Dagblad voor Leiden en Omstreken. NIEUWE LEIDSCHE COURANT ABONNEMENTSPRIJS In Leiden en buiten Lelden waar agenten gevestigd zijn Per kwartaal f 2.50 Per week f 0.19 Franco per post per kwartaal f 2.90 3de JAARGANG. - ZATERDAG 24 FEBRUARI 1923 - No. 879 BureauHooigracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 AuV£etTi-HTI&.pLnji Gewone advertentiën per regel 22!^, cent» Ingezonden Mededeel ingen, dubbel tarief. Bij contract, belangrijke reductie. Kleine advertentiën bij von-uitbeta- ling van ten hoogst r~> Dit nummer bestaat uit twee bladen. Het Provinciaal bestuur. In. oen vorig nummer hebben wij dui delijk gemaakt, dat de uiterste krachtsin spanning noodig zal zijn om de rechtscho meerderheid in de Staten van Zuid-Hol land te behouden. De vraag kan gedaan worden en wordt gedaan, of het dan wel zoo nood zakelijk is, dat de rechtschc groepen in het algemeen en de A.-R. partij in het bijzonder hier een sterke positie inneemt Do grooto politieke lijnen worden toch niet in de Staten-Provinciaal, maar inde Staten-Ocneraal getrokken. Daar worden de wetten voorbereid, waarnaar ook het Provinciaal bestuur zich heeft te gedragen. Daar zijn liet de beginselen die leiding moeten geven. Maar in de Provincie, zoo meent men, komen meer de belangen op den voor grond. De belangen van de Provincie, van de waterschappen en van de gemeenten. En daarom moet hier niet in de eerste plaats worden gevraagd welke beginse len iemand belijdt, maar wel of hij de noodige capaciteiten bezit om een ge west to helpen besturen. Zoo wordt menigmaal geredeneerd en met deze redeneering wordt getracht ook onze kiezers le bewegen zich bij het uit brengen van hun stem, niet door hun be ginsel te laten leiden. Wij behoeven niet veel woorden te ge bruiken om duidelijk te maken, dat zulk een redeneering er geheel naast is. 't Gaat bij het Provinciaal bestuur niet alleen om belangen, maar ook om b e- g i n s e 1 e n. Bovendien mag niet uit het oog worden verloren, dat de belangen nooit van de beginselen gescheiden kunnen worden. En eindelijk, de practijk heeft geleerd, dat de belangen die hier aan de orde ko men ook door onze mannen volkomen kunnen worden behartigd. Liberale verwatenheid heeft voorheen in allen ernst de meening verkondigd, dat de bekwamen en geschikten alleen in het vrijzinnige kamp werden gevonden en dat een rechtsch bestuur practisch niet denkbaar was. De practijk heeft evenwel het tegen deel geleerd. Ook rn a t e r i e el heeft het onze Pro- Tinei o geen schade gedaan, dat do rech terzijde aan het bewind is gekomen en int de Christelijke beginselen ook in het ^westelijk bestuur toepassing vonden. Wij hebben deze week reeds gewezen op de belastingen, die hier belangrijk la ger zijn dan in andere provinciën. Dat is niet toevallig. Het is een bewijs van de waarheid dat de dienst van God ook voor het tegen- woordige leven van rijke bctcekenis is. Wanneer wij er bij de kiezers op aan dringen te zorgen dat de anti-revoluti onaire fractie in de Staten niet nog meer verzwakt wordt-, dan doen wo dat in de allereerste plaats, met het oog op de d i- r e c t e taak van de Staten. De Staten hebben niet meer de macht die zij vroeger bezaten, toen de Provin ciën, feitelijk staatjes in den Staat wa ren. en iedere Provincie zelfstandig op trad. Van die vroegere macht is niet veel overgebleven. Maar toch hebben zij nog een belangrij ke taak te vervullen. De Provinciale Staten maken de ver ordeningen, dip zij voor het provin- oiaar belang noodig achten. Dat is al een zaak van veel belang Er wordt in hun vergaderingen gehan deld over wegen en wateren, en