Dagblad voor Lelden en Omstreken BINNENLAND. 1 §jpsp 9 M lp f öPIlj n ABONNEMENTSPR! S IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN q WAAR AGENTES GEVESTIGD ZIJN PER KWARTAAL 12.50 PER WEEK 10.18 FRANCO PER POST PER KWARTAAL 12.90 3de JAARGANG. - WOENSDAG 27 DECEMBER Ï922 - No. 829 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 ADVERTENÏIE-PRMS DES ZATERDAGS f f030 i- PER GEWONE REGEL 6 10.221 KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens 80 voorden 50 cent; Zaterdags 75 cent bij vooruitbetaling. INGEZONDEN RECLAMES tv 'fïFfl! H Dii nummer bestaat uit twee bladen V Kinderen van Staat, Movt. O. J. Wynaendts Francken. een der vooraanstaande dames in den Vrij heidsbond schrijft endor bovenstaand op schrift in de N. R. Crt. het volgende: In uw blad van hedenavond vindt ik in een stukje, ontleend aan de Tribune en geschreven doer Alexandra Kollontai, de tegenwoordig meer gehoorde malle bewering: „Het kind ie niet in de eerste plaats het kind van de ouders, maar het kind van de maatschappij." De kinderen worden dus alle ver klaard tot „kind van etaat", iets wat indertijd tot de hooge uitzonderingen behoorde- Van zoo iéts als a 1 g e m e e n e n >1 zou evenwel natuurlijk eerst sprake kunnen zijn, indien de staat de regeling der geboorten in handen nam, door zich met do paring der ouders te bemoeien, huwelijksverbo den uit te vaardigen, recht op moeder schap te verleenen, het aantal der ge boorten te beperken enz. Zoolang zulks evenwel nog niet het geval is en in een afzienbare toekomst ook wel niet het geval zal worden, is het eenvoudig zotternij te beweren dat het kind niet in de eerste plaats der moeder toebehoort. Slechts fanatieke •heethoofden, buiten het werkelijke le ven staande, kunnen zooiets ,.pour le besoin de la cause" den volke decretee rden. Want. het is in strijd met alle empi rische biologische gegevens. Wel vin den wij nu en dan, ziooals bij de pin guïns, evenals bij den mensch, een on derlinge jalousie om moederschap maar nergens in de hoogere dierenwe reld, voor zooverre die in Icudden sa menleeft, vinden wij de jongen aan de moederzorg onttrokken en verheven tot Dit laatste ware dan ook in strijd met alle moederlijke instinkt en te recht is de koekoek berucht om haar De menschelijke moeders zullen zich dan ook wel blijven verzetten te gen dergelijke communistische -opvat tingen van gemeenschappelijk bezit van wat zijzelven in barensweeën voort brachten, en den afstand harer hulpbe hoevende kinderen aan de gemeenschap noch een ideaal achten, noch zich zon der heftigen tegenstand dien laton voorschrijven. Over de eigenaardige argumenten hier gebezigd, zou zeker wel een en ander te zeggen zijn. Want het feit, dat het Communistische feitelijk ook het Socialistische ideaal, in strijd is met alle empirische biologische gegevens, zegt hier toch al zeer weinig. Met dergelijke argumenten zal men ze ker bij de verdediging van de rechten der ouders op hen die het op den ondergang van 'het gezin gemunt hebben al zeer wei nig indruk maken. En vooral als door hen die hot voor het moederschap en de moederzorg heeten -op te nemen op zoo menigerlei wijze de rech ten der ouders worden aangetast. De sterke propaganda die er in onzen tijd gevoerd woidt voor schoolvoeding, schoiolkleeding, schoolbaden enz., heeft toch niet anders tot gevolg, dan dat do gezinnen worden ontwricht, de rechten der ouders aangetast en z-g. in het algemeen, belang de kinderen van de ouders worden losgemaakt. We gaan zoo langzamerhand al aardig den weg op, dat we zooal niet „kinderen van Staat", dan toch „kinderen van de gemeenschap" krijgen. Misschien kan het schrijven van Mevr. Wynaendts