VERPLAATST VRIJDAG 1 JUNI a.s. naar Hoogewoerd 33 Dagblad voor Leiden en Omstreken. is de Drogisterij ABOHNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal f 2.50 Per week ,...f0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 4de JAARGANG. - WOENSDAG 30 MEI 1923 - No. 946 Bi»reauHooigracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58S36 APVERTEëmE-PBiJS Gewone advertentiën per regel 22K cenJS, Ingezonden Mede deel ingen, dubbel tarief. - Bij contract* belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbeta ling van ten hoogste 30 woorden, worden dae-eliibs geplaatst ad 50 cent. Dit nummer bestaat uit twee bladen. Scheidingsverschijnselen. De Standaard wijdt een hoofd artikel aan do scheidingsverschijnselen die we de laatste jaren waarnemen. Omdat die verschijnselen zich ook in deze omgeving voordoen en de noodlot tige gevolgen daarvan ook bij de jongste verkiezingen werden gevoeld, laten we een gedeelte van wat ons hoofdorgaan over dit onderwerp schreef, hier volgen. Na gewezen te hebben op de afschei ding van groepen waarhij een ander uit gangspunt openbaar wordt, zegt de Standaard: We denken hierbij aan de Hervormd (Gereformeerde) Staatspartij en aan de Staatkundig' Gereformeerden. Het eigenaardig verschijnsel hij deze twee groepen is wel deze, dat doel en mid delen elkander zoo geheel uitsluiten. De oorzaak is in eersten aanleg bij beide een zekere bezorgdheid over het veldwinnen van Roomschen invloed in ons land. Het doel is de stuiting van dien Roomschen groei en het middel wordt geacht te liggen in het verwerven, van eigen staatkundigen invloed, welke alleen te verkrijgen is door verzwakking der bestaande partijen. Nu daargelaten in hoeverre op zuiver staatkundig terrein de mogelijkheid bestaat om Rome's invloed tegen, te gaan, staat dit toch wel vast, dat een hechte aaneensluiting van het geloovig Protes- tantsche deel een der krachtigste midde len zou zijn om aan den veldwinnenden Roomschen invloed paal en perk te stel len. En wat ziet men nu gebeuren? Dat juist naar voortgaande versplinte ring gestreefd worclt, Alsof ooit vier partijen en partijtjes een even groote kracht kunnen uitoefenen als twee grootere; om dan maar niet te gewagen van een één en ongedeelde Pro- tc-stantiscli-Ghristelijke partij. Reeds daarom alleen ,om dat gemis aan overeenstemming tusschen dool en middel is de separatie niet te verdedigen. Maar er togen pleit ook nog iets an ders. We kunnen op 't oogenblik niet zeggen waar 't staat, maar we herinneren ons ergens eens een woord van den hoog leeraar Doedeste hebben gelezen, dat hierop neerkwam: Wie in de politiek mee wil tellen, moot 't beleg durven slaan om 't Regeeringslcasteel. En, natuurlijk, wie 't beleg om een vesting slaat, doet dat om haar in te ne men en om er zelf in te gaan zitten. Houdt dezen stelregel nu voor oogen en vraag u dan af, of de separate actie van de Hervormd Gereformeerde en Staat kundig Gereformeerde partijen eenig uit zicht kan openen op vruchtbaar resultaat Het zou dit zelfs niet kunnen, indien hunne actie zóó wel slaagde, dat ten slotte de A.R. en G.H. partijen ophielden te he slaan en geheel waren opgegaan in do St. Ger. en Herv. Ger. paTtij. Natuurlijk is dit volstrekt uitgesloten; nifiar laat ons dit volkomen onmogelijke geval nu eens als denkbaar aanvaarden'. Dan worden ze saam toch nooit sterker dat de 2 hoofdpartijen nu zijn, d.w.z. in •een ruw cijfer uitgedrukt, dat ze