Dagblad voor Leiden en Omstreken ABONNEMENTSPRIJS IM LEIDEN EN BUITEN LEIDEN WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PER KWARTAAL 12.50 rEB WEEK 10.10 FRANCO PER POST PEE KWARTAAL 12.00 3de JAARGANG. - WOENSDAG 13 DECEMBER 1922 - No. 3!9 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 ADVERTENTIE-PRIJS DES ZATERDAGS I&30 PER GEWONE REGEL 4 t 10.221 KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens 30 woorden 50 cent; Zaterdag* 75 cent bij vooruitbetaling. INGEZONDEN RECLAMES 1F.F Dit nummer bestaat uit twee bladen V Samenvoeging gemeenten. Dat aan de gemeentelijke autonomie .weinig aandacht woirdt geschonken in onzen tijd, blijkt ook uit hot streven om zonder noodzaak op autoritaire wijze aan allerlei kleine gemeenten hunne zelfstan digheid te ontnemen. Zoo zijn de vorige week door die Tweede Kamer weer een drietal wetsontwerpen aangenomen, tot samenvoeging van eon drietal gemeenten in Noord-Brabant. „Daarmee zoo lezen wij in de Maasbode heeft men bereikt dat Sprang gewelddadig, tegen het uitdruk kelijk verlangen zijner ingezetenen in en zonder dat is aangetoond, dat samc-nvoo* ging pnafwijebaar noodzakelijk is, in de combinatie Sprang-Caipelle is opgelost dat Eereel en Duizel eveneens tegen den wil hunner inwoners en evenzeer zonder noodzaak immers, Minister de Geer verklaarde zelf „dat inderdaad niet is be wezen, dat beide gemeenten afzonderlijk financieel niet kunnen 'bestaan" als zelfstandige gemeenten zijn opgeheven. ■Waarom toch zoo zouden we willen vragen waarom toch moeten met alle .^geweld al die kleine gemeenten, histo risch geworden en gegroeide gemeen schappen verdwijnen, zelfs wanneer ze overduidelijk blijk geven van zelfstandig te willen blijven, zelfs wanneer daarne vens kan worden aanget-, dat er geen eco nomische noodzaak voor samenvoeging voorhanden is, dat ze dus voldoende financieels draagkracht heben voor hunne bescheiden behoeften? Heeft men dan geen gevoel meer voor 1de poëzie der historie, welke deze kleine gemeenten maakte, zooals ze zijn? Heeft men geen eerbied meer voor de gevoelens van hare bewoners, die fier zijn op hun eigen raadhuis, hun eigen gemeentelijk huishoudentje? Moet dan onze tijd, het koste wat het kost, alles, letterlijk alles vervlakken, normaliseeren, egaliseeren, bijeenkletsen, of 't bij elkaar hoort of niet en of 't wil of niet., alleen en uitsluitend om er toch. maar een zoogenaamd „afgerond econo misch geheel" van te maken? Met deze opmerkingen van de Ma a s- bode zijn wij het volkomen eens. Er is een streven om allee te ver vlakken, te egaliseeren, te normalieeeren. Met het historisch gewordene wordt niet gerekend- Nu kunnen er omstandigheden zijn, die samenvoeging noodzakelijk maken. Maar toch past hier de uiterste voor- De Anti-Bjevolufcionairen hebben nooit van het gebruik van de kmpsehaiar willen weten. Ook een kleine gemeente kan een bron zijn voor de ontwikkeling van de volks kracht. V Militairisme, De Sociaal-Democraten zijn weer, of beier gezegd, nog steed6 bezig ons volk te verleugenen. Men stelt het voor alsof de rechfsche partijen eigenlijk maar één ideaal hebben'; een groot en sterk leger. Voor sociale maatregelen', zoo heet het 6teeds, is geen geld te vinden, daarop wordt bezuinigd, maar aan het militairis me wordt het geld ïhet handen vol weg* 'gesmeten. Hoe onjuist deze voorstelling is, leert het volgende. Na den oorlog werd in België, met medewerking van de Socialisten het le- 'gercontinent bepaald op 113.200 soldar ten per jaar. Later is er eenige verandering .gekomen De socialisten kwamen in de oppositie en eischen