Dagblad voor Leiden en Omstreken. LEIDSCHE CODRANT ABONHEHgEHTSPftlJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal f2.50 Per week f 0.19 Franco per post per kwartaal 12.80 4de JAARGANG. - DINSDAG 26 JUNI 1923 - No. 969 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden - TeUnt. 1278 - Postrekening 58936 AS»VERTEHT)E-PUflJ9 Gewone advertentiën per regel 22 cent, i Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief, ■Bij contract, belangrijke roductie. Kleine advertentiën bij voojcuitbeta- ling van ten hoogste 30 woorden, worden dagelijks geplaatst ad 50 cent. Dit nummer bestaat uit twea bladen. ANNEXATIE. (Vervolg en slot). Wij, Christenen, moeteD, voor zoover we tot de antirevolutionaire partij be- booren, de annexatiezucht der groote ste den niet in de hand wereken, doch wel bestrijden. En wel overeenkomstig art. 10 van ons program van beginselen. Daar lezen we: „Zij (d.i. de A. R. par tij) wil dat de gewestelijke en gemeente lijke autonomie, voor zoover deze niet strijdt met de eischen der staatseenheid en de rechten vara, enkele personen niet onbeschermd laat, door decentralisatie meer tot haar recht kome." Wie hiervan meer wil weten, verwijs ik naar de duidelijke toelichting, die Dr. Kuyper over dit artikel geschreven heeft in „Ons Program" en vestig daarbij vooral de aandacht op het hoofdstuk over do Decentralisatie, een onderwerp, dat ook in onze partij blijkbaar nog niet leeft, want dan zouden we o.a. stellig niet hebben meegewerkt aan een onderwijs wet, die zoo sterk mogelijk werkt in de richting van centralisatie inplaats van in die van décentralisatie. Voor het oogenblik is het genoeg er op to wijzen, dat ons program van beginse len slechts twee redenen kent, waarom de autonomie van een gemeente mag aan getast worden. 1 De eerste is, wanneer door die autono mie de staatseenheid gevaar zou loopen en de tweede bestaat, wanneer de rechten van enkele personen onbeschermd zouden blijven. Dus niet, wanneer de nabijliggende groote stad behoefte heeft aan de belas tingen <isr plattelandsgemeente. Colijn, onze tegenwoordige leider, zei bij het de bat over Suriname o.a. dit: „Autonomie kan alleen daar zijn, waar men ook in staat is voor zich zelf te zorgen. Wanneer men in een toestand geraakt, dat men zelf zijn eigen beheer niet meer bekostigen kam, krijgt men een curator en houdt die curator ook inderdaad toe zicht." Ook daarvoor is geen annexatie noodig, want alle Nederlandsche gemeen ten staan reeds min of meer onder cura- teele van Gedeputeerde Staten, zelfs als ze heel best hun eigen beheer kunnen be kostigen en dit dan ook doen. Er is zeker nog een veel ernstiger re den, waarom wij de uitbreiding van onze steden niet moeten bevorderen en dat is deze, dat het geestelijk peil der bevolking vrijwel omgekeerd evenredig is aan de grootte der stad. Het is algemeen bekend, dat een stad als Parijs herhaaldelijk Babel is ge noemd door onze dichters. Wie de statis tiek raadpleegt, weet, dat er in onze groote gemeenten naar evenredigheid veel minder kerkgangers zijn dan in de kleinere en zelfs heeft die statistiek uit gemaakt. dat de verhouding tusschen het getal belijdende leden en avondmaalgan- gers in een stad als Amsterdam gegronde reden tot klacht geeft. In Amsterdam en Rotterdam is de rap- paillepartij wel zoo sterk, dat zo Had-je- mo-maar, Zuurbier en Coremans in den gemeenteraad kuinnen brengen. Ook voor de Kerken' wordt het stadsleven een ern stig probleem, zoodat Dr. J. Waterink* op 21 Juni o.a. deze stelling verdedigde: „Het zedelijk en godsdienstig leven in de stad wordt bedreigd door alle gevaren, die het cultuurleven voor godsdienst en zede in liet gemeen