Dagblad voor Leiden en Omstreken.
abonnementsprijs
4üe JAARGANG. - ZATERDAG 9 JUNI 1923 - No. 955
Bureau: Hooigracht 35 Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936
In Leiden en buiten Leiden
waar agenten gevestigd zijn
Per kwartaal f 2.50
Per week f 0.19
Franco per post per kwartaal f2,90
Dit nummep bestaat uit twee
biaden.
Het Leidsche adres.
De Léfflsche Vereeniging van Indus-
trieelen lieeft een adres gezonden aan
den Minister van Arbeid, Handel en
f Nijverheid, waarin op de verderfelijke
gevolgen die de invoering van het bin
dend verklaren der collectieve arbeidsH
l contracten met zich brengt, de aandacht
wordt gevestigd,
v' Het onderwerp dat hiermede aan de
\T orde is gesteld is zeker van genoegzaam
V. belang om daarbij even stil te staan.
De adresseerende Vereeniging voorziet
van de bindendverklaring de verschirk-
kelijkste gevolgen.
Zij ziet in de bindendverklaring een
l stap op een onzeker en weg, die voor de
ontwikkeling van de industrie hoogst na-
deelig moet zijn.
Het zal leiden tot een bindendverkla-
ring van de prijzen, in zijn verdere ont-
wikkelink tot een bedrijfsradenstelsel en
in laatste instantie tot de socialiseering
van de bedrijven.
Do Leidsche Vereeniging ziet hier een
uiting van de verderfelijke zucht tot re
glementeering op industrieel gebied, een
ongehoorde aantasting van do indivi-
dueele vrijheid, een onrechtmatige be
gunstiging van de groepsbelangen.
Een inmenging van de Overheid als
hier bedoeld zal naar men meent de sub
tiele eischen van het economische ver
keer schaden, terwijl een prijsstijging
over de geheele linie en een verhooging
van de kosten van het levensonderhoud
onvermijdelijk worden geacht»
Het is geen kleinigheid!
En .men vraagt zich bij het lezen van
dit adres onwillekeurig af, hoe het mo
gelijk is, dat niet alleen voormannen in
de vakbeweging, maar dat ook leiders
van groote werkgeversorganisaties, van
wie allerminst gezegd kan worden dat zij
van het socialistisch hondje geheten zijn,
de mogelijkheid van bindendverklaring
gewenscht achten, en dat zelfs dé groo
te meerderheid van den Hoogen Raad
van Arbeid zich daarvoor uitsprak.
Het loont dus wel de moeite aan deze
zaak eenige aandacht te schenken.
Is wat de Hooge Raad van Arbeid
wenscht inderdaad zóó verschrikkelijk
als de Leidsche Vereeniging van Indus-
i trieelen vreest?
Indien ja, dan is het zeker zaak daar
tegen stelling te nemen.
Wij vreezen echter dat de Leidsche in-
dustrieelen bij het beoordeelen van deze
zaak van zekere oppervlakkigheid niet
zijn vrij te pleiten en dat zij in goed
vertrouwen zeilen op het compas dat
door de mannen als Simon Maas e.a. de
nieuwe predikers van den klassenstrijd
wordt geregeld,
j
Voor we enkele opmerkingen maken
over de hindendverklaring die
nen we eerst iets te zeggen van de col
lectieve contracten.
Een collectief arbeidscontract is - gelijk
als bekend mag worden verondersteld
niet een arbeidscontract in eigenlijken
zin.
Het is meer een algemeene overeenH
komstomtrent te scheppen arbeidsvoor
waarden.
Een collectieve arbeidsovereenkomst
wordt in de wet omschreven als een re
geling getroffen door een of meer werk
gevers en een of meer vereenigingen van
arbeiders, omtrent arbeidsvoorwaarden,
bij het aangaan van arbeidsovereen
komsten in acht te nemen.
Een collectieve arbeidscontract, geeft
dus slechts de grenzen aan, waaraan de
partijen, als zij een arbeidsovereen
komst sluiten gebonden zijn.
Tot het wezen van zulk een contract
bekoort, dat het de vrijheid van de be
trokkenen beperkt.
