dat er van betalen niets komt. Deze menschen le ven van de hand in de tand. Over 't geheel genomen is er niets te halen en, als 't in den winter noodig is, stoken ze het ge heele afdak op. De Voorz. zegt, dat 't hier in hoofd zaak gaat om de woningen op wielen. Daar bij is slechts een betrekkelijk klein aantal paarden. Meet er iets gedaan worden, la ten dan particulieren, die hierin belang stellen, eens in den zak tasten. De heer Oostdam acht het onvoor zichtig een afdak te maken voor we weten of er gebruik van zal worden gemaakt. Be ter is het een motie in te dienen, waarin de wenschelijkheid in 't algemeen wordt uitgesproken. De heer Groeneveld zegt dat de di recteur de kosten op f500 berekent, maar de wetnouaer spreext van i oooo. rtov ztt dat eigenlijk? De heer Eerdmans sluit zich aan bij den heer Oostdam. Spr. meent dat de Die renbeschermers wel wat overdrijven, wat gebleken is in den gas winkel op de Hooi gracht, waar een plaat voorstellende het braden van haas, moest worden weggeno men. De heer Huurman heeft niets gezien van verlichting van het terrein. Dat acht hij meer noodig, dan een afdak. Do heer Wilbrink zegt dat uit oog punt van dierenbescherming een afdak absoluut onnoodig is. De heer Mulder, Weth., zegt dat er tusschen hem en den directeur geen ver schil is. Eerstgenoemde sprak alleen van een afdak. Maar zulk een afdak is onvol doende en zoo komt Spr. op het door hem genoemde bedrag. Verder sluit Spr. zich aan bij den heer Wilbrink. Wat de op merking van den heer Huurman betreft, een bezwaar is, dat we daar geen leidin gen hebben voor gas of electriciteit. Het beste is, eens af te wachten. De meesten trekken toch tegen den winter weer weg. Het voorstel van Mevr. v. Itallie wordt verworpen met 21 tegen 7 stemmen. Voor Mevr. Dubbeldeman, Mevr. v. Itallie en de heeren Groeneveld, v. Eek, Kooistra, van Hamel en-Sytsma. Het voorstel van B. en W. wordt aan genomen. 16. Praeadvies op het verzoek van de Zwemvereenigiging „de Zijl", om toe kenning van een bijdrage in de kosten van een te houden openbaar zwemfeest De heer de Lange stelt voor hieraan de voorwaarde te verbinden, dat het fees? niet op Zondag wordt gehouden. WoTdt dit voorstel aangenomen, dan is iedereen in de gelegenheid aan dit feest deel te nemen. Nadere toelichting acht Spr. niet noodig. De heer Wilbrink zegt, dat de Ver een. hiertegen absoluut geen bezwaar heeft. Het voorstel-de Lange in stemming ge bracht wordt verworpen met 16 tegen 12 stemmen. Tegen de heeren Bots, Heems kerk, Bisschop, Sanders, v. d. Lip en de linkerzijde. Dat van B. en W. wordt aangenomen. 17. Voorstel tot het indienen van een adres van hulde aan H.M. de Koningin, ter gelegenheid van Hr. Ms. 25-jarig re- geerin gs j ubileum De heer v. Eek is tegen het voorstel op ongeveer dezelfde gronden als in de vorige vergadering aangegeven. Het ambt van Koningin acht Spr. van te weinig be teekenis, om daaraan hulde te brengen. Stellen we de Koningin verantwoordelijk voor het regeeringsgezag, dan is er reden voor ontevredenheid. Het verwondert Spr. dat men zich bij zulk een adres geheel losmaakt van den toestand waarin de meerderheid van de bevolking verkeert Als een adres verzon den moet worden, laat dan gewezen wor den op wat gedaan moet worden voor den nood der bevolking, speciaal voor de werk- loozen. De groote oorzaak van de ellen de is, dat men het niet aandurft, ADVERTENTIE-PHEJS Gewon® advartenüïn per reg&l s&X eeni i Ingezonden Mcdsdeelingen, dnbbd" tarioS Vffij contract, belangrifke reductie. Klein® advertdntl9n bij vooruübeta# ling van ten hQQgst® 30 woorden, wordeij dagelijks geplaatst ad 50 cent. Aan het Zoeklicht 1 Leiden, 17 Juli 1923. Couperus is dood. Een rijk begaafd man, een taalkunste naar van den eersten rang is met hem heengegaan. Toch laat dit sterven] geen leegte onder ons. Couperus had niets meer te zeggen- Een rijk man was Couperus. Hij ont ving het wonderbare Godsgeschenk: de macht over de taal. En toch was hij zoo nameloos arm. Toen hij