meebrengt. De stad is meer subjectief;het land spreekt meer over de souvereiniteit Gods; de stad inte resseert zich meer voor verborgen din gen dan het platteland en do stad kent •over het algemeen geen scherpe be gripsbepaling. Speciaal de invloed, die door het cultuurleven van de stad op de kinderen wordt geoefend, zal door de Kerk moeten worden verstaan." Dit laatste mag nog wel 'wat uitge breid worden door kort en goed te her halen, wat reeds dikwijls gezegd is: „In de stad is geen plaats meer voor het kind." Dat is een droeve waarheid. Welk spel kunnen de kinderen in onze steden ongestoord spelen? Ze moeten, óf naar buiten, öf in speeltuinen onder toe- zich spelen öfhun overtollige kracht in baldadigheid en straatschenderij ge bruiken. Wie dit alles ernstig indenkt, zal ver staan, waarom vele menschen, die niet gediend zijn van de rappaillepartij, of die behoefte gevoelen aan gemeentelijk leven óf die kinderen moeten opvoeden, zoodra zij dit kunnen of mogen doen, de stad ontvluchten en het platteland opzoe-- ken. Wanneer zij dan daarbij minder belas- tiug behoeven te betalen en meer kunnen besteden voor de opvoeding van hun kin deren of voor de uitbreiding van Gods Koninkrijk, vinden ze dit heerlijk, maar het is niet het hoofdmotief van hun ver-^ huizing. Ik 3*i „wanneer ze kunnen en m o gen": er zijn n.l. menschen, die door hun bedrijf, door ambt of beroep in de stad moeten blijven; er zijn ook menschen, en dat is heel gelukkig, die roeping gevoe len om juist in de stad op allerlei gebied zich te geven voor christelijken arbeid. Deze mogen hun arbeidsveld niet verlam ten, zoolang het hun niet duidelijk wordt, dat God ze elders roept. Maar wie niet in deze gevallen verkee- ren, doen heel verstandig, wanneer ze terwille van hun kinderen of ook voor eigen geestelijk leven de stad verlaten en het platteland opzoeken. Dat annexatie niet helpt om dit tegen te gaan, bewijzen de vele nieuwe plaat sen, die ontstaan na een annexatie. Onze menschen gelijken in heel veel •opzichten op de Afrikaansche Boeren. Als de Engelschen hun land hadden gean nexeerd, begon er weer een nieuwe trek, totdat ze geen geschikt plekje meer kon den vinden. Zoo ziet men ook onze stedelingen na een annexatie al weer verder trekken, totdat er geen plaats meer zal over zijn. Maar dan zal Afrika of Amerika nog wel uitkomst kunnen geven. Wie een volledig exemplaar van „De Standaard" bezit, kan daarin oen reeks artikelen vinden van Dr. Kuyper, waarin deze de noodzakelijkheid bepleit van het stichten van tuindorpen buiten onze ste den om door heel goedkoope trams of an dere reisgelegenheid de arbeiders, die in de stad moeten werken, 's avonds weer buiten te brengen, opdat ze zullen kun nen genieten van frissche, gezonde lucht en van hun eigen tuintje, terwijl ze dan niet verleid worden gebruik te maken vam de kermis der ijdelheid, die iederen avond in de steden welig tiert Daar ik zelf geen volledig stel van de Standaard bezit, kan ik jaargang en nummer niet aangeven. Wanneer de lezers, die geduld hadden mij te volgen, overtuigd zijn, dat de 'kwestie van stad en platteland nog iets •anders is dan een bsiasii nq-kwesiie, ben ik voor het schrijven van deze artikelen voldoende beloond. J. G. WIRTZ Gz. sTA&sasiEyws 'Reseerings-Jubileum H. Wl. de Koningin. De Commissie voor de Militaire- en Sportfeesten o.p 31 Aug. a.s. heeft, in verhand met de minder goede gesteldheid van het terrein nabij het Kanaal, beslo ten het feest te houden op het Schutters- veld van 2 uur4.30 n.m. Er zullen 3 velden worden uitgezet n.l. een voetbalveld waarop een wedstrijd zal gespeeld worden tusschen A. S. C. I en Rest Leiden, een Korfbalveld