Men zal niet mogen gaan heneden een
zekeren loongrens, er zijn voor overwerk,
vacantie enz. zekere minimum eischen
gesteld, de arbeiders zullen in het alge
meen aan bepaalde voorwaarden hebben
te voldoen enz.
De vrijheid om eischen te stellen wordt
dus van twee zijden beperkt.
En het was daardoor, dat het collec
tieve arbeidscontract, aanvankelijk ook
van twee zijden ernstige bestrijding on
dervond.
De aanhangers van de oud-liberale eco
nomische theoriën zagen er in een beper
king van* hunne macht en van de vrije
concurrentie. Zij wilden de baan vrij
houden voor de economisch sterken.
Niets mag hun verhinderen vooruit te
dringen, zelfs niet als daarmee gepaard
gaat het onder den voet loopen van de
maatschappelijk zwakken. -
Ook hunne tegenvoeters met wie zij
overigens veel aanrrakingspunlen heb
ben, de anarchisten, die dweepen met de
directe actie, moesten er niets van heb
ben.
Men vreesde er van een verzwakking
van het revolutionair sentiment.
Hun ideaal is nu eenmaal niet Tust
en vrede, maar onrust en beroe
ring en s t r ij d.
Evenals de Voorz. van de Vereen, van
Ned. Fabrikanten, den socialen vrede
noodlottig acht voor de ontwikkeling van
ons maatschappelijk leven, zoo achten
ook zij den bitteren klasenstrijd noodza
kelijk.
Collectieve arbeidsovereenkomsten, zoo
werd nog in 1918 door het N. A. S. uit
gesproken zijn niet in het waarachtig
klassebelang van het proletariaat..
Ook in Soc. Democratische kringen
stond men aanvankelijk tegenover dit in
stituut vrij onsympathiek.
Wibaut wees er op, dat men op deze
wijze niet gaat in de richting van het
Socialisme en Dr. van der Waerden zag
eenzelfde gevaar, (oen hij er op wees, dat
de C. A. O. er toe kan bijdragen het kapi
talistisch karakter van het bedrijf te
verstevigen door meer orde. rust en re
gelmaat en het verwekken van gezamen
lijke belangen van patroons en arbeiders.
Langzamerhand is er echter kentering
gekomen.
Ook hij dit vraagstuk is gebleken dat
de „moderne" vakbonden sterk den in
vloed ondergaan van de niet-socialisti-
sche organisaties en dat het niet de roo-
do organisaties zijn die de leiding heb
ben.
Men heeft oog gekregen voor de voor
deden die er aan verhonden zijn ook
voor de arbeiders en is er zelfs toe ge
komen te spreken van „do acte van
bevrijding" van do slavernij der in-
dividueele contracten.
Nu zijn de voordeden dan ook in
derdaad niet gering.
Hot collectief arbeidscontract dat een
zekere stabiliteit geeft in het bedrijfsle
ven en aan do voortdurende conflicten
een einde maakt is van beteekenis voor
den patroon, maar niet minder voor de
arbeiders, die hunne bestaanszekerheid
zien vermeerderd en die op de arbeids
voorwaarden grooten invloed kunnen uit
oefenen.
Geen wonder dan ook, dat de collec
tieve arbeidsovereenkomsten een groote
plaats in het maatschappelijk leven
hebben ingenomen on dat zelfs en
met recht gesproken is van den „zege
tocht" van het collectief contract.
V Rijk en Gemeenten. 1
De regeling van de financieele verhou
ding van Rijk en Gemeenten blijft nog
altijd de aandacht vragen.
Dat de tegenwoordige regeling zeer
veel te wensclien overlaat, daarover is
men het wel eens.
Maar de groote moeilijkheid is een re
geling te treffen die b e t e r is en die aan
billijke eischen voldoet.
Minister Treub heeft indertijd een zeer
ingewikkeld en vernuftig systeem ont
worpen waarbij met allerlei factoren re
kening was gehouden, maar verder dan
tot een ontwerp heeft hij het niet
kunnen brengen.
Toen hebben we in 1921 gekregen een
noodregeling, die de Regeering
echter mede in verband met de hooge
kosten niet wenschte te handhaven.
Aan een Staatscommissie werd daar
om opgedragen een nieuwe regeling voor
te bereiden.
