Dagblad voor Leiden en Omstreken. ABONNEMENTSPRIJS i In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal f2.50 Per week f 0.19 Franco per post per kwartaal ......f2.90 Dit numntei* bestaat uit twea bBarïen. 4de JAARGANG. WOENSDAG 13 JUNI 1923 No. 958 Bureau: Hooigracht 35 - Leideu - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58S36 Be bindendverklamg. Dat do collectieve arbeidsovereenkom sten waaromtrent wij Zaterdag enkele opmerkingen maakten, voor het arbeids leven van groote beteekenis kunnen zijn wordt door niemand ontkend. De geweldige vlucht die dit instituut in betrekkelijk korten tijd heeft genomen, wijst daar trouwens op. Maar nu stuit men in de praclijk op bezwaren. Een zeer klein getal vakgenooten kan soms de groote meerderheid in den weg gaan staan en haar verhinderen zekere maatregelen die zoo goed als algemeen gewenscht worden, door te voeren. Wij zien dat herhaaldelijk. Het is voorgekomen dat alle hakkers in een of andere plaats besloten hadden den nachtarbeid af te schaffen, en dat tenslot te één collega die voorstander was van de vrijheid, het doorvoeren van zulk een besluit wist te verhinderen. Bij de winkelsluiting hebben we bijna overal hetzelfde verschijnsel kunnen waarnemen. Een zeer kleine minderheid was in staat de meerderheid te terroriseeren. En eerst toen de Overheid ingreep door te sanctionneeren wat uit de maat schappij zelf was opgekomen, konden tenslotte de gewenschte maatregelen worden doorgevoerd. Ditzelfde geldt nu ook van het collec tieve arbeidscontract. Een klein getal vakgenooten kan, wat door de groote meerderheid van pa troons en gezellen wenschelijk wordt ge oordeeld onmogelijk maken en het tot standkomen of het continueoren van een collectieve arbeidsovereenkomst in ge- va-ar brengen. Er is door onderlinge samenwerking en na eindelooze conferenties een zeker minimum-loon vastgesteld, maar nu zijn er sommigen die tegen een lager loon gaan of laten werken, wat tengevolge heeft, dat heel de overeenkomst gevaar loopt. Men maakt afspraken omtrent de oplei ding van leerlingen en de beperking van het tewerkstellen van jeugdige arbeids krachten. Aan de exploitatie van jongens en meisjes zooals dat in sommige bedrij ven voorkomt zeer ten nadeele van de oudere vakgenooten en de toekomst van die jongelieden zelf, wordt een einde ge maakt. Maar nu is er een klein percentage werkgevers dat de vrijheid mint en dat daarom niet meedoet. Zij kunnen door bij voorkeur jeugdige werkkrachten te werk te stellen op de loo- nen belangrijk bezuinigen, kunnen dien tengevolge lagere prijzen noteeren en de arbeidsovereenkomst vrijwel onmoge lijk maken. Vandaar dat de gedachte is opgeko men, om de collectieve arbeidsovereen komsten onder zekere voorwaarden voor het geheele bedrijf bindend te verkla ren. Nieuw is dit vragstuk niet bepaald. Reeds een twintig jaar geleden heeft de Nederlandsche Juristen vereeniging zich met deze kwestie bezig gehouden. Met meerderheid van steramen sprak zij zich toen uit, tegen de bindendver- ilaring. Dit behoeft niet te verwonderen, aange zien men toen nog niet als nu over de ^ssen van de practijk beschikte. In 1917 ^prak Mr. Trcub die in 1905 tegen ad viseerde, zich dan- ook reeds in andere richting uit. Een commissie door de Vereeniging van Voorzitters en Secretarissen der Kamers van Arbeid voor de bestudeering van dit vraagstuk aangewezen, had zich trouwens reeds in 1907 voor de bindendverklaring aitgesproken. Met op één na algemeene stemmen 5wam zij tot de conclusie dat de verdere ioorwerking van de gemeenschappelijke .arbeidsovereenkomst door wettel ij ke lanctie mogelijk moet