het •spreekt vanzelf, dat dit in ons polderland van veel beteeken is is Zij hebben de macht om in de inrichting der waterschappen enz. verandering te brengen of desnoodig nieuwe waterschap pen of veenschappen op to richten en en nieuwe reglementen vast te stellen. Dat zijn zaken, inzonderheid voor het platteland van belang, waarom het noo dig is dat er in do Staten zitting hebben, mannen met breeden blik, die met de eigenaardige behoeften van ons gewest bekend zijn. Daarnaast vragen andere dingen de aandacht. Denk slechts aan de c 1 e c t r i c i t e i t s- voorziening. In Noor d-H o 11 an d heeft men 'de za- Een nieuwerwetsch aangepakt. Er moest komen een groot provinciaal elcctrisch bedrijf, dat heel de provincie van het nieuwe licht zou doen genieten. Fn het is er gekomen. Maar met dit gevolg, dat het bedrijf de provincie boven het hoofd is gegroeid en dat men nu zucht onder een ontzeltenden schuldenlast. In Z u i d-H olland, met zijn reoht-< eche meerderheid, heeft men de zaken anders aangepakt. Men is niet een provinciaal bedrijf gaan stichten, maar wel heeft men door een provinciale verordening het ontstaan van anarchie in do clectriciteitsvoorzie- ning voorkomen. In bijzondere gevallen heeft de provin cie steun verleend, maar overigens laat men het platteland bedienen door de ste den die electrische centrales onderhou den. Deze regeling is in de practijk niet al leen eenvoudiger, maar ook veel voor- d e o 1 i g o r. Van de krankzinnigenverple- g i n g geldt precies hetzelfde. Noord-Holland heeft een eigen ge slicht voor de verpleging van deze onge- lukkigen. En een duur gesticht, dat schatten verslindt. In Z u Ld-H o 11 a n d heeft men ook aan deze zaak aandacht geschonken. Maar op een andere wijze. Om de 4000 krankzinnigen en 500 zwak zinnigen behoorlijk to laten verplegen, zijn met 12 particuliere gestichten contracten gesloten. Dat heeft in de eerste plaats dit voor, dat het veel goedkooper is, zoowel voor de provincie als voor de gemeenten, en bovendien, dat bij de verpleging met de richting der patiënten rekening kan wor den gehouden. Het is duidelijk, dat het volstrekt niet onverschillig is, welke partijen in de Staten in de meerderheid zijn. Krijgen we> ook hier evenals in Noord- Holland een socialistisch-vrijzionige meer derlieid, dan is het vojs trekt niet on waarschijnlijk dat ook hier straks een „nieuwe koers" wordt gevolgd. Een koers, die tot uitdrukking zal ko men op ons belastingbiljet. Wij mogen daarmee wol ernstig reke ning houden. Vooral omdat, zooals wij de vorige week schreven, slochts een kloin stootje noodig is om de meerder heid in Zuid-Holland naar links te doen omslaan. Indien wij dat niet wenachen en wij kunnen dat niet wenachen, zoowol met het oog op de beginselen als met hot oog op de belangen, dan volgt daaruit tevens dat het onze taak iSv bij de straks te hou den verkiezingen naar vermogen mee te werken. Wij mogen tegenover deze zaak niet onverschillig staan. Wij zijn mee verantwoordelijk voor den uitslag van de verkiezingen en voor de richting waarin het provinciaal bestuur wordt geleid. Als wij die verantwoordelijkheid be seffen, dan zullen we ons ook met geest drift geven aan den verkiozingsarboid. V Leerzame cijfers. In een adres van do „Centrale Commis sie voor Bezuiniging" van de Nederland- sche Maatschappij voor Nijverheid en Handel aan de Provinciale Staten van Noord-Holland wordt een vergelijking getrokken tusschen den financieelen toe stand dier provincie en van Zuid-Hol land. Uit dat adres nemen wij het volgende over: „Ter belichting van den financieelen toestand mogen hier nog enkele cijfers genoemd worden, ontleend aan de pro vinciale begrootingen voor 1914 en 1922 en vergeleken met de overeenkomstige cijfers der provincie Zuid-Holland. De geraamde opbrengst der belastingen om de begrooting te doen sluiten, steeg in Noord-Holland van f962.000.over 1914 tot f7.185.000.