nu een contingent van 75000 man, een diensttijd va.n zes maanden en verplichte lichamelijke opvoeding dor jeugd. Zij staan op het standpunt der natno- nale verdediging en willen hiervoor ook offers brengen. Dit blijkt wel, het best hieruit, dat zij zich verklaarden voor de oorlo gsbegro oting 1922, waarbij met hunne wenscbem niet was gerekend. De zaak staat dus zoo dn* België* eischen de Socialisten een contingent van 75000 man; in Nederland neemt de Ohristelijke regeeriog genoegen met 19500 man. In België vragen de Socialisten een diensttijd van zes maanden; in Nederland volstaat de Christelijke Regeering met 5X In België vragen de Socialisten ver plichte 'Oefening der jeugd; in Nederland as" een voorsbei dn dezen geest door de Christelijke regeering ingetrokken. Nu zeggen wij niet, dat de Belgische Socialisten militairisten zijn. Maar ale er militairisten zijn, dan heb ben we ze piet te zoeken in Nederland, ■aaaair onder de Socialisten in België. Onjuist is dus, dat de Socialisten voor .ontwapening zijn. Onjuist is ook de vooretelling dat de Christelijke partijen militairistisrih zijn oa dat men om liet militairisme te best-rij-* den de S. D. A. P. zou moeten1 steunen. V Vredescongres. De tot nu toe gehouden renties hebben voor de bevestiging van den vrede niet bijster veel beteekend. Thans echter is een nieuw vredescon gres georganiseerd. Ditmaal niet door de politieke macht- hebers, maar door de vorsten, neen meer dan vorsten, de dictators, van het Inter nationaal Vakverbond. Dit congres, zoo verzekerde de heer Edo Fimmen een der leden van den Op persten Raad in dit verbond is het eerste werkelijke vredescongres. Wat vroeger gedaan werd haul niets te beteekenen, was slechts schijn, maar dit congres is werkelijkheid en zal in staat zijn den wereldvrede naderbij te brengen. Wij willen 'het hepen; waarom zouden we niet. Maar de geestdriftige bewonderaars van bet congres zullen het met ons eens zijn, dat de eerste zittingen nu niet be paald oen vredelievend karakter droegen en dat ze niet den indruk gaven, dat van dit congreis voor den wereldvrede veel te verwachten is. Een der Russen, die ook op dit congres vertegenwoordigd waren, hield een fel revolutionaire rede. De sovjet-regeering, zoo riep hij uit, denkt er niet aan te ontwapenen. Wa pengeweld moet worden gesteld, tegen over wapengeweld. Een der Belgische afgevaardigden word mot g e f u i t begroet. Sommige sprekers bleken vurige voor standers van den klassenstrijd, waarop door „burgerlijke pacifisten" weer werd betoogd, dat de klassenstrijd ook inter nationale botsingen tengevolge moet heb ben. Dit was ongetwijfeld juist gezien. Een beweging die predikt hef evangelie van den haat en die zingt het lied van den haat, kan niet en zal niet de wereld vrede brengen. Als men met dit congres zichzelf al •niet bedriegt, anderen doet- men het on getwijfeld. STADSNIEUWS. De Middaghoogte. De Middaghoogte hield gisterenavond een vergadering in het „Volkshuis" waar in als spreker optrad Dr. K. H. Roe- «ash. Spr. begon met op te merken dat hij er niet van hield de menschen in loketjes in te dealen. Wel loopt er door heel de ahenschheid en heel de gesdhiediens een groote scheidslijn die naast en tegenover elkaar plaatst: Geloof en Ongeloof. Augustine® heeft deze scheiding uitge drukt met: do ©bad Gods en de stad der wereld. De meeste menschen gelooven iets. De een gelooft in de wetenschap, de ander in de kunst, een derde aan zich zelf enz. Deze verschillen veroorzaken de groo- te geestesstroomingen onder de men schen. Spr. schildert dan het Roomsch-Katho- licfeme