Dagblad voor Leiden en Omstreken. NIEDWE ABOSMflEfHEIITSPSlIJS In Leiden en buiten Leiden waar agenten gevestigd zijn i*er kwartaal 12,50 fer week v.efÖ.1Ö franco per post per kwartaal ......f2.90 4üe JAARGANG. - MAANDAG 28 MEI 1923 - No. 944 BureauHooigracht 35 Leiden - Iel. Int. 8278 - Postrekening 58936 ADVERTENTIE-PRIJS Gewone advertentiën per regel 22 S cen^ Ingezonden Mededeelingen, dubbel tarieL Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij vooruitbetag ling van ten hoogste 30 woorden, worden dagelijks geplaatst ad 50 cent. Revolutionair dreigement. Wij hebben dezer dagen de aandacht gevestigd op een uitspTaak van Edo Fim men, een der leiders van het Internatio naal Vakverbond, die ondanks alle fou- *en, toch Sovjet-Rusland als den grond slag en den steun van de arbeidersbewe ging van gansch Europa, ja van de ge- heele wereld noemde. Door de leiders van Sovjet-Rusland worden allen die den moed hebben er an-> dere godsdienstige of sociale beschou wingen op na te houden, vervolgd, ge* marteld, vermoord. Bovendien is wat zij op sociaal gebied hebben gewrocht een jammerlijke misluk king gebleken. De nieuwe samenleving beter zou men kunnen zeggen samenster- ving die zij hebben gebracht heeft geen ander gevolg gehad, dan dat mil- lioenen in jammer en ellende omkomen, gezwegen nog van de geestelijke en zede lijke verwoestingen die daardoor werden aangericht. Toe li wordt door een man als Edo Fim- men Sovjet-Rusland de grondslag en de steun van de arbeidersbeweging ge noemd. Zulk een uitspraak is niet zonder be- teekenis. Immers de leiders van het Internatio-; naai Vakverbond hebben duizenden ar beiders achter zich. 't Is waar, nog niet geheel op de ma nier zooals zij dit wenschten. 't Is nog geen druk-op-de-knop-appa- raat geworden. Dat heeft men een tijdlang gemeend. Maar toen het Ruhr-conflict uitbrak en Ceasar Edo zijn organisatie in beweging wilde stellen om het conflict te keeren, bleek het mecaniek te weigeren. Dit neemt echter niet weg dat deze roodo leiders over een ontzaglijke macht beschikken, een macht, die gevaarlijk kan worden in handen van menschen die niet gevoelen dat macht ook meebrengt ver antwoordelijkheid. Wanneer daarom Edo Fimmen toena dering zoekt naar de zijde van de Russi sche verwoesters en groot-moordenaars, dan zouden we niet verstandig doen, 'daaraan geen aandacht te schenken. En dit temeer, als ook voor ons land met revolutie-dreigementen ge werkt wordt. De arbeidersklasse, zoo betoogt hij, ge bruikt liefst wettige en vreedzame mid-» delen. Maar waar de bourgeoisie toont lak te hebben aan de democratie en waar zij steeds brutaler optreedt, daar klemt do vraag: ..Moet de arbeidersklasse voortgaan met lijdelijk toe te zien, hoe bet vij andelijk leger zich wapent? Moet het proletariaat geduldig en lijdzaam wachten op bet oogenblik dat het we reldprogram tegen al wat socialistisch is, met vernietigend, niets ontziend ge weld losbreekt? De arbeidersklasse heeft slechts êéne keuze: zich weerloos te laten neerslaan en vernietigen, of zich, hare organic satic, het leven zelf van elk harer le ren. met. ieder mogelijk middel te ver* -tïedmen. Als meer en meer het cenigo argument, dat de bourgeoisie niet al-» leen bezigt, maar ook het eenige argu ment. waarvoor zij respect heeft, de \a: i is. dar. is het niet alleen bela- tl: ük, dan is het misdadig, als het proletariaat tegenover dat argument, C': vuist, zwaar gewapend, enkel papie ren resoluties, over elkaar gekruiste armen en vertrouwen op „goed recht", ,.v:et", en democratie" plaatst. Do arbeidersklasse aller landen zal zich. binnen den kortst mogelijken tijd ten scherpste te weer moeten stellen. Om dit