zijn. Wat vanzelf zonder pressie van boven af uit het maatschappelijk leven op- iwam, wenschte zij onder zekere omstan digheden, gesanctionneerd te zien. Deze conclusie kan geen bevreemding wekken. Het is voor de geheele samenleving, voor de maatschappij, maar ook voor den staat, van groot belang dat arbeids conflicten zooveel mogelijk worden voor komen, en dat de vreedzame ontwikke ling van het bedrijfsleven wordt bevor derd. En het is voor de bedrijven van niet minder belang, dan er, gedurende een zekere periode geen vrees behoeft te be staan voor arbeidsconflicten, maar dat er in bet bedrijfsleven is een zekere stabi^ liteit. Voor de arbeiders geldt hetzelfde. Stakingen met al den aankleve van dien mogen soms onvermijdelijk zijn, een staking blijft altijd een tweesnijdend zwaard, dat naar ale zijden wondt. Een voordeel van do bindendverkla ring is ook, dat de kansen voor rad draaiers om een invloedrijke rol te spe len, verminderen. Het spreekt vanzelf dat groote voor zichtigheid hier eischen dat met de rech ten van de minderheid die trouwens zeer klein mag zijn in alle opzichten rekening moet woTden gehouden. Maar dit behoeft geen reden te zijn om de bindendverklaring zonder meer af te wijzen. En het wekt wel eenige verwondering dat de eLidsche Vereeniging van Indu- strieelen zich liet verleiden een adres aan de Regeering te zenden, waarin zonder nader bewijs, allerlei schrikkelijke gevol gen van de bindendverklaring worden geteekend, terwijl aan do voordeelen daarvan niet do minste aandacht wordt geschonken.. Christelijk Natisnaal Vakverbond. Wij ontvingen het tiende verslag van het Christelijk Nationaal Vakverbond in Nederland. Dit verslag loopt over het tijdperk 1 Januari 1921 tot 31 December 1922. Een belangrijk tijdvak in de geschie denis onzer vakbeweging. Bij den aanvang stond men op het hoogtepunt. Maar sinds is een daling ingetreden. De algemeene depressie in het maat schappelijk loven bleef ook voor fle vak beweging niet zonder invloed. Tengevolge van de algemeene malaise kwam zij in een zwakkere positie en daarbij kwam nog, dat hoewel thans een sterke vakbeweging meer dan ooit ver- eischte is, duizenden hare gelederen ver lieten. In deze twee verslagjaren liep het le dental van het C. N. V. met bijna 14.000 achteruit. Toch, zegt het verslag, is or g en roden tot pessimisme. De achteruitgang was tot dusver in geen geval onrust ba rend. „Wij vergeten zoo licht, dat we het oor logsjaar 1914 ingingen met 11 duizend en 23 leden en dat op 1 Januari 1918 het ledental van het G. N. V. nog slechts be droeg 28.763. Nu op 1 Januari 1923, een ledental van 62.521 te hebben, beteekent, dat wo ondanks den teruggang, nog van belangrijke winst kunnen gewagen. In de eerste jaren na den oorlog is het ledental ook buitengewoon, eigenlijk on natuurlijk gestegen. In twee jaren tijds toen een vooruitgang met 40.000 leden. Het kan niet anders, daarbij was ook een zoom, die na korter of langer tijd zou af vallen. Verontrustend is de achteruitgang dus niet. Wel echter zoo, dat het zaak is, Ar op te letten en met moed en bezieling den propaganda-arbeid voor de Christelijke Vakbeweging voort te zetten. Werken, zoolang het dag is. Werken, zoolang God ons het leven geeft. Werker/ tot God de Heere ons aflost van onzen post." Dat is kloeke taal. Onze ruimte laat thans niet toe, meer van dit interessante verslag dat tot een boekdeel van 357 bladzijden is uitgedijd, te vertellen. We volstaan nu, met onze blijdschap uit te spreken over het feit, dat we on danks malaise en inzinking een zoo machtige en kloeÜe organisatie als het C. N. V. bezitten. Het G. N. V. is