waarop ver moedelijk tweo lo klasse clubs elkaar zul len bekampen en een gynmastiekveld. Aan de gymraastiekbetooging zullen de damesclubs „Brunhilde", „Concordia", „D. O. S.", „Jahn" en „Joanne d'Arc" en de heerenclubs „D. O. S.", „Donar", „Ex- celcior", „Jahn", Jeanne d3Arc" en „Wilskracht en Genie" deelnemen. Te vens zullen verschillende demonstraties worden gegeven door de Kweekschool v. Zeevaart, de Veld-ArtilleTie, onderofficie ren van het 4e Regiment Infanterie, en kele schermers en 6 meisjes-clubs van de vereeniging „Volksspeeltuinen" onder af deelimg van den N. B. v. L. Opv. afd. Leiden. Het geheel zal worden opgeluisterd door 2 muziekcorpsen, terwijl na afloop de deelnemende vereenigingen, met do vaandels voorop, een tocht door de stad zullen maken. I Gezellige bijeenkomst, Naar wij vernemen heeft het Bestuur der A. R. Kiesvereeniging allen die bij do onlarags gehouden gemeenteraads-ver- kiezing hunne medewerking hebben ver leend, uitgenoodigd tot een gezellige bij eenkomst, die gehouden zal worden a.s. Donderdag, 's avonds acht uur in de groote Nutszaal. De voorzitters der verschillende bu reaux hebben uitnoodigingen ontvangen Voor hunne medeVverkers. De mogelijk heid bestaat dat enkelen, die wel mee werkten geen uitnoodiging ontvingen. Het spreekt wel vanzelf dat zij nietfce- tain hartelijk welkom zijn en dat hunne 'aanwezigheid zeer op prijs zal worden gesteld. I Geen spfreskuur. Woensdag a.s. houdt do wethouder Van Onderwijs geen spreekuur. Dezer dagen vergaderde het bestuur Van den ring „Leiden en O." van den Ned. Bond v. J. V. op G. G., ter vaststel ling van het winterplan. Besloten werd in het komende seizoen weder 5 gewone en 1 buitengewone ring- vergadering te houden, in de volgende rangschikking. lste Vergadering Maantfag 8 October to Wassenaar. 2e vergadering Dinsdag 6 November te Leiden. 3e vergadering Maandag 10 December te Voorschoten. 4e vergadering Dinsdag 8 Januari te Oegstgeest» 5e vergadering Maandag 4 Februari te Voorschoten. De eind vergadering, tevens Jaarverga dering zal D.V. gehouden worden op Dins dag 4 Maart te Leiden» Reeds nu werd een voldoend aantal te behandelen onderwerpen apgegeven, wel ke, van een korte toelichting en stellin gen voorzien, op de volgende best.verga- dering aan een nader onderzoek zullen worden onderworpen. Deze keuze van onderwerpen kan evenwel nog worden ge wijzigd, nadat de najaarsvergadering van het Provinciaal afdeelingsbestuur zal zijn gehouden. De hc-er W. v. Biemen alhier hoopt Zaterdag den dag te herdlenken waarop liij voor 40 jaren in dienst trad bij A. W. Sythoff's Uitgevers-Maatschappij. In aansluiting op wat gister werd ge meld omtrent de op den Hoogen Rijndijk plaats gehad hebbende botsing tusschen een auto van de fa. Dieben en een vreem de auto, vernemen wij thans dat do schuld van het ongeval is te wijten aan verkeerd uitwijken door den vreemden bestuurder. Laatstgenoemde, wiens auto werd bescha digd, wilde er zich blijkbaar afmaken, door weg te rijden. Hij werd evenwol door de politie aangehouden, waarbij hij bleek te zijn v. d. B., en afkomstig uit Utrecht. De dader van de schoeniendiefstal, waarvan wij gisteren molding maakten, is aangehouden. Het is zekere B., wonende alhier. Met assistentie vau de Leidsche po litie, is door de Haagsche politie alhier ge arresteerd zekere N., die zich te 's-Graven- hage heeft schuldig gemaakt aan diefstal van een bedrag van f 35. Tegen N. is proces-verbaal wegens gepleegde mishandeling tegen de huisvrouw van R. en haar zuster, huis vrouw van M. Juffrouw M., die van liaar man ce- scheiden leeft, is gisteren door hem mis handeld. De politie is ervan in kennis ge steld. Een onzer inwoners, de hoer de R., nog een jonge man, overkwam gisteren e«en droevig ongeluk. Bij het verrichten van zijn werkzaamhe den bij een bouwwerk te Wassenaar, kwam hij per ongeluk in aanraking met een zaagmachine, met het vreeselijk gevolg dat zijn linkerhand geheel werd weggenomen. Op 12 Juni 1923 is te Limmen (N.