Dagblad voor Leiden en Omstreken. NIEUWE LEIDSCHE COHAN ASOSiKSEHEEHTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal ....f2.50 Per week '•••..10.19 Franco per post per kwartaal f2.9Ö 4ile JAARGANG. - MAANDAG 2 JULI 1923 - No. 974 Bureau: Hooigracht 35 Leiden - Tel. Int. S278 - Postrekening 58036 ADVERTENTIE-PR8JS Gewone advertentiën per regel 22K ccnU Ingezonden Mededcelingen, dubbel tarief» Bij contract, belangrijk© reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbeta* ling van ten hoogste 30 woorden, wordeq dagelijks geplaatst ad 50 cent. V D3 stemplicht. Met den stemplicht zal het nu wel op een eind loopen. Reeds enkel© maanden geledon, toen dit onderworp in do Tweedo Kamer tel sprake kwam, verklaarde Minister Ruys de Beerenbrouck „Ik hei over lot de meening, dat de stemplicht, zooals die nu in do wet is neergeschreven, niet te bandhaven is." Re meerderheid van do Tweede Kamer dacht er toen echter nog anders over. Een voorstel van den heer Beumer om tot afschaffing over te gaan, werd ver worpen. Men wilde in elk geval eerst afwachten den uitslag van het onderzoek door de Regeering in do Ecrsto Kamer toegezegd. Rat onderzoek is nog niet afgeloopen. Na de gedocumenteerde rede door den burgemeester van Amsterdam, de heer de Vlugt in de Eerste Kamer over dit onder worp gehouden lijdt het echter geen twij fel of de stemplicht zal verdwijnen. Want zooals de heer de Vlugt het uitdrukte do stemplicht is niel te handhaven. Het aantal overtreders is lo groot. Aan vervolging kan niet worden ge dacht. En het gevolg is dat niet alleen dit voorschrift, maar dat de wet in het alge-; meen tot een aanfluiting wordt. Re heer de Vlugt doelde mede dat al- loon te Amsterdam het aantal thuisblij vers bedroeg: in 1918 bij de Kamerver kiezing 16980, oen jaar later bij de Sta tenverkiezing en dio voor den Gemeente raad resp. 25133 en 20951. Bij de Raads verkiezing in 1921 was het getal thuis blijvers gestegen tot 43780; bij de Kamer verkiezing in 1922 tot. 57810 en nu in dit jaar bij de Stalen- en Raadsverkiezingen resp. tot 76677 en 69866. Volgens de wettelijke bepalingen moet in al deze gevallen een onderzoek worden ingesteld naar de al of niet geldigheid van do reden, waaróm men niet aan de stembus is verschenen. Onzichzelf al een ondoenlijk werk. Toch heeft in 1918 de burgemeester van Amsterdam zich de moeite getroost een onderzoek te laten instellen met het resultaat dat 3427 nalatige kiezers bij den Kantonrechter werden opgegeven. Om formeele redenen kon toen evenwel niet tot vervolging worden overgegaan. Raarna werd in 1919 een andere me thode gevolgd. Ro ambtenaren van liet openbare mini sterie kreeg toen een lijst met meer/ dan 11000 namen van nalatige kiezers. Formeel was nu de zaak in orde, maar de ambtenaar liet weten, dat het openbaar ministerie zoodanig met werkzaamheden was overladen, dat het niet tegen de ruim 11000 personen een vervolging kon in- stollen en er herwaar bestond slechts een klein gedeelte van dit aantal te vervol- gen. i Rit laatste was natuurlijk volkomen juist. Gelijke monniken, gelijke kappen. Maar zoo bleef tevens het zeer tijdroo- vende voorbereidende werk van den bur gemeester, volkomen waardeloos en zon- der cenig effect. En het is verklaarbaar, dat hij de pas gehouden verkiezingen toen het aantal .thuisblijvers tot ruim 146000 opliep, van hot nemen van maatregelen noodig tot vervolging, werd afgezien. TV wet is onuitvoerbaar. 