Dagblad voor Leiden en Omstreken. NIEUWE LEIDSCHE COURANT jiBOiiiiEëi»EiiTSPiti.is In Leiden cn buiten Leiden waar agenten UQvestigd zijn ~rer kwartaal 7;f2.50 -V week ';.v. ,i'.f 0.10 franco per post per kwartaal f 2.90 4iie JAARGANG. - DINSDAG 29 MEI 1923 - No. 945 BureauHooigracht 35 Leiden - Tel. Int. 1278 Postrekening 58938 A^VE^TEHTiE-PBUS Gewone advertentiën per regel 22H cenfe, Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarief, '.OHJij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbeta ling van ten hoogste 30 voorden, irordexï dagèliiks geplaatst ad 50 cent. Is Leiden rechts? De vorige week hebben wij in een be schouwing over de samenstelling van den nieuwen Gemeenteraad de vraag geop- perd of nog wel van een rechtsche meer-ï derheid kan worden gesproken. Door do linkerzijde worden thans 16 van de 33 zetels bezet, terwijl naar wij betoogden sommige van de R. Kath. can didaten een goede plaats op de lijst kre gen, alleen omdat zij sterke tegen standers zijn van het tapverbod: Naar aanleiding hiervan schrijft de (R.K.) Leidsche Courant: „Verondersteld, dat het waar is, dat „sommige van de gekozen R.-K. candidaten een goede plaats op de lijst kregen, alleen omdat zij sterke tegen standers zijn van het tapverbod" - zou daaruit dan volgen, dat dezulken, als Raadslid gekozen, niet van ganscher harte een rechtsche politiek aanhangen. Als van een rechtsche meerderheid in den Leidschen Raad moeilijk ge sproken zou kunnen worden, dan zou den wij daarvoor toch zeker niet een grond kunnen vinden in de geaardheid van nieuw-gekozen Katholieke Raadsled- den!" Wij zijn het met de Leidsche Crt. eens, dat uit het feit dat iemand tegenstander is van het tapverbod nog niet volgt, dat hij niet van ganscher harte een rechtsche politiek aanhangt. Men kan b.v. tegenstander zijn van een gemeentelijk verbod omdat men het een zaak acht die door het Rijk moet worden geregeld. Men kan tegenstander zijn, omdat men meent dat het middel ondoelmatig is. Men kan zelfs tegenstander zijn omdat men van oordeel is een opvatting o.a. door den heer de Gijselaar in de Eerste Kamer verkondigd dat door een plaat selijk verbod het drankmisbruik eer toe, dan afneemt. Maar men kan óók tegenstander zijn omdat men aan de Overheid het recht ontzegt oSi maatregelen te nemen het drankmisbruik tegen te gaan en. met na me op den Dag des Heeren de openbare eerbaarheid te bevorderen. Nu willen wij in dezen over de nieuwe raadsleden niet oordeelen. Wanneer we echter rekening houden met het feit,' om welke redenen en op wel ke wijze tegen een weloverwogen be- stuursadvies in sommige candidaten een vooraanstaande plaats kregen, dan zijn wij op het rechtsche karakter van den nieuwen Gemeenteraad ver van ge rust. En daarom te meer is het te betreuren, dat de Anti-revolutionairen en Chrisle- lijk-Historiscken van bijna 40 pet. tot 30 pet. terugliepen. V Verkiezïngscijfers. A Wanneer we de verkiezingen - van de laatste jarèn meer nauwkeurig beschou wen, dan is er wat de gemeente Leiden betreft, al zeer weinig reden tot tevreden heid. '.H Bij de Gemeenteraadsverkiezingen in 1920 behaalden de Anti-revolutionairen, de Chr. Historiscken en de R. Katholiek ken 16005 van de 26691 stemmen. Tegen 16005 stemmen voor de rechtsche partijen, stonden 10686 voor de gezamen lijke linksche partijen. Bij de Kamerverkiezingen in 1922 was de verhouding reeds veel minder gunstig. Het verschil bedroeg toen slechts 3000 stemmen. 