Francken er toe bijdragen dat voor dit gevaar de oogen worden ge opend en dat ook van vrijzinnige zijde te gen de ontreddering van de gezinnen wordt opgetreden. Uit de Pers. Bezuiniging zonder bezuiniging. Met eene eenigszins eigenaardige mede- deelmg, zegt de Nederlander, werd Vrijdagmiddag de Kamer verrast door den Minister van Onderwijs. Door eene vergissing, zoo ongeveer sprak de Minister, luidde de tekst van één der overgangsbepalingen zoodanig, dat de wet in hoofdzaak haar bezui- g i n g 6ro ogmerk zou missen, en het zou noodig zijn daarin te voorzien door de onverwijlde indiening van een speciaal wijzigings-ontwerp (novelle). Het schijnt wel vreemd. En toch, goed bezien, is de zaak heel duidelijk en is ook de fout wel verklaarbaar. De overgangsbepaling 2 schrijft, voor, dat gedurende de jaren 1923, 1924 en 1925 de Rijksvergoeding voor de onder wijzers-salarissen zal worden genoten, ook als het aantal onderwijzers over schrijdt het getal in het nieuwe artikel 28 .vastgesteld. De bedoeling dezer bepaling is duide- lijk. Op 31 December 1922. d.i. het huidi ge oogenblik, is het aantal onderwijzers aan alle scholen bepaald overeenkomstig de thans in Artikel 28 der Wet gestelde regelen? Volgens de gewijzigde wet meet dat aantal aan vele scholen dalen. Do meeste dezer scholen zullen één onderwij zer moeten missen, tenzij zijn salaris door Gemeentebestuur of schoolbestuur worde betaald. De bedoeling der juiet-gedachte overgangsbepaling is, voor de afvloeiing van het boventallig personeel, 3 jaren tijd te geven, opdat niet het aantal op- wachtgeid-gestelden plotseling toeneme of wel de gemeentekas ongedacht be zwaard worde. Aan de meeste scholen komt tu6schen 31 December 1922 en 31 December 1925 licht een plaats open, welke plaats uiter aard niet voor Rijksrekening mag wor den vervuld. Zoo hebben velen de overgangsbepa ling opgevat. Maar, die noodige bepaling, dat, bij komende vacature, die boven tallige plaats niet vervuld mag worden, is helaas in de wet niet te vinden. Is toevallig op 31 December 1922 zulk een plaats open, dan moet die plaats open b 1 ij v e n. Komt echter de plaats ■open. tueechen 31 December 1922 en 31 December 1925, dan zou deze (naar den letter der wet) vervuld mogen worden. Op 31 December 1925 zou dan het totaal aantal onderwijzers nog even groot zijn als op 31 December 1922. Dit mag na tuurlijk niet. En om dit te voorkomen zal een nieuwe wet noodig zijn;" STADSNIEUWS. Rusthuis Gereformeerde Kerk. Het was van de diaconie der Gerefor meerde Kerk alhier een goede gedachte, het gebouw aan do Hooigracht,- dat door de Gercf. Kerk is aangekocht cn dat be stemd wordt voor Rusthuis voor Ouden van dag en, op den 2en Kerstdag ter bezichtiging te stellen. Er is een zeer druk gebruik van ge maakt. Den geheel en middag van 1—4 uur, was hot een komen en gaan van be langstellenden, die onverdeeld him groote bewondering te kennen gaven over het mooie en mime interieur van het a.s. Rusthuis. Reeds het binnenkomen maakt een overweldigenden indruk. Een circa 30 Me ter lange gang met marmer bevloerd geeft toegang tot de vele vertrekken. Vlak bij den ingang treffen we aan den wand een mooie tekst aai, keurig getee- kend door één der dikenen, in vergulden lijst, ontleend aan Psalm 71:18: „Daar om ook, terwijl de ouderdom en grijsheid daar is, verlaat mij niet, o1 God! totdat ik dezen geslachte verkondige Uwen arm, al len nakomelingen Uwe macht." De RusHiuiscommissie, zco vernamen we, liet deze tekst vervaardigen om als eerste cadeau voor het Rusthuis te die nen. Als tweede cadeau, zoo werd ons mee gedeeld, kwam in, een fraaie eikenhouten kapstok met spiegel, bestemd voor de