Deze Staatscommissie is met den mees
ten spoed aan het werk getogen maar tot
het ontworpen van een definitief plan
heeft zij het niet kunnen brengen.
Het door haar ingediend rapport bevat
nog slechts een voorloopigo rege
ling voor de jaren 1923 en 1924.
Van de wet van 1897, die de uilkee-
ringen regelde' is door een specialist op
dit gebied gezegd, dat zij deze eigenaar
digheid had, dat zij onleesbaar was
en o n b e g r ij p e 1 ij k.
Dit geldt van de ontworpen noodrege
ling niet, maar eenigermate ingewikkoiS
is het advies toch wel.
Als basis wordt genomen wat de ge
meenten in 1922 als uitkeering hebben
genoten.
De in dat jaar ontvangen nooduitkee-
ring blijft het maximum van de uitkeo-
rïngen over 1923 en 1924 die alleen wor
den toegekend voorzoover daaraan be
hoefte bestaat.
Deze behoefte wordt afgeleid uit den
druk der plaatselijke belastingen.
Om dien druk te bepalen wordt het to
taal belastbaar inkomen verminderd, met
een bedrag van f 800 voor iederen aan
slag, en van dat totaal het percentage
berekend dat aan gemeentelijke inkoms
tenbelasting en opcenten op Personeel-
en Vermogensbelasting wordt betaald.
Komt men op deze wijze tot een be
lastingdruk van minder dan 6 pet. dan
wordt geen nooduitkeering verstrekt.
Bij een druk van 6 tot 7 pet. bedraagt
ide uitkeering 10 pet. die hij een belasting
druk van 15 pet. tot het in 1922 genoten
bedrag opklimt.
Wij weten niet of de Regeering deze
regeling zal oveïnemen.
Maar zelfs bij oppervlakkige beschou
wing is het reeds duidelijk dat hier do
onbillijkheid niet ontbreekt.
De Gemeenten die alles hebben gedaan
om door een zuinig beheer, door straat
belastingen, uitkeeringen uit de bedrijven
enz. de gemeentelijke inkomstenbelasting
laag te houden zullen van de voorgestel
de nooduitkeering het minst profiteeren
ook al is de belastingdruk volstrekt niet
lichter dan in andere gemeenten.
Het laatste woord is over deze zaak
nog niet gesproken.
Georganiseerd overleg.
Over het georganiseerd overleg is het
laatste woord nog niet gesproken.
Dat blijkt nu weer. uit wat te Amster
dam is gebeurd.
Daar in Amsterdam was het Overleg
geregeld op zulk een wijze dat al let
voordeel was aan de zijde van net perso
neel.
Voor de gemeentelijke Overheid de
Gemeenteraad bleef hier zoo goed als
niets te doen over.
Hij had inzake loonen en werktijd
slechts te sanctioneeren wat door hét
Overleg was bepaald.
Verder kon men toch zeker niet gaan.
En toch loopt het nog spaak.
Bepaald was, dat in den loop van dit
jaar, in het belang van de Gemeente en
in overeenstemming met de arbeidsvoor
waarden in het particulier bedrijf de 43-
urige werkweek voor het gemeenteperso-
neel zou worden ingevoerd.
Toen het er echter op aankwam om
wat beloofd werd nu ook te vervullen,
maakten de niet-Christelijke organisaties
bezwaar.
Zij hadden hun woord gegeven, maar
zij zagen er niet tegen op, dat woord te
breken.
Dat is op zichzelf al een zeer ernstig
feit.
Een bewijs dat er bij de leiders al
zeer weinig verantwoordelijkheidsbesef
gevonden vrerdt.
Maar het ergste is hier zeker, dat op
die wijze het georganiseerd overleg in
den wortel wordt aangetast.
Het vertrouwen gaat verloren.
Met menschen die tegen woordbreuk
niet opzien is geen onderhandeling moge
lijk.
Zoo wordt, wat met veel moeite werd
opgebouwd weer afgebroken.
En de zaak is te ernstiger, omdat zich
in die moderne organisaties nog altijd
menschen gevonden worden van Christe
lijke belijdenis.