1 Van de 28634 geldige stemmen! dio toen werden uitgebracht (2000 meer dan in 1920) verkregen de gezamenlijke recht sche partijen, waarbij ook gerekend zijn de Staatk. Gereformeerden en de Herv. (Geref.) Staatspartij 15885 stemmen. De teruggang van het aantal rechtsche 3temmen was toen nog betrekkelijk klein in totaal slechts 30. De minder gunstig^ verhouding was dus zoo goed als uitsluitend een gevolg van de vermeerdering van het aantal linksche stemmen. De Statenverkiezing enkele weken gele den gehouden, vertoonde ongeveer het zelfde beeld. Tegenover 14883 stemmen op de ge- zamenlijüke rechtsche candidaten ston den 11222 voor de linksche-groepen. Een overschot alzoo voor de rechtsche partij en van 3661 stemmen. Bij de pas gehouden raadsverkiezing echter liep dit cijfer terug tot 1975. Terwijl de rechtsche partijen 14665 stemmen op zich vereenigden, verkregen de linksche partijen in totaal 12690 stem men. Tegenover een overschot voor rechts van 5319 in 1920, in 1923 dus slechts een overschot .van 1975 stemmen. Tegenover een a ch t e r u i t g a n g van 1500 stemmen hij de rechtsche partijen, hij de gezamenlijke linksche partijen' een v ooruitga ng van 2000 stemmen. En dat in een tijdsverloop van slechts drie jaren. Wij spreken thans niet over de moge lijke oorzaken van dezen achteruit gang, maar geven alleen do cijfers die zeker in staat zijn tot nadenken te filem- V Lohman. Ons land telt meerdere verdienstelijke burgers die den naam de Savornin Lohr man dragen. Toch is er geen bezwaar om van Loh-r man zonder meer te spreken. Evenals er onder alle Kuypers in ons land toch slechts een Kuyper was, is er ook slechts één Lohman, den be kenden en in breede kringen geliefde Staatsman Jhr. Mr. A. F. de Savornin Lohman. Ondanks de scheiding en ondanks alle verschil van opvatting toch ook onze Lobman. Omdat hij voor ons en met ons gestre den heeft voor denzelfden Koning, Wien te dienen de vreugde van zijn leven is Omdat hij vooraan heeft gestaan in den grooten strijd van vrijheid en recht die gedurende de laatste halve eeuw in ons vaderland gestreden is. Omdat hij was en is, staatsman en Evangeliebelijder tevens. Jhr. Mr. A. F. de Savornin Lohman viert vandaag zijn 86-sten verjaardag. De wenschen, uitgebracht toen hij den leeftijd der zéér sterken overschreed, zijn vervuld. Nog altijd is van toepassing wat toen geschreven! werd: 't Profetisch woord uit wijdingvolle Bladen "Tot in de grijsheid frisch en groen" U mocht het waarheid zijn." Zegene God ook verder dezen staats man i» ruste en moge he(!]vriendelijk en verkwikkend licht van Gods aanschijn zijn verderen levensavond heerlijk ver lichten. STADSNIEUWS NATIONAAL' HULDEBLIJK VOOR HARE MAJESTEIT DE KONINGIN. Morgen zal bier ter stede door een aan tal dames van huis tot huis een c o 11 e c- t e worden gehouden voor het bekende doel. Het geldt hier thans niet het bijj eenbrengen van een som om hier ter ste-: de of te Amsterdam of in Den Haag, op of omstreeks 31 Augustus, een feest te vieren ter eere van Hare Majesteit de Koningin, maar om Haar een hew ij s te geven van de erkentelijkheid, ook van het Leidsche volk, voor wat onze Ko ningin in de 25 jaren van Hare Regee ring voor ons Volk is geweest. Dat be wijs, dat Huldeblijk "zal bestaan in het herstellen van de Nieuwe kerk te Delft, waar onze Oranjes begraven zijn, en het maken van die kerk tot een waarlijk n a- tionaal monument ter eere van onsVorstenhuis. Hare Majesteit heeft Hare volle goedkeuring aan de zen vorm van huldiging op Haren her denkingsdag gehecht en tevens den wensch uitgesproken, dat Haar bovendien een veel kleiner ge s ch e n k zal worden aan geboden, waarop zij steeds zal kunnen zien als een herinnering aan dien dag: dat geschenk zal bestaan in een album met mooie gezichten op stad en land, samengesteld door 150 Nederlandsche kunstenaars en kunstenaressen. Als voorzitter van de Commissie voor Zuid-Holland wek ik hierbij allen op om te zorgen, dat-Leiden, dat zijn Hooge- s ch o o 1 aan den grooten prins Willem te danken heeft en de meesten van diens