te kunnen doen, zal zij zich ten. snoedigste weerbaar moeten maken'. Wolko middelen en welke wapenen zij hierbij zal moeten gebruiken is een kwestie van doelmatigheid. Maar één ding staat vast. Do strijd tegen den tegenstand, die geen middel versmaadt en bereidt is elk middel tot het uiterste te gebruiken, kan slechts worden gevoerd, als de arbeidersklasse bereid en in staat is, dien tegenstand tegemoet te treden, met dezelfde wape nen, die hij bezigt." Hier wordt dus zonder eenige reserve het vuistrecht gepredikt. De arbeidersklasse moet zich te weer stellen. En welke middelen en wapenen zij daarbij gebruikt is slechts een kwesl tie van doelmatigheid. Als wij deze dingen lezen dan zien we niet over 't hoofd dat de heer Fimmen een man is van groote woorden. Maar we. zouden toch zeer onverstan dig handelen als we dit revolutionair drei gement lieten passeeren, zonder tot nieu we waarkzaamheid en werkzaamheid aan te sporen. STADSISIEy^S Dr. E. Gorter. Bij Kon. besluit is met ingang van 1 Juli benoemd tot gewoon hoogleeraar aan do Rijksuniversiteit alhier in de faculteit der geneeskunde, om onderwijs te geven in de kindergeneeskunde, dr. E. Gorter, thans lector aan de universiteit Jubileum. In aansluiting op hetgeen wij Zater dag meldden omtrent het Jubileum van den heer H. v. d. Meer, vernemen wij nog dat hij ten sladkuize door den burge meester is toegesproken, van wien hij te vens toezegging mocht verkrijgen van de eere-medaille in brons der Oranje-Nassau Orde. Tevens mocht de jubilaris van de Ver een. tot belooning van trouwen dienst een smaakvol uitgevoerde oorkonde ontvan gen. Van de firma Dros en Tielcman, zoowel van de directie als van het personeel mocht hij veel bezoek ontvangen. De heer v. d. M. zal steeds met voldoening op dezen dag kunnen terugzien. De op Zaterdag 19 Mei gehouden collecte en do verkoop van vlaggetjes ten voordeele van het Centraal Genootschap voor Kipderherstellings- en Vacantie- Kolonies heeft, naar wij vernemen, f 539 opgebracht. Voor het alhier gehouden examen apothekers-assistent slaagden 3 van de 4 opgeroepen candidaten, n.l. de dames A. J. M. Fontane geb. te Den Haag; J. Hageman, geb. te Rotterdam; en J. L. Loots, idem. De Commissaris van Politie te Schiedam waarschuwt geen handelsrela ties aan te knoop en met H. J. L. Padden burg, zich noemende grossier in koloniale waren, wasch- en poetsartikelen erf wo nende Groote Markt 27 te Schiedam, al vorens inlichtingen te hebben ingewonnen bij den Commissaris voornoemd, Hoofd bureau Lange Nieuwstraat 21. In de Stedelijke Werkinrichting zijn ïn de week van 20 tot en met 26 Mei opgenomen: 164 volwassen personen en 14 kinderen; totaal 178. De Jongelingsvereenigingen op GereL gr. „Obadja" en „Dr Bavinck" te Leiden hebben kennis genomen van het bedanken als Bondsirecteur door Ds. J. E. Vonken- berg. Zij waardeeren den gewichtigen ar beid door hem als voorzitter en directeur van den Bond verricht en stellen daarom het Bondsbestuur voor, den aftredenden directeur tot Eere-Voorzitter van den Bond te benoemen teneinde hem zoodoen de voor den Bondsarbeid te behouden. De nieuwe uitbreiding van het schoolgebouw van de ambachtsschool zal op Woensdag 6 Juni te 2XA uur in het gebouw Haagweg officieel worden ge opend. Zooals men weet, hadden de leerlingen der ambachtsschool een niet gering aan deel in het tot stand komen dezer uitbrei- din, die reeds in gebruik genomen is. De officieele opening werd uitgesteld tot den nu genoemden datum, omdat ge lijktijdig het 40-jarig bestaan van de ambachtsschool wordt herdacht. De keurige invitatie-kaarten, die dezer dagen worden rondgezonden zullen zeker het hunne ertoe bijdragen, dat