'Alleen in kleine plaatsen met een' be perkt aantal kiezers is het nog mogelijk 'de onwilliee kiezers te vervolgen. Maar het spreekt vanzelf, dat een wet, dio alleen op het platteland waar ze het minst noodig is, kan worden uitgevoerd, geen recht van bestaan heeft. Re stemplicht is niet te handhaven. V Het resultaat is nihil. De stemplicht moet worden, afgeschaft omdat deze bepaling niet uitvoerbaar is. Maar er is ook nog een andere reden. Naast de honderdduizend© kiezers, die zich aan dit wettelijk voorschrift eenvou dig niet storen, zijn vele anderen, die het wèl doen, maar die tegelijkertijd aan dit voorschrift alle waarde ontnemen, door blanco te stemmen of hun biljet van on waarde te maken. De heer de Vlugt gaf hieromtrent voor Amsterdam de volgende cijfers. In 1918 bij de Kamerverkiezing was het aantal uitgebrachte stemmen van on-» waarde 9847; in 1919 bij de Staten- en Raadsverkiezing was het resp. 11024 en 8885. Bij de Raadsverkiezing in 1921 was het reeds gestegen tot 17228 en bij de dit jaar gehouden verkiezingen was het resp. 3370G en 26699. Verreweg het meerendeel van deze bil jetten was blanco in de bus geworpen. Een bewijs dat ook al weet men maatre gelen te treffen om al de nalatigen te straffen, het resultaat toch nihil is. In verband met deze mededeelingen verklaarde de Minister van Binnenland- sche Zaken, dat behalve de Regeering ook tal van voorstanders van den stem plicht niet weinig in hun vertrouwen in de goede werking van dezen maatregel waren geschokt. Wij voegen hieraan toe, te vertrouwen, dat de schok groot genoeg zal zijn, om af schaffing van den stemplicht voor de eerstvolgende verkiezingen mogelijk te maken. STADSNIEUWS Regeerings-Jubileum H. M. d8 Koningin. Het kinderfeest in de Stadsgehoorzaal, zal gehouden worden op 31 Augustus tus- sohen 1 en 5 uur n.m. Ruim 1600 kinderen zullen hieraan deelnemen, terwijl meer dan 160 dames en heeren, onderwijzeressen en onderwij zers, zich hebben bereid verklaard de commissie Bij to staan. Met vlaggen en muziek zullen de kin deren vanaf 3 verschillende centra der stad naar de Gehoorzaal gaan. Het programma, dat daar gegeven zal worden bestaat uit: Poppenkast, Gymnas tiek, Goochelen, Zang en Lintenrei, tevens zullen de kinderen daar onthaald worden op verschillende versnaperingen, terwijl nog ieder een herdenkingsplaat van het •Regeerings-Jubileum van H. M. de Ko ningin zal ontvangen. Jubilea. Zooals wij reeds eerder meldden, was het Zaterdag 40 jaar geleden, dat de heer W. v. Biemen in dienst trad bij de N.V. A. W. Sijthoffs' Uitgeversmaat schappij alhier. Op waardige wijze is dit jubileum Zaterdag gevierd. In het versierde kantoorlokaal van de dierectie werd de jubilaris door den heer Frentzen in hartelij ke bewoordingen toegesproken, waarbij de laatste den jubilaris prees om zijn trouw en toewijding, welke toespraak ge volgd werd door do aanbieding van een couvert met inhoud, en een fraai bloem stuk. De gezamenlijke chefs der verschillen de afdeelingen brachten den jubilaris eveneens een bloemenhulde, terwijl zijn makkers op andere wijze hun sympathie en waardeering aan den dag legden. Hierna dankte de jubilaris de verschil lende sprekers, zoowel als de schenkers, •wier belangstelling hem zeer had getroffen Onze stadgenoot© Mej. J. Hakkaart, vierde heden haar 121-jarig jubileum bij de firma Gerzon's Modemagazijnen, Bree- straat alhier. Hedenmorgen werd zij door den chef der zaak den heer Meijer, ontvangen, die haar namens de firma en het winkelpersoneel hartelijk toesprak. Namens de firma bood hij haar een horloge, en namens het win kelpersoneel een gouden, broche-speld aan» Vervolgens werd de jubilaresse toege sproken namens het personeel der confec- lie-afdeeling, door de chef Mej. Vegt, die haar mede namens dat personeel een prachtige pianolamp en ©en Bloemenvaaa overhandigde. Ook van ander© zijd© kreeg do jubilaresse