in le dental niet klimmen zouden hoven het vierde deel der Kamerleden. En wat dan? Zouden ze dan niet, precies als de A.R. en C.H. nu, voor de vraag komen te staan, hoe het beste een parlementaire meerderheid te vormen, waarop een' Ka- bi net steunen kan? De Roomschen zullen, door al dat Pró- t^stantscb krakeel, inmiddels wel niet verzwakt geworden zijn. Ze houden dus hun 30, indien niet 32 zetels. Buiten Rome dat is nu eenmaal het niet weg te cijferen feit valt geen' Re- geeringsmeerderheid saam te stellen. Ró-: me 'met de beide Protestantsche groepen' der rechterzijde, dat is één mogelijkheid. Rome met de S. D. A. P., misschien ver-; sterkt met do Vrijzinnig-Democraten, dat is de tweede mogelijkheid. Een andere combinatie, die boven de 50 uitkomt, kunnen wo niet ontdekken. En nu hebben we nog niets gedaan dan geteld. D. i. we. hebben nog niet gewogen. Wo hebben de zedelijke overwegingen nog in bet geheel niet in rekening ge bracht, Die lieten we. nu maar rusten, omdat ze al zoo dikwijls te berde gebracht zijn: Men ziet dus hoe uitzichtloos het stre-^ ven der disseden ten is. Ze grijpen naar iets, dat onbereikbaar - is en dat altijd even onbereikbaar blijft, al zou het cijfer 1 in de Staten-Generaal ook stijgen tot 25. Maar inmiddels doen zij kwaad, wijl ze verwarring stichten. Op een enkele plaats kwam het reeds voor, dat de af zonderlijke candidaatstelling der Staat kundig Gereformeerden leidde tot het uit vallen van een A. R. en het kiezen van «en liberaal. Maar dat is niet eens het ergste nog. Erger is, dat er zooveel verwarring in do hoofden gesticht wordt, dat vastig heid wordt omgezet in weifeling en daar mee de basis eener doelbewuste politiek wordt ondergraven. En waarom ten slotte? Om het najagen van een hersenschim. Wij leven onder een Grondwet, di.e de rechten der burgers omschrijft en vast legt. 'R Men kan b.v. nog zoo toornen tegen de Roomsch-Katkolieke Universiteit, geon staatkundige constellatie kan hare op richting voorkomen. Tenzij men eerst de vrijheid van Hooger Onderwijs uit dq Grondwet schrapt. Elke gedachte om op staatkundig ter rein Rome's wassenden invloed te bestrij den, is het najagen van een waandenk beeld. Niemand heeft dit heter gezegd dan Ds. Schokking op den laatsten Uniedag te Utrecht: Stel tegenover den bekeerings- ijver van. Rome uw eigen bekeeringsijverl Dat is mannentaal. Al het andere kinderpraat. En de afbrokkeling, die meri veroor zaakt, niet meer dan kinderwerk. Zonder vrucht hoegenaamd. Maar wel tot groote schade van wat men bevorderen wil. Ons blad bibbert niet onder dien z.g. wassetiden vloed van Rome. Maar wie dat wèl doen, moesten eens nadenken hoedanig de staatkundige invloed van het Protestantisme verzwakt zou worden, in dien men in de Tweede Kamer straks eens 4 partijtjes van 6 leden elk had, te genover een gesloten groep van 32 Room- sche leden." STADSNIEUWS Chr. Letterkundige Kring. Na „een ongedachte en ongcwenschte vacantie" kwam de bovengenoemde kring Maandagavond in jaarvergadering hij een op do trad'itioneele vergaderplaats: de leeszaal van liet N. C. S. V.