-H.) een postduif komen aanvliegen. Rechter poot heeft gummiring 575; linkerpoot alu- miniumring, gemerkt no. 3-22-148-12. Ver dere inlichtingen bij den burgemeester van Limmen. De commissaris van politie vestigt de aandacht op het feit, dat bij een bankin stelling een geel bankbiljet van f 25.voe rende voor seriéletters B. R. in roodachti- gen druk en het nummer 020318, is inbe- slag genomen. De valschheid is goed te onderscheiden aan den licht gekleurden druk van het papier, de lijnen en figuren, de broze zelfstandigheid van het papier, de onleesbaarheid van de strafbepaling en aan het watermerk, dat er aan de achter zijde ingedrukt ia. ËSlüSggEIMLAtóLi Prov. Staten van Zuid-Holland. Gedep. Staten hebben aan do Staten ter vaststelling in overweging gegeven een ontwerp-algemeen reglement op overzet veren in de provincie Zuid-Holland. Gedep. Staten stellen aan de Statenver gadering voor: Afwijzend te beschikken op het verzoek van het bestuur der Ned. Herv. Gemeente to Katwijk aan Zee om een bijdrage voor de restauratie van De Oude Kerk aldaar. Aan de gemeente Bodegraven (onder be paalde voorwaarden) in de kosten van re constructie van den Zuidzijdschen weg met uitzondering van het aan het Rijk toebehoo- rende gedeelte en van hst reeds bestrate gedeelte in de kom van gemelde gemeente een bijdrage te verleenen van 1/3 dier kos ten tot een maximum van f 16.000. Hen te machtigen, aan het bestuur van den R. K. Dioc. Tuindersbond in het Bis dom Haarlem naar aanleiding van een door dezen Bond ingezonden adres, te doen kennen, dat geen termen zijn gevon den tot het verleenen van rechtsfcreek- sclien of middellijken, provincialen steun ten behoeve van het tuindersbedrijf in deze provincie. Nog hebben Ged. Staten aan de Staten vergadering een voorstel ingediend, strek kende tot uitoefening van een verhaals recht als bedoeld in art. 36, 4e lid der Pen sioenwet 1922 op de nieuw aan te stellen provinciale ambtenaren en werklieden. Bij dit ontwerp-besluit wordt voorgesteld te besluiten; op de bezoldigingen der amb tenaren en bedienden in dienst van de pro vincie, voor zoover deze na 1 Juli 1923 zul len worden aangesteld, zal jaarlijks worden verhaald: a. ter verzekering van het ingevolge de aangehaalde Pensioenwet toe te kennen eigen pensioen drie ten honderd van den pensioensgrondslag; en b. ter verzekering van de ingevolge die wet toe te kennen weduwen- en weezen- pensioenen vijf en een half ten honderd van den pensioens-grondslag, beperkt tot een maximum van f 3000. Christelijk Nationaal VUpckverbod. Te Utrecht is gistermiddag de elfde al- gemeene vergadering van het Christelijk Nationaal Vakverbond begonnen. De voorzitter de heer K. Kruithof, 'schetste in zijn openingswoord het ge beurde in de twee jaren, welke sinds het houden van de vorige algemeene verga dering verloopen zijn. Op 1 April telde het G. N. V. nog 58.960 leden. Spreker betreurde den grooten achteruitgang, hoewel toegegeven moest worden, dat velen zijn gegaan, die niet in het G. N. V. thuis hoorden. Nadat het beleid van het hoofdbestuur besproken was, spraken woorden van sympathie jegens het G. N. V. do heer F. v. d. Bom uit Amsterdam namens de Christelijke Werkgever svereeniging en jhr. mr. Rutgers vain Rozenburg namens de Ghxistelijk-Historische Kamerfractie. Invoerrecht vieesch. De Minister van Financiën brengt in de „St.