EMAILLE. Dagblad voor Leiden en Omstreken Woningbouw. BINNENLAND. ABONNEMENTSPRIJS IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PER KWARTAAL 12.50 PER WEEK10.19 FRANCO PER POST PER KWARTAAL 2.90 3de JAARGANG. - WOENSDAG 15 NOVEMBER 1922 - No. 795 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 Dit nummer bestaat uit twee bladen Do laatste circulaire van den Minister van Arbeid inzake het verleenen van steun voor wbningbouw, heeft het voor de gemeenten niet gemakkelijker ge maakt, hunne medewerking aan woning- bouwvereeni.gingen te vcrleenen. De bepalingen zijn belangrijk ver scherpt. De woningen moeten aan bepaalde eischon voldoen, do exploitatiekosten die belangrijk lager moeten zijn dan van de thans gebouwde woningen moeten voor 90 pCt. door de huren worden gedekt, terwijl de gemeentebesturen voor die mi nimum-huur verantwoordelijk worden ge steld. Dat ie geen geringe zaak. Het zal misschien aan de bouwvoreeni- gingen mogelijk zijn voor den bepaalden prijs to bouwen, zoodat de huren beneden de gestelde grens kunnen, blijven. Maar de huren blijven dan toch nog betrekkelijk hoog. Te hoog voor de meerderheid der arbeiders gezinnen, voor al nu over heel de linie de loonen naar beneden dreigen te gaan. Het gevolg zal zijn, dat straks ook de verlaagde huren niet betaald kunnen worden, zoodat of de woningen onver- huurd blijven, of tegen lageren prijs ver huurd moeten worden. Voor de bouwverenigingen zal dit mis schien geen reden zijn om geen nieuw© plannen te ontwerpen en uit te voeren. Loopen de zaken onverhoopt verkeerd, dan kunnen ze zich onttrekken en allo lusten en lasten, teil laste van do ge meente brengen, die dan maar moet zien op welke wijze zij do exploitatiekosten gedekt krijgt. Gemakkelijk zal dit niet gaan- Er zijn nu eenmaal niet weinigen die leven in de overtuiging dat de gemeen schap voor hen heeft te zorgen en dat de gemeente b.v. wel in de allerlaatste plaats het redht heeft onwillige bewo ners te verwijderen. Dat is ook ©en van de groote bezwac ren tegen gemeentelijken woningbouw. Een gemeentebestuur werkt niet ge makkelijk. Men krijgt besprekingen, en interpella tion in de raadsvergaderingen tot huurvorlaging te komen of de menschen dan toch maar te laten wonen. Er wordt dan gesproken en gehandeld onder don indruk van een deel der kiezers, die men zelf weer onder een zekeren in druk wenscht te brengen. Hierbij komt nog, de moeilijkheid dait de bouwvoreeni gingen allerlei werkzaam- hockm gratis verrichten of slechts een be scheiden bedrag voot administratie in re kening brengen. Moet echter de gemeente door middel van hare ambtenaren woningcomplexen a dminist roeren dan zal dit onvermijdelijk rot vrij groote uitgaven le'den. die het exploitatietekort alweer gr outer maken- Vereen gin gsbouw verdient daarom on getwijfeld de voorkeur boven gemeentelij ken bouw. Do zaak komt ietwat anders te staan als de gemeente toch alle verantwoorde lijkheid heeft te dragen. Behalve toch dat de vcrcouigingon zich zoer gemakkelijk kunnen onttrekken, is het gevaar dat de publieke gelden niet zoo worden beheerd als wel won&chelijk is, niet denkbeeldig-' Het verslag over de financieel© con- tro'e van woningbouwvereenigingen wer kende met steun uit 's Rijks kas over 1921, geeft hiervan tal-van voorbeelden, die niet anders dan afschrikwekkend kunnen werken. Dat zijn bezwaren, waarmede in dezen tijd, nu de gemeentelasten een bedenkelij ke hoogte hebben bereikt en b.v. in Lei den de draagkracht overschrijden, gere- koud moot worden. Het ideaal zou daarom zijn: bouw door pariiculieren. Maar