-Huis. In z'n openingswoord na 't gebed en de lezing van een gedeelte van Job 28 wekte de Voorz. op in het komende jaar krach tig de hand aan den ploeg te slaan, bid dend om den zegen van Hem, die ook de Bron is van alle kunstschoon. Uit het jaarverslag van den Secretaris noteeren we, dat het ledental momen teel 40 bedraagt, d.i. tienmaal liet aantal donateurs; dat in den loop van het kringjaar een 9-tal vergaderingen werden belegd, waarvan 2 werden bestemd als voordracliten-avond, terwijl 7 literaire onderwerpen werden ingeleid en bespro ken. Een 5-tal leden vereenigden zich tot een z.g. „studiekring", welke op on geregelde tijden vergaderde len huize van den leider, den' heer Yan Ham. Het verslag van den penningmeester w"as van dien aard, dat hierover het stilzwij gen te bewaren de veiligste oplossing is voor een verslaggever. Overigens werd de avond gepasseerd met de voorlezing van diverse voordrach ten. Tegenover het fragment uit „Electra" van Sóphocles, vertaald door Boutens door den heer Yan Ham het in deze zon- looze dagen toepasselijke „O, zonne" door Hugo Verriest van den lieer Mulder. Te genover het ontroerende tafereel uit Gösta Be rling door Selma Lagerlöf: „De kerst- nacht op Ekeby" het schetsje uit Nou- huys' „De Eenzamen" over „De schoen tjes" van mej. R. Caspari, terwijl de Voorzitter uit het pas verschenen „Lie deren van een vinder" door Geraert van Suylesteijn een zestal welgekozen verzen reciteerde. Als besloten is op 19 Juni e.k. onze nieuwjaarsvergadering te houden, waar- op door mej. T. Doornbos „Jaapje" van LVan Looy zal werden ingeleid, wordt de samenkomst door den Secretaris op do ge bruikelijke wijze beëindigd. L - -V,,.. JMrv De Leidsche Buitenschools Men meldt ons, dat op Donderdag 7 rJuni a.s., des avonds te 8 uren in de Pie terskerk een kerkconcerfc zal worden ge- geven, waarvan de opbrengst ten goede zal komen aan „De Leidsche Buiten school". Mevrouw A. de Rook—van Leeu wen, zang, de heer H. de Rook, violoncel, de heer Joh. Feitkamp, fluit en de heer J. Bijster, orgel, hebben hiervoor hunne medewerking toegezegd, zoodat men er zeker van kan zijn, dat iets goeds zal worden geboden. De prijzen der plaatsen zullen f 1.— en f 0.75 bedragen. Plaats bespreking bij den Heer Eggers, Boter markt 14, dagelijks van 106 uren. Verdere bijzonderheden zullen later per advertentie worden bekend gemaakt. De Algemeen© Synodale Commissie der Nederl. Herv. Kerk lieeft besloten •geen adhaesie te betuigen aan het adres van den Kerkeraad der Ned. Herv. Ge meente te Leiden inzake den toestand in het Ruhrgebied. De vrachtauto schijnt voorbestemd te zijn om de schrik der overige vehikels te worden. Gisteren werd deze macht van den sterkere weer gedemonstreerd met een tweetal staaltjes. Een handwagen werd door een vracht thans gevestigd Hoogewoerd 3 (bij de Watsrstecg) EN OOK DIRECT GEOPEND. 5355 auto grootendeels vernield bij een aanrij ding, terwijl op de gevaarlijke hoek NieuwsteegRapenburg een rijwiel even eens uit zijn verband werd gerukt. Op verzoek van de Haagsche Politie is in het logement, van v. V. aangehouden zelccro Y die zicb i:. de resilentie had schuldig gemaakt aan oplichting. BiailEHLA3ttP De opening van de electrische tram naar Wassenaar. Zooals bekend, zal de electrische tram naar Wassenaar op Zaterdag 2 Juni offi cieel worden geopend. Voor dit doel zijn door de Haagsche tramdirectie ruim 400 uitnoodigingen verzonden, waarvan de hou der met dame gebruik kan maken. Verschillende feestelijkheden worden dien dag gearrangeerd, o.a. biedt het ge meentebestuur een thé aan. Door de Maatschappij Zeebad Scheve- ningen wordt een koude lunch in dc re mise aangeboden. C; De toepassing van den stemplicht. Op de vragen van den heer Snoeck Henkemans betreffende de resultaten van het onderzoek