-Gt." ter kennis, dat de commis sie van deskundigen voor het invoerrecht op versch en gekoeld vieesch in hare ver gadering van 23 dezer de in de wet van 19 Mei 1922 bedoelde prijscourant heeft vastgesteld als volgt: rurad- en kalfsvleesch, versch of gekoeld 100 K.G. f105; paarden- en ander vieesch, versch of gekoeld, 100 K. G. f60. Gedurende de maand Juli 1923 zal mitsdien het invoerrecht voor de hierbo ven bedoelde vlocschsoorten bedragen 10 percent van de hiervoor vermelde ■wRardoa. Het vêoekverbtkf te Wijmbritscraifeel. Ged. Staten van Friesland hebben den gemeenteraad van Wijmbritseradeel me degedeeld, dat zij het door dien raad aan genomen vloekverbod ter vernietiging aan de Kroon hebben voorgedragen wegens strijd met het algemeen belang. Dezelfde gemeenteraad heeft, zooals be kend, aan de regeering verzocht een rijksvloekverbod in te voeren en adhae- siehetuiging van andere gemeenten ver zocht. Van do gemeente Vlieland is daar op bericht ontvangen, dat in die ge meente nooit gevloekt wordt! Burgemeester van R3He.*dam. Naar het „Centrum" verneemt kan thans zeer binnenkort de benoeming vam een burgemeester van Rotterdam wor den tegemoet gezien. Naar het blad vernam heeft de Regee- ring hare keus bepaald op een der niet- rechtsche candidaten. Typograf ens taking. Gistermorgen is het personeel van de drukkerij „De Maasstad", te Rotterdam, bestaande uit acht man, in staking ge gaan. Deze drukkerij is aangesloten bij de nieuwe Patroonsvereenigimg, welke het prijstaricf heeft afgeschaft. De Fede ratie van Werkgevers in het Boekdruk- kersbedrijf had daarom de staking ge proclameerd. Do arbeiders zijn georga- niseerd in de drie arbeidersorganisaties. De drukkerij „De Maasstad" heeft zich inmiddels van nieuw personeel voorzien, waarmede vanmorgen het werk is voort gezet. Malaise in 't uitgeversbedrijf. Door de groote concurrentie van Duit- sche uitgevers heerschfc te Winschoten een ongekende malaise; het is te hopen, dat de regeering spiedig hiertegen maatrege len neemt. De firma E. Verwer en Co., uitgeefster van de „Nieuwe Winschoter Cour.", heeft tegen 1 Juli a.s. drie gezellen ontslagen wegens bedrijfsslapte. De Tweede Kamerleden. Zooals men weet, heeft de Minister van Financiën verleden week in zijn aanvan kelijk voorstel inzako nonactiviteitstracte- ment der Tweede Kamerleden veel gewij zigd, op aandrang, speciaal van den heer Troelstra. Aan één bepaling hield hij echter vast: de tegenwoordige ambtenaren op non-acti viteit zouden althans in de toe komst (na een nieuwe verkiezing) niet meer non-activiteitstractement krijgen dan noodig zou zijn, om de schadeloosstelling te brengen op het bedrag, dat zij, ambte naar gebleven, als ambtenaar zouden heb ben genoten. Do motie-Troelstra tot schorsing ^ing nu van de baan op grond van de wijzi ging, die in hoofdzaak al was aangekon digd voor de motie was ingediend, maar in de plaats daarvan kwam eenamendement- Troclstra, dat de juist genoemde uitzon dering schrapte en dus de veiligstelling der zittende Kamerleden volkomen en al gemeen maakte. De Haagsche briefschrijver van D e Tijd zegt daarvan: „Helaas, wij kunnen niet zeggen, hoe graag wij het gezien hadden dat men, bij dit gedoe, de socialisten alleen had laten, staan. Er is intusschen gelukkig één lid der rechterzijde geweest, dat door zijn voor name houding zijnerzijds gedaan heeft, wat hij kon, om 't prestige der Kamer hoog te houden. De heer de Monté ver- Loren heeft het amendement-Troelstra be streden en stemming er over gevraagd en de heer de Monté verLoren heeft een amen dement ingediend en aangenomen gezien, waardoor althans het meetellen voor heb pensioen als ambtenaar, van de