het jubi leum van deze nuttige instelling onder groote belangstelling zal worden her dacht. Zekere P., uit Hoogmade, mishan delde in het Café van den heer P. den Leidscben koopman J. Tegen hem is pro ces-verbaal opgemaakt. -De winkelier N. heeft bij de politie aangifte gedaan van ontvreemding van zijn rijwiel dat hij voor een winkel in de Janvossensteeg had geplaatst. De 83-jarige J. W. werd Zaterdag, terwijl hij zich in den winkel van den heer L. bevond, onwel. Per brancard naar zijn woning vervoerd, herstelde hij spoedig. Echter waagde hij zich waarschijnlijk wat al le spoedig op straat, want op de Utrechtsche brug overviel hem weer een flauwte. Een poosje rust houden zou ze ker niet overbodig zijn geweest. Op de Blauwpoortsbrug reed gisteren een motorrijder tegen een voetganger aan, waardoor hij zijn stuur kwijtraakte cn te gen de tram opreed. Gelukkig was hij bij tijds afgesprongen, zoodat alleen het motorrijwiel eenigszins werd beschadigd. Zekere M. verteerde gisterenavond onder den invloed.van sterken drank, deed daardoor een beetje vreemd en vormde begrijpelijkerwijs spoedig het middelpunt van de belangstelling der Leidscho jeugd, die zich niet altijd in den meest gewenseh- ten vorm deed blijken. M. althans scheen op die belangstelling niet gesteld en trok zijn mes, hetgeen de politie aanleiding gaf hem voorloopig naar veiliger plaats te brengen en hem voor bet verkeer on schadelijk te maken. BINNENLAND De Koningin-Mosder. De Koningin-Moeder heeft het voorne men zich Dinsdag 29 Mei a.s., per auto naar Soestdijk te hegeven, om aldaar tot einde Augustus te verblijven. Wijziging Woningwet. Ingediend is een wetsontwerp tot wijzi-. ging van artikelen 34 en 38 der Woning wet, Aan de Memorie van Toelichting wordt ontleend dat aan de bepalingen van 7 der Woningwet niet de onderstelling ten grondslag ligt, dat de gemeentep de voor hare toepassing noodige gelden van het Rijk, in den vorm van voorschotten en bijdragen zouden ontvangen. Voor zoover de gemeenten elders kapi taal kunnen krijgen, verdient het, ter ver mindering van de lasten voor liet Rijk, uiteraard alle aanbeveling, dat de toepas sing van de bedoelde bepalingen zonder voorschotten uit 's Rijks kas geschiedt. Zoolang de exploitatie van woningen zon der bijdragen nog niet sluitend kan wor den gemaakt, heeft de gemeente evenwel belang er bij, niet elders dan bij heb Rijk te leenen, omdat zij anders de bijdrage verbeurt. Dit geeft een ongewenschten prikkel om een beroep te doen op het Staatscrediet. Wordt de mogelijkheid ge opend, dat het Rijk alleen een bijdrage geeft, dan zal menige gemeente zonder schade zelf kunnen leenen. De voorgestel de wijziging van art. 38 berust op deze gedachten. Leenen de gemeenten elders dan bij het Rijk en krijgen zij geen bijdrage van het Rijk, dan vervalt de tot dusver bestaande controle van Gedeputeerde Staten. Door de voorgestelde aanvulling van art. 84 wordt het" normale toezicht van Gedepu teerde Staten hersteld, voor zoover bij de toepassing van de bepalingen van 7 het Rijk geldelijk niet is betrokken. Handel in vrouwen en kinderen. Verschenen is het Voorloopig Verslag van de Commissie van Rapporteurs van de Eerste Kamer over het ontwerp van wet tot goedkeuring van bet verdrag ter bestrijding van den handel in vrouwen en kinderen op 30 September 1921 ten onderteekening neergelegd op het Secre-» tariaat-Generaal van den Volkenbond. Het afdeelingsonderzoek van dif wets ontwerp deed de navolgende vragen rij zen. Naar aanleiding van een bericht in de dagbladen, dat meer dan vijf duizend Duitsche vrouwen naar Brazilië waren vervoerd werd gevraagd, of er voldoende toezicht wordt uitgeoefend aan