Dagblad voor Leiden en Omstreken Petroleumkannen ABONNEMENTSPRIJS IN LEIDEN EN BÜITEN LEIDEN WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PER KWARTAAL 12.50 PER WEEK 10.19 FRANCO PER POST PER KWARTAAL 12.90 3de JAARGANG. - DONDERDAG 2 NOVEMBER 1922 - No. 784 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 advertentie-pr;j_-. DES ZATERDAGS f0.30 PER GEWONE REGEL 10.221 KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens 30 woorden 50 cent; Zaterdags 75 cent ïs: bij vooruitbetaling. ï-s INGEZONDEN RECLAMES JR* Gemeentebestuur. Dat we inzake het bestuur der Gemeen ten op den verkeerden weg zijn, zal wel door niemand die meeleeft worden tegen gesproken. Eenigen tijd geleden het was bij het vijftig-jarig bestaan van de Prov. Ver eeniging van burgemeesters en secretaris sen in Zuid-Heiland is daarop nog met nadruk door Prof. Oppenheim de aandacht gevestigd. „Een der hoofdzaken in Thorbeckefs schepping was, zoo ongeveer zeide hij, dat aan den Gemeenteraad het bestuur en de huishouding der gemeente werd over gelaten. Niet slechts toegekend, maar overgelaten. Niemand anders zou op 't gebied der eigen huishouding van de gemeenten heb ben te regelen en te bevelen. Wel zou het hoogste gezag, de Kroon, met haar veto tueschen beide kunnen ko men, maar dan louter om te remmen, om tegen te houden, te verhinderen, nooit om te scheppen, om zijn wil, zijn besluit te stellen in de plaats van dat der gemeen telijke overheid. De controleerende macht zou den raad den voet dwars kunnen zetten, maar niieit dwingen tot wat hij uit eigen aandrift niet verkoos te doen. Anders alleen zou liet zijn, als het geld rijksaangelegenhe den of die der provincie, tot medewerking aan de uitvoering waarvan de gemeente besturen werden gevraagd hulp te ver- leonen." Maar hij moest hieraan toevoegen: „De autonomie, het kostelijke goed. dat in 1851 door de gemeenten werd ver overd is telkens beknot en ingekrompen ten behoeve van het zelfbestuur, dat in zijn wezen geen zelfbestuur is". Zoo is het. De op goede beginselen berustende be paling dat het de Raad is, die de ge meente bestuurt, wiordt steeds meer to»fc een aanfluiting gemaakt. God. Staten plaatsen zich op den stoel van het gemeentebestuur. Maar het spreekt vanzelf dat de Gei. Staten, die betrekkelijk weinig tijd aan bet bestuur der provincie kunnen geven, zeer veel aan de provinciale ambtenaren moeten overlaten, Zoo krijgen we langzamerhand een ambtenaren-regeering. met al de noodlot tige gevolgen, daaraan verbonden. Een van de eerste gevolgen is zeker wel, dat de belangstelling van hen, die in de eerete plaats geroepen zijn voor d« belangen van de gemeente op te komen, verflauwt. Niet een ieder heeft lust en aanleg om steeds in het gareel te loopen of onder curateele te worden gesteld. En daarom trekt men zich terug of er komt een zekere onverschilligheid. Het een zoowel als het- ander is voor de ontwikkeling van de volkskracht, de opvoeding van ons volk. -en do belangen dor gemeenten verderfelijk! De zenuw van ons volksleven gaat op dio wiize, zooals Dr. Kuyper 'bet uitdruk te. onherroepelijk dood. Het, beteekent om met- Mr. van Idsinga te spreken, de langzame versuffing en wegkrimping van de zelfstandige Zijn de oogen voor dit dreigende ge vaar geopend Indien ja, dan is het thans de tijd om m te gaan, wat tot, afwending van dit gevaar kan worden gedaan. Het geeft- niet veel als we als anti-re volutionairen al den mond vol hebben over vriiheid en autonomie, als we tege lijkertijd zonder meer toelaten dat het loven tusschen papieren regelingen en stelsels wordt doodgemaakt. Laten we toch eindelijk eens de ramen opengooien en een-frissch© wind gelegen heid geven de versuffingsbacil onschade lijk te maken. STADSNIEUWS. Hervormde