veel bewijzen van waardee ring. Heden, 2 Juli, herdenkt d© fa. A. W. Sythoff's Uitg. Maatschappij het tweede lustrum van „Het Panorama", geïllustreerd weekblad voor Nederland, i Het „Panorama" beeft gedurende deze tien jaren steeds op hoog peil gestaan en zich tot een der boste geïlustreerde bladen opgewerkt. Do energieke directie brengen wij gaarne hulde voor haar prestatie. In intiem© n kring is het jubileum op fees telijke wijze herdacht. Van verschillende zijden werd de directie met bloemen gehuldigd o.a. door commis sarissen en personeel. Door het administra- liefpersoneel werd evenals door het tech- nischpersoneel een fraai aandenken aan geboden. Het cryogeervlaboratorium van prof. Kamerlingh Onnes. In het laboratorium van prof. Kamer lingh Onnes is dr. G. Rohm O. P. uit Ma ria Laach (in den Eiffel) weder bezig zijn onderzoekingen over de levensverhouding bij ©enige lagere diersoorten bij uiterst lage temperaturen voort te zotten. Het is de derde maal dat deze geleerde daarvoor naar Leiden is gekomen. Ht cryogeen laboratorium.heeft in den nu ten einde geloopen cursus wel een, beeld van internationaal wetenschappelijk leven gegeven. Behalve prof. Roebuok van de Universiteit van Wisconsin, die hier eenige maanden werkte en in het bijzonder in op dracht van het Academisch Bureau of Mi nes, de inrichtingen voor het vloeibaar ma ken van helium kwam bestudeeren, wijd den zich daar gedurende den geheelen cursus dr. J. Beattie, assistent-professor bij de Chemical Research Laboratory van hefc Massachusets Institute of Technolochy in opdracht daarvan en dr. L. Dona daartoe in staat gesteld door een studiefonds van de Harvard University, aan onderzoekin gen. De eerste over thermoinetrische vragen, de tweedo over eigenschappen van vloei baar helium. Buitendien zette dr. Jackson uit Nottingham, daartoe in de gelegenheid gesteld doorheen Exibition College zijne in het vorige jaar hier begonnen onderzoe kingen over magnetische verschijnselen bij lagé temperaturen voort en kwam de heer Sallow in opdracht van de welbekende firma Brunner, Mond en Co. te Norwich hier over de Toestandsvergelijking werken. Thans is oolc prof. De Smet uit Leuven hier bezig met opnamen van uit gassen gevormde kristallen met Röntgen-sfrralen, een onderzoek dat door prof. Keesom met dezen geleerde wordt opgezet. Aangehouden is H. E., alhier, tegen wieru een bevol van gevangenneming was uitgevaardigd wegens het plegen van be drieglijken bankbreuk. Hij is hedenmorgen naar heb huis van bewaring overgebracht. Door den heer v. W., was een klacht ingediend bij de politie, dat een jongen een ruit van zijn woning aan do 4de Bin nenvestgracht had vernield. Bij onderzoek, bleek de 10-jarige W. de dader te zijn. Gisteren is naar het gesticht „Ende geest" overgebracht een vrouw, die hier liep te dwalen, en die blijken gaf van te lijden aan verstandsverbijstering. De politie alhier is er thans in ge slaagd een jongen te „knippen" die zich in verscheidene plaatsen, en niet het minst hier ter stede, had schuldig gemaakt aan oplichting, door middel van wat dat men met een juridischen term noemt: „listige kunstgrepen". Ten nadeele van den koopman v. d. H. is Zaterdag op de markt een blik met wafelen ter waarde van f 4.50 ontvreemd. De politie doet onderzoek naar den lekker bek. „Mijnheer" was zoo juist met den trein uit Gelderland aangekomen, en nam voor onbepaalden tijd zijn intrek in Hotel R., aan de Steenstraat. Mijnheer heette Heijmans, en was „con troleur". Wat hij kwam doent Wel, er was bij zekere handelsinstelling hier ter stede een afwijking ontdekt in het beheer van den ohef die zelfs werd verdacht van verduistering; en nu was mijnheer Heijmans naar Leiden ontboden om dat zaakje even op te knappen. Toen echter de werkzaamheden eenige dagen hadden geduurd (de hotelrekening wees een bedrag aan van f 31.50) wilde mijnheer weer vertrekken, echter, zonder te betalen. 