het i6 duidelijk dat particulieren wenig lust zullen gevoelen voor zoo risquant© ondernemingen hun geld te ge bruiken, ze'fs al wordt door het Rijk steun verleend. De loonen gaan omlaag. Dat proces kan misschien worden ver traagd, maar er is niemand die het kan tegenhouden. En als do loonen dalen, dan zullen do huren moeten volgen. Daaraan is niet te ontkomen. Van bouw door particulieren is dus voor de oplossing van het woningvraag stuk al evenmin heil te verwachten. Alles wijst er dan ook op, dat w© ten opzichte van den woningbouw een tijd van stilstand tegemoet gaan, tenzij de omstandigheden vrij plotseling mochten veranderen. Do vraag rijst zelfs of niet noodge dwongen allerlei bepalingen dio nu om trent do woningbouw bestaan, tijdelijjk bulten werking gesteld zullen moeten worden. Dat is een uiterste maatregel. Maar tenslotte ie eeu primitieve woning altijd nog beter dan geen woning. We staan hier voor een zeer ingewik keld vraagstuk, dat zricer niet gemafckc- bjk zal ziin op te lossen. i V De werkloosheid. Vandaag komt in do Tweode Kamer aan do orde do interpellatie-Van den Tem pel over do werkloosheid. Hot H d b 1. hiervan melding makend zegt: „Het is te hopen dat daarbij nu eens spijkers met koppen zullen worden geslagen on dat men het niet bij-een vol- gopraten dag zal laten." Inderdaad, dat is te hopen. Maar toch zijn onze verwachtingen niet koog gespannon, omdat hot nu eenmaal var van gemakkelijk is, hier spijkers met koppen te slaan. Het H d b 1. zolf komt trouwens met een langademig artikel waarin het ten slotte tot do conclusie komt dat werkver schaffing 'het meest aanbevelenswaardige middel is, en dat, om daartoe te geraken, de regeering hot vcrleenen van crecliet zou kunnen vergemakkelijken op do wijze als door don hoor Colijn aangegeven. Vooraf zou dan echter eenonder zoek noodig zijn. Wij weten niet of het Hdbl. het ver strekken van deze adviezen als een slaan van spijkers met koppen beschouwt. Indien ja, dan spreken wij do hoop uit dat de regeoring, ondanks het ingewikkel de van dit vraagstuk, meer positieve me- dedeelingen zal hebben te doen. V De ernst van den toestand. In zijn bogrootingsredo heeft do heer Colijn ook het vraagstuk van de wer-k- Ijoosihieidsbostrijdinig aangeroerd- Hij achtte den toestand ver van gun stig en zeido: „Ik meen, dat wij te gempet gaan een periode van langdurige werkloosheid, van een werkloos heid die misschien gelijken zal op de toe standen zooals ze waren in Amsterdam omtrent 1800, toen do helft der bevol king bedeeld word- Wanneer wij der gelijken tijd tegen gaan, en ik vrees, dat. het in menig op zicht zoo zal zijn, dan hebben wij ook het vraagstuk van de werkloosheidsvoor ziening uit dat oogpunt te bezien. En dan komt het mij voor, dat men vooral er naar zal moeten streven, dat dio werkloosheidsbestrijding gezocht wordt in doelmatige werkverschaffing en niet in de uitkeering van geld. Die bestrijding moet zooveel mogelijk plaats hebben in dep vorm van arbeid die moet worden verricht," Hieromtrent zal wel geen verschil van meening bestaan. De groote vraag is echter, hoe tot een ©enigszins afdoende werkverschaffing te komen. Heb Hdbl. meent dat in de eerste plaats moet worden gedacht aan onze spoor- en waterwegen, die wegens hun rechtstreeksche beteekenis voor productie en distributie tot de meest nuttige zaken zijn te rekenen. Vergeten wordt echter, dat dergelijke werken maar niet op 6tel en sprong kun nen worden uitgevoerd, maar dat een langdurige voorbereiding vooraf moet gaan. HET PLAN VAN COLIJN. Men schrijft ons van