Commissiekamer. De 'bezoekers(sters) werden rondgeleid door de leden der Riistbuiscommiesie, die verschillende inlichtingen verschaften en wagen beantwoordden, hoewel ook vele vragen voorloopig nog onbeantwoord moesten blijven. Immens, het geheele gebouw moest nog worden geïnstalleerd. Veel zal bij deze installatie afhangen van het aantal verpleegden dat zich zal aanmelden. Naar ons werd meegedeeld, kunnen zonder eenig bezwaar een dertigtal ver pleegden worden opgenomen. Behalve voor dezen, bestaat er gelegen heid en zal in deze richting ook worden gestuurd voor opname van beta lende ouden van dagen. Vier of vijf vertrekken kunnen worden ingericht als woonkamers, voot echtparen of alleenstaande mannen of vrouwen, die zich tegen betaling in de stichting ihkoopen. Het geheele gebouw zal van electrisch licht worden voorzien, badkamer, slaap kamers, conversatiezaal, eetzaal enz. enz. zullen woTden ingericht. Der diaconie wacht ongetwijfeld een zware en veelomvattende taak. Maar deze taak zal zeer worden ver licht indien de gemeente, die trotseh op deze geheel eenige stichting in onze stad mag zijn, hare krachtige medewerking verleent. Door middel van een geldleening ad f15000 hoopt de diaconie de zaak op te zetten en in te richten. Als vermoedelijke datum van inge bruikneming werd ons 1 Mei 1923 ge noemd. Mogen de werkzaamheden met succes worden bekroond, opdat deze stichting voor onze stad zij, een monument van Christelijke Barmhartigheid. Aan de beschrijving van het toekomstige rusthuis in TTe Loidsche Kerkbode ontlee- non we nog het volgende: Een lange marmeren gang voert u, na dat ge eenige kamers en een grooten keu ken voorbijgegaan zijt, naar een oude zaal, wier geschilderd behangsel uit 1700 en wier betimmering in den stijl van Lode- wijk XV uwe aandacht trekt. Twee binnenplaatsen en een tuin, die aan den Middelweg uitkomt, voorzien van licht en lucht. De keuken zal menige huismoeder, die in onzen hedendaagschen nieuwbouw, zich slechts een klein plekje toebedeeld ziet, doon watertanden. Een ruime trap voert u naar de eerste verdieping, waar een breede gang u aan den voorkant naar een groote woonkamer voert on u van de achterzijde in de bibliotheek brengt. Ook hier aan weerszijden woonka mers. De tweede verdieping is bijna ingericht als de eerste. Het gebouw is hecht en sterk. Onze liedendaagsche revolutiebouw met deuren, die Bcheuren; kozijnen, die krom trekken, plafonds, die naar benedon vallen en andere geriefelijkheden, wordt hier niet gevonden. Eenzelfde geslacht schijnt het gedurende een paar eeuwen bewoond te hebben. Hoe zal het er toen. hebben uitgezien, met de weelde en de gemakken, die de oude tijd bieden kon. Wanneer een huiselijk feest de familie leden van verre deed bijeenkomen en trek schuit of diligence hen naar de aloude Sleutelstad gevoerd hadden. Geen logement behoefde gezocht te wor den. Do gastvrije woning bood. plaats voor klein en groot. De kinderen konden zich met hoepel, tol of bal vermaken in den gang. Om het haardvuur van turf of beuke- blokken gezeten, konden do dames zich bezig houden met haar borduurwerk, vroo- lijk babbelend over de nieuwtjes uit de stad of de laatste Parijsche mode. Onderwijl bracht dan een der dienstba ren de theestoof met den zingenden water ketel binnen "en ontstak de kaarsen. Bo ven in de bibliotheek, konden de heeren zich bezig houden met him lectuur of het nieuws bespreken uit de „Leidscho Cou rant" van heden of de „Opregte Haarlem mer" van den vorigen dag, over den acli- teruitgaanden toestand der Oost-Indische Compagnie of het langzaam verval der Republiek der Vereenigdo Nederlanden. En wanneer dan de huisknecht het testje met vuur