jaren dat hij als Kamerlid op non-activiteit was, is geschrapt. Welnu, de heer de Monté ver Loren was een der meest direct belang hebbenden, ambtenaar op non-activiteit als hij zelf is. Met zijn bestrijding en me*1 zijn voorstel ging hij dus vierkant in teges- zijn persoonlijk belang." FRANKRIJK'S ROERPCLITIEK. Onthullingen van „Observer". Rijnland Fransch gebied? „Yam je vrinden moet je 't maar heb ben". In dezen tijd, nu de roerige Fransche politiek toch al zoo in het gedrang is, komt de Engelscke „Observer" met ont hullingen die voor Poincaré en zijn bond- genooten verre van aangenaam zijn. Het blad publiceert n.l. de vertaling van een lang vertrouwelik rapport, geda teerd van April j,l„ dat door den Fran- schen hoogen commissaris voor het Rijn land aan de Fransche Tcgeering is ge zonden en waarin de separatistische be weging in het Rijnland en speciaal de leider daarvan dr. Dorten uitvoerig be sproken worden, en waarin de verhou ding tusschen de separatisten en Frank- xijk duidelijk in wordt uiteengezet. Wat er losgekomen is, geeft nu juist geen fraai beeld te zien van de Fransche bedoelingen. Gezegd wordt, dat er in Frankrijk twee stroomingen bestaan: de militaire en de politieke. De militaire wil annexatie zonder meer de politieke stuurt aan op een „onafhankelijk" Rijnland, onder Fransche protcciic. Vooral in den laatsten tijd is de laatste •wijze van uitvoering meer naar voren getreden, en de „Observer" weet haar fijn te vertellen hoe te dezen aanzien de vork in den steel zit. De bedoeling zou zijn eerst op econo misch en later ook op politiek gebied een 'Franscli proteotoriaat in te voeren waar bij dan natuurlijk ook de spoorwegen aan den Rijn, die van strategisch belang zijn, onder controle moeten komen, van den Franschen genoralen staf, zonder dat dit direct in even zoovele woorden wordt ge zegd. Tot in de kleinste bijzonderheden was het plannetje al uitgewerkt do presi dent van de Rijnland-republiek was al aangewezen. Dr. Dorten, die zich echter beloedigd gevoelde door de slechte Fransche behan deling hij de bezetting (volksverraders zijn erg op hun „eer" gesteld), weigerde na zijn fiasco verder mede te werken en... „Als de kok met de keukenmeid kijft weet men waar do boter blijft". Voel pleizrier hoeft de Fransche regee ring van het rapport van haar commissa ris niet. De Engelscho „vrienden" die lucht van het zaakje kregen, zijn niet weinig ge belgd over de Fransche „verraderij" en vooral de spoorwegpolitiek is hun geens zins naar den zin, en de persuitingen ge ven de Engelscho ontevredenheid genoeg zaam weer. In Duitschland zelve is nu nogmaals in "verdubbelde mate de aandacht gevestigd iop Van Fransche zijde is men maar slecht te spreken over de Emgelscho „onthullin gen". Met een handige zet tracht men zich uit de situatie to redden, door me de te deelen, dat Duitschland zelve veel voor een „bufferstaat" aan den Rijn ge* voelt, en dat ook Engeland een dergelij ke onderneming in principe zou bevorder xen. Het bericht van do „Malin", volgens hetwelk de Duitsche regeering in onder handeling zou getreden zijn over de op-« •richting vara oen Rijnschen bufferstaat, wordt echter officieel tegengesproken. Noch de regeering in Berlijn, noch do bevolking van het Rijnland denkt maar een cogenblik over een afscheiding lus-» i schen Rijnland en Rijk. op welke wijze men die dan cok zou willen inkleeden. In het Lagerhuis vestigde Ram. ay MacBonald do aandacht der regeering op de mededeel ing van den „Observer" betreffende- de relaties tusschen do Fran-* v scho overheid in het Rijnland en Dr. Dorten. ITïj vroeg dc regeering of zij

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1