Broederschap. Vereeniging hield gie terenavond een vergadering, waarin als epreker optrad Ü6. Goedhard met het ■onderwerp „Eenheid der geloovigen vol gens de Heilige Schrift". De vergadering werd door D s. R i e- m o n s geopend met een kort woord van welkom, waarna hij voorlas Johannee 17 en voorging in gebed. De spreker, Ds. G., begint met te zeg- Igen dat hij niet over „Eenheid" zou dur ven spreken en ook niet, over „Eenheid der geloovigen", als hij beschouwt de vele onoenigheden onder de geloovigen, maar wel durft hij spreken over „Eenheid der geloovigen volgens de Heilige Schrift". Deze eenheid ie geen menschen-m aaksel maar deze eenheid der geloovigen ie een [goddelijke instelling. Deze eenheid is niet alleen bedoeld te zijn in het Nieuwe Je rusalem, maar moet ook op aarde be staan. Wat niet volkomen is kan daaTom wel werkelijkheid zijn. Deze eenheid is rgegeven, we moeten echter niet voorstel- ün alsof de Herv. Brooderschap zou zijn leen beweging van menschep die eenheid trachten te produceoren. Ieder geloovige heeft van Godswege etn roeping cm de eenheid to bevorderen. Dio roeping is geen last maar een heerlijke gave. Alle Chr. vermogens gronden zich op roeping Wii moetien de eenheid bevorderen, daar we anders den Heiligen Geest zou den bedroeven. God wil ons gebruiken; we moeben ons laten gebruiken. Wat de «lenheiid in den weg 6taat is de zonde. De zonde maakt dat we geen vrede heb ben met God en dan hebben we ook geen vrede -met den- naaste en dan is de een heid verloren. Spr. toonde met enkele aangrijpende werkelijkheidsbeelden aan dat de be zoldiging van de zonde is de dood. Indien wii geen bekeering des harben hebben zal alle kennis en elk oerdeel over de oen heid tegen ons getuigen. Natuurlijk kan spr. de practische vra gen over eenheid slechts aanroeren. Spr. gelooft dat men zich zeer wel eenheid zou kunnen indenken met de Griekech-Katho- ioke Kerk. Met de Roomsche Kerk zou zeer moeilijk eenheid te vinden zijn, daar deze tot zinspreuk heeft: „Wie de Kerk niet tot moeder heeft, heeft God niet tot Vader. Maar we mogen niet loochenen dat er ook in de Roomsche Kerk men- echen zijn door Christus zijn aangeraakt en wier hart naar hem uitgaat als een bloera bot de zon. Zou men eenheid in Christus met een man als Guido Gezolle kunnen loochenen? De scheiding onder de protestanten on derling is al zeer betreurenswaardig. Spr. geeft toe dat er voor sommigen zeer ernstige redenen kunnen zijn geweest om zich af te scheiden, nooit zijn ze echter ernstig genoeg geweest om de, van Chris tus geboden eenheid te verbreken. De ker ken hebben hier meer schuld dan vereen i- gingen, daar in deze laatste soms nog meer naar eenheid wordt gezocht. Spr. wijst in verband hiermee op de N.C.S.V., waar getracht en gevonden wordt ecnhc-id tusschen Hervormden en Gereformeerden. De ouderen moesten hier niet op afgeven, maair ieder voor zich moost trachten de eenheid te bevorderen. De Herv. Broederschap wal -pogingen doen om zich met anderen te verstaan. Ze wii dit niet doen door de kerkelijke grenzen uit te wisschen maar door te trachten om als Gods instrumenten Zijn eenheid, die beter is dan kerkeliike een heid. te laten doorbreken. Zij wil trach- tn het vreesolijke gekibbel van menschen, die precies hetzelfde gelooven, te vermin deren, door ieder toe te roepen: Doe niet mee aan het ketteren op anderen, maar verlang naar en bidt voor de eenheid van God, d.i. Het vol worden van Christus. Ds. R i e m e n s dankte den spr. met een kort- woord en gaf gelegenheid om vragen te stellen. De heer Jonk vindt dat de predikan ten in de Herv. Kerk te veel afzonder lijke kringen vormen, terwijl de leeken zich. steeds scharen om één dogma en verder weinig met de andere leden van eenzelfde kerk te