nazaten hier hun verdere opleiding heeft zien geven, een goed figuur maakt te midden van zoovele steden en dorpen, die reeds hunne gaven aan de Centrale Commissie hebben doen toe-- komen. De alom bekende to e w ij d i n g en plicktsbetxa ch*t i n g, bet alom, ook ver huiten onze grenzen met roem bekende beleid, waarmede onze Ko ningin in die 25 jaren Ha,re moeilijke taak als Hoofd van onzen Staat in goede en kwade dagert heeft vervuld, moge ieder onzer helder voor oogen staan, als hij of zij zijne of hare groote of kleine gift voor deze nationale collecte afzonn dert. 7 P. J. BLOK. Prof. Dr. E. Gorter. Met betrekking tot de wetenschappelijke loopbaan van Dr. E. Gorter, van wiens benoeming tot hoogleeraar wij gisteren melding maakten, wordt nog het volgende ^gemeld: Dr. Evert Gorter, werd 19 Februari 1881 te Utrecht geboren.- Hij bezocht het gymnasium te Arnhem en werd in 1898 aan de Leidsche Universiteit als student in de geneeskunde ingeschreven. Na in 1905 aldaar tot arts te zijn be vorderd ging hij naar Parijs, waar hij gedurende eenige jaren werkte in het Hópital des EnfanU Melades en aan het instituut Pasteur. Den 19den April 1907 promoveerde hij cum laude aan de Leidsche Universiteit tot doctor in de geneeskunde op een proefschrift: „Over de verschillende ty pen van tuberkelbacillen en over de we gen der tuberculeuse infectie." Gedurende de jaren 19061908 was hij assistent bij zijn leermeester, prof. Nolen In het laatste jaar werd hij toegelaten als privaat-docent in interne kinderziekten aan de Leidsche Universiteit. Hij opende toen zijn colleges met een openbare les over: Moderne paediatrie. In October 1916 werd dr. Gorter door particuliere giften in staat gesteld, een afzonderlijke afdeeling van het acade misch ziekenhuis voor kinderen te stich- ten, welke afdeeling zich sedert geleide lijk heeft uitgebreid en thans plaats biedt voor de verpleging van 40 zuigelingen. Dr. Gorter werd met de leiding van deze afdeeling belast. Als een bewijs, hoezeer deze afdeeling onder de studenten als een behoefte werd gevoeld, kan dienen, dat er thans zeven assistenten werkzaam zijn. In 1917 werd hij benoemd tot lector in de kinder-geneeskunde aan de Leidsche universiteit. Hij aanvaardde dit ambt den. 20sten Juni van dat jaar met een rede over: Het gestel van het kind. Van zijn hand zijn in den loop der jaren verschillende geneeskundige leerboeken en andere werken verschenen, o.a. het leer boek over de voeding, van den gezonden en den zieken zuigeling, waarvan weldra de vierde druk zal verschijnen. Verder een leerboek in twee deolen over kinder geneeskunde. Ook bewerkte hij in het Handboek voor Verloskunde van prof. dr. P. G. T. van der Hoeven de hoofdstuk ken over Pbysiologie en pathologie van den zuigeling en in samenwerking met prof. De Graaf schreef hij het leerboek over: Klinische diagnostiek. Verder zijn in de verschillende bin nen- en buitenlandsche tijdschriften ver handelingen en publicaties van zijn hand verschenen. Gedurende een aantal jaren is hij re dacteur van het Ned. Maandschrift voor Geneeskunde voor de afdeeling kinder-^ geneeskunde. .a De Wereldklote. 1 Honderden hebben in de afgeloopen weken een bezoek gebracht aan de kleine Stads-Gehoorzaal ter bezichtiging van de wonderlijke en toch zoo mooie wereldklok Aan alles komt echter een eind, en daarom zal ook volgende week het werk stuk weer ingepakt worden, on* voorloo- pig niet mèer (en misschien wel nooit weer) te Leiden ter bezichtiging te wor den gesteld. In ons artikeltje over de wereldklok hebben wij er reeds op gewezen, dat ieder inwoner, oud of jong, deze met een be zoek moest vereeren. Welnu, voor hen die dit bezoek nog verzuimden of uitstel den, zij een laatste opwekking gericht. Men zie voor do