aangaande de toepassing yan den stemplicht en de werking van de thans geldende poenale sancties tot hand having van deze wettelijke verplichting en de in België geldende sancties op do vervulling van den stemplicht, heeft do hoer Buys de Beerenbrouck, minister van Binnenlandsche Zaken en Landbouw het volgende geantwoord: 1. Heronderzoek omtrent de toepassing van den stemplicht en de werking van do thans geldende poenale sancties tot hand having van die verplichting is nog niet beëindigd. Ondcrgeteekende kan mitsdien ter zake van de uitkomst van dat onderzoek nog geen mededeeling doen. 2. Volgens de Belgische Kieswet (wet van 28 Juni 1894) is de sanctie op de nalbving van den stemplicht een beris ping of een boete van 1 tot 3 francs, bij recidivi binnen zes jaar, een boete van 3 tot -25 francs, een en ander zonder ver vangende hechtenis. Bij tweede en derde recidivi, respectievelijk binnen 10 en 15 jaar, geldt als strafmaatregel, behalve laatstvermelde boete, onderscheidenlijk épenbaamaking van den naam van den overtreder op een bord aan de pui van het gemeentehuis zijner woonplaats en schrapping van zijn naam op de kiezers lijst voor een tijdvak van 10 jaar, ge durende welken tijd hij tevens uitgesloten is van benoeming tot eenige openbare functie, van bevordering of onderschei-' ding. 3. Ondergetekeende meent zicti, in af wachting van den uitslag van het inge steld -onderzoek, het antwoord op de der de vraag te mogen voorbehouden, welke vraag als volgt luidde: „Indien de thans in Nederland bestaan de wettelijke regeling, met inbegrip der poenale sancties, onvoldoende mocht blij ken tot verzekering van' de naleving dezer publieke verplichting, is de Minister dan bereid zoo noodig door de instelling eener niet te groote commissie te be vorderen een wetswijziging, die tot be reiking van het gewensckte doel noodig mocht blijken" i Militaire politie in overtreding. Naar men weet, zijn de Rijksfictsen niet van remmen voorzien. De eenige mo gelijkheid om zijn vaart te vertragen zit, voor een berijder van een rijksrijwiel inzijn kuitspieren. Raken die on klaar dan blijft als eenig middel om te stoppen over: zich' met fiets en al te laten' vallen. Hoe noodlottig deze primitieve outillage van de rijkstweewielers kan worden, bewees het ongeluk op de helling van den Gauherg in Zuid-Limburg, waar over destijds zooveel te doen is geweest. Wat ongelukken niet vermochten, dat schijnt nu te zullen gebeuren, dank zij een plaatselijke verordening. In Arnhem, moet men welen, is bij poli tie-voorschrift verboden, rijwielen zon der remmen te berijden. In Arnhem is militaire politie gelegerd, en zij berijdt er, gelijk overal, remlooze fietsen. Ge volg: conflict tusschen de theorie der Arnhemscke gemeenle-politie en de prac- tijk der militaire politie. Het departement breekt zich thans liet hoofd over de oplossing van deze puzzle of gelden uit te trekken om de boelen, te betalen voor de dagêlijksche bekeurin gen der militaire politie door dc gemeen te-politieagenten; of: zwichten voor een gemeenteverordening (de Residentie zwichten voor een provinciestadje!) en de Arnhemsche rijksfielsen van remmen voorzien. Zou Den Haag maar niet liever een algemeen ordertje aan de Hembrug verstrekken om de rijksfielsen van deze noodige veiligheids-inrichtingen te voor zien? v („Tel.") Vervoer van snijbloemen. Op de Nederlandsche Spoorwegen zal 1 Juni een verlaagd tarief in werking tre den voor het