militaire zijde: Ons program van actie waarmede we dezen zomer ton strijde zijn getrokken en dat de goedkeuring verwierf van de De- putabonvergadering bevatte voor do De fensie o.m-: „Internationale regeling tot beperking van de kosten van bewapening worde met kracht bevorderd. Zoolang echter anderen in West Europa niet tot vermindering overgaan, worde krachtig verzot geboden, tegen ontwapening en vermindering van 's Lands weermacht. In de toelichting op dit program van actie staat hieromtrent: „De eerste vraag is een politieke: hoe staan wij tegenover do ontwapeuingsleus en tegenover de po gingen om 's lands weerkracht te vermin deren? „De tweede is eon militaire vraag: hoe wenschen wii dat ons volk zich weerbaar zal houden on voor zijn verdediging zal zorgen? „Het program zelf spreekt een duidelij ke taal en vereischt weinig toelichting. Voor wie nog waarde Hecht aan ons na tionaal volksbestaan is het duidelijk, dat de toestanden in Europa niet gedoogen om tot ontwapening over te gaan, zoo lang niot andere landen in West Europa hetzelfde doen. Met allo anderen zijn wij van oordeel, dat do last aan de militaire bewapening verbonden aanmerkelijk ver licht behoort te worden, maar dit is al leen mogelijk, wanneer door internatio nale regeling tot inkrimping van de be wapening kan worden overgegaan." Dat we dan ook met eenige verwonde ring do rede van onzen voorzitter in do Tweode Kamer zooals die in ons blad van Zaterd. is afgedrukt - gelezen hebben kan niet ontkend worden. Vooral do zin snede: „ik moet wel zoggen, dat het mij voorkomt, dat in deze financioelo omstan digheden wij er toe zullen moeten komen, dat de gedachte, om ons nationaal grond gebied gedurende longen tijd to verdedi gen legen vrcomd geweld uit ons defen sie-systeem zal moeten worden weggeno men en dat wij niot meer zullen kunnen DVERTENTIE-PïïiJ-. DES ZATERDAGS 10.30 PER GEWONE REGEL f 0.221 KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens 30 woorden 50 cent; Zaterdags 75 cent bij vooruitbetaling. INGEZONDEN RECLA3ÏF* TEfl N.V.Leidsche Ijzerhandel Firma J. C. Bernard KI 22-28 - Alleen de beste giCtvrijo quaSsteiten. doen dan een apparaat behouden, noodig om onze internationale verplichtingen als lid van de internationale volke.rengemeen- sohap te kunnen nakomen. Bij eerste lezing komt men tot de con clusie, dat do voorzitter van het Centraal Comité in do Twcodo Kamer ons door do Deputatenvcrgadoring goedgekeurd pro gram van actie in deze overboord heeft geworpen. Dat onze voorzitter zich aan zulk vergrijp zou hebben schuldig ge maakt kunnen we niet- denken en daarom hebben we op dc eerste lezing nog een tweedo ©n derde laten volgen, en zijn toen tot do vclgendo bedoeling van het gespro kene gekomen. In ons defeneiesysteem hebben we, wat de landmacht betreft, twee e'ementon, na melijk het veldleger en de stellingen. Willen we beide modernisoeren, d'an zou dit mot het oog op gnzen financieelen toe stand onmogelijk blijkenHeide op ver- oudorde leest laten zou spelen zijn met do gehechtheid aan ons nationaal volks bestaan. Dus een van. beido up to date shaken. En nu is o.i. do beteekenis van do rede van den hoorColijn, dat hij, gezien onze kommerlijke finantjeele omstandig heden-, vin overweging geeft, onze stellin gen dio toch verouderd zijn en maar betrekkelijke waarde hebben en riet dan ten koste van ontzaggelijke offers te mo- derniseeren zijn er -aan de geven en zich geheel toe to leggen op 'het maken van ons veldleger tot een operatief orgaan waaraan nu nog heel wat ontbreekt en dit te doen door de gelden dio