't Was goed uitgerekend, maar even te laat, want onze politie, die betreffende mijnheer Heijmans uit verschillende plaat sen, OA. in Leeuwarden vreemde berichten had ontvangen inviteerde hom, om even „onder vier oogen" met den commissaris te komen spreken. Aldus geschiedde, en spoedig bleek dat, mijnheer H., geen controleur, maar de reeds in verschillende plaatsen gesigna leerde oplichter J. R., was. Bittere ontknooping voor mijnheer H., wlen voorloopig logies zal worden ver schaft in heb Huis v. Bewaring te Den -Op 1 Augustus a.s. zal op Oud-Poel- geestgeest een kinder-zendingsfeest, ge organiseerd door het comité voor kinder- zendingsfeesten, worden gehouden. s— In de Stedelijke Werkinrichting zijn in den week van 24 tot en met 30 Juni op genomen: 177 volwassen personen en 13 kinderen; totaal 190. In de verschillende kerkgebouwen rler Nod. Herv. Gemeente heeft de herdenking van den dag waarop voor 400 jaar de Brus- 6olsche Martelaren hun geloof met den dood op den brandstapel betaalden, plaats gehad, met toepasselijke predicate's. Ten bate van Wijk VIII der Ncd. Herv. Kerk alhier wordt in gebouw „Irene" Woensdag a.s. een gezellige theemiddag gehouden. Er zijn verschillende attraetie's. Bij de Lcidsche Spaarbank is in de maand Juni ingelegd f 218.077,72 en terug betaald f 206.924,27, terwijl 104 nieuwe in leggers zijn ingeschreven en 84 boekjes ge heel werden uitbetaald. Het tegoed der 16123 irüeggers bedroeg einde Juni f 4.945.209,75. BINNENLAND Het Eerste Kamerlid Douwes. De heer J. Douwes Jr., die voor Noord- Holland zitting heeft in de Eerste Kamer, heeft Zaterdag bedankt als lid van dat college. Geitenfokkerij. Ged. Staten van Zuid-Holland stellen voor, aan de Provinciale commissie ter bevordering van do geitenfokkerij in Zuid-Holland voor het jaar 1923 een subsidie van f 3000 uit de provinciale fondsen toe te kennen ten behoeve van den Roomsch-Katholieken en den Neu tralen Bond van geitenfokvereenigingen in Zuid-Holland. De Steenhouwerswet. De Steenhouwerswet 1921 zal op 16 Juli a.s. in werking treden. Een der be* lanpijkste punten, waarin deze wet ver-» schilt van de thans geldende Steenhou werswet, is de regeling van de arbeids tijden. Laatstgenoemde wet bepaalt hot dagmaximum voor arbeiders van 17 jaar en ouder op 9 uren, voor arbeiders bene-* den 17 jaar op 7 'A uur, een en ander met dien verstande, dat geen steenhouwers* arbeid verricht mag worden vóór een kwartier voor zonsopgang en na een. kwartier na zonsondergang. Een week- maximum werd niet genoemd. De wet van 1921 bepaalt het dagmaxi mum voor arbeiders van 18 jaar en ouder op 8 uren en het weekmaximum op 45 uren; voor arbeiders beneden 18 jaar zijn deze maxima vastgesteld op respectieve lijk 7M en 421/* uur. De werktijd moet liggen tusschen 7 uur des voormiddags en 6 uur des namiddags en 6 uur des na middags. op Zaterdag tusschen 7 uur des voormiddags en 1 uur des namiddags. Onderlinge ga ran lieverd rag en. Blijkens mededeeling van den voorzitter •der Tweede Kamer heeft de Minister van Buitenlandsche Zaken aan den secretaris generaal van den volkenbond het oordeel der Nederlandsche regeering medege deeld over het vraagstuk van onderling© garantieverdragen. De regeering heeft liet advies gevraagd van de „commissie van advies voor volkenrechtelijke vraag stukken", die tot de slotsom kwam. dat do garantieverdragen niet passen in het kader van de beginselen