onze gren zen. Indien een groot aantal Duitsche vrouwen fpelating verlangt, wordt dan be hoorlijk onderzocht waar heen zij zich zullen begeven en nagegaan voor het ver-» richten van welke werkzaamheden zij emigreeren? De Stemplicht. Naar wij vernemen zal te Amsterdam tegen hen, die hun stemplicht niet ver vuld 1)ebben, geen vervolging worden ingesteld, hetgeen bij vorige verkiezingen ook niet is geschied. In de eerste plaats is een vervolging van het groote aantal niet-s temmers practisch onmogelijk en voorts is daarvan ook geen aanteeke- ning gehouden op de stembureau*. Wijziging Hooger-Onderwijswet. Verschenen is de Memorie van Antwoord betreffende het wetsontwerp tot wijziging der Hooger-Onderwijswet. De Minister wensebt, ofschoon hij geenszins de bezwaren, verbonden aan de voorgestelde verhooging van collegegel den en andere daarmede samenhangende begrootingen, wil onderschatten, toch het voorstel te handhaven, nu de toestand van 's lands financiën versterking van de mid delen dringend noodzakelijk maakt. Een sterke verplaatsing van studenten van de Rijksuniversiteiten naar de ge meentelijke Universiteit van Amsterdam is, naar 's Ministers oordeel, niet te ver wachten. Tegen invoering van een progressieve schaal heeft de Minister ernstige beden- ding. Progressieve Collegegeldheffing brengt mede een invordering op den voet van die bijbelastingen. In de practijk zal dit tal van bezwaren medebrengen. Het bevorderen van een regeling, waar bij gedeeltelijke vermindering van colle gegelden mogelijk is, hetzij door verla ging der collegegelden, ingeval meer kin deren uit één gezin gelijktijdig studeeren, hetzij door het verleenen van een alge- meene bevoegdheid aan curatoren om ver mindering van collegegeld toe te staan, ontmoet hij den Minister ernstige beden king. Wenschelijker komt het hem voor, het tot nu toe gehuldigde stelsel te handhaven Ook het openen van de mogelijkheid van betaling van een eersten termijn met recht om de colleges te volgen, zal de in vordering van de andere termijnen in de practijk te veel bemoeilijken. Het ligt aanvankelijk niet in de bedoe ling van den Minister bet aantal beurzen in de naaste toekomst wederom te ver-^ grooten. De datum van inwerkingtreden dezer wet wordt nader voorgesteld op 14 Juli 102 3. De Belgische spoorwegstaking. De staking van het Belgisch spoorweg personeel, zegt het H d b 1., is voor ons niet alleen belangrijk uit economisch oogpunt (stremming van het verkeer naar en via België), maar ook omdat we kun-- nen zeggen: Nous avons passé par la. Precies 20 jaar geleden hebben wij ons spoorwegconflict reeds beleefd. En het loopt nu in België net eender als toen bij ons: eerst eenige overrompeling van de regeering, daarna het herwinnen van haar zekerheid en het beslist aannemen van deze houding: wij willen aan de grie ven tegemoetkomen, maar eerst moet het werk worden hervat. Tot zoo lang mi litairen op de treinen. Dat is de eenig mogelijke houding voor een regeering, die niet abdiceert voor eenige klassedicatuur. Een dictatuur, waarvan thans ook weer precies dezelfdo verschijnselen in België zich hebben voorgedaan (het commandeeren van so-« cialistische leiders op stations) als des-* tijds (men herinnere zich den heer Hu-» genholtz te Haarlem) bij ons. Stakingen in vitale functies van onze samenleving zijn ontoelaatbaar. Daarte-» genover heeft dan ook de overheid rede lijke bestaansvoorwaarden aan het per-- soneel te verzekeren. Maar wat redelijk is, heeft het perso-: neel niet zelf, naar eigen believen, uit to maken. Daarvoor beeft men <J© grondwettelijke organen. In een noch bolsjcwistiscben, noch fas-: cistischen staat. Wij hopen dat do