doen hebben. De pre dikanten moesten kerk-hist.orische zaken en wetenschappelijke polemieken voor de studeerkamer bewaren. Vorder bespreekt de vraagsteller de Gezangen- D s. Goedhart ie het wat het eerste betreft, met spr. eens. Ds. Boissevain zegt dat men heel gevoegelijk de kerk-historie onder de „leeken" kan' brengen als men het maar goed doet. Wat de Gozangenkwestie betreft, men mag de goede bedoeling van anderen niet Ds. Riemens sprak no - een enkel woord, waarna, nadat nog gezongen was Ps. 100:4 en voorgegaan was in dankge bed, de matig bezochte vergadering uit eenging. GEMEENTERAAD. De Raad dezer Gemeente zal as. Maan dag des nam. te twee uur vergaderen. Aan de orde komt o.m, een voorstel van B. en W. om aan Prof. Mr. A. S. Oppenheim eervol ontslag te verke nen als plaateverv. lid van het Hoofd stembureau in Kieskring I. Ter vervulling van deze vacature wordt voorgedragen Prof. Mr. E. M. Meyers alhier. Ter benoeming van een curator van het Gymnasium (vac. Prof. Kuenen) worden aanbevolen de hoeren Dr. W. P. Jorissern en Dr. O. A. Crommelin, beiden alhier. Wegens periodieke aftreding van de hoeren H. W. Blöto en J. P. Mulder, worden ter benoeming van leden van het Burgerl. Armbestuur aanbevolen de hoe ren H. W. Blöte en Dr. H. J. M. Boon- acker en J. P. Mulder en Dr. S. C. Met ering Voorgesteld wordt, om op hun verzoek eervol ontslag te verkenen aan den heer W. Maissink als Directeur van de H. B. S. voor Jongens; Mej. H. Pel als leerares in de Nutt. Handwerken aan de afd. A. der Kweekschool aan J. A. Duffels, als schoolarts; aan F. Gordon als Regent van het Goref. Minne- of Armen Oude- Mannen- en Vrouwenhuis; aan H. J. van Kerkhof als lid van het best.uur der Gem. xArboidsbours. School- en Volkshftdhnis. Voorgesteld wordt het School- en Volles-Badhuis aan de van der Werf- straat, in verband met het toenemend N.V.Leidsche Ijzerhandel Firma J. C. Bernard VISUM! 22-26 - KOOMUGSÏEEG in emaille en 3i gelakte uitvoering. gebruik dat van drae ittriebtiug wordt gemaakt, met vier nieuwe cellen, voor kuipbaden uit te breiden, n.l. twee in de wachtkamers en twee in dé bergruimte voor kleeren. De kosten zijn geraamd op f 26.00. De Comm. voor Fabricage acht het ge- wenseht, ook in verband met de hooge kosten van den bouw (de raming werd met f 10.831 overschreden) voorloopig slechts 2 badcellen voor- kuipbaden bij te bouwen. Overzetveer hij de Groenhoven straat. Door een aantal bewoners van den Haagweg, den Witten Singel enz., is aan den Raad verzocht een vaste brug te la ten maken over de Trekvliet, ter hoogte van de Groenhovenstraat. B. en W. stellen voor op dit verzoek afwijzend te beschikken, toneerste omdat zij zulk een verbinding niet noodzakelijk achten; vervolgens in verband met de kosten (pl.m. f9.000.—) en eindelijk om dat door J. van dér Reijden vergunning is gevraagd tot het maken van een aan legsteiger en een wachthuisje aan eiken oever van de Trekvliet, ter hoogte van de Groenhovenstraat, teneinde daar een overzetveer in de Trekvliet in te stellen. B. en W. ziin voornemens dit verzoek in te willigen. Het tarief zal ton hoogste 2e cent per persoon bedragen. Keuringsdienst B. en W. «stellen voor, overeenkomsten aan te 'gaan met de gemeenten Warmond en Voorschoten betreffende "de aansiui- t'ng van die gemeenten bij "den keurings- d.enst van vee en vleescli. Demping. B. en W. stellen voor ƒ22.500 beschik baar te stellen ten behoeve van de kosten van demping van eenige sloot-gedeelten en net aanleggen van wegen met daarbij be- hoorende rioleeringen achter den Zijlsin gel nabij de Oosterstraat. Een R. K. School. Men herinnert zich dat het bestuur van de R. K. Parochiale Jongensscholen, in Augustus j.l. de medewerking van den Raad vroeg vo-or den bouw van een