ALLUMINIUM. Dagblad voor Leiden en Omstreken BINNENLAND, ABONNEMENTSPRIJS IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN 1 WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PER KWARTAAL «2.50 PER WEEK 10.19 FRANCO PER POST PER KWARTAAL 12.90 3de JAARGANG. - WOENSDAG 8 NOVEMBER 1922 - No. 789 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 ADVERTENTIE-PRIJS. DES ZATERDAGS 10.30 PER GEWONE REGEL 10.221 KLEINE ADVERTENTIES van boogatena 80 troordeD 50 cent; Zaterdags 75 cent bij vooruitbetaling. INGEZONDEN RECLAMES IF,F V Woningbouw. Ia ons nummer van. gisteren hebben wij mededeel in g gedaan van de nieuwste mi- nisterieele circulaire inzake het verleenen yan steun veer woningbouw. Voor niet ingewijden is dit „departe mentale jargon" vei* van duidelijk en daarom laten wij hier volgen wat de Maasbode hieromtrent opmerkt: „Steun voor den woningbouw wordt Binds de thans voorlaatste ministerieels beschikking niet verleend tenzij de huren 80 pCt. dekken van de explotatiekosten. Als een arbeiderswoning gebouwd na en volgens die voorlaatste beschikking der halve f300.— per jaar aan huur doet, dan zou die f 300.vertegenwoordigen 80 percent der exploitatiekosten en de volledige exploitatiekosten van die wo ning zouden derhalve zijn f 375.Nu zegt de Minister voortaan dient de huur 90 pCt. der exploitatiekosten te dekken, maar de huur mag niet hooger worden, Be f300.— die tot dusver 80 pCt. der exploitatiekosten vertegenwoordigen moe ten derhalve in het vervolg daarvan 90 pCt. uitmaken. Waren de totale exploita tiekosten van een woning thans f375.—, dain mogen de exploitatiekosten van' een zelfde soort woning voortaan derhalve niet hooger zijn dan f333.33. Do Minister decreteert, hier dus anders begrijpen we er niets van de exploitatiekosten, dat wil zeggen de bouwkosten want op do administratie en op den grond zal weinig tp bezuinigen vallen moeten met 10 pet. omlaag. Zulks mag echter ook weer niet gaan, zegt de Minister, ten koste van redelijke soliditeit der woningen. Onder den drang der omstandigheden i6 iiitusschen in de jaren na den oorlog die soliditeit nooit veel meer dan redelijk geweest; we ge leoven dat ze meer beneden dan boven die redelijkheid is gebleven, zoodat feite lijk het besluit van den Minister beteekent tof wel stopzetting van woningbouw met rijkssteun, ofwel aanmerkelijke daling van loon- en materiaalprijzen. Op die da ling kan het ministerieele schrijven van eenigen invl ved zijn, do Minister heeft de vaststelling daarvan niet en zeker niet alleen in- de hand. Zoodat het ons wil voorkomen,dat. praotisch de bouw met Rijkssteun vrijwel als geëindigd kan worden beschouwd." Wij vreezen dat deze opvatting als de juiste moet worden beschouwd. Temeer, omdat de gemeentebesturen zonder meer verantwoordelijk gesteld worden voor de minimum huur. Wanneer nog ergens op groote schaal volgens deze regeling woningen worden gebouwd, dan neemt de gemeente een ver antwoordelijkheid op zich waarvan do omvang niet is te voorzien. STADSNIEUWS. ITulp aan dehongerenden in Rusland. Uitgaande'van het Comité voor boven staand doel, werd gisterenavond in de Groote Stadszaal een bioscoop-avond ge organiseerd waarin de film over de hon gersnood zou worden vertoond. De voorzitter van do afdeeling Leiden van het „In-und Ausland Komitee", de •heer Knuttel, opende de vergadering met_ een woord van welkom aan de aan wezigen. Spr. wees op wat vorig jaar in de pers is gepubliceerd over de hongers nood. en op de sombere berichten die over het hulpwerk in omloop waren en die