Belgische regeering thans even stevig zal blijven staan, als de Nederlandsche in 1903. De 48-urige werkweek. Naar de Tele gr. verneemt, zijn te Amsterdam de besprekingen omtrent de 48-urige werkweek in de centrale com missie voor georganiseerd overleg geëin digd. Gemeld wordt dat de vier Christelijke, neutrale en moderne organisaties toege stemd hebben in do doorvoering der 48- urige werkweek, waartegen evenwel do Ned. federatieve bond van gemeente werklieden zich krachtig blijft verzetten. Ten aanzien van het rijdend gemeente- personeel werd toegezgd de overweging van de mogelijkheid om na 3J4 maand het maximum van uur terug te bren gen tot 8 uur. De sneltrein NederlandBazel. Zooals reeds vermeld is zal van 1 Juni af de nieuwe sneltrein NederlandBazel die eerst, wegens de Roerbezetting door de Duitsche Spoorwegautoriteiten voor onbepaalden tijd was opgeheven, op Ne-» derlandsch verzoek weer gaan Tijden. De Roerbezetting maakt het rijden van den nieuwen sneltrein door het bezette gebied onmogelijk. Daarom zal deze D-» trein voorloopig over OsnabrückMün- sterHagenSiegenFrankfort rijden. 1 Juni zal deze dienst aanvangen. De Nieuwe Kerk te Delft Nopens den stand der restauratie van hot koor der Nieuwe Kerk, te Delft, kon het volgende worden gemeld: In den laatsten tijd zijn niet minder dan ongeveer honderd werklieden bezig met het herstellen van alles, wat door verschillende oorzaken heeft geleden. Het herstellen van het sleenhouwwerk, dat op vele plaatsen door den brand zwhar be schadigd is en het restaureeren van het beeldhouwwerk, dat eveneens veel eele-' den heeft, vereischt veel zerg. Zoo worden bijvoorbeeld de pijlers ge- FEUILLETON Van hooger Orde. Naar het EngeUch. 90) n Plotseling hield hij op want -de deur ging open. En Guy bad !te veel goeden smaak en te veel gevoel om over onzen rijkdom te praten als de arme gouver nante van Maud er' bij was, de lange, ernstige, somber uitziende en somber ge- kleede Miss Silver, dezelfde, die John ge zien bad op het kantoor van mijnheer Jessop en die vier maanden bij ons ge weest was net zoolang als wij te BeechwocM. waren. Een der jongens stond op en bood haar een stoel aan; want de ouders gaven bet Voorbeeld om haar met eerbied te be handelen ja zij (zouden haar gaarne als een lid van het huisgezin hebben Ixh schouwd als zij zel'vo niet zoo erg terug getrokken ware gewees't. Juffrouw Silver kwam binnen met den Vuiker, voor welken zij, op mevrouw Ha lifax' verlangen, dagelijks zorgde. „Dit'zijn de beste, welke ik kan vinden, madam ik geloof, dat Watkins al [zijn kasbloemen bewaart voor vanavond." ..Dank u, mijn besle. Ze zien er goed uit. Guy, tracht gij juffrouw Silver 'dver te halen om je plaats in te nemen bij het vuur, ze ziet er zoo koud uit." Maar juffrouw Silver sloeg de vriende lijkheid af en ging óp liaar eigen plaats 'zitten. Deze dag was een algemeene feestdag voor meesters en bedienden; een maaltijd op d'e molens en 'a avonds iels, dat, hoewel 't een thee-partij werd ge doemd, toch aardig begon te gelijken op een bal. Maar bij delze gelegenheid had den beide uoders toegegeven aan de ver langens van de jonge lieden en kle halve 'omtrek was uitgenoodigd om het m'eer- 'derjarig worden van den algemeen be- 'minden mijnheer Guy Halifax op te luisteren. „Voor delze eene keer," zei de moeder, half beschaamd, dat zij toegegeven had 'aan de verlangens van haren jongen. Daarna versprefdden wij ons allen; Guy en Walter gingen naar het kasteel 'rijden, Edwin verdween met zijn zuster, aan wie hij eiken! dag Latijnsche les gaf. 