indertijd door den Èeer Smeenk geteekend als een schild voor de zwakken. En dat is het ook. Een schild voor de economisch* zwak ken en door zijn Tuberculosefonds etc. ook voor de lichamelijk zwakken. Maar het is méér. Het is eenmachtig wapen in den kamp tegen ongeloof en revolutie, het is een be schermende dam tegen den revolutie- stroom, die zich van twee zijden open baart. Maar het is ook een' krachtig middol voor.de opvoeding van onze arbeiders. Onze vakbeweging staat voor een moei lijke taak. Aan de eene zijde ïs er oen pogen om met gebruikmaking van de huidige crisis, de positie van de arbeiders zooveel mo gelijk te verslechteren. En aan de andere zijde een weigeren om rekening te houden met de werkelijk heid en de economische mogelijkheden. Zoo staat onze vakbeweging als het ware midden in de branding. Maar zij staat vast. Omdat zij strijd voor het recht en ge fundeerd is op Gods Woord. Zegene God onze Christelijke Vakbe weging. Sterke Hij de mannen die in doze veel bewogen dagen leiding hebben te geven, voor hunne moeilijke maar tegelijkertijd schoone taak. -X- ST&BSE11ETO8 Nationaal Concours. Te beginnen met morgen zal te dezer stede het Groot Nationaal Concours voor zang en muziek, uitgeschreven door „Zang zij onze leus", worden gehouden. Een groot aantal vereenigingen heeft zich voor dit concours dat drie dagen zal duren, aangemeld, en het spreekt haast vanzelf dat met de deelnemende vereeni gingen ook vele belangstellenden naar Leiden zullen komen. Het weer was niet gunstig den la at sten tijd, maar misschien dat de vrees nog wordt beschaamd. Als 't weer eenigszins meewerkt, dan is het Burchtier rein zeker uitermate ge schikt voor het houden van een concours. Leiden, 't ligt voor de hand, zal gaarne de concoursbezoekende vreemdelingen ontvangen. Ons werd verzocht de ingezetenen op te wekken bij wijze van welkom aan de asten de vlaggen uit te steken. Verwacht mag zeker worden dat velen aan dit verzoek zullen voldoen. Maatschappij van Nederlandsche Letterkunde. Do jaarvergadering van de Maatschap pij van Nederl. Letterkunde werd heden gehouden in de groote zaal van het ge bouw der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. Zij werd geopend door den voorzitter, dr. G. J. Boekenoogen, met cene toe spraak, houdende o.a. mededéeling van do lotgevallen der Maatschappij in het afgeloopen vereonigingsjaar. Aan de voordracht wordt het volgende ontleend. Spr. herinnerde aan het feit dat de Lei'ische oud-hoogleeraar, dr. H. Oort en de kunsthistoricus dr. W. von Bode te Berlijn, thans lid der Maatschappij zijn gedurende 50 jaren. Hij herdacht daarna de in liet afgeloopen jaar gestorven me deleden: J. H. L. van der Schaaf f, prof. dr. A. E. J. Holwerda, de oud-hoog leeraren dr. P. J. Muller en dr. Is. van Dijk, dr. F. Buü&rust Hettema, do Utrcchtsehe archivaris mr. S. Muller Fzn., G. M. Kam, de stichter van het naar hem genoemde museum te Nijmegen en de ook aldaar gestorven Joli. A. Leo pold, jhr. mr. Th. H. F. van Riemsdijk, en do beido oud-bestuursleden G. R. Bak huizen van den Brink en mr. Seerp Gra- tama. Van de buitenlandsche leden ont vielen aan de Maatschappij prof. Fred. Harrison to Bath, Pastoor Hugo Ver- riest en dr. Bratley van Oxford. Vervolgens vond de spr. gelegenheid een en ander mede te deelen over de rij men waarin de volksmond de verschil lende leeftijden karakteriseert en de oude volksprenten die deze in beeld brengen, klimmende en nederdalende op een trap, met liet kind onderaan en den mensch van 50 jaren op de hoogste trede, en ein digende met het graf. Achtereenvolgens werden de merkwaardigste der Neder landsche