schitterend zijn beschaamd. Werd het aantal hongerenden vorig jaar op 34 mil- lioeM geschat, thans is dit tot 1/10 deel verminderd, dank zij de hulp van de co- mité's en ook voor het. grootste deel door de Russische regeer in g zelf. Tevens werd gewezen op de ongunsti ge weerstnestaoden die dea oogst hadden doen mislukken. Nu lijden we echter nog aan do gevolgen van de hongersnood. Eén daarvan is dat er een 4 milli-oen kin deren ouderloos zijn geworden, waarvan 2 raillioen door de Russische regeering en de internationale commissie moet worden geholpen. Holland krijgt een deel van 2000 kinderen die in het kinderhuis te Tscheljabinsk worden verzorgd. Per maand kost deze verpleging f 12.000 of f6 per kind. Uit Rusland- zelf komt ook wel een en ander maar hoofdzaak is nu dat men een bedrag bijeen brengt om land bouw tot. hoogeren bloei te brengen. Spr. betoogde dat do beste wijze tot hulpverschaffing is het inteekenen op de „Arbeideleening" waaraan ook de arbei ders „gerust" kunnen meedoen. De Rus sische regeering is garant voor deze lee ningen; de connecties die Rusland nu reed6 met andere landen heeft aangegaan zijn voldoende borg dat de zaak safe is Er zou 5 pet. worden uitgekeerd, terwijl de leening, als alles goed gaat, in 10 jaar wordt afgelost. Wait het vertoonen van do films betreft zeide de heer Knuttel, dat het groote moeite had gekost om deze te laten draaien, daar Brandweer en Bioscoop commissie in Leiden stronger dan elders waren. Verder vestigde spr. er de aan dacht op dat de films wellicht niet. zoo „mooi" zouden zijn als gewone films, daar hier werkelijkheid werd vertoond en. men niet altijd de gunstigste lichteffecten had kunnen verkrijgen. Tot slot sprak de voorzitter de hoop uit dat een flinke som aan hot Nansen-co- mité zou kunnen worden afgedragen. Alsnu werd met de lichtbeelden zelf een aanvang genomen. Eerst werd een bij- flim gegeven, waarbij de reis naar de hongorsnoodgebieden werd ondernomen en men ons half-Rusland liet zien. Hoe wel de avond is georganiseerd door een volstrekt „neutrale" organisatie bleek ons tot onzen spijt alras dat we in een soort communistische vergadering waren Een Utrechtsch confrater van den heer Knuttel was explicateur en wist van de gelegenheid tot propaganda voor zijn partij ruimschoots gebruik te maken. We laten een paar staaltjes volgen: „Dit is het Kremlin, het bekende gebouw waar onze sovjetregeering tegenwoordig haar zetel heeft opgeslagen." 'Applaus). „Het vakvereenigiugsgeboiiw het centraalpunt vanwaar dè wereldactie uitgaat. Zie hier het Roode-plein waar de revolutie is begonnen en het Russische volk is vrij gemaakt „Het standbeeld van den 18en October ter ecre van de overwinning op het Cza- risme opgericht." Ht meesti interessante was wel: „Dit is de TrotzkymaTkt, waar het groote Russische handelsbedrijf zich concen treert. Een eigenaardigheid van deze markt is dat de Oud-Russische bourgeoisie die nog niet wil werken hier verplicht is om haar kostbaarheden te verkoopen om aan de kost te komen." We gelooven wel dat de woorden voor zichzelf spreken. Als men nu nog bedenkt dat de oud- Russische bourgeoisie blijkbaar bestond uit in lompen gekleede stakkers en de kostbaarheden waarschijnlijk uit een stalletje met appelen bestonden (op de film) zal men zich wel kunnen indenken ■hoe het publiek is voorgelicht. Zij die vorder sommige fatale leugens niet meer wildon aanhooron verlieten in de pauze deze „neutrale" vergadering. De nader hand vertoonde „Nansen-flim" gaf geen Vakvereeniging-paleizen en Trotzky- m arkten, maar liet in al haar kilheid de ellende zien en hoe er is geholpen en nog moet worden geholpen. Ook wij kunnen en moeten helpen. Maar laat. men op een volgende vergadering niet meer de vlag de lading laten dekken. Zoo was het gis teren. N.V.Leidsche Ijzerhandel Firma J. C. Bernard ViSCHMARKT 22-26 - («HEG Groote sorteering. 