en het busje met swavelstokken gebracht had en do lange gouwenaars uit het pijpenrek genomen en met geurige va- rinas gevuld waren, dan wist men in die woning de beteekenis van het Oud-Hol- landsche „Oost-West, thuis best." En dan, als in de zaal met zijn rossig, uit kristallen kroon, zacht lichtend kaars- geflonker het familiediner stond aange richt. Doch genoeg. Al die heerlijkheid, al die weelde is voorbij. Dat groote huis staat nu koud en ledig, wacht op nieuwe bewoners, op do schatten uit Christus' gemeente, zooals een der Kerkvaders ze noemde. Pensioen gemecntepersonool. Hieromtrent schrijft de Leidisclio C r t. o.m.: Eerstens: het weduwenpensioen, waarvoor slechts eon 1 procent wordt verhaald' Voor dit pensioen (niet voor het eigen pensioen, iooals we zullen zien) is inder daad een salarisgrens bepaald. Om een pensioen-technische reden, is de maxi mum-basis voor dit pensioen 3000 gld. wie méér dan 3000 gld. verdient, be hoeft toch maar voor 3000 gld. zijn te slort.en. Die pensioen-technische reden, welke we bedoelen, spreekt duidelijk uit de volgende cijfers, welke men eens met eenige aandacht moet nalezen. Het weduwen-pensioen bedraagt 50 van het salaris tot het salaris 2000 gld. bereikt en 40% van 1000 gld. Hieruit volgt, dat de maximum-basis voor dit pensioen i9 3000 gld n.l. 50 van 2000 gld. en 40% van 1000 gld. 1400 gld. En daarom behoeft voor dit pensioen^ niet betaald te worden van bedragen bo ven 3000 gld. salaris. Bij het eigen pensioen is het ech ter anders. Bij dit pensioen, waarvoor veel meer op het salaris wordt verhaald-^ n.l. 3 geschiedt dat verhaal of die korting over het volle tractemenl En dit niettegenstaande het maximum pensioen 4000 gld. is al heeft men b.v. 20 000 gld. salaris, men krijgt toch nieU meer dan 4000 gld. pensioen. Wij willen nu een paar voorbeelden geven wat Leiden betreft. Iemand met 2000 gld. salaris zal gaan betalen 3* van 2000 gld. 70 gld. (Max. pensioen 1400 gld., max. wed. pen sioen 1000); met 4000 gld. salaris 3 van 4000 gld. en i van 3000 gld. 135 gid; (max. pensioen 2800 gld., max. wed. pensioen 1400 gld.); met 6000 gld. salaris 3 van 6000 gld. en i van 3000 gld. 195 gld; (max. pensioen 4000 gld. max. wed. pensioen 1400 gld.) met 12000 gld. salaris 3 van 12000 gld. en i van 3000 gld. 375 gld. (max. pensioen 4000 gld., max. wed. pensioen 1400 gld.); Hoe n.u is het gemeentebestuur er toe gekomen om 31 voor het pensioen te gaan verhalen? 't Mag bekend worden verondersteld. Met ingang van 1 Jan. 1923 treedt- een nieuwe pensioenwet in werking, waardoor de pensioenen worden verhoogd, en welke Rijkswet ook met zich brengt, dat de ge meente jaarlijks voor een grootere uit gave komt te staan. En worden nu deze meerdere kosten voor de gemeente gedekt door die korting van 3i Niet geheel en al. De pensioen-verhooging kost meer aan de gemeente, want de gemeente be- inalt 15} over de volle salarissen, zonder de limiet van 3000 gld. voor het weduwen- pensioen. Iemand met 6000 gld. salaris b.v. gaat betalen 195 gld. (zie hierboven), maar de gemeente moet voor hem 210 gld. betalen. Ook zijn er voor de gemeente krachtens de nieuwe wet meerdere kosten gekomen voor losse en tijdelijke ambte naren. Yan de plm. 124000 gld. meerdere kos ten gewone gemeente-ambtenaren worden door de 3} korting slechts plm. 88000 verhaald. Op voorstel van B. en W. heeft dus de Raad van Leiden de gemeentelijke vilgaven voor 1923 verzwaard met 36000 gld. welk geld strekt, om de door den Rijkswetgover ingevoerde verbetering van de pensionneering van het gemeente- personeel niet geheel door dat personeel zelf te doen behartigen. Is nu door die 3} 'korting het inko men van het