met z'n geloof aan één groote traditie en het communisme dat in zijn uitingen vaak overeen komt met de leer van het duizendjarig rijk, maar in plaats van Christus van het proletariaat verlos sing verwacht. Het geloof, zegt Spr., is een groote al les beheerschcnde gedachte. De problemen van politiek, economie en sociale leven zijn ook wel belangrijk, maar de ondergrond van do geestelijke chaos is het niet aanwezig zijn van één ■groot geloof. /.lm Spr. zegt, dat er geen eenstemmigheid zal heerschen over verschillende punten. Daar zijn we Protestanten voor, onder wie het personalistisch element altijd sterk naar voren is getreden. Dr. Roessiragh «al niet evenal-s Dr. de Hartog trachten zijn toehoorders te over tuigen dat wat hij zegt waar is. Deze •geloofsverschillen moeten in 'de studeer kamer en niet in het publieke loven be handeld worden. Spr. wil slechts behandelen do vraag: „Wat is dat geloof en wat beteekent het in do weTeld". Hij wil dan het geloof schilderen als oen huis met, 3 verdiepingen. Gelijkvloers is in dit huis het gewone dagelijksche leven, waarin nog geen sprake is van God. Hier steunt men op een aantal niet te bewijzen axioma's als b.v. het afleiden van bestaansvormen van zintuig-gewaarwordingen en het als bau sis aanvaarden van het bestaan van waarheid in de wereld. Wie zegt zonder geloof te kunnen le ven weet niet wat hij zegt daar hij on willekeurig deze axioma's als wéér aan neemt. De 19e eeuw heeft getracht een erva ring- en evolutie-wetenschap op te bou wen en hoeft het vertrouwen als geboren uit levensnoodzaak beschouwd. Toch was ook hierin een erkenning van axioma's. De bewoners van de 2e verdieping zou Spr- idealisten willen noemen. De positi visten blijven achter. Op deze verdieping zijn er een aantal beginselen die als bin ten het levensgebouw bijeen houden als b.v. eerlijkheid etc. Men kan nu trachten N. V. Leidsche Ijzerhandel Jh Firma J. C. Bernard Emaille en 931 Alluminium een eigen leven te leven maar dat leven zal hol en leeg zijn. Indien de bewoners van de 2e verdie ping in die beginselen volstrekte geïdig- Iheid zien, zien zij zich een poort open gedaan naar éen andere wereld. Spr. is het eens met Kant die de goede wil om tot een beter leven te komen als hoofdzaak acht. De bewoners van de 2e verdieping ge looven in een hoogere dan menschelijke macht. Hic-r komt het groote Mysterie, daar dit geloof niet nader is uiteen te zetten. De materialisten zeggen dat dit geloof voortvloeit uit vrees voor de natuur machten. De menschen van de 2e verdie ping weten echter wat het is, gepakt te zijn. De bewoners van de 3e verdieping er varen den levenden God in him eigen hart. God is niet te bewijzen of te verkla ren. Als een mensoh tot God komt, wordt hij transparant van het doorlich tende Goddelijk leven. Het lijden begrij pen we niet, maar dèt is juist het geloof: het ondanks alles toch bij God te willen zijn. Doordat het geloof, zegt Spr., indivi dualistisch i6, komen de verschillen van opvatting. De een ziet God in de natuur, velen zien God geconcentreerd in den Christus, alsof God door Jezus spreekt met heldere duidelijke woorden. De mysterieus zegt dat het innerlijk gebeu ren in eigen hart geloof is. Er zijn 2 hoofdstroomingen: men kan het wereldgebeuren beschouwen als het spel van molecu en af atomen volgens vaste wetten of boven dat alles de geest die zich in dat alles ziet erkennen. Komende tot de vraag: „Wat betee kent dat geloof in ons leven", zegt Spr., dat het geloof diep ingrijpt in ons leven. Het Nieuwe Testament wijst telkens en telkens op de vernieuwing des levens. Toch