160 Voordeeiige aanbieding. N.V. Lcidsche Broodfabriek. Naar wij vernemen was op de Maan dag gehouden vergadering van aandeel houders niet het 4/5 deel van het aandee- lenlcaipitaal vertegenwoordigd, zoodat het inzake den verkoop van de fabriek met inventaris en terrein, niet tot een beslis sing is gekomen. Woensdag 22 Novem ber a.s. zal weer een vergadering worden gehouden, waar volgens do statuten 2/3 van het aandeelen-kapitaal aanwezig moet zijn om een besluit te kunnen nemen. Naar wij vernemen heeft het. bet- stuur van do afd. Leiden van Patrimo nium zich gewénd tot het bestuur van de Ckr. Middenstandsvereemiging teneinde te komen tot een samenspreking omtrent de tegenwoordige crisis en te overleggen of door samenwerking niet iets valt te bereiken. De afd. „Patrimonium" zal binnen kort Januari 1923 het feit herden ken; dat 40 jaren geleden deze Vereen, werd opgericht. Op een dezer dagen te houden leden vergadering zal de wijze waarop dit feit zal worden herdacht ter sprake worden gebracht. Mej. N. Brouwer alhier slaagde voor het examen vrije- en ordeoefeningen. Voor de vereeniging tot vestiging van Bijzondere Leerstoelen aan de Rijks- Universiteiten Directeuren de heeren Dr. J. Schokking en Mr. P. E. Briët zal Dr. Th. H a i t j e m a op a.s. Don derdag 16 November, in het Klein audi- toriurrf der Academie, oen voordracht houden over: „H o o g-K er k el ij k Pro testantisme". Belanghebbenden verwijzen wij voor bijzonderheden naar de in dit nummer voorkomende advertentie. Dr. Haitjema, voorheen predikant te Hoogmade, is in deze omgeving geen on bekende. Voor het examen vrije- en ordeoefe ningen is geslaagd Mej. G. W. Huisman alhier, Het Centraal Stembureau heeft ge kozen vorklaard tot lid van den gemeen teraad (vac.- A Eikerbout, s. d.) den heer F. Kooistra, assistent bij de poste rijen. DE LEIDSCHE GEMEENTE HUISHOUDING. j rp Onze ambtenaren. Er wordt veel over de ambtenaren ge sproken, iedereen weet dat een gemeente als Leiden een groot aantal ambtenaren noodig heeft, maar velen zullen er toch geen flauw idee van hebben wat, die amb tenaren ons kosten. Wij laten hieronder een klein staatje volgen, dat evenwel niet volledig is. De onderwijzers en leeraren zijn toch, evenals het personeel van de bedrijven buiten rekening gelaten. Wij komen dan echter toch nog tot een totaal van f 1.308.363. JaarweddeSecretaris f 7.500.— Jaarwedde Ontvanger 6.500.— jaarwedde ambt. Secretarie 108.692. Id. Concierge, boden enz. 13.937.— Pchrijfloonon 6.500.— Jaarwedden Archief 13.690. Schrijf loonen id. 1.320. Ambtenaren Burgorl. Stand 1.000.— Bevolkingsagenten. 7.450. Jaarwedden belastingen 27.350, Toezicht Veemarkt 5.087. ld. Botermarkt 7.031.— Schatters enz. 300.— Comm. Politie 6.125.— Inspecteurs, agenten enz. 323.444. •*Tractementen brandweer 21.266. •Kosten Bouwpolitie 19.134. Eerste Hulpdienst 2.900.— Volk,©baden 4.012.— Jaarw. pers. Openb. werken 71.922.— Id. pers. bruggen enz. 70.036. Klokkenist 600. Teokenaar fabricage 3.800. Dag- en weekgelden 5.612.— Bewaarscholen 44.783. Onderwijs spraakgebr. kinde ren 5.885. Stadsgcncesheercn enz. 10.650. Keurings veearts en ass. 1.800. Pers. arbeidsbeurs 7.116. Districtsarbeidsbeurs 1.483. Workloosheidskas 6.400. Kleoding enz. politie 30.735. Kleeding enz. brugwachters 4.010. f 848.050.