nauwelijks 50 jaar oud was, verklaarde hij reeds: „Mijn leven is nutte loos geweest- Ik heb niets gedaan dan wat boeken geschreven. En eenmaal ga ik dood En van zijne werken heette het, dat ze bestemd waren om te verdwijnen en dat ze geen blijvende vruchten zouden afwer pen. Een schoon instrument was Couperus, maar een instrument dat niet gestemd werd om te zingen den lof van Hem die de oorsprong is en het doel van alle schoo- ne kunsten. O, als deze kunstenaar gedronken had uit de bron van het levende water, hoe rijk zou zijn leven zijn geweest en hoe schoon de vrucht van zijn arbeid. En nu: Mijn leven is nutteloos geweest. En mijn werk zal geen vruchten dragen! Couperus is dood. OBSERVATOR. krachtige maatregelen te nemen. Is het, vraagt Spr., nu niet de tijd aan de Ko ningin te vragen, het voorbeeld te geven om de beschikking te krijgen over groote bedragen voor werkverschaffing. Men zou h.v. kunnen beginnen een milloenen-" fonds te stichten. Voor een adres in die richting zou Spr. iets gevoelen. De heer Knuttel is het volstrekt niet eens met de struisvogelpolitiek van den heer v. Eek als hij zegt dat het Ko-» ningschap geen beteekenis heeft. Het heeft inderdaad zeer groote beteekenis en; is een middelpunt van de reactie dat niet onderschat mag worden. Van een bedela-* dres als door den heer v. Eek bedoeld en waarvoor men dan hoera moet roepen, voelt spr. niet. De heer de Lange is het meer met den heer Knuttel eens, dan met den heer van Eek, wiens redeneering zeer onlo^ gisch was. Eerst betoogde hij dat het Koningschap van geen beteekenis was om er dan op te wijzen wat de Koningin wel zou kunnen doen. Spr. acht het Koning-» schap van groote beteekenis. De voortref-» felijke wijze waarop onze Koningin hare taak vervulde geeft alle reden voor een adres van hulde. De heer Groeneveld heeft er be-j zwaar tegen de redactie aan B. en W. over te laten. De heer S y t s m a zou gaarne de in houd van het adres vooraf kennen. Ia daar bezwaar tegen? De Voorz. zegt dat hij op dit denk-» beeld niet in lean gaan. Als de Raad zulk: een adres hier wil behandelen laat hij dan een commissie benoemen om die zaak in orde te maken. Als men het opstellen van zulk een adres niet aan B. en W. toe vertrouwt, laat de Raad er dan maar zelf voor zorgen, dan zullen B. en W. zelf standig een adres verzenden. De heer Eerdmans vraagt, of het geld zal kosten; of is het een gewoon adres? De Voorz. zegt dat er geen kosten mee gemoeid rijn. De heer v. Eek verdedigt zich tegenover den heer Knuttel. Hij wil absoluut geen bedeladres. De heer de Lange ante woordt spr., dat wat de regeeringsdaden betreft de Koningin weinig invloed heeft Als persoon heeft zij natuurlijk wel groe ten invloed. Het voorstel van B. en W., in stem ming gebracht, wordt aangenomen met 21 tegen 7 stemmen. Tegen de heer Knut tel en de Soc. Democraten. 18. Voorstel tot intrekking van het Raadsbesluit van 25 Juni 1923, inzake vermindering van den aftrek voor gezins inkomsten van ondersteunde werklcozen. De heer v. Stralen gispt de houding van de regeering. Hij acht het schande-» lijk en afschuwelijk wat zij decreteert. De Voorz. merkt spr. op, dat hij zich' in zijne uitdrukkingen heeft te matigen. De heer v. Stralen zegt, dat hij meent miet te scherp te rijn. De regeering schijnt een geheel spionage-stelsel te heb-» ben om na to gaan wat overal gebeurt. j Spr. voelt er niets voor, maar dadelijk bakzeil te halen, en hij keurt het af, da* B. en W. hierin zoo aanstonds meegaan, inplaats van zich met de regeering in verbinding te stellen teneinde tot uitvoo» ring van het raadsbesluit te komen. Maar B. en W. gevoelen daarvoor blijkbaar, niet, in tegenstelling met colleges in an* dere steden met meer democratische ge* voelens. De heer de Lange: Kom er dan inl De heer v. Stralen: Ik mag niet.' (Gelach en gejoel). De heer de Lange: De stoel staal klaar. De heer v. Stralen zegt Jaar per soonlijk voor to zijn. Hij wijst cr verder

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1