— over 1922; voor Zuid- Holland waren die cijfers resp. 1 mil- lioen gulden. Per 1000 inwoners had Noord-Holland volgens raming voor 1922 noodig f 5509 meer dan eenige andero provincie; voor Z u i d-H olland was hot bedrag slechts f1815. De schuldenlast der provincie Noord-Holland bedroeg in 1914 4.6 millioen gulden; Zuid-Holland had toen 634 millioen gulden schuld. In 1922 was de schuld van laatstgenoemde pro vincie gestegen tot 9K millioen gulden; die voor Noord-Holland beliep niet min der dan 65 millioen gulden, terwijl voor gesteld wordt in 1923 weer 2.8 millioen gelden nieuw te leenen. De stijging van den schuldenlast is na tuurlijk voor een deel gevolg van den wa tersnood, die zeer kostbare voorzieningen noodig maakte; dat had echter oen re den moeten zijn om op ander gebied veel zuiniger huis te houden. Nu moet in Noord-HoHand aan rente en aflossing per 1000 inwoners betaald worden f3956 tegen slechts f 465.in Zuid-Holland. Wij behoeven aan deze cijfers niets toe te voegen. Zij spreken een voor ieder duidelijke taal. Het rechtscke bewind was voor Z u i d-H olland niet onpro- f ij t e 1 ij V> f V Advies van A. B. K, De S. D. A. P. heeft onlangs een pro pagandablad verspreid in verband met de naderende verkiezingen. Dit blaadje bevat ook een bijdrage van A. B. K., waarin een advies wordt gege ven dat wij onzen lezers niet willen ont houden. Het is van den volgenden inhoud: Nu komt de stembus op den disch, Wie voor een stevig leger is, Of voor een aardig vlootje, Wie zijnen Heere trouw wil z ij ti, Die brenge aan meneer Colijn Zijn stem als een cadootje! Wij hebben in dit versje een regel ge spatieerd omdat daarin zoo duidelijk uit komt waarom het eigenlijk gaat. De Sociaal-Democraten komen met mooie beloften, ze verklaren telkens weer dat ook Christus-belijders hen mogen en moeten steunen, maarwie z ij n e n Heere trouw-wil z ij n, die kan geen plaats nemen achter het roodo vaandel. Hier moet gekozen worden. Het Kruis of de roode vaan. De socialistische buisbezoekers zullen straks komen ook in onze woningen. Welnu laten onze kiezers dan denken aan wat A. B. K. schreef. Wie zijnen Heere trouw wil zijn, wie Christus als Koning wil oeren, hij kan en mag den Sociaal-democraat zijn stem niet geven. V Waar de „Kweek". Wat moet mijn jongen meisje worden? Die vraag houdt vele ouders bezig. De kinderen komen van school en dan moet in een of andere richting een keuze worden gedaan. Maar door de slapte in allerlei bedrijven en do overvoering vair de markt met werkkrachten wordt hét steeds moeilijker oen besluit te nemen. Wij willen daarom nogmaals de aan dacht vestigen op de gelegenheid die hier in Leidon bestaat om do kinderen te laten opleiden voor het Christelijk Onderwijs. Er is nog altijd gebrek aan goede leer krachten. Hier in Holland maar veel meer nog in Indië. In onze Christelijke scholen is nog plaats voor onderwijzers en onderwijze ressen die voor hun taak berekend zijn en die liefde gevoelen voor het Christelijk Onderwijs. N.u hebben we het voorrecht hier in Leiden een Christelijke Kweekschool te bezitten, die aan de hoogste eischen vol doet, en die door heel het_land een uit- nemenden naam heeft. Welnu, laten de ouders dan hunne kin deren aan die school toevertrouwen, of al thans met den Directeur, de heer J. Schaap