vervoer van snijbloemen als bestelgoed van de bloemenveilingen te Aalsmeer en Oosteinde naar Amsterdam, Harlem, Hilversum, Leiden, Den Haag, Utrecht en Rotterdam. Opheffing van de Tabakswei? In de gisteren door het Landelijk Comi té tegen de Tabakswet te 's-Gravenhage gehouden protestvergadering, deelde de voorzitter, de heer W. Goublitz, uit Am sterdam mede, dat gistermorgen de orga nisaties in de tabaks- en sigarenindus- ii'ie door de commissie van deskundigen, betreffende een ander systeem van hande- rollëeren, n.l. de banderollen om de kist te leggen, zijn gehoord. Dc commissie was eveneens van meening. "dat deze wet niet kon blijven gehandhaafd en ook wel niet lang meer zal bestaan. Een ander stelsel zou in overweging zijn, waarbij het handerollensysleem (banderolle van de kist) zou blijven ge handhaafd. De Communistische Partij. Naar „Het Volk'' verneemt, hebben gis teren een groot aantal leden van de Com munistische Partij een brief ontvangen, hun gezonden en onderteekend door den heer Brommert, waarin deze hun namens het partijbestuur mededeelt, dat zij met ingang van gisteren niet meer gerekend worden te behooren tot de leden der Com munistische Partij, op grond van het feit, dat zij ondanks herhaalden aandrang wei gerachtig zijn gebleven te verklaren, dat zij bun handteekening terugnemen van de circulaire der oppositie, vereenigd in bet „Comité voor de Derde Internationale.". Bevordering Zondagsrust. De Vereeniging tot bev. van Zondags rust liiejd gisteren te Utrecht haar alge meene vergadering. De voorzitter wees er op dat deze sa menkomst vooral bedoeld was om het ver leden te gedenken. Verleden jaar bestond de vereeniging 40 jaar, do afdeeling Utrecht 30 jaar. Vervolgens werd door denl heer Van. Aken het jaarverslag uitgebracht. Herin nerd wordt ojn. aan het optreden! van den voorzitter, de werkzaamheden om opgehe ven af deelingen weer opnieuw te stichten, de correspondentie met den Nod. Voetbal bond inzake competitiewedstrijden op Zon dag. Alleen in Haarlem, gedeelten van Utrecht en den' noordrand van do Veluwo bleek daarvoor eenige belangstelling. Het voetbalspel is een winterspel. In verband daarmede vond men het niet wenselielijk de wedstrijden des Zaterdags te houden, omdat na het invallen der duisternis zou moeten worden doorgegaan. Verder achtte het bestuur de sport op Zondag een mo reel goede zaak om baldadigheid tegen te gaan. De secretaris bracht ook in herinnering, het contact met do Regecring, 5an welke werd gevraagd wanneer het nieuwo ont werp Zondagswet aan de orde zal komen. Dit zal niet voor het Ke rst- recès geschieden. Spr. wees verder op het belang van den. vrijen Zaterdagmiddag en op de betcekenis van den Zondag voor de jeugd, de Zondag Aan hei Zoeklicht Leiden, 30 Mei 1923. Voor het gouden kalf lag kort geleden heel de Nederlandsche pers op de knieën. Toen de befaamde Broekhuys zijn reus achtige en best betaalde advertenties aan bood, waarin ons volk werd geprikkeld om aan het door hem opgerichte gouden kalf te offeren, toen hadden alleen de Prot. Christelijke bladen den moed de met goud gevulde hand af te wijzen. Al de andere bladen bleken te koop. Met het gevolg natuurlijk dat ook de redacties het zedelijk recht verbeurden tegen deze gokkerij in hot groot te waar-« schuwen. Het publiek is geplukt. Op een reuze-manier. Maar Broekhuys is er wel hij gevaren. En. de Nederlandsclio bladen -streken vol welbehagen het geld, dat