— Hierbij komen dan nog do volgende posten: Verzekering tegen ongevallen f 4651. Invaliditeitswet f 3800.pensioenen en -bijdragen f 446.882.—, kindertoeslag ambtenaren f 5000.—. zoodat we oen to taal krijgen van f 1.308.363. Hot Internationaal tuinbouwcongres 1923. De voorbereiding van liet Internatio naal Tuinbouwcongres, door de Neder- landsche Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde te organisoeren bij de herden king van haar vijf-en-twintig-jarig be staan in September 1923 heeft, een alles zins gunstig verloop. Verschillende bui- tenlandscho tuinbouwgenootschappen en andere instellingen hebben toegezegd af gevaardigden te zullen zenden: tot dus verre de Deutsche Deudrologische Gcsell- schaft, de Bayrische Gartenbaugesell- schaft, de Ocsterreichsche Gartcnbauge- sellschaft, de Royal Horticultural Gar den, het Institut national d'agriculture de France, de Wisconssin University e.a. Een aantal particulieren, aakenmenscben en wetenschappelijke onderzoekers z-ijn voornemens het congres bij te wonen; uit Frankrijk J. de Vilmorin, A. Mcunissier, •prof. D. Bois, prof. L. Daniiel; uit Enge land miss Saunders, prof. Punnett, prof. Hatton; prof. Barker; uit Duilschland: Dr. Schindler; uit Oostenrijk: prof. Tschermakuit Amerika: prof. Babcock en prof. Blakeslee e.a. Enkelen van hen zullen voordrachten (houden over onderwerpen als hybridisa tie, enting en keuze van onderstam, de in ternationale organisatie dor Young far mer olubs en de tuinbouw, tuinarchitec tuur. Uit ons land zullen spreken mej. Prot Joh. Westerdijk, prof. Blaauw of een zij ner medewerkers en de heeren Krelage en K. C. van Nes. De afdeeling Boskoop der Nederl. Mij. van T. en P. heeft aan het Congres een boottocht en een entvangst te Boskoop aangeboden; in Aalsmeer overweegt men dergelijke plannen, en andere tuinbouw centra zullen waarschijnlijk deze goede voorbeelden volgen. Het programma begint zoo vasteren vorm te krijgen; het congres zal, zoo als bekend is, samenvallen met de groote keuring on tentoonstelling der afdeeling Amsterdam, waarvan de opening bepaald is op den herdenkingsdag, 27 September 1923. Goede Vrijdag als Zondag. De voorzitter van het 'Comité „Goeden Vrijdag Herdenkingsdag", was dezer da gen ter audiëntie bij H. M. de Koningin, teneinde het streven van genoemd comité aan H. M. toe te lichten. Tevens werd toen een adres aangebo den waarin het comité het van groet geestelijk belang acht. indien de Goede Vrijdag door de Overheid als met den Zondag gelijkgesteld zou worden ver klaard. Verder wordt er in het adres op gewe zen, dat reeds een aantal jaren, in de praktijk, vooral in de groote steden, de Goede Vrijdag als Zondag wordt gevierd en allerlei bedrijven op dien dag stilstaan. Adressanten meenen, dat om dit te berei ken slechts een eenvoudige wet noodig is en vestigen ten 6!otte de aandacht op het bepaalde in artikel i der wet van 27 April 1904, Staat'olad "no. 83, waarbij e?n dergelijke gelijkstelling ie vastgesteld, e.a. ten aanzien van den Hemelvaarts dag. Democratische partij. De commissie tot het ontwerpen van een gemeenteprogram voor de Democrati- scho Partij is als volgt samengesteld: K. Breobaart Dzn., buïgemeoster van Kol- liorn; jonkvr. mr. B. Elias» to 's Graven- hage; dr. R. de Waard, to Groningen; A. Witmans Mzn., to Leider', en inr. C. P. van "Wijngaarden, te 's-G?avcnhage. Tot rapporteurs werden bofnemd de hoeren Witmans en mr. V-n "Wijngaar den. Eet ilak-dc-rartciucnt. Naar de