prenten van dezen aard bespro ken, te beginnen met de houtsnede van Cornells Anthonisz. uit het midden der 16e eeuw, tot de nog in de 20ste eeuw verschenen voorstelling toe. Gewezen werd op het verband dezer prenten met de Duitsche, Fransche en Italiaansche; op de vergelijking met den wensch in de verschillende tijdperken van zijn leven met bepaalde dieren en op andere afbeel dingen die met deze prenten samenhan gen. In verband met deze voordracht waren in do zaal een aantal zeldzame prenten van de „Trap der Ouderdom" uit de ver zameling van den voorzitter tentoonge steld. Aan de aanwezigen werd nog meer te zien gegeven, want behalve het vervolg der portretten van vroegere leden der Maatschappij, die ten vorigen jare wer den vertoond, waren zij in de gelegenheid kennis te maken met eenige merkwaardi ge, eigenhandige teekeningen van Nic. Beets, ter illustratie van de Camera Ob- scura, welke do zoon van Hildebrandt, dr. A. Beets te Leiden, aan de bibliotheek der Maatschappij ten geschenko bood. Daarna werden een aantal verslagen uitgebracht van liuish oudelij ken aard en van de Commissiën voor taal- en letter kunde, voor Geschied- en Oudheidkunde, voor Schoone Letteren e.a. Vervolgens had do bekendmaking plaats van den uitslag der stemming over de nieuwbenoemde gewone en buiten landsche leden. Benoemd waren: Binnenlandsche Leden. 1. Mr. G. André de la Porte, hoog leeraar, Leiden. 2. Mr. L. J. van Apel doorn, hoogleeraar, Amsterdam. 3. Dr. J. G. Appeldoorn, hoogleeraar, Amsterdam. 4. Dr. J. G. van Drillen, te 's-Gravenhagc 5. J. J. L. Duyvendak te Leiden. 6. Dr. G Engels te Rotterdam. 7. Mr. G. de Gaaij Fortman te Dordrecht. 8. Dr. A. E. van Giffen te Groningen. 9. Dr. C. B. van Hoeringen to 's-Gravenhage. 10. E. Hel dring te Amsterdam. 11. Moj. M. Huffer te Nijmegen. 12. Dr. G. Knuttel Wzn., to 's-Gravenhagc. 13. Dr. F. K. H. Kossman te Oegstgeest. 14. Dr. H. M. R. Leopold, te Rome. 15. Dr N. van der Laan te 's-Gravenhage. 16. Jac. Mees P.Rzn. te Rotterdam. 17. Herman Middendorp te Amsterdam. 18.Mevr. D. Mollinger Hooyer te O verveen. 19. Jan Musch te Amster dam. 20. M. J. Premsela te Zwolle. 21. Dr. K. F. Proost te Zwolle. 22. Dr. G. van Rijnberk, hoogleeraar te Amsterdam. 23. Mr. J. F. Scheltema, hoogloeraar, Leiden. 24. C. L. Schepp te Bandoeng. 25. Dr. D. Schouten te Middelburg. 26. Dr. H J. Smit te 's-Gravenhage. 27. Mr. J. P. W. A. Smit te 's-Hertogenbosch. 28. Mr. A. de Stoppelaar Fzn. te 's-Gravenhage. 29. K. Wilkema te Leeuwarden. 30. Mej. R. Visscher te Leeuwarden. 31. Ph. G. Visser te Stockholm. 32. M. P. Voute te Amsterdam. 33. Dr. H. Wagen voort te 's-Gravenhage. 34. J. W. F. Werumeus Buning te Amsterdam. 35. Moj. Jo de Wit te 's-Gravenhage. 36. Dr. H. Wolf te Amsterdam. Buitenlandsche Leden. 1. Dr. D. B. Bosman, tijdelijk te 's-Gra venhage; 2. Dr. L. Grootaers te Leuven; 3. Mevr. D. Logeman—van der Willigen te Gent. 4. Dr. Giacomo Prampapolini te Arenzane (Italië). 5. J. A. J. de Villiers te Londen. Daarna volgde cone voordracht van prof. dr. H. T. Colenbrandcr, getiteld: ..Vooruitzichten voor den Nederlandschen Stam in 1898 en in 1923". Besloten werd verder: uit de rente van het vaste fonds eene som van f 50 beschikbaar te stellen als bijdrage in de kosten van uitgave van het 2de deel van prof. dr. Hiifske's werk: „Niederlandisclie Akten und Urkunden zur Geschichte der Hanse und zur deur- schen Seegeschichte", een som van f 40, ten behoeve van de Boerenhuis-Commis sie; cene som van f 600, over eenige jaren te verdeelen voor liet door dr. G. G. Kloeke ondernomen onderzoek der dialecten in het Oosten van ons land benoorden den