gempente-personeel verslech terd? Uit wat wij hebben verklaard, blijkt reeds, dat daarop niet onvoor waardelijk bevestigend mag wonden ge- 1 antwoord. Zeker, het loon, dat men ont vangt, is minder geworden, doch daarte genover staat een verbetering van het pensioen. En, al is 't volkomen v/aar, dat vooral op de laagst-be- z o 1 d i g d o n die korting van 31 zwaar drukt er is toch een lichtzij de, waarvoor men de oogen niet mag ■ïiuiten. In dezen tijd vooral wordt, ongetwijfeld vaak met opzet, steeds de donkere kant der dingen naar voren gebracht. Is het voor een getrouwd man vooreen huisvader niet een benijdenswaardig voor recht, te hebben een vrij vaste betrekking zeker te zijn van een goec( pensioen voor zichzelf of (en) voor vrouw cn kin deren. Ons dunkt velen, in alle stan den, buiten het gemcentepersoneel zullen op zulk een positie begrijpelijker wijze jaloersch zijnl Wij hebben het niet ondienstig geacht 1 gezien het vele misverstand de pen sioenkwestie, speciaal voor wat Leiden betreft, nog eens wat nader te belichten. Door een commissie, gevormd uit collega's, leerlingen en oud-leerlingen is aan prof. dr. K. Martin, dit najaar afge treden als hoogleeraar aan de Rijks Uni versiteit alhier en oud-directeur van het Geologisch Minralogisch Museum, bij monde van den reetor-magnificus, prof. dr. U. van Itallie, diens portret aangebo den, geschilderd door "Willy Sluiter. Omtrent de veelbesproken Maria Gon- dastraat wordt ons ter verbetering van een vorig bericht het volgende gemeld: Het gemeentebestuur kan met de verbe tering van de straat geen voortgang ma ken zoolang de straat niet in eigendom aan de gemeente is overgedragen. Met dit laatste zijn nu echter moeilijk heden gerezen. Ofschoon de tegenwoordige eigenaresse bij monde van haren gemachtigde had ver klaard de straat te willen overdragen liceft deze op het laatste oogenblilc finantieele voorwaarden daaraan verbonden, die niet kunnen worden ingewilligd. Naar gemeld wordt, heeft thans het ge meentebestuur besloten tot onteigening derstraat over te gaan. In de Stedelijke Werkinrichting zijn opgenomen in de week van 1723 Decem ber 174 volwassen personen en 14 kinderen, totaal 188 personen. Wcrkeloozcnkas in 1923. De Minister van Arbeid heeft de vol- gende circulaire aan de gemeentebesturen gericht: Gedurende de jaren 1921 en 1922 werd aan werkeloozenkassen, die uit hoefde van omvangrijke crisis-werkeloosheid een paar reglementaire verplichtingen niet konden voldoen, bijzondere 6teun ver leend, welke in 1921 voor rekening van rijk en kassen en in 1922 voor rekening van rijk, kassen en gemeenten kwamen. In 1923 zal de regeering echter niet meer dezen vorm van steun toepassen, doch, in aansluiting aan het advies van den Nod. Wcrkeloosheidsraad en overeen komstig haar raededeélingen bij de behan deling der interpellatie van <ien keer J. van don Tempel in do Tweede Kamer op 15 November j.l., aan werkeloozenkassen, van welke met. groote waarschijnlijkheid blijkt, dat zij met 100 pet. subsidie in Aan het Zoeklicht. Leiden 27 Dec. 1922. Ik heb me toch vergist, toen ik on« langs de mcening uitsprak dat de Soc. Dem. raadsleden zich voor het gedenk boek dat aan H. M. de Koningin zal wor den aangeboden niet mochten laten foto grafeeren. De vereeniging van raadsleden in Noord-Holland had beslist dat het niet mocht. Maar nu is er een order uit het hoofd kwartier afgekomen, waarin het tegen deel gezegd wordt. Aan de viering van het 25-jarig regee* rings]ubilé van van H. M. de Koningin doet de S. D. A. P. niet mee. Ook aan de samenstelling van het „ge denkboek" kan geen medewerking worden verleend. Maar dus heeft het ■Partijbestuur be slist