Centrale Commissie voor be zuiniging meedcyt. worden in 1920 on con gedeelte van 1921 ten b'hoeve van het Departement van Br.i'enlanlseho Zaken in het geheel niet minder dan 468 potten Ti'anol gekocht togen f 1.75 cn f 1.50 por stuk. Dat is dus moer dan ocn groote pot per dag. In dalzelfde tijdvak waren 2;o doozon lak geleverd voor ccn 'tot? al-V dras van nieor dan f 1400. Enveloppen werden geleverd, vervaar digd uit kostbaar a zure schri-'fo ariër, waarvoor priizen worden bet eed,r,n f27. f41. f71.50. en f 135.50 per 100' Of er ook geplakt wordt Z ec-onge vallen wet. De Minister van Landbouw. Ni'verheid en Handel"a.i. maakt ter voldoening aan artikel 6, lid 3, van de Zro-onccvaOenwet 1919 bekend, dat gedurende October 1922 eene verzekerings overeenkomst met den Staat is gesloten ten behoeve van do be manningen van de reddinabootón van de Zuid-ilollandsche Maatschappij tot red ding van schipbreukelingen. Consequent. Er verscheen eenigen tijd geleden een officieels waarschuwing tegen do gesmok kelde Duitscho cognac. Het gébruik daar van is zeer gevaarlijk voor do gezondheid en zelfs tijdelijke krankzinnigheid kan cr het, gevolg van zijn. Do „Maas en Waler" wijst er nu ech ter op, dat dezelfde regeoring de inbeslag genomen gesmokkelde cognac publiek veilt. Er zit hior natuurlijk weer een of ander onaantastbaar voorschrift achter; dat moet gevolgd worden tot bet (voor do kóepere) krankzinnige eind toe. Consequentie is een mooi woord. Klompen- cn manden-industrie. Gisterenmiddag had wederom een der conferenties plaats welke door den Minis ter van Arbeid worden beleed ter bespre- FEUILLE ÖIM. '42) Vervolgd en bevrijd. Historisch verhaal uit den Napoleontischen tijd. Een geweten? praatjes van de domi no's, om 't volk int bedwang te houden ;hij althans verklaarde zich niemendal aan die malle uitvinding te storen. Doch nu bleek plotseling, dat ook hij 'n dergelijke „uit- vinding" meedroeg, en dat hij die met al zijn verstand niet verworgen kon; zij bleef, met de koppigheid aan zulke din gen eigen, op al zijn redeneoren en bewij zen antwoorden: ,,'t Is toch niet goed". Yan Stralen, bemerkende dat hij het geweten niet van zich kon werpen, be sloot er mee te onderhandelen, en beloof de het, alles te zullen doen, wat zijn plan niet in gevaar bracht, om Johan weer te bevrijden. En zoo hij het geweten al niet (tevreden stelde, legde hij het daarmee [toch het zwijgen op. „Ge zijt geen eerlijk speler", zeide Jo han na 'n poos. „Ge belet mij bij 't begin yan 't spel do verdediging, en doet u dan Toer als de grootmoedige. Wanneer ge Zulf overtuigd waart van uw zeker spel, dan zoudt ge mij vrijgelaten hebben, en &Q zouden zien wie waardig was den prijs te winnen". „Bah! In de liefde zijn alle listen ge oorloofd, evenals in don krijg", zeide de luitenant. „Ook moord?" vroeg Johan scherp. Hl} ontving geen antwoord, en vervolgde na eon oogenblik: „Uw beeld is lang nijet juist. Ge hebt geen recht om van uw ko ningin te spreken, want maar wat dieet het er tooi" zeide hij moedeloos, „wij weten precies elkanders bedoelingen, en tot een vermakelijk en gezellig ge sprek ontbreekt mij alle lust, 't is er bo vendien geen onderwerp toe. Gij hebt nu eenmaal besloten mij uit den weg te rui men tenzij ik iets beloof, wat ik niet doe waarom blijft ge mij plagen? Laat mo met vrede!" „Dat wil ik niet", antwoordde Yan Stralen' driftig. „Waarom rent gij ook als een verblind paard in den brand? Ik vraag u immers slechts om iets dat voer u van twijfelachtige waarde is, voor u slechts een schaduw, terwijl