uitge spaard worden op onze stollingen. Dat do leider der Anti-revolutionaire partij ditmaal gelukkig geweest is in de keuzo zijner woordon, mag gezien het rea- geerem van de leiders der Roomsch Ka- thoHeken en der Christelijk Histori6chen op dit deel zijner rede betwijfeld worden. Het zij, dat ons inzicht in de bedoeling van onzc-n teidor -juist is, dan wel onjuist, noodig zal het toch zijn, dat hij zelf zich duidelijker uitspreekt, al was het maar alleen om zijn trouwe volgelingen argu menten te geyen om de tegenpartij t© be twisten, dat onze leider het program van actio eigenmachtig ter zijde heeft gesteld en ontrouw is geworden aan ons program van beginselen. Art. XVII: Kracht tot handhaving van onzo nationale zelfstan digheid zoekt zijvoorts in een wet telijke, steeds op de hoogte van haar tijdblijvende, en op algemeen© dienst plicht berustende organisatie van strijd krachten. DE LEIDSCHE GEMEEN TEH UISIIOUDIN G. Onderwijs. Op do .begrooting voor voor 1922 wae voor onverplicht© onderwijzers" aan de openbare scholen, waarvan do jaarwedden door het Rijk niet worden vergoed, uitge trokken f 159-158. Voor do bijzondere scholen was voor hetzelfde doel uitgetrokken f 24000. Do bijzondere scholen konden in ver band met. het aantal leerlingen aanspraak maken op een veel grootor bedrag. Zij hebben dit echter niet gedaan- Integendeel, voor 1923 is voor onver plichte onderwijzers aan de bijzondere scholon uitgetrokken f 20.000.wat oen verlaging beteekent van bijna 17 pet. Erkend moet worden dat ook op het Openbaar onderwijs in (lit opzicht is be zuinigd. Het voor dit dool geraamde bedrag is n-1. teruggebracht van f 159.158 tot f 159-008.— wat een verschil maakt van f 150.— en wat dus een bezuiniging be teekent van bijna 1/10 pCt. STADSNIEUWS. Eleetriseh© spoorweg. Gemeld wordt, dat de Duitsch© firma Bergmann-E'eMri citats-Work-en opdracht heeft ontvangen voor 'do levering e»n mon tage van het traject VGravenhage—Lei den van don to electrificeeren spoorweg AmsterdamRotterdam, met inbegrip van do beide slati-ons 'e-Gravonhago ©n Leiden. De spanning zal 1500 Volt gelijk stroom bedragen- Do gemiddelde afstand der masten zal 75 meter zijn. A. R- Kiesverccnïging. Wij herinneren nogmaals aan do ver gadering van de A. R. Kiesvcrecntging di© hedenavond wordt gehoud n. Belangrijk© punten vragen de aan dacht. Behalve dat een bestuurslid moet wor den gekozen en namen moeten worden op gegeven voor de groslijst in verband met de a.e. Statenverkiezingen, zal ook de Gemeentebegroting aan do ordo" ko men. Een punt van grooto beteekenis zoo wel in verband mot onzo beginselen als met onze financiën. Wij vestigen cr de aandadlit op. dat d© vergadering wordt gehouden in do bo venzaal van „Amicitia" Breestraat 78. Zakelijke bedrijfsbelasting. Door een tiental leden der A. R. Kies- vereeniging is bij het bestuur do volgen de motio ingediend, met verzoek die in de hedenavond te houden vergadering aan do -orde te stellen: De Anti-revolutionaire Kiosvc-reeni- ging to Leiden in huishoudelijke verga dering bijeen op 15 November 1922; gehoord de uiten z ottin gén om trent den aard der Zakelijke Belasting op het Bedrijf; van oordeel datdeze belast'ng zeer ten onrechte scheven wordt, boven dien gevaar oplevert voor den socialen vrodo en dat zij derhalve dient ie ver dwijnen; besluit dez© motio ter kennis te brengen van de anti-revolutionaire le den van den Gemeenteraad en ook zoo noodig stappen to doen om deze belas ting afgeschaft te krijgen. Strijkorcliest „Ad Nostram Utilitatum". Het Strijkorchest „A. N. U.", dat reeds in