Rijn; en eene som van f 300, over twee jaar te verdoelen voor do uitgave van „De Wi kingen in de Lage Landen bij de Zee" door dr. J. de Vries. Tot bestuursleden der Maatschappij werden gekozen de hoeren F. Hopman en mr. M. Nijhoff, beiden te Leiden. Na afloop der vergadering werd een boottocht ondernomen naar het Kaaghuis, na terugkomst waarvan wordt aangeze ten aan een vriendschappelijken maaltijd in den huize Bruijns aan het Rapenburg. Gisterenavond werd in de Commissie voor Geschied- en Oudheidkunde eene voor alle leden der Maatschappij toegan kelijke bijeenkomst gehouden, in welke voordrachten werden uitgesproken door prof. dr. P. J. Blok van hier, over: „De landing van Willem III in Torbay" en door prof. dr. J. Lindeboom, van Gronin gen, over: „Het oudste Sociniaansche propagandageschrift in Nederland". Bij de Gemeentelijke Arbeidsbeurs stonden gisteren 1197 mannelijke en 20 rvouwelijke, totaal 1217 werkloozen in geschreven, waarvan 292 losse arbeiders, 95 opperlieden, 90 bankwerkers, 58 grondwerkers, 45 timmerlieden, 35 siga renmakers, 31 metselaars, 27 wevers, 27 scheepssmeden, 28 bakkers, 22 textiel arbeiders, 22 Magazijnknechten, 20 let terzetters, enz. enz. Aan de N. V. Werninck's Betonfa- brieken alhier is onderhands opgedragen het maken van een kelder van gewapend beton, ten behoeve der restauratie in het Koor der nieuwe Kerk te Delft. Prof. Lorentz. Reuter meldt uit Cambridge: Onder de gisteren aan de universiteit te Cambridge tot doctor honoris causa ge promoveerden zijn Baldwin, Grey, do pre sident van de Royal Academy, en prof. Lorentz. De promotor noemde Lorentz een uit de reeks beroemde mannen, die, sinds de stichting van de Leidsche universiteit, do brengers van licht voor Engeland zijn Do Haagsche politie heeft Maandag al daar aangehouden den 17-jarige houtbe werker W. D. alhier. De jongen probeer de zijn slag te slaan op de markt op do Prinsegracht bij den heer W. van den B. uit de van Mioreveltstraat. Deze be merkte echter juist op tijd, dat er een vreemde hand in zijn zak stak. Hij greep den jongen nam hem de portemon- naie af en haalde de politie er bij, die den jongen in voorloopigo bewaring stelde. Gistermiddag omstreeks 5 uur liep, te genover de remise van de tram aan den Hooge Rijndijk, een wiel af van den wa gen van bode Henneke uit Zoetermeer. De inhoud van den wagen werd overge laden op een expediteurswagen. Do tram ondervond geen vertraging. Hedenmiddag omstreeks half twee zakte van den vrachtauto van de melkinrichting „De Landbouw" een wiel in. Het tramver keer ondervond eenige vertraging. ADVERTESmE-PHiJS .Gewone advertentiën per regel 22K centï per regel 22H centiij f Ingezonden Mededeelragen, dubbel tarieflj ?DBij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbeta ling van ten hoogste 30 woorden, wordeil dagelijks geplaatst ad 50 cent. 1 i Hedenmorgen te kwart voor zeven ge- j raakte op de Stationsweg de stuurinrich-* ting onklaar van de autobus-Katwijk. De auto was niet voor- af achteruit te bewev gen. De tram ondervond een uur vertra- ging. Gedep. Staten van Zeeland. Naar men verneemt bestaat er onder de rechts-protestantsche Statenleden in Zee-: land verschil van meening over de vraag, hoe de plaatsen van Gedeputeerden over de verschillende partijen moeten verdeeld' worden. Eene sterke strooming in de Chr. Hist, fractie wilde aan de R.-Kath. één zetel toekennen in het college van. Gedeputeerden, in plaats van zooals tot nu toe twee. De A.-R. wilden hiervan niets weten. Ten slotte is een voorstel de Chr. Hist, aangenomen om do twee tredende R.