'John vroeg mij om eene wandeling met "hem te gaan maken. „Ga, Phineas," fluisterde zijn vrouw 't zal hem goed doen. En laat hem niet te veel over oude tijden praten. Dit is 'een Izware week voor hem." Moeder's oogen stonden droevig, want Guy en „het kind" waren een jaar en drie dagen na elkander geboren. Op onze wandeling stonden John en ik een oogenblik bij den lagen muur van het kerkhof en zagen naar dien eenvou- digen, witten steen, waarop geschreven stond „Muriel Joy Halifax" en een regel uit die Nieuw Testamentisohe won dergeschiedenis, waarvan ze zooveel hield: „Hoewel ik blind was, nu zie ik", en de datum wanneer zij „zag". Niets meer. „5 December 1813", IzeidO de vader. „Ze zou nu heelemaal eene vrouw zijn geweest. Hoe vreemd! Mijn kleine Mu riel!" In gedachten verzonken wandelden we verder. Eindelijk begon hij to praten over de andere kinderen vooral over Maud en toen over juffrouw Silver, 'haar 'gouvernante. „Ik wilde wel, dat zij wat aardigicr Vas, John. 't Hindert mij soms te zien 'hoe koel zij do vriendelijkheid van moe der beantwoordt." „Arme juf! zij heeft blijkbaar niet 'veel vriendelijkheid ondervonden. Gij hadt eens moeten Izien boe verbaasd zij 'gisteren was toen wij haar iels meer uit betaalden dan haar salaris en mijn Vrouw haar een mooi zijden kleed gaf om het dezen avond aan te doen. Ik wist niet df zij 't zou afslaan of zou gaan schreien als een meisje." „Een meisje? Wel, 'de jongens zeggen, 'dat zij dertig lijkt, op lz'n minst. Guy en Walter lachen verbazend om haar slech te kleeding, en haar plechtige, hoogharti ge manieren." „Dat mogen zij niet, Phineas. Ik zal er "met hen over spreken. Ik denk hoog van haar." „Ik weet, dat gij dat doet; maar moogt 'gij haar van harte lijden?" „In de meeste opzichten, ja. En ik heb werkelijk respect voor haar, anders zou !zij niet hieT Izijn. Mij dunkt, men moet even nauwgezet wezen in het kiezen van een gouvernante voor zijn dochter als in 't kiezen van eene vrouw voor Zijn zoon; en als men gekozen heeft moet jnen haar 'gelijke eer bewijzen." „Uwe izoons zullen spoedig ztelf vrou wen kiezen, John. Ik geloof, dat Guy een goed. oog heeft op die aardige Grace Gldtower." Maar de vader antwoordde niet. Hij was bang om over 'zulke dingen te spro ken en bovendien ging op hetzelfde oogen blik mijnheer Brown, de rentmeester van Lord Luxmore voorhij, Heftig voort rijdende. Hij raakte ternauwernood zijn hoed aan voor mijnheer Halifax. „Arme mijnheer Brown! Hij heeft een wrok tegen me, omdat ik niet mee wilde doen aan die Mexicaansche speculaties. Hij deed er aan en. verloor alles, wat hij had. Ik geloof, Phineas, dat het land gek is dit jaar door speculatie-zucht, 't Is ze ker, dat er een paniek zal komen cn 't schijnt dat die al in aantocht is." „Maar dat deert je niet. Heb ik je niet hooren zeggen, dat je niet hang waart een enkelen stuiver te verliezen?" „Ja helaas!" en hij glimlachte droe vig. „John, wat bedoelt 'ge?" „Ik bedoel, da»t 't een moeilijko positie is recht op te staan, terwijl men zijn bu-i Ten aan alle kanten moet zien neervallen, 't Ongeluk maakt de menschen onrecht vaardig. In do radd'zittingen wierpen toijn mederaadsleden koele blikken ge noeg op me blikken, welke mijn bloed hadden doen koken, twintig jaar geleden. En he*bt ge, Phineas, in de Norton Bury Mercury dat artikel gelezen over „grij-i pende plebeisohc millionairs," „wol- spinners, die 't leven uit 't lamd' spin-» nen"? „Dat is op mij gemunt, Phineas. Zie niet zoo ongeloovig. Ja, op mij!" „Hoo schandelijk 1" „Misschien maar meer voor hen dan Voor mij. Maar 't spijt mij toch om 't kwaad, dat 't mij kan doen.vooral on-» der het werkvolk, dat niets weet, behalve, wat 't hoort en dat alles gelooft, wat men 't vertelL

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1