ik er jaren van mijn leven voor zou opofferen! Spreek ik met een koppigen kwajongen van zeven jaren, of tot een man?" I Johan richtte zioh trotsch op en zag den luitenant in 't. gelaat, terwijl hij kalm zeide „Ik hoop het verstand en de waardig heid van mijn jaren to hebben, en daarom neem ik uw voorslag niet aan, nu noch immer!" „Mooi gezegd!" spotte Van Stralen", 't Is jammer dat ge geen toeneelspeler zijt geworden; wat zoudt ge prachtig de rol van martelaar vervullen!" Johan werd gloeiend rood op die be- leediging en peinsde te vergeefs op een gepast antwoord. „Jammer maar, dat ge uw ongeluk to taal aan u zelf te wijten hebt. Ge kent mij genoeg om te weten dat ik mij nimmer de schoonste vruchten voor den neus laat wegkapen". Er kwam een lee- lijke brutale trek op 't gezicht van den luitenant, terwijl hij dit zeide. „Welke schelm zegt van zijn boo zei 6treken niet dat .hij er tot zijn ieedwezen toe genoodzaakt is?" Van Stralen beet zich op do lippen, maar hij zeide: „Laten wij niet onnnodig twislen. Ik heb u in den strik gebracht., en is wil er u ook' weer uithelpen. Ver trouwt ge mij niet? De beschuldiging is van mij; denkt go dat ik geen macht heb u vrij te maken?" „En hoe zoudt 'ge dat doen? Ik word beschuldigd van feiten, dio naar de krijgs wet met den dood strafbaar zijn; die be schuldigingen zijn gegrond, hoe zult ge mij dan onschuldig wasschen?" „O. denkt ge mij zoo dom?" zedde Van Stralen, hij meende grond te winnen, „er* is zoo licht aan die» dingen een draai te geven, dat gij geheel en al de meest ge trouwe soldaat van 't Keizerrijk wordt. Ik heb slechts te zeggen dat de laatste onderzoekingen mij uw onschuld ontwij felbaar in 't licht gesteld hebben. Dat is niemendal!" Hij wipte zijn steel achter over en keek Johan zegevierend aan. „Dus door bij uw heldenfeit nog een paar nieuwe boevenstreken te voegen?" vroeg Johan koel. „Zeer verplicht; ik be dank evenwel voor de oer van door iemand, wien dan ook, vrij gelogen te worden. Ik verwacht dan liever hulp van iemand anders." „Van wien dan?" vroeg Van Stralen spottend. „Van God, in Wiens hand ik mijn zaak stel," zeide Johan zacht maar vast. Een beroep op den hoogsten Rechter heeft altijd macht, zelfs op den ongeloo- vigsle. Van Stralen word dan ook van zijn stuk gebracht, maar hij herstelde zich schielijk en riep met een ruwen gemaak- ten lach: „Van God? Wacht dan maar lang en bid maar, vrome jongen, en zie wat het uitwerkt! God? Zijt gij dan nog zulk oen gek, dat ge aan Zijn bestaan gelooft? Lot eens op hoe die lui, die zich Zijn die naars noemen, hoe die handelen! In het dorp waar ik geboren ben was zoo'n vro me heer, die volgens zijn zeggen, do lieve schapen de zuivere leer preekte; wat deed hij? Hij haalde de arme lieden door als satanskinderen, wanneer er iets gebeurde dat niet naar zijn eerwaardes zin was, en voor de boevenstreken der land heeren kneep hij de oogen toe! Pleit dat voor het bestaan van God?" „Is Hij verantwoordelijk voor do slech te daden der genen din zich Zijn dienaars noemen?" „Gedeeltelijk ja," vervolgde Van Stra len driftig. „Wanneer onder de menschcn een goed heer is, die zijn kinde ren onder toezicht van een gouver neur gesteld heeft, en de oudste zoon mishandelt en verdrukt zijn jongere broeders, en de goeyemour verhin dert dat niet, maar vleit den oudsten om helpt hom een handje mee, wat zou dan 't lot yan zoo'n kerel wezen als zijn hoer het te weten komt? Zou die hem niet wegjagen, misschien doodslaan? (Wordt vervolgd.)'^;

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1