immers niet stinkt in het laadje. Maar ze zijn nog niet aan het eind. Want dezelfde Broekhuys. die de kran ten gebruikte om ons volk zedelijk een knoei te geven, gebruikt nu de macht van het gouden kalf om de bladen .financieel te knauwen, door op z'n Amerïkaansch propaganda te maken voor een nieuw blad. En 't gaat er in! Redacteuren worden g e k o cli t en le zers worden g e k o ch t. Op groote schaal. Nu is Leiden in last en hebben de kranten spijt van wat ze deden. Niet helaas, omdat ze geholpen heb ben de volksziel te knoeien, maar omdat de gemaakte winsten weer verspeeld drei gen te worden. Gelukkig voor die kranten is er nog een „Christelijk publiek", dat ondanks al les trouw blijft aan de ni.ot-Ghristd:jko pers. Trouw tot voor het gouden kalf. OBSERVATOR. die tot verdieping van het leven kan lei den. De Nieuwe Zomerdienstregeling. De zomerdienstregeling der Nederl'.nd- sehe Spoorwegen, die 1 Juni ingaat, is thans verschenen. Zij brengt, wat de verbindingen van de hoofdstad met ander© deelcn des lands be treft, weinig veranderingen. Het aantal treinen is vrij wel gelijk ge bleven. Ook in de rijtijden komt zoo goed als geen wijziging. Naast een enkelen trein, die dezen zo mer zijn traject enkele minuten vlugger af legt dan in het afgeloopen winterhalfjaar, staat een andere, die er in het komende seizoen een paar minuten voor neemt. Het aantal teekens in de kolommen van het spoorboekje is met één vermeerderd i dat voor de treinen waarin dc plaatskaar- ten voor buurtverkeer geldig zijn. In de buitenlandsche verbindingen zijn nog eenige veranderingen tc wachten. De officieele reisgids is afgedrukt on oen tijdstip toen het den spoorweg-autoritei ten nog niet hekend was dat Frankrijk den zo mertijd zou invoeren. De vertrekuren voor de Fransche treinen zullen dan ook wijziging moeten ondergaan Vermoedelijk zullen die treinen een uur vroeger vertrekken den in liet nieuwo spoorboekje staat aangegeven. Op de aanvullingsbladen, die aan de sta tions zullen worden aangeplakt, zullen do uren van vertrek meer nauwkeurig werden aangegeven. BlUTgfóLflMft IN EN OM HET ROERGEBIED. De verhouding tusschen de geallieerden. Een communiqué der Duitscho regserlng. De communistische terreur neemt "af. Er hapert iets in de samenwerking tus schen de geallieerden onderling. Telkens weer blijkt het, dat do meeniti- gen ten opzichte van do belangrijks!o kwesties verschillen, en niet dan met moei te wordt de verwijdering dio tusschen de vroegere bondgenooten ontstaan is, tel kens weer gekramd. Bestond er geen Duitscliland waarvan door allen gemeenschappelijk moest v. or den geplukt* en waartegenover het eon- heidsidee zorgvuldig moest worden bo- waard, dan zou o.i. van de veel geroemd© samenwerking niet veel meer blijken. Kwam voor ©enigen tijd duidelijk uit, dat Engeland met de Fransche opinio ten opzichte van de Roorbezetting niet mee' kon gaan, thans schijnt ook do trouwe Belgisch© vazal den Franschen leenheer, af te vallen. België dat blijkbaar van het standpunt uitgaat: „Beter een holf ci dan een leege dop", heeft aan do geallieerden een voorstel doen toekomen, om gezamen-. lijk van Duitsehland 2400 millioen inark jaarlijks te eischen. Tevens verzocht endc Bolgiscli© vrienden dit voorstel niet publiek to maken. De Franschen war cnechter dermate ge belgd óver de ongehoorzaamheid van Bek gië, dat zij ondaiüis dit verzoek het Bok

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1