school, ruimte hiedende voor 258 leerlin gen. Hierbij werd verklaard dat de school 7 klassen zal bevatten en da;t per klasse ten hoogste 42 leerlingen zullen worden B. en W. achtten deze aanvraag niet juist-, omdat de school ruimto zou bieden voior 7 X 42 294 leerlingen en niet voor 258 leerlingen. Door hot schoolbe stuur werd hiertegen aangevoerd, dat niet is aan te nemen dat -alle klassen steeds bezet zijn. Thans blijkt dat de Minister van Onderwijs de opvatting van B. en W. volkomen deelt, waarin zij voorstel len de gevraagde medewerking te wei geren. Werkloozcnzorg. In de Maandag te houden Raadsverga dering komt o.m. aan de orde een prao- advies van B. en W. op de verzoeken van dé Commissie van samenwerking inzake Werkloozen zorg om instelling van een gemeentelijke steuncommi&sie. „De in det adres tegen de bestaande regeling en hare toepassing te berde ge brachte grieven komen ons, zeggen B. en W., niet bijzonder steekhoudend voor. Slechts op één enkel punt kunnen wij rae- degaan met adreseante. Wij komen hier op straks nader terug. De eerste grief van adressante bestaat hierin, dat georganiseerde werkloozo ar- beiderf „ertegen" hebben, om geleund te worden door een instituut, waarop zoo duidelijk het cachet van armenzorg is ge drukt als bij het Burgerlijk Armbestuur het geval is. Deze grief lijkt ons al bij zonder gezocht. Volkomen kunnen wij ons indenken, dat de werkloozen het niet aangenaam vinden, om door het Burger lijk Armbestuur bedeeld te worden, doch hoe hierin verandering kan worden ge bracht door de instelling van eene ge meentelijke steuncommissie is ons ten oenen-male onbegrijpelijk. Eone dergelij ke commissie toch zou, evenals het Bur gerlijk Armbestuur, 6leun verleenen met geld uit de gemeentekas. Het karakter van de steunverleening is dus geheel 'bet zelfde. Doch ook de vorm der steunver- leening is nagenoeg dezelfde, aangezien, zooals wij boven in herinnering brachten, de georganiseerde werkloozen zich om steun niet bij het Burgerlijk Armbestuur behoeven to vervoegen, doch bij de res pectieve werkloozenkassen bjinner orga nisaties, die de aanvragen met haar ad vies doorzenden aan het Burgerlijk Arm bestuur en door wier bemiddeling de door het Burgerlijk Armbestuur vastgestelde uitkeeringen aan de betrokkenen worden uitgekeerd. Met dit alles voor oogen, kunnen wij, tenzij nevenbedoelingen in het spel zijn, met den besten wil van de wereld niet in zien,- waarom aan ©ene. gemeentelijke steuncommissie de voorkeur zou moeten worden gegeven boven een onafhankelijk, door de gemeentelijke volksvertegenwoor diging gekozen, lichaam als het Burger lijk Armbestuur, dat o.i. de beste waar borgen biedt voo-r eene goede wijze van ondersteuning. Ten hoogste zou men te gen den naam „Burgerlijk Armbestuur" uit gevoelspogpunt bezwaar kunnen heb ben. Doch dit bezwaar zou dan gemakke lijk kunnen worden opgeheven door, evenals in de gemeente 's-Gravenhage, den naam „Burgerlijk Armbestuur" te vervangen door: „Commissie voor MaaV schappelijk Hulpbetoon". De tweede *n derde reden, waarom adressante op het instellen van eon ge meentelijk steuncommissie aandringt, is gelegen in de hoegrootheid der uitkeerin- gen en de wijze, waarop het bedrag der uiikecdrngen wordt vastgesteld. Adres sante ziet hier center over het hoofd, dat eone gemeentelijke steuncommissie aan dezelfde regelen gebonden is, als thans door het Burgerlijk Armbestuur worden in acht genomen. A dress ante schijnt te raeenen, dat de steunbedragen niet lager mogen zijn, dan de in de ministeriëolo regeling aangegeven normen. Deze m co ning is echter ten eenenmale onjuist. De in die regeling vermelde nonnen zijn 6lechhs maxima, waarboven de uit keering niet inag gaan. Uitdrukkelijk toch wordt in artikel 2 der