Januari van dit jaar een concert gege- i©n heeft, 'hoopt don len December a.s. wederom op to treden. Het programma van dit Feesteoncert, gegeven ter gele genheid van 10-jarig bestaan, noemt o.m. Haydn, Symphonie in Endur, Ouverture „Martha" van F. von Flotau. Bovendien is het Strijkorchest op dien avond verzekerd van do modewerking van Rie Batenburg, de begaafde pianiste, welk© Walzer Op 39 van Joh Brahms en Rhapsodie No-^T4 van Fr. Liszt zal ver tolken. Door den schipper T. H- J. is bij d© politie aangifte gedaan van vermis sing van enkele scheepsartikelen w.o. een schipperslantaarn en oen scheepshoorn, benevens eon horloge. Deze voorwerpen zijn waarschijnlijk hedennacht ontvreemd uit d© roef van zijn schip, ligeendo bij de Warmonderbrug. Er was gedurende den nacht niemand aan boord en d© kajuit was niet slotvast afgesloten. De heer W- M o e n o, candidaat aan do Theologisch© school te Kampen, zal a.e. DoDdordag in do vergadering van de Classis Leiden der Geref. Kerken prepa- ratoir-examen doen om to worden toege laten tot het ambt van Dienaar des Woord© in do Geref- Korken. Mei- M. M. do Bruin alhier is te Rot terdam geslaagd voor het examen vrijo- en ordeoefeningen. Op uitnoodiging van do philosophi- sche faculteit der Leidsche siudonten zal Donderdagavond prof. dr. M. J. van Uven hoogleeraar in de wiskunde aan do Land- bouwhoogeeohool te Wageningen, in de collegezaal van Ihet oreanisch-chemisch laboratorium (Hugo do Grootstraat) een rede houden ©ver: niot-Euclidisch© meet kunde. Kamers van Koophandel. Met de pogingen om te komen 'tot de centralisatie der Kamers van Koophan del, 6chijnt het eigenaardig te zijn geloo- pen. De hiertoe belegde vergadering, zoo le zen wii in hot verslag van do Kamer te Alkmaar, was één groot© teleurstelling. Over handelsbelangen kan er feitelijk niet gesproken wordon, zo© gehaast waa do voorzitter geweest, die meende, dat za- kenmenschen niet voel lijd t© verpraten hadden en alles maar zoo vlug mogelijk wilde afhameren. Do voorzitter der Alk- maarsche Kamer, die een heel lijstje had genoteerd van onderwerpen, die werkelijk voor den handel van 't hoogste belang waren, kreeg geen kane, evenmin als an dere afgevaardigden voldcendeii tijd kre gen o.m- dio van Tilburg en Maastricht. Al dadelijk kregen, de Alkmaarders den indruk, dat er een vóórvergadering was gehouden, waarin d© Centralisatie-com missieleden uit do grooto steden reeds waren aangewezen, zoodat dezo commis sie al heel spoedig in elkaar was gc-draaid en men feitelijk nu wel naar huis too kon gaan. Nadat vijf kwartier vergaderd wa© en véél onbesproken was gebleven, ston den wii in de vestibule. Do afgevaardigde van Tilburg ging naar d© zaal terng om te protesteerenEn wat antwoordde dr voorzitter? „Ik dank u voor do gedane modedeeling!" Do heer Griinwakt stelde voor namens do Kamer bij den minister te pro les fee- ren. Wij leven in een vrij land, zei spr.. Aan het Zoeklicht. Leiden 15 November '22. In ©en van d© bladen la© ik het volgen de bericht: „In 1913 voordo ons land uit 18 mil lioen K.G\ vleesch; in 1921 maar 64 millioen! Daarentegen werd ingevoerd 22 millioen K.G- vleesch, tegon 7 millioen in 1920. Geen wonder, dat het vee goedkoop ie, tcckent do „Landpachter" hierbij aan. Duiischland kocht in 1913 bijna 20 millioen K.G- boter wan de 37 millioen.. die.wij uitvoeren. In 1921 bijna niets. Engeland nam in 1913 bijna 8 millioen K.G-, in 1921 lang niet de helft daarvan. De uitvoer naar Frankrijk on Beheië .steeg van 8 op 14 millioen. Dat de prijs daalde, is dus te begrij pen. In 1913 gingen er 