wordt er nog veel te weinig van de kracht van het geloof gezien. Wij geven Nietsche en zijn volgelingen een diep recht om te zeggen dat het geloof weinig van zijn glorieusheid laat zien. Men mag echter niet vergeten dat er tweeërlei ge loof is: het geloof uit. traditie dat in smart en verzieking bijstand kan verlee- nen en het individueel geloof dat iemani's leven omkeert en vernieuwt. Dit laatste is ten slotte een kwestie van le vensbeschouwing een sprong in het duister een dronkenschap des geestes. Dit geloof brengt 'rust en blijdschap en kracht. De groote misère van onzen tijd is dat er geen algemeen Chr- grondslag gevon den wordt. De Kerken mooien haar roeping gaan verstaan en de verschillende terreinen des levens bestrijken. De kerk moet weer een dynamïs een kracht worden in het volle leven. Spr. hecht veel aan het manifest van den We reldbond der kerken. Met de uitspraak dat de strijd Geloof— Ongeloof nooit, zal zijn uitgestreden op aarde eindigt Spr. Van de gelegenheid tot debat werd door 2 personen gebruik gemaakt. De eerste opponent zegt een doodge woon proletariër te zijn- Hij acht het naïef te gelooven in een God. Hij verstaat God niet en leemt er eerlijk voor uit, dat er geen. God bestaat. Juist het feit dat er geloovigcn en onge- loovigen bestaan is voor spr. een bewija dat er geen God bestaat. Als God zich ge openbaard had zou niemand aan Hem twijfelen. God zelf is de verantwoordelij ke èn het is Zijn Bchuld indien wij niet gelooven. Spr. komt dan tot het lijden in do we reld. Er is op aarde niet alleen wellust maar ook radeloosheid, walging en dood. Spr wijst naar de hongersnood in Rus land en naar den wereldoorlog met zijn millioenen verminkten en do oden. Waar blijft de goedheid en do liefde van dezen almachtigen God. Een van tweeën: God veroorzaakt die rampen of laat ze toe. Als er een God is is het een wreedaard of een luiaard. Dat is geen God. Als or een God was zou hij af en toe neerhame ren op het verrotte gebouw dat men maatschappij noemt. Spr. noemt, de ar menzorg een men6chonteerend instituut. God is een barbaar. Indien lijden straf is voor de zonde zou de grootste lijder de grootste zondaar zijn. Die God is als een vader die zijn kinderen do boenen brcelct en zegt dat ze blij mogen zijn dat hij ze niet doodt. Spr. wekt op om in plaais van le gelooven te alrijden yoor mensdheTijk- heid en recht. Mot den uitroep: „Ik haat het christendom omdat zij het leven ver zaakt", verlaat de spreker het podium. De tweede debater zegt dat er een grond van waarheid is ate gezegd wordt dat individueels religie rust brengt. Hij informeert naar de practijk van de Amerï- kaansobo Kerkenbond ook in verband met de uitbreiding van do vloot en het lynchen yam verschillende personen. Dr. Roeseingh zegt tegen den eersten oppenent dat deze hem bestreden heeft op dingen die hij niet, heeft gezegd. Spr. zal mooit beweren dat lijden straf is voor zonde. Het lijden kan spr. niet verklaren. Dat is juist het geloof dat men zegt, desondanks geloof ik aan God. Gelooven ■is daaroverheen geholpen te worden. Spr. staat naast den' heer v. d. Heuvel, als deze zegt dat er moet worden gestreden voor menschelijkbeid en recht. Hierbij sluiten geloof en ongeloof elkaar niet uit. De tweede spr. beantwoordt spr. met erop te wijzen dat de Conferentio van Washington een uitvloeisel is van het streven van den Am. Kerkenbond. Hen derson, de socialist, heeft, er ook met eer bied over gesproken. Spr. vindt dat het invoeren van deze Amorikaansche radicaliteit een kwestie van leven en dood is voor het protestan tisme. De Voorzitter