bezoek-uren de adver tentie in het blad van heden. Ds. Joh. Jansen alhier komt voor op een tweetal hij de Chr. Geref. Kei% te Amsterdam. De bestuurder van de autobus Lei denKatwijk heeft gisterenmiddag op den Rijnsburgerweg een handwagen aan gereden, toen hij tusschen de electrische tram en bedoelde wagen wilde doorrij den. Hij beloofde de schade, die niet zeer groot was, te zullen vergoeden. Het bestuur der woninghouw-ver- eeniging „Eensgezindheid" deelt ons mede dat tot secretaris is benoemd de heer A. J. Schoneveld, Zijlsingel 60a. Naar wij vernemen, wordt door en kele bewoners van de Botermarkt, Nieu we Rijn en Vischmarkt een actie op touw gezet, om er hij den Gemeenteraad op aan te dringen, om, naast de demping van de Mare over te gaan tot overwelving of, demping van het Gangetje. Dit zou, naar men meent, veel minder kosten met zich brengen, dan een even- tueelo demping van het Levendaal, en het overbelaste verkeer vanaf de Hoogewoerd ontlasten. Tevens zou dan de verkeers ader, die gevormd wordt door demping van de *Mare practisch nut verkrijgen, terwijl, indien men nu of later tot dem ping van het Levendaal mocht overgaan, ook op den dan gevormden verkeersweg aansluiting'zou worden gevonden. Doch afgezien van alle algemeene over wegingen, meent men, dat het tot een ab normale en ongezonde toestand kan wor den gerekend, dat de bloeiende winkel stand aan de Botermarkt etc. van recht streeks verkeer per as verstoken blijft, en dat de zich steeds meer uitbreidende Za- terdagsche markt nog steeds een goeden toevoerweg mist. De plannen van genoemde bewoners hebben echter nog geen vasten vorm aan genomen. De verbreeding van de Brandewijn- steeg heeft velen meewarig het hoofd doen schudden, vanwege de ruïneustioid van het overgebleven gedeelte. Inderdaad werkten de grillige brokstuk ken muur van de vroegere Vrouwenkerk en de uitgezakte muren van de overgebleven huizen weinig mee tot verfraaiing van het stadsbeeld daar ter plaatse. Thans is men echter doende, deze min der gewenschte stadsgezichten te camou- fleeren, achter „mooie" vlakke muren, die zorgvuldig bepleisterd worden en waar aan alle grilligheid gespeend is. Of hierin echter de juiste oplossing gevonden is, mag worden betwijfeld. Reeds nu nog slechts een klein gedeel te van de westelijke straatzijde „opge knapt" is, blijkt, dat men hier bezig is een soort muizenval te vormen, die alle aantrekkelijkheid mist. Natuurlijk zal de gevormde muur be plakt worden met de noodige reclamebil jetten, etc. zoodat het middelpunt der stad „verrijkt" wordt met een gemeente lijk aanplakbord van formidabele afme tingen. Wij vragen af, of hier niet bij eenig overleg een keurige winkelstraat had kun nen worden gevormd, die door haar lig ging liad moeten rendeeren. Thans zal daartoe de kans echter wel verkeken zijn. Tenzij De drogistfirma Schroot in de Pieterskerkkoorsteeg komt dezer dagen uit met een chemisch preparaat tot ver wijdering van ketelsteen, en wel onder den naam „Reino". Reeds eerder had de firma dit artikel, voor den verkoop in haar winkel voorra dig hoewel niet met de bedoeling om den verkoop in 't groot voort te zetten. Echter bleek het artikel grooten opgang te maken, waarom de firma, die op haar product patent heeft aangevraagd, zich meer met den verkoop engros moest in laten. Zooals uit de advertentie in dit num mer blijkt, bevat het preparaat absoluut geen schadelijke hestanddeelen voor de te reinigen voorwerpen. Gezien de groote behoefte die aan een dergelijk artikel bestaat (een knikker is toch geen afdoend middel) durven wij de firma wel succes te -voorspellen, temeer daar het reinigen van een ketel of iets dergelijks niet veel tijd vereischt (in een kwartier is alles gebeurd) en de prijs evenmin een bezwaar