Zullen ze nu eindelijk verstaan, dat ze
op die wijze hun beginselen vertrappen
en tevens aan de zaak waarvoor zij strij
den onnoemelijke schade berokkenen?
V De vrouwen en de vakbeweging.
Met de Christelijke vakbeweging gaat
het, den verkeerden kant op, den laat-
sten. tijd.
De snelle groei heeft plaats gemaakt
voor een geweldige inzinking.
Bij duizenden trekken de leden zich uit
de organisaties terug.
Er zijn voor dit verschijnsel verschil
lende oorzaken aan te wijzen, maar de
Christel ij ko Landarbeider
was er zeker niet geheel naast, toen d e
vrouwen ate één dei* oorzaken werden
genoemd
Het is zoo verklaarbaar.
Er is een voortdurend worstelen met
tekorten.
Telkens weer zijn er tegenvallers waar
op niet gerekend was.
En- dan komt tot overmaat van ramp
ook nog de contributie van do Vakver-
eeniging, die lang niet altijd de ge-
wenschte rente afwerpt.
Geen wonder dat dan vaa bezwaar ge
maakt wordt om to betalen.
En toch, zegt het bovengenoemde or
gaan, zijn ook de vrouwen hij do valeis
weging geïnteresseerd.
Zij hebben er ook belang bij, niet min
der dan de mannen.
„Denk maar eens aan het volgende:
Hoe is het mogelijk liet inkomen zoo
veel mogelijk op peil te hruden?
Vanwaar krijg ze in tijden van werk
loosheid steun?
Hoe zullen straks haar kinderen, voor
wie ze alles opoffert, het, maatschappelijk
leven vinden?
Zullen die denzelfden lijdensweg van
willekeur en rechteloosheid moeten af
leggen, zooals zij heeft gedaan?
Of zullen die niet als een object, waar
mede winst is te maken, worden be
schouwd?
Op al die vragen geeft haar de orga
nisatie antwoord. En daarvan doordron
gen, zal zij zich uit liefde voor haar kin
deren gaarne een offer willen getroosten.
O, dan zal ze die centen even moeilijk
kunnen missen, maar ook even zeker zal
blijken, dat de liefde die zichzelve geeft,
ook hier een weg zal vinden.
Terwille van baar kinderen, om die
zooveel als mogelijk ie dat leed. te bespa-
1 ren dat de ouders zoo drukte, zal ze
medewerken om een rechtvaardiger ver
houding mogelijk te maken."
Laten onze vrouwen deze dingen eens
ernstig overwegen, voor ze er toe beslui
ten hare mannen to bewegen voor de or
ganisatie te bedanken.
STAOSKilEUWS
Kamer van Koophandel.
.In verband met de door B. en W. hij den
raad der gemeente aanhangig gemaakte
voorstellen tot wijziging van de veror
dening op- de heffing van Haven-, Lig-
en Bruggelden heeft do Kamer van Koop
handel en Fabrieken voor Rijnland al
hier een zeer uitvoerig adres aan dit Col
lege gericht.
"VVat in dit schrijven wordt aangevoerd
is het resultaat van een door de Kamer
ingesteld onderzoek.
Behalve „eenige opmerkingen", zooals
het in den aanvang van het schrijven
bescheidenlijk heet, bevat het tal van
statistische gegevens betreffende de hef
fingen in andere plaatsen, terwijl er
vooraf op gewezen wordt, hoe ook de ge
meente Leiden evenals andere werkzaam
geweest i3 om de verschillende tolgelden
af te schaffen, terwijl in tegenstelling
hiermede de binnenscheepvaart nog
steeds met zware heffingen wordt be
last.
De Kamer is er zeer wei van overtuigd,
dat een plotselinge teruggang tot den
toestand van vóór 1914 niet mogelijk is.
en dat onder de huidige omstandigheden
een dergelijk offer van do Gemeente niet
mag gevraagd worden, maar wel Stelt de
Kamer er prijs op, te verklaren, dat er
althans naar gestreefd dient
te worden, dat de binnenscheepvaart
een gelijke behandeling ondervindt, als
het verkeer op den vasten wal.
Uit de reeds genoemde statistische ge
gevens blijkt dat de heffing to Leiden
abnormaal boog is in vergelijking met
dio in andere plaatsen. Ondanks het
groote verschil in havengebied is Leiden
2 maal zoo duur als Amsterdam.