steunregeling voor do uitgetrokkenon gezegd, dat bij de beoor deeling van de vraag of, en in welke ma te ondersteuning noodig is, met inachtne ming dor vastgestelde normen, die als maxima gelden, nauwlettend met den toestand van elk gezin in het bijzonder moet worden rekening gehouden. Eene gomoantelijLt.e steimcommissie, dio haar plicht zou doen, zou dus ook elk geval individueel nauwkeurigmoeten onderzoe ken en dus niets anders moeten deen, dan thans het Burgerlijk Armbestuur. Ge makkelijk zou haar dit echter niet vallen, aangezien zij do gegevens en organen zou missen, waarover het Burgerlijk Armbe stuur de beschikking heeft. Doch dan vragen wij andermaal, waar om is nu naast het Burgerlijk Armbo- stuur een tweede instelling noodig, die precies dezelfde gedragslijn moet volgen en aan dezelfde regelen gebonden is? Is do toestand der gemoentefinaneiën soms zoo goed, dat men zich, zonder dat-zulks noodzakelijk is, do luxe ban perinitLeren, een instelling in 't leven te roepen, waar voor localiteit moet worden gezocht en ingericht en welke, behalve de uitkeerin- gen aan de werkloozen, niet geringe ad ministratieve uitgaven zal medebron gen? Ons dunkt, het antwoord kan niet an ders dan ontkennend luiden. Alvorens tot bespreking van do volgen de. grief over te gaan, zij het ons echter vergund, aldus B. en W., nog een enkele opmerking te maken met betrekking tot de hoegrootheid der uitkoeringen. Na cor respondentie mot den Minister van Bin nen! andsche Zaken toch is ons gebleken dat bij do toepassing van de ministe- rieele regeling een misverstand heeft plaats, gehad. Het Burgerlijk Armbestuur verkeerde n.l. in de meening, dat na 13 weken voor gehuwden en ongehuwde kostwinners in plaats van den norm van f 13.50 per week, benevens f 1.50 per ge zinslid boven de. twee personen, tot een maximum van 10 personen, een norm van f 12.— benevens f 1.35 per gezinslid moest worden toegepast. Dit nu blijkt niet het geval te zijn én wij hebben mits dien het Burgerlijk Armbestuur verzocht ook na afloop van 13 weken met den norm van f 13.50, benevens f 1.50 per go- zinslid rekening te houden. Een zeer voorname grief der organisaties, welke in do bijeenkomst met ons College door adreesante bijzonder „naar voren werd gebracht" zal dan zijn weggenomen, al dus merken B. en W. op. Bij de vierde grief, 't niet openstaan van beroep van de beslissing van het Burger lijk Armbestuur en de onvoldoende rnoti- veering van de beslissingen van dat be stuur, behoeven wij niet lang stil to staan. Ook van de beslissingen van eene gemeentelijke steuncommissie zou im mers geen beroep openstaan, terwijl met bohrekking tot de onvoldoende motivee ring der beslissingen kan worden vol staan met do opmerking dat blijkens me- dedeeling van het B. A. steeds een duide lijke korte moti veering gegeven wordt, zooals b.v. „afgewezen wegens vol doend gezinsinkomen" of ..afgewezen wogons het geven van onbetrouwba re inlichtingen" enz. Do oorzaak van deze beknoptheid is mede hierin gele gen, dat het Burgerlijk Armbestuur z'ch niet gerechtigd acht. al de verkregen ver trouwelijke inlichtingen ter kennis van derden ie brengen. En wat tenslotte de klacht betreft over do wijze, waarop hot Burgerlijk Armbe stuur «overleg pleegt met de organisaties, alsook dat dit Bestuur slechts zeor noodo de 'tusschenkomst van de organisatiebe- sturen aanvaardt, daaromtrent hoeft het Armbestuur ons bericht, dat het zich etipt meent te moeten houden aan de bo- venaan gehaalde, met instemming van; Uwe Vergadering getroffen regeling. In gevolge die regeling ploegt het»- overleg met de organisaties, die zich bezig hou den met de wcrkloozenvorzekcring. d.w.z. de werkloozenkassen der verschillende .organisaties. Met het Burgerlijk Armbe stuur kunnen