behoeft te vormen, om tot gebruik ervan overate gaan. BgMHEHLflHP De Marine bij hei jubileum. Het comité Kielstra c.s. heeft van den minister van Marine ten antwoord ge kregen dat, „gezien" de tijdsomstandig^ heden en „gezien" den wenseli der Ko ningin om de huldiging op kleinen voet te houden van een uitgebreide vlootrevue geen sprake zal kunnen zijn en dat er al leen gedacht kan worden aan het zenden van een of meer schepen naar Amster dam. Directeur-Generaal P. T. T. Bij Kon. Besl. is tot directeur-generaal der Posterijen en Telegrafie benoemd de lieer A .A. H. W. K n i g, oud-minister van Waterstaat, te 's-Gravenhage. Op verzoek is eervol ontslagen de heer E. P. Westerveld, minister van Ma rine, uit zijn betrekking van directeur- generaal der Posterijen en Telegrafie, onder dankbetuiging voor de vele, in die betrekking den lande bewezen diensten. De Rijkszuivelinspsctie. 'Naar aanleiding van het ook door ons vermeld gerucht, dat er plannen zouden bestaan den dienst der Rijkszuivelinspec- tie op te heffen, heeft de Centrale Com missie voor de boter-contröle-stations een adres gericht tot de Tweede Kamer, waarin de commissie allereerst herinnert aan de knoeierijen, die vroeger met de boter voorvielen en welk eep moeite het kostte den naam van Nederland op de markt te redden door wettelijke maatre gelen en een intensieve rijkscontrole. De regeerings-bijdrage in de kosten van de botercontrölestations zijn Teeds sinds verscheidene jaren ingetrokken; de aangeslotenen betalen hun eigen controle en daarenboven natuurlijk de kosten der rijksmerken; ten laste van de algemeene kas komen alleen do kosten van het Rijkszuivelstation en die^ van de Rijks inspectie. Ten opzichte van de kosten der Rijksinspectie merkt het adres nog op, dat deze sedert einde 1921 belangrijk zijn ingekrompen. De taak van den Rijks inspecteur is vereenigd met die van den inspecteur van het zuivelwezen, waarme de een nuttige concentratie van werk zaamheden en tevens een besparing be reikt werd. Met klem waarschuwt adres sante, dat bezuinigd zou worden ten koste van het nuttig effect van dit toezicht. In liet adres wordt de hoop uitgespro ken, dat de Nederlandsche botercontróle, die thans een goed stelsel is, gedecentra liseerd is en toch één geheel vormt, zal blijven zooals zij is. Chr. Nat. Vakverbond. In de algemeene vergader<ng van heb Chr. Nat. Vakverbond, 25 en 26 Juni te Utrecht te houden, zullen verschillende voorstellen worden besproken. De Bond van Ned. Chr. Houtbewerkers enz. wenscht., dat 'tC. N. V. niet langer de- besturenbonden financiert. Verder dra gen de centrale vakbonden per lid af wat tot nu toe vastgesteld is door het C. N. V. aan die besturenbonden, waar de leden in meerderheid prijs stellen op het voortbe staan dezer plaatselijke centrales. Voor het bijwonen van internationale congressen mogen voor rekening van de financiën van het C. N. V. ten hoogsta drie leden van het dagelijksch bestuur af gevaardigd worden, meerdert afgevaardig den zullen hun onkostenrekening indienen, bij de organisatie waartoe zij behooren. De kosten van het bijwonen van de ver gadering van het algemeen bestuur komen voor rekening der organisatie door welke men als bestuurder benoemd is. In verband met bovenstaande voorstel len worde de contributie, welke nu f 1.32 bedraagt, teruggebracht op f 0,64 per lid per jaar. De Alg. Ned. Chr. Ambtenaarsbond wil het subsidie, bedoeld in art. 1 der regeling betreffende de administratie der Chr. be sturenbonden op ten hoogste 60 cent per lid per jaar bepaald zien, terwijl „Door Plicht tot Recht" de financiering van 't permanent comité uit de bij het C. N. V. aangesloten organisaties van. personeel in publieken en semi-publieken dienst voor rekening van het Vakverbond