van de Middaghoogte, Ds. Boissevain, dankte den spreker, waar na de vergadering uiteenging. Aan den uitgang was er collecte voor de Middaghoogte. De vergadering was matig bezocht. Waarschuwing. Van hieruit wordt aau „Onze Banier", wekblad van den Ned. Chr. Bond van personeel in publieken dienst, ernstig ge waarschuwd tegen z.g.n- „Voorschotban ken zonder borg". Er zijn er die van deze banken het slachtoffer worden. De afd. Leiden meldt ons van personen, die f 100 hadden ge leend bij een dergelijke bank in Den Haag. - welke ook vertegenwoordigers el ders heeft,. Na eenigen tijd moest men reeds f 150 terug betalen. Bij niet-beta- ling wordt aan de werkgevers last gege ven liet schuldige telkens op het loon in te houden." G emeentepersor.se I. Bij de behandeling van de begroeting lieten B. en W. doorschemeren diaib zij overwogen de ambtenaren en werklieden weder voor storting van ee-n pensioenbij- dirage voor te dtnajgen en voorts, cm d'en arbeidsduur te verlengen. Naia-r aanleiding diaarvan is nu een ver- gadierinig gehouden van het G'etorganisee.rl Overleg, onder voorzitterschap van den ■wethouder W. Bera, waarbij vertegen woordigers uit de hoofdbesturen der ver schillende vakoiganisiaüies aanwezig waren. Hoewel die meeste organisaties noode tot een vermindering der levenspositie van het overheidspersoneel wilden doen over gaan, kwam men toch tot een compromis en zullen die organisaties, in verhand met den financieel en toestand der gemeente, er zich bij neerleggen wanneer een pen- sioensiborting van hoogstens 3% pCt. wiordt geëtecht en de werkdiiur van slechts 45 tot 48 uur per week wordt verlengd. i Geslaagd voor 't examen Boekhou den afgenomen door de Vereeniging van Leeruren in het Boekhouden, Hoer Th. J. J. V roeri cks alhier. De sprei, welke ten bate Van hel. Te huis voor Vrouwen werd vervaardigd en verloot, ig gevallen op no. 556. Mevr. van Leeuwen, Zooterw. Singel, wae do gelukkige. In verschillende bladen kwam een bericht voor. dat notaris C. J. A. van der H. het slachtoffer zou zijn geworden van een oplichting van ongeveer 30.000, waar van worden verdacht de voorzitter van de woningbouwvereniging „Eensgezindheid", de heer S., in samenwerking met een ze keren van S. en den aannemer van het work D. In verband hiermede kunnen wij mede- deelen dat de voorzitter, zooals ook uit een politieonderzoek bleek, volkomen on schuldig ia en er zijnerzijds van oplich ting absoluut geen sprake is. "VVij hopen hieromtrent morgen meer uitgebreide mededeelingen te kunnen doen. Mej. S., heeft aangifte gedaan dat gistermiddag een onbekend gebleven indi vidu haar woning is binnengedrongen, den muntgasmeter heeft, gelicht en het daarin aanwezige geld heeft medegenomen. Naar wij vernemen heeft de Kerke- raad der Geref. Kerk alhier besloten op Oudejaarsavond in de drie kerkgebouwen een bidstond te houden voor den nood der Jijden." BIN E êM L A N D. Aan het Zoeklicht. Leiden 13 December '22. Het Internationaal Vakverbond houdt te 's-Gravenhage een wcr^ldcongrcG voer den vrede. Ik zag dat met genoegen. Een paar jaar geleden decreteerde de beer Edo Fimmen, die nu een ware oorlogsrede tegen den oorlog hield, de economische boycot tegen Hongarije. Omdat daar de zaken anders liepen dan men wenschbe, werd eenvoudig heel een volk tot den hongerdood veroordeeld. Men was toen niet bij machte dit -mo gelijke vonnis uit te voren. Maar het werd dan toch gestreken. Dat deze zelfde machthebber nu zoo geweldig tegen het gebruik van machts middelen ageert, kan worden toegejuicht. Toch vertrouw ik dat zaakje niet heele- maal. Want Edo Fimmen