Hzn., overleg plegen. Als er onder ons nog liefde is voor het Christelijk Onderwijs, dan moet dit ook daarin uitkomen, dat wij gaarne onze kin deren voor dit onderwijs afstaan. STADSNIEUWS Het Evangelie in Spanje. Ondanks het gure weer en de glibberige straten hadden velen zich gisteravond naar de Oosterkerk begeven, om D r. E. .Smit uit Zalt-Bommel te hooren spre ken over den Evangelisatie-arbeid in Spanje. D s. G. J. W. Goedhar d, die als in-t leider fungeert, opent met bet laten z:d- gen van Psalm 86:5 en gebed, waarna hij een kort inleidend woord spreekt. Na het gemeenschappelijk zingen van Gezang 156:1 en 3 komt Dr. Smit aan het woord. Spr. gaat allereerst uitvoerig na, de tegenstand, die het Evangelie steeds heeft ondervonden, ook in ons vaderland, ten tijde der Hervorming. In dien zelfden tijd drong echter het evangelie ook door in Spanje, waar een reeks van protestantsche gemeenten ver rees. Helaas zijn zij allen door den lielf el-en tegenstand der Spaansche Inquisitie uit geroeid. Behalve van geestelijke zijde, had deze geweldenarij, die 300 jaren heeft ge duurd, ook op maatschappelijk terrein ingrijpende gevolgen, doordat onder de belijders van bet evangelie ook velei van de edelste zonen des lands werden garon- den, die allen zijn ter dood gebracht. Zoo is het Spaansche volk, dat krach tens zijn edelen aanleg, zijn romanhsch karakter en schoone gaven in de natuur, vroeger een der hoogst beschaafde vol-* ken was, in een diepte van onbeschaafd heid en achterlijkheid neergestort. Het spreekt vanzelf, zegt spr., dat een volk in een honderdtal jaren niet te bo- komt, wat het tengevolge van oen 300- jaiige vervolging en volmaakte wenng van alle wetenschap en ontwikkeling beeft verloren. Als voorbeeld van den ontzeltenden achteruitgang op gebied van ontwikke ling en beschaving noemt spr., dat zich in Malaga, een stad met 130.000 inwo ners, waar 1000 vergunningen voor alco holverkoop bestaan, zich slechts één boekhandel bevindt, die nog 'n kwijnend bestaan lijdt. De panische vrees, door de inquisitie gewekt, heeft bewerkt, dat van vrij willi gen godsdienst niets meer te bespeuren valt, ook onder de Roomscken niet. Niemand gaat uit eigen beweging naar de Mis, en die het wèl doet, laadt de ver denking op zich, iets op z'n geweten te hebben. Maar waren de boden van het evan gelie, zelfs in den allerlaatsten tijd, ge bonden, het evangelie zelf was dit niet, hetgeen bleek in 1850, toen men in Ier land een comité vormde om de evangeli satie in Spanje ter hand to nemen. Men begon met het invoeren van een bijbel naar de vertaling van de Valera, ten tijde der Hervorming te Leiden ge drukt. Een Spaansch geleerde, op zijn reis door Engeland door die geschriften tot bekeering gekomen, besteedde zijn „lijf en good", om zendingsreizen door Spanje to maken, tengevolge waarvan zich hier en daar kleine groepjes bekeerlingen vormden, zoodat men in 1853 te Gibral tar (onder bescherming dor Engelsehcn) voor het eerst na ruim 300 jaren het IT. Avondmaal kon houden, zooals dit vol gens Gods "Woord behoort plaats te heb ben. De bekeering van een semesser (jong priester) genaamd Alonso. was aanlei ding, dat een heftige vervolging tegen al le protestanten uitbarstte, waarbij men het vooral had toegelegd op don onder gang van een tweetal protestantsche jon gemannen uit den adelstand, Manuel Matamoros en Aritonio Carasco. Hoewel de protest, godsdienst in Snan- jo verboden was, ging het toch moeilijk een aanklacht te formuloeren, daar men ter beschuldiging geen ander bewijs kon tooncn, dan dat men oenigo protest, ge schriften, boeken, en brieven