van het volken bondsverdrag, als in strijd met een nor male ontwikkeling van den volkenbond. De Nederlandsche regeering acht het oogenblik nog niet gekomen om een defi nitief oordeel uit te spreken, en haar op merkingen dragen slechts een voorloopig en algemeen karakter. Re regeering geeft uiting aan do ernstige aarzeling dio zij zou ondervinden om tod te treden tot een stelsel van militaire samenwerking, n:et vergezeld van de rechtswaarborgen, noo dig om te verzekeren, dat de te verloeren steun slechts zal ten goede kernen aan drin Staat die gerechtigd is hierop aanspraak te maken. Aanvaarding van de bijzondere pv.vin* tieverdragen zou een stap achteriii'. zijn en noodlottig voer do toekomst van de in ternationale organisatie. De Nederlandsche regeering zou daarmede niel kunnen meegaan. Zij vraagt zich af of het niet verstandiger is om den dag af lo wachten, zonder dien in gevaar te bren gen, waarop do universaliteit van den. volkenhond zal worden bereikt, dan om de internationale organisatie te bouwen op een stelsel van militaire o\ er- oenkomsten. De Leerplicht. De nieuwe aanschrijving van den Mi-» nister van Onderwijs over de toepassing van de Leerplichtwet, zoo schrijft inerr aan het H d b 1., maakt eén einde aan do zoogenaamde soepele toepassing der wet, die zeker in menig opzicht met een niet* toepassing der wet gelijk stond en dan ook vee?; niet ongerechtvaardigde cvitïek uitlokte. Krijgen we de volledige toepassing der wet, en vervolging van alle ouders dio niet zorgen dat hun kinderen na het zes de, ook nog een zevende leerjaar doorloo- pen? Zoo zou het zeker moeten zijn, naar zulk een toepassin? zal onmogelijk blij* ken. In do eerste plaats door de bepaling der Onderwijswet, volgens welke in 1920 bestaande scholen nog tot 1925 op dea ouden voet mogeü blijven voortbestaan. Deze hebben zich voor het meerendeel niet op de naleving dor verscherpte Leer plichtwet voorbereid, mede niet, daar me nigeen geloofde of althans hoopte dat het ook na 1925 met die wet nog zoo'n vaart FEUILLETON Van hooger Orde. Naar hefc Eugelscb. 111) "Ti „Wat, niet aan hem schrijven? Wan neer hij arm is en in moeite. Dati is niet .zooals u anders is, vader!" en Maud. %maakte haar arm half los. Ik was erg j^üwsgicrig hoe hij Maud zou antwoor- den. Nu en dan zag zij naar hem, wachtend, dat bij zou spreken. Eindelijk kon zij niet langer wachten „Ik hen er zeker van, dat er iets niet v dn orde is. U geeft niet meer zooveel om Lord Ra ven cl als vroeger." „Meer, zoo mogelijk." -„Schrijf hem dan. Zeg, <üaï we hem ^verlangen lo zien ik verlang hem te zien. Vraag hem te komen en een lan- gen tijd op Beechwood te blijven." ..Ik kan niet, Maud. Hij zou onmoge- 4 lijk kunnen komen. Ik geloof niet dat hij - spoedig Beechwöód bezoeken zal." ;v! „Hoe lang? Zes maanden? Een jaar, f misschien?" ,,'t Kan verscheidene jaren worden." ».Dan had ik toch gelijk. Er is iets ge- ,rc*.\ V *s ïanoer me' hem bevriend £En hij is arm in moeite o, rader!" Zij trok haar hand weg en zag hem verwijtend aan. John nam haar zacht bij den arm en deed 'haar neerzitten op den muur van een kleine steenen brug. Maud's tranen vloeiden snel en vrij. Deze uitbarsting kort en stormachtig als de hartstocht van een kind, troostte haar vader en mij. Toen 't ophield, sprak John: „Heeft mijn kleine Maud nu opgehou den hoos op haar vader te zijn?" „Ik bedoelde niet boos to wezen ik was alleen zoo geschrokken ik was zoo bedroefd. Zeg mij, wat er gebeurd is, alt 't u beliefd, vader?" „Ik zal 't je zeggen voor zoover ik dat lean. Lord Ravenel en ik hadden een gesprek, een zeer pijnlijk gesprek, den laatsten avond, toen hij hij ous was. Na dit