zei het terecht: aan de materieele ontwapening moet de moreele ontwapening vooral gaan. Daaruit volgt dat van deze prediker? van den klassenstrijd, die niets an ders doen dan de moreele ontwapening te* genwerken, voor den wereldvrede niets is te verwachten. OBSFRVATOR. Zosidag&^ensi Posterijen. De heer Duymaer van Twist heeft aap den Minister van Waterstaat gevraagd: 1. Is het juist, dat op de groote post kantoren maatregelen worden getroffen om op Zondag 31 December, met het oog op den Nieuwjaarsdag, den dienst voor het personeel uit te breiden? 2. Zoo ja, is de Minister bereid zijn medewerking te verleenen, dat aan deze voornemens geen uitvoering wordt ge geven 5Ï imjeme,ester Zimmerman. Het secretariaat van den Volkenbond deelt mede, dat mr. A. R. Zimmerman do benoeming heeft aanvaard van commis saris-generaal te Weencn, ter uitvoering van het plan lot financieelen wederop bouw van Oostenrijk. Hij is benoemd tot 1 April 1923, tot welken datum de Neder- .landsclio regeering hem verlof heeft ver doend, met ontheffing van de verplichtin gen, verbonden aan het burgemeester ambt van Rotterdam. Hij zal zijn nieuwe functie Vrijdag 15 December aanvaarden. Hot 1 uin bou w 1 >odr i j f Do minister van landbouw a.i. heeft .naar het Volk meldt, de vertegenwoordi gers van de organisaties van werkgevers en*werknemers in het tuinbouwbedrijf uitgeiioodigd tot een bespreking op zijn departement. De Koningin verleent grsiie. „De Amsterdammer" (Chr.) deelt het volgende mede: Het is nu ruim oen jaar gelede, i. dat op een Zondagavond in de Oosterparkstraat de droevige geschiedenis plaats had, waarbij een vader zoodanig door zijn dochter met een mes werd gestoken, dat de dood spoedig volgde. De dochter is toen door de rechtbank veroordeeld en onderging haar, straf in de Rotterdamsche gevangenis. Tijdens het jongste Koninklijk bezoek aan de hoofdstad, begin Nov., heeft de Koningin in audiëntie ontvangen den echt genoot van deze vrouw. Ter audiëntie lcrceg de man van de Koningin vergunning om haar een omstandig verhaal te doen hoe de zaak zich had toegedragen, waarna hij aan de Koningin overhandigde een verzoek om gratie voor rijn lichame^jk onge lukkige vrouw. Wie zal de blijdschap van uusur. man en zijn familie schetsen, toen eenige dagen geleden het bericht kwam. dat de Koningin aan de vrouw gratie heeft verleend cn zij dus de gevangenis mag verlaten. Haar man heeft haar daar afgehaald. Gezantschap bij den Paue. Door den heer Kersten, lid van de Tweede Kamer, is op de begrooting van Buiten- landsche Zaken een amendement inge diend, de bedoeling hebbende het Ncder- landsche Gezantschap bij den Pausclijken Stoel op heffen. Pensioenen. Op de vragen van den heer Hugenholt* betreffende de pensioenbepalingen voor het reserve-personeed van land- en zee macht en voor de vrijwilligers van den landstorm heeft do heer Westerveld, Mi nister van Marine (geantwoord, dat do ontwerpen van wet, houdende pensioen regeling ran het rcsorve-porsoneel der lan dmacht en van het persou eel der Kon marine-re-serve, gereed zijn en zoo spoedig mogelijk, na daaromtrent ontvangen ad viezen, zullen worden ingediend. Het ligt in de bedoeling de in die wet*> ontwerpen voorkomende bepalingen krach tens wettelijke voorschrift van toepassing te verldarcn op de vrijwilligers van ien landstorm en wel te rekenen van /an 19*23. Goud voor stroo. Men meldt uit Groningen aan het „Hbld.": De groote vraag naar consumptieslroo in het buitenland is oorzaak, dat do prijs van dit artikel nog geregeld omhoog blijft

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1