-Kath. gedeputeerden te her kiezen, maar zich bij eene voorkomend© vacature alle vrijheid voor te behouden. Nederlandsche haringvisscherij. Op den beschrijvingsbrief van de alge-* meen© vergadering van de Rcedersver- eeniging voor de Nederl. haringvisscherij komen onder meer onderwerpen do vol gende voorstellen voor: le. De vereeniging dringe er bij de re- geering op aan maatregelen le treffen te gen do waterverontreiniging ten gevolg© an het uitlaten van olie op zee, £aar hierdoor vernietiging van vischbroedsei vogelsterfte op uitgebreide schaal plaats vindt; 2e. De vereeniging dringe bij de regee ring aau op verbetering van den politie-» kruiserdienst in dien zin, dat deze dienst meer dan tot nu ook het visscherijbclang zal behartigen. Land- en Tuinbcuv.canevaücnwc!. Bij K. B. is bepaald dat voor het. toe-» zicht op de naleving der Land- cn Tuin- bouwongeyallenwet 1922 ten behoeve van het geneeskundig onderzoek en de vast*, stelling en wijziging van renten, onder de bevolen van het bestuur der Rijksver zekeringsbank, aangewezen zijn do in-» specteurs der agenten, ingenieurs, agen ten, do medisch-adviscur, de contrclec- rend-geneeskundigen, de plaatsvervan-» gend medisch-adviseur en do assistente controlecrend-genceskundigen der Rijks-» verzekeringsbank. Dit besluit is 9 Juni j.l. in werking gec treden. De staking te Zaandam. In een gecombineerde vergadering van. de bij het conflict betrokken losse hout- bewerkers - waarbij ook de hoofdbe^'' stuurders der Federatie, de Christelijk© en R. K. organisaties togenwoord'g wa ren is met overgroote merederheid vart stemmen (133 voor, 26 tegen en 12 blanco) besloten het conflict te doen be ëindigen op de voorwaarden, die in het bemiddelingsvoorstel dat reeds voor het conflict door de betrokken orcanisa- ties was aanvaard, zijn belichaamd. Het loon blijft dus op 70 ets. per uur i vastgesteld. Vragen van Kamerleden. Op de vragen van het lid van de Tweed© Kamer, den heer Fleskens: 1. Is het den minister bekend, dat nog steeds groote hoeveelheden schoenwerk, hoofdzakelijk uit landen met lage valuta in ons land worden ingevoerd? 2. Acht de minister het niet allernood-i j zakelijkst om ten spoedigste die maat-» regelen te nemen, welke tot de noodigc in- voerbeperking leiden? 3. Kan de minister de redenen medc- deelon, waarom nog geen gebruik is ge maakt van de bevoegdheid, neergelegd in do Schoenenwet, om den invoer van schoen werk te beperken? 4. Kan de minister toezeggen, dat da daartoe noodige maatregelen ten spoedig ste in werking zullen treden? luidt het antwoord van den minister van arbeid, handel en nijverheid: 1. De cersto vraag wordt bevestigend beantwoord. 2. Reeds geruimen tijd is de onderge- teekende van de noodzakelijkheid van d© spoedige totstandkoming van een invoer- beperkenden maatregel overtuigd. Het wetsontwerp tot tijdelijke beperking van den invoer van schoenwerk werd dan ook j reeds op 17 Februari 1923 bij de Tweed© Kamer der Staten-Generaal aanhangig gemaakt. Ofschoon zijnerzijds met do vorder© voorbereiding de meest mogelijke spoed werd betracht getuige het korte tijds- verloop, waarbinnen beantwoording van het Voorloopig Verslag van beide Kamers plaats vond verkreeg het ontwerp eerst op 5 Mei j.l., derhalve ruim 2 V-I maand na' zijn indiening, kracht van wet. 3. Vóórdat tot uilvaarding van het in-j voerverbod kan worden overgegaan, moo-j ten d© voorwaarden vaststaan, waarop be-\ perkte invoer van schoenwerk mogelijk zal zijn. Ingevolge artikel 2 der wet, g<>; sehiedt vaststelling dier voorwaarden bij, algemeencn maatregel van bestuur, nadat, daarover een door de Kroon le benoemen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1