had gevon den. Een 2.0-tal valscho getuigen, waaron der ook een moordenaar en een priester verklaarden onder eede, dat Matamoros en do zijnen zicli aan hoogverraad had den schuldig gemaal; t. Terdood-ver oor deeling, scheen onvermijdelijk, doch in den laatsten nacht voor de oindzitting herriep de moordenaar zijn eed, en ver klaarde geen onschuldig blood to willen vergieten. Inmiddels was ook liet prot. buitenland wakker geworden. In Nederland werd op initiatief van freule van Loon een petitie opgesteld, welke in één week tijds door 50.000 vrouwen (w.o. ook 15 adelijke R. K. vrouwen in Limburg) werd goteckend, en waarin do invrijheidstelling der ge vangenen werd verzocht. In het geheel richtten zich op deze wij ze 19 protestantsche natie's tot Isabella, hetgeen tengevolge had, dat de tuchthuis straf waartoe de gevangenen eerst waren veroordeeld, werd veranderd in eeuwig durende verbanning. Op liet onverwachts, midden in den nacht, en zonder afscheid van hunne na bestaanden te kunnen nemen werden zij ingescheept en aldus van den Spaanschen bodem geweerd. Door de revolutie van 1868, die Isabel la van den troon verdreef, hield ook de vervolging op, zoodat met de evangelisa tie althans een aanvang kon worden ge maakt. Volkomen vrijheid van godsdienst be staat echter ook heden ten dago in Span je niet. De Roomsche godsdienst heet in de wet de Staatsgodsdienst en een andere gods dienst mag slechts worden beoefend, wan neer men zich niet aan openbaro uitin gen schuldig maakt. Tengevolge van het vreeselijk rekbare van dit artikel lieerscht op dit gebied on der de uitvoerende macht nog heden ten dago oen grenzenloozo willekeur, waar van spr. menig voorbeeld aanhaalt. Do broodroof tegenover protestanten is er verschrikkelijk, zoodat het voor l>e- keerde Spanjaarden meestal zaak is, dat zij het land verlaten. Het bederf in de liooge kringen is ver schrikkelijk, waar, door het gemis van een zedelijken grondslag, de grootst mo gelijke corruptie heerscht, cnmeniederen ambtenaar kan omkoopen. Dank zij den invloed van evangelisten en colporteurs beginnen de onderste la gen des volks, die zich tot dusver alleen bekommerden om brood en stierengevech ten, eenigszins te ontwaken. Het Britsch- en buitenlandsch bijbelsc- nootschap heeft er 12.000.000 bijbels ver spreid, waarvan men toch eens de zegen rijke gevolgen hoopt to zien. Reeds thans kan do geestelijkheid bet volk niet meer afschepen met een licili- genverhaaltje, maar moet men met meer positieve beginselen gaan werken, waar door voor het protestantisme een gunsti ge eeleerenheid kan ontstaan. Momenteel echter verkeert bet Evange lisatiewerk in Spanje in groot gevaar, doordat het Duitsche werk geheol op an dero landen is aangewezen. Sommige predikanten lijden vrijwel broodsgebrek, waarvan spr. roerende voorbeelden geeft. Door den grooten broodroof die daar l>e- Aan het Zoeklicht Leiden 24 Fcbr. 23. Dat begrijp ik nu toch waarlijk niet. Door B. en W. zijn bij den Raad voor stellen ingediend voor den bouw van 162 arbeiderswoningen. Prachtig! Maar, nu lees ik dat 128 van die wo ningen bestemd zijn voor kleine en zeer klei do gezinnen en slechts 34 voor groo- tere gezinnen. Hoe is dat nu mogelijk? Als het nu woningen waren voor de „hoogcre" standen dan zou ik er nog iets van kunnen begrijpen. Maar bij onze a.rbeiders zijn de groote- re gezinnen gelukkig! nog re?el. En juist die grootere gezinnen zijn het, die den meesten last hebben om een wo ning te krijgen. Maar moet ons Gemeentebestuur da- meewerken om nog meer ingang Is doen vinden de gedachte, dat kinderep niet een last zijn. maar een