hebben wij 't beiden raadzaam gevon den, dat hij ons voorloopig niet meer zou bezoeken." „Waarom niet? Heeft u getwist? Of zoo u dat gedaan had, ik dacht, dat mijn vader altijd de eerste was om iedereen te vergeven". „Neen, Maud, wc hebben geen twist geha:d!" „Wat was 't dan?" „Mijn kind, daar moet gij niet naar vragen, want dat kan ik je werkelijk niet zeggen." Maud sprong op haar oproerige geest brak weer naar voren: „Mij niet zeggen mij, zijn lieve ling ik, die meer om hem gaf dan een van u. Ik denk, dat u 't zeggen moet, vader?" „Je moet mij dat laten beslissen, als 't je belieft." Na dit antwoord hield Maud zich stil en zeido onderworpen: „Weet iemand anders 't?" „Je moeder en je oom Phineas, die er toevallig bij waren. Niemand anders en niemand anders zal 't weten." Hij ging naast z'n dochter zitten en nam haar hij ide hand. „Ik wist wel, dat je dit pijn zou doen en ik heb 't voor je verborgen gehouden zoola.ng ik kon. Nu moet je geduld heb ben en als een goed kindje je vader ver trouwen."- 1 i Er was iets in zijn toon, dat haar ge ruststelde. Zij zuchtte alleen en zei, dat ze 't niet begrijpen kon. Teen wij lerugredeD door Norton Bury zag ik, dat, terwijl haar moeder met Lady Oldtower sprak, Maud tegenover haar zat, stiller dan gewoonlijk; maar toen de denies uitstapten om te winke len. was zij weer de levenslustige, onaf hankelijke juffrouw Halifax. De jonge dame was in den laatsten tijd moe geworden van zijde en linten en bleef met mij voor de deur yan den win kel staan, zich amuseerend met opmer kingen te maken over de voorbijgangers. Deze waren niet zoo overvloedig als vroeger, hoewel de oude stad er nog pre cies zoo uitzag en mij schooner voor kwam, naarmate ik ouder werd. Dezelfde wagen uit Goltham stopte nog bij de her berg „het Lam"; maar de spoorwegen hadden deze koets en 't arme Norton Bury geen goed gedaan; waar er vroeger veel passagiers waren, stapte er vandaag maar één uit.. Wat ziet dat vrouwtje er raar uit, oom Phineas! De menschen moesten zich niet zoo opzichtig aankleeden als ze oud zijn." r Maud's opmerking was niet onjuist. De licht gekleurde dunne japon, korter dan zelfs de groote wereld van Goltham oorbaar zou hebben geacht, ide hoed met fladderende linten, de overvloed van pronkende krullen geen wonder, dat de vreemdelinge in ruime mate de aan dacht trok in het stille Norton Bury. Terwijl zij gemaakt voortstapte met haar zijden kousen en lichte schoenen, verhief zich een onderdrukt gelach. „De menschen moesten niet om een oude vrouw lachen, hoe verwaand zij overigens ook moge wezen", zeidc Maud, ver on twaardi gd „Is zij oud?" „Zie maar eens,". En zeker, toen zij zich yan do een© kant naar de andere keerde, kon ik haar recht in 't gezicht zien wat een ge* zicht was dat! verlept, mager, bhek' doodsbleek, met "helrood© plek op elk© wang en een breede lach om den ijzing* wekkenden mond. „Is zij gek, oom Phineas?" „Mogelijk wel. Zie niet naar .haar.** Want ik was zeker, dat dit 't wrak mocsf wezen van 'zulk een leven als waartoe» een vrouw soms zinkt een leven, van 't welk de reine wereld, in welko Maud verkeerde, zelfs niet wist, dat 't be stond. Zij scheen verbaasd, maar ge* hoorzaamde mij en ging naar binnen. Ik stond in de deur van den winkel en zag naar de aangroeiende menigte cn ik gevoelde medelijden en schaamte voor die gezonken vrouw, 't ongelukkige voorwerp van het gelach. Half bang, glimlachte zij toch voortdurend en ter wijl zij bevallig voorststapte van de een© kant van de straat naar de andere," liep^ zij haastig op elk rijtuig toe, dat voor*' bijkwam en keek er in. (Wordt vervolgd.)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1