22.416 paarden over de grens, in 1921 slechts 18.053-" Deze cijfers zijn duidelijk genoeg. Maar, zoo vraag ik mezelf af, hoo komt het dan toch dat onzo huismoeders vleesch en vet en boter zoo deur moeten betalen? OBSERVATOR. zijn vrije kooolieden en als ,daa <~on chri Van de afdeeling Handel ors b"handed alsof wo een troep kwatongen© zijn. den brengt onzo eigenwaard© mede, dat wij hiertegen protesteeren. en den meister onze teleurstelling uitspreken over de wij ze waarop wij 'in Den Heng z:te ontvan gen- De voorzitter Vond 't beter dit 'pro c-?t niet uit te spreken in oen schuwen, do.-h 't hierbij te laten. Kader'undstorm. In verband met do opheffing van h t korps kaderlands'orm op 31 De en te r en het aftreden als zcodanin va n korpscomandant, den beer J. W. Klein, zijn commandanten,' ex-commandante en belangstellenden in den. kaclcrlar-drio m opgcroepo cm op 25 dezer nog o nmaal to Utrecht to vergaderen te vas'stek te e o.m- van de gedrags'ite to volgen na de ont binding van liet korps als eenheid en om afscheid-:te nemén van mop komscpmmnn- dant Nederland en Eeig:c. Een telegram .van het Belg. Tel. Agent schap uit Brussel boriehjt, dat de „Natten Belg©" meldt Een dagblad uit Maescyck doelt mede. dab er sprake van is tc Biec, M^eseyck en andere plaatsen, dicht bij de Nedevtehd- sche grenzen garnizoen© i te vestigen. Het blad voegt er bij, dat dit een ge vole is van de militaire overeenkomst met Frankrijk. De troepen zouden uit Hene gouwen worden teruggenomen, om naar Limburg te werden gezonden. Volgens inlichtingen is e-r echter nog niets vastgesteld wat de garnizoenen be treft, maar in elk geval is er geen s~rn'-o van militaire voorzorgen tegen onzen Nederlandsohen nabuur Wijnkoop en de S. D. A. P "Wij meenen te weten, dat van socialis tische zijde het aanbod van den heer Wim- koop, gedaan in de Kaïnerzitting van gis teren (zie het Kamerverslag), geen ern stige overweging wc-rdt waardig gekeurd aldus de „Tel." Do uitvoer vrn kaas. De Kamer van Koophandel en Fabrie ken voor West-Friesland te Hoorn heeft aan den-Minister van Landbouw, Nijver heid en Handel een schrijven gezonden, waarin wordt verzocht de bij Ministerieel© beschikking van 28 Augustus 1922 ver leend© dispensatie van het verbod tot uit voer van kaas weer in te trekken. De zakelijke bedrijfsbelasting te 's-Gravenhago. B. en W. van 's Gravenbage praeadvi- seereJi afwijzend op de mofcie-Kester, welke bot noodzakelijk acht, dat do zake lijke bedrijfsbelasting zoo spoedte mogelijk wordt ingetrokken, alsmede op do adressen ter dezer zake. Ze wilden intusscihen de be drijven mot oen niet t© groot aantal arbei ders wel eenigermate tegemoet komen en ©tellen "daarom voor de belasting ad li ©er arbeider om te zetten in een progres sieve heffing, loopende van 2.voor oen bedrijf met 10 arbeiders tot ƒ12 voor een met 20 en meer arbeiders. Dc Tabakswet. Verschillends grossiers en winkel ieri in sigaren en sigaretten beklagen zich zoo lezen wij in d© „St. Crt." over tl© verplichting tot betaling van den accijns, dien zij overeenkomstig do door hen in-* geleverde vooiraadsaangifto verschul digd zijn, hoewel zij die voorraden nog slechts voor een gedeolte hebben ver-» kocht. De mogelijkheid tol betaling in zes go- lijko maandeli;k?che termijnen, zooals die onder rentevergoeding is toegestaan, eni de bevoegdheid, den ontvangers der ac cijnzen gegeven, om in speciale gevalled een nog langer uitstel tc vcrleenen, on dervangt die bezwaren niet geheel. Op dien grond wordt medegedeeld, dat

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1