zegen. OBSERVATOR. staat, en de onmogelijkheid voor een pro testant om er zaken te doen of werk te vinden, kunnen de kleine gemeenten zelf niet alles bekostigen, hoewel alles daar toe in het werk is gesteld. Met een hartelijke aanbeveling om dit heerlijk maar moeilijk en kostbaar werk te steunen, eindigde spr. zijn met aan dacht gevolgde lezing, en eindigde met dankgebed. rmdat was Econ^m Ps. 72:7. Chr. Oranjevereeniging. Temidden van den maalstroom van ver gaderingen is het. een verkwikking een bij eenkomst van de Oranjevereeniging bij te wonen. Doch voor het energieke bestuur zou de verkwikking toch nog grooter zijn, indien het kon constaleeren uit do op komst dat dc bijeenkomsten door meerde ren werden op prijs gesteld. Gisteren was 't weer bedroevend, we lelden, bestuur incluis, 39 personen. De voorzitter, Ds. H. Thomas, opende do vergadering met bet doen zingen van Ps. 11S: 7 waarna gelezen werd Ps. 97 cn in gobed voorgegaan. In een kort openingswoord mcgktc de voorzitter op dat het bestuur wat de ge wone ledenvergaderingen betreft aan de teleurstellingen van geringe opkomst ge wend was geraakt. Verder sprak Z.Eerw. een kernachtig woord over bast en kern, dat voor de niet aanwezige leden niet al te vleiend was. De heer de Langen, die een historische inleiding zou geven was verhinderd. De secretaris, do heer P. Spaa las hier na dc notulen, welke werden goedgekeurd. In het uitgebreide jaarverslag werd ge memoreerd, dat do vereeniging haar 15e levensjaar is ingetreden. Uitvoerig werden de verschillende werk zaamheden, die. in 1922 niet gering zijn ge weest, gereleveerd. Met dankbaarheid werd vooral ook te ruggezien op de uitvoering van het natio naal zangspel „.Je Maintiendrai" en op de ambtsjubilea van den Burgemeester cn van den cere-voorzitter Ds. Douma. In het afgeloopen jaar werden gehou den: 1 ledenvergadering, 10 bestuursver gaderingen en 7 feest vergaderingen. Hot ledental bleef d.w.z. te klein. Dank werd gebracht uun uo Propagan- da-commissie, Pers cn Vaandrig. Vooral nu het uiterst belangrijke jaar 1923 is ingetreden, werd opgewekt ra ook dit jaar de banier hoog te houden cn schouder aan schouder zoo mogelijk in de eerste gelederen to staan, opdat in dezen gevaarlijken tijd tegenover liet lied der re volutie liet oude Wilhelmus, in plaats van het lied des ongeloofs het „Zo zullen het niet hebben" worde aangeheven opdat in stede van do revolutie bot drievoudig snoer God, Neerland cn Oranjo moge wor den versterkt. Door dankbaar applaus toonde do ver gadering baar erkentelijkheid voor bet keurige verslag. Do voorzitter onderstreepte dit cn bracht nog in 't bijzonder dank aan do Propagandacommissic en het Bestuur voor zijn rusleloozen ijver. De penningmeester, dc lieer Eggink, wees in het hierna uitgebrachte verslag van financiën erop, dat dit waarschijnlijk donker zou zijn gekleurd, door do vclo werkzaamheden, indien „Je maintiendrai do kas niet had gehandhaafd. Do verschillende vergaderingen cn boot tochten brachten een gearaenlijk tekort van f 397 welk deficit werd gedekt Jyor bet batig saldo ad f 400 van „Je Mainticn- drai." De omvangrijkheid van dit zangspel (financieel gesproken) moge blijken uit de cijfers f 4600 cn f 4200 resp. voor inkom sten en uitgaven. Zoo moet dus mot een overschot van ver leden jaar groot f 3 het belangrijke jaar 1923 worden ingegaan. De penningmeester noemde dit een voor deel,' daar nu met grootere gerustheid^ een beroep op de burgers kan worden gcuaan. Van verschillende zijden een penning meester ondervindt immer critiek werd

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1