er is geen bezwaar tegen dat de Soc- Dem. raadsleden zich met hunne burgerlijke collega's laten kieken en zoo hun beeltenis in het gedenkboek doen op nemen. Als nu straks het Congres dit besluit niet vernietigd, dan is ook deze gewich tige kwestie weer afgedaan. OBSERVATOR. ■J 1923 niet regelmatig zullen kunnen func- tioneeren, een hooger subsidiepercentage dan 100 pet. toekennen, in het algemeen tot hoogstens 150 pet. in zeer bijzonde re gevallen tot 200 pet. Vo.or 1923 zijn dan de volgende twee categorieën van werkeloozenkassen te onderscheiden: n. die, welke het gewone subsidie van 100 pet. ontvangen; b. die, welke meer dan 100 pet. subsidie onfvan- gen. Bovendien zullen cr enkc'e werkeloozen kassen zijn, die eok bij een subsidie van 200 pet. niet aan haar reglementaire ver plichtingen zullen kunnen voldoen we gens de omvangrijke crisis-werkeloosheid. De werkeloozenkassen vallende onder de categorieën a en b blijven functlonee- ren. Nagegaan wordt echter nog welke maatregelen zij moeten treffen met hed; oog op het jaar 1923. Haar besturen zijn uitgenoodigd. voorstellen dienaangaande in 1e dienen. Van de daaruit eventueel voortvloeiende tijdelijke reglementswijzi gingen krijgt U zoodra mogelijk bericht, terwijl u eveneens spoedig zal worden medegedeeld, tot welke der hierboven ge noemde categorieën de werkeloozenkassen komen te behooren en welke uitkeerings- bepalingen voor haar zullen ge1 den... Uit het drukkers- en bindersbedrijf. In een te Utrecht gehouden buiten gewone algemeene vergadering van den Neutralen Grafischen Bond is het ont- werp-collectief arbeidscontract in het drakkersbedrijf behandeld. Er werden ernstige bezwaren gemaakt tegen dc ver lenging van den arbeidstijd en do nieu< we overwerklimiet, waardoor de werk loosheid zou toenemen. De loonsverlaging beschouwde men als een, aanslag op het levenspeil der gezellen. Tenslotte is met een aanzienlijke meer derheid van stemmen het ontwerp aan vaard. Daarna is heb ontwerp-binderscontracfc behandeld en eveneens met gro.otc meer derheid van stemmen aanvaard. Bollen-Tentoonsteiling. Tijdens de Kerstdagen is in het gebouw „Sint Bavo" te Haarlem een interessanto tentoonstelling gehouden van bloeiende bolgewassen, welke georganiseerd was door do afdeelingon Haarlem, Heemstede Bennobroek en Schoten van de Algemeene Vereeniging van Boembollencultuur. Er was niet alleen een groot aantal inzendin gen, maar vooral uit vakoo^mmt be schouwd, was de expositie hoogst interes sant door de merkwaardige resultaten van vroegbloei, dio do kweekers bereikt hadden. Men bedenke dat 't nu pas Kerst mis is- bif het zien van die kourcollectie hyacinthen en tulpen, bloemen, dio anders omstreeks Paschen bloeien. De tentoon stelling werd door een aantal andere ia- zendingen opgeluisterd. Internationaal Tuinbouwcongrcs. De opening van het Internationaal Tuinbouw-congrcs 1923, dat, zoOAl« be kend is, te Amsterdam zal worden gehou den, is bepaald op Dinsdag 18 September. Op dien dag en op 20 September »u!ten vergaderingen worden gehouden; op bi 21 en 22 September vinden excursie plaats, vermoedelijk naar Boskoop, Aah?* meer, Haarlem en het TVestland. ,,Kerst"-vcrga<]eringe». Te Amsterdam hebben plaats gehad d* gebruikelijke „Ivors t'-vergad erin gen van SDA.P. en Communisten. Voor do S.D.A-P. heeft Mr. Mendels ge- sproken over den Vrede. t Op de communisten-vergadering werd -i Rusland ten voorbeeld gesteld als een heilstaat van den vrede. Een stukje uit het verslag: Onder applaus deelde de voorzitter me de. dat de lieer'Colly uit Rusland was te ruggekeerd cn bereid was, eenige medoc deelingen to 'doen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1