De onlangs aan de bruggen aange
brachte verbeteringen door deze te verla
gen, beteckenen voor de schippers ook
schade, daar de doorvaarthoogte van
sommigo aanzienlijk verminderd is, af
gezien van de omstandigheid dat in vele
andere plaatsen, die in de statistieken
zijn opgenomen de bruggen over het al
gemeen belangrijk hooger zijn.
Rekening houdende met het feit dat di
recte teruggang tot den toestand van voor
1914 niet mogelijk moet worden geacht,
biedt de Kamer een tusschenvoorstel aan,
volgens hetwelk het tarief voor nagenoeg
alle booten nog 50 pet. hooger zal zijn
dan in 1914.
Zij geeft tevens den raad in overweging
het amendement van den heer Wilbrink
op art. 1 van het betrokken voorstel van
B. en W. aan te nemen.
In aanmerking nemende, zoo heet het
in het slótgedeelte, dat vóór 1920 prac-
tisch geen bruggeld geheven werd, en
dat nog ondanks het verlaagde tarief,
zware lasten op het bedrijf zullen blij
ven rusten, wil de Kamer het door haar
voorgestelde tarief gecombineerd met een
abonnement, als een maximum zien be
schouwd, wil het voor den bloei van han
del en nijverheid onmisbare beurtvaart-
bedrijf niet langzaam maar zeker te
gronde gaan.
Het adres beslui! met er op te wijzen
dat deze tarieven-kwestie er eene is van
algemeen belang, daar de huidige hef
fingen ernstige verkecrsbelemmeringen
zijn, die zich in de industrie en ten op
zichte van het werkloosheidsvraagstuk
doen gevoelen.
(Wij hopen gaarne dat de K. v. K.
met dit, haar adres, succes zal hebben.
En wij voegen er aan toe den wensch,
dat in het vervolg dergelijke adressen
ons niet pas zullen worden toegezonden
als een ander plaatselijk blad reeds ge
legenheid heeft gehad cr een uittreksel
uit te publiceeren.
Wij memen gaarne aan dat dit, evenals
met het jaarverslag van de Leidsche ver
eeniging van industrieelen aan toevalli
ge oorzaken is to wijten, maar het
blijft toch onaangenaam dat van derge
lijke toevalligheden ons blad telkens weer
de dupe wordt.)
Het Jubileum van H. M. de Koningin.
Naar wij vernomen, zullen de Ghr.
Gymnastiek- en Scherm-Vereeniging
„Jalm" en de scherpschutters-vereeni-
ging „Willem van Oranje" deelnemen
aan het défilé, dat bij de Nationale hul
diging van H. M. de Koningin op den
Dam voor het Koninklijk paleis zal ge
houden worden.
Daartoe is door het bestuur tegen 6
September a.s. een der salonbooten van
de Mij. „Volharding" afgehuurd, waar
op turners en schutters tegen fl.por
retour do hoofdstad des lands kunnen
hereiken.
Ook Leiden houdt zich dus goed.
Huldiging.
De heer W. Verstraaten die. ge
lijk gemeld, zijn 40-jarig jubileum viert
als leeraar in het timmeren bij do Am-
Ai9VEi%TEfmE-Pt4iJ§
Gewone advertentiën per regel 22H cenV
['Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief.
Bij contract, belangrijke reductie.
Kleine advertentiè'n bij vooruitbeta
ling van ten hoogste 30 woorden, worden
dagelijks geplaatst, ad 50 cent.
Aan'hei Zoeklicht
Leiden, 'J Juni 1923.
Dat is nu toch ongehoord.
Daar werken in Amsterdam bouwvak-
arbeiders tot eigen tevredenheid, want
ze verdienen een best loon en tot te-i
vredenheid van hunne patroons.
Maar niet tot tevredenheid van do
syndicalistische bouwvakarbeiders, <lie
zich eenvoudig het recht toekennen do
loonen te bepalen waarvoor anderen'
mogen arbeiden.
Dat de loonen op behoorlijk peil zijn,
laat hen koud.
En dat ze door huune eischen de w(H>
ningen voor hunne mede-arbeiders on
betaalbaar maken, raakt kun koude klee-
ren niet.
Zij stellen eenvoudig eischen en als
daaraan niet voldaan wordt, komen zo
terug met een speciale „knokploeg" en.
tracteeren de bestuurders van de Chris
telijke organisaties, en zoo noodig hunne
vrouwen en kinderen, op een pak ran
sel, zóó, dat men genoodzaakt is het
werk neer te leggen.
Dat zooiets in een geordende samen
leving mogelijk is, is dunkt me al heel
erg.
Maar het toppunt is zeker wel, dat
dergelijke individuen door de gemeen
schap, die de werkloozenuitkeericg be-
kostigt, worden onderhouden.
De beste oplossing zou zijn als ze on-*
der strenge bewaking eens eenige we-
ken op een afgelegen heide aan het
graven werden gezet.
Niet acht, maar minstens twaalf uren
por dag.
Onder het genot van water en. brood.
OBSERVATOR.
bachtsschool alhier, werd gistermiddag
in het versierde schoolgebouw gehuldigd.
Namens het bestuur der vereeniging
werd de jubilaris toegesproken door den
voorzitter, den heer A. M. Touw, die
hem aan het einde daarvan een couvert
met inhoud ter hand stelde.
Verder werd hij toegesproken door den
directeur en namens do leeraren door
den heer C. Brilman, welke hoeren hem
een mooio ruststoel en ccn oorkonde ver
eerden.
Namens de oud- leerlingen word hom
door den .heer W. F. v. Tongeren een
rookstel met een bloemstuk, en namens
de leerlingen door den heer Vrijthoff een
schemerlamp aangeboden, 't geen telkens
vergezeld ging van hartelijke toespraken.
De heer Verstraaten dankte voor do
blijken van achting en waardeering bij
deze huldiging jegens hem getoond.
Tal van bloemstukken prijkten ter
plaatse van de huldiging.
40-jarig jubilé!
Op Dinsdag den J2den Juni a.s. hoopt
^r."den dag te herdenken
dat hij voor 40 jaar in dienst trad bij
de firma Glos en Leembruggen alhier.
De „Voordorp-Bazar" zal dit jaar
gehouden worden op Dinsdag 10 en.
Woensdag 11 Juli in het Kinderhuis
„Voordorp"»
De eerstvolgende vergadering van
den Gemeenteraad zal waarschijnlijk ge
houden worden op Maandag 25 Juni a.s.
De vaste brug, gelegen lusschen do
Mare en de Haarlemmerweg ondergaat
op het oogenblik een oogenschijnlijk klei
ne verandering welke echter van betee
kenis is voor de verbetering van het ver
keer daar ter plaatse.
Tot nu toe ondervond het verkeer en
vooral het vrachtverkeer groote moeito
van de scherpe bocht van de Maresingel
naar de Mare, juist op d<> helling naar
de brug-Rijnsb. singel.
Eenerzijds was dit lastig voor de van
de Rijnsb.singel komende melkwagens
voor wie het vooral hij gladheid onmoj
gelijk was om dadelijk de brug op te rij-*
den, én die eerst om hun vaart to ver
minderen, moesten doorrijden naar Ma-»,
resingel, om dan eerst de Marc op to
gaan.
Anderzijds haddon ook de vleesehver-
voerders die telkenmale do route-Slacht-*
huis—Mare moeten maken, met dozo
moeilijkheid te kampen.
Thans is men vanwege het bureau v
gemeentewerken bezig een vleugel ruf/
te brengen welke een kortere verbinding
vormt tusschen do Maresingel en do
brug, waardoor de scherpe hoek ver-»
dwijnt. I
Moge deze verandering zich in de prao^
(ijk doen gevoelen als een vergoej
ding, van het gemis aan veiligheid in 't
verkeer daar ter plaatse. ,~r|
1De politie verbood gistermorgen bi^
liet station alhier het vervoer van oeitf r
schaap dat een wond in de buik had eill
waaruit de ingewanden to voorschijn
kwamen.
1 1
Verandering van spijs doet eteni,
verandering van reclame doet deze meer
lot haar recht komen.
Zoo dacht blijkbaar ook het bestuur
van de 3-Oct. Vereeniging.