wil doen komen. In ijn praeadvies meent het algemeen bestuur, dat de voorstellen inzake de fi- nanciering van de besturenbonden niet dienen aangenomen te worden. Ook de voorstellen betreffende de contributie en de kosten voor 't bijwonen van intern, congressen dienen niet aanvaard. Wel is 't bestuur voor 't voorstel, om de kosten voor 't bijwonen der vergaderingen van 't algemeen bestuur voor kosten der betrok ken organisaties te doen komen, mits er aan toegevoegd wordt: „uitgezonderd noodzakelijke reis- en verzuimko: Gezien de financieelo omstandigheden is het bestuur hoewel principieel er voor niet te vinden voor het voorstel, om de financieering van 't permanent-comité voor rekening van 't Vakverbond to doen, ko men. De Prot. Chr. mijn Werker-bond wenscht een gesalarieerd propagandist of vrijgc- stelde in Zuid-Limburg. Hoe gewer.seht 1 ook, heb algemeen bestuur kan wegens do financiën hier niet toe. overgaan. De Chr. opzichters- cn teekenaarsbond wil het accountants-onderzoek der orgaui- satiekassen centraliseeren, wat 't alge- 'meen bestuur meent te moeten ontraden. De Ned. Bond van Chr. houtbewerkers enz. wenscht, dat het C. N. V. er bij rijk en gemeenten op aan dringt, dat in de kassen der vakorganisaties enz. een re- ker percentage wordt gestort als vrvee- ding voor den arbeid door de bestuurders der vakorganisaties verricht om het goed functioneeren der uitkeeringen aan werk- loozen te bevorderen.. Ook dit voorstel ontraadt het algemeei bestuur. De Ned. Bond van Chr. Prot. P. T. ei T.-personeel wenscht ©en krachtige actie in het belang van de Zondagsrust bij de poe te rijen, als afscnairing van den Zon dagsdienst wat den nostdieneb betreft eni- Het algemeen bestuur meent, dat mob de commissie voor Zondagsrust dit bespro ken kan worden en ten opzichte van een voorstel van dezelfde organisatie over het overleg van het rijkspersoneel wordt na dere toelichting gewensclit. Door den heer C. Smeenk zal nog wor den ingeleid: „Is het uitvoeren van wer ken in eigen beheer door de overheid aart to bevelen?" De waarde van één stem. „Ned. en Oranje" te Heemstede schrijft aan de Standaard: Sta1 on toe, dat we onder dit opschrift een klein stukje geschiedenis in ons par tijblad plaatsen, 't Is echter een droevig© geschiedenis; en we vermelden het alleen opdat het ons en onze broeders en zusters tot leeiing moge strekken. Heemstede had Donderdag j.L den ver kiezingsdag voor den Gemeenteraad. Reeds weken van te voren werd er ge werkt; en hoe meer de dag naderde, des te harder werd geploetert en hot werken was ons geen last doch een lust; 't ging immers voor een heerlijk en heilig doel. En de dag zelve: het was oen iust om het te zien. Meer dan 20 mcnschen waren ia i actie met auto's en fietseiv. Wie buiten was, werd telegrafisch verzocht onmid dellijk te komen stemmen, want wc wis- ten: hét kon van een stem afhangen. Er is dan ook prachtig gestemd. Doch watf gebeurt? Een- enkeling weigerde, omdat ze nu eenmaal besloten had niet te stemmen^ terwijl een huisgezin, hetwelk dien mor- i g.;ii naar ellers veitrok en beloofd hal eerst te zullen stemmen, dat. niet deed. En nu de uitslag: - C.22 stern te weinig.j Dus 1 stem meer en we had&en een zetel) gehad, 't Gevolg is, dat we nu vier jaren geen gelegenheid hebben' onze beginselen!! uit te dragen in de raadszaal, terwijl] we bovendien vier jaren 'aug lijdeli]lcj moeten toezien, dat er -mot de ons heiligéj belangen niet alleen geen rekening gehou*j den doch bovendien gesaboteerd wordt, zooals nog onlangs met de school. Is dat niet verschrikkelijk? We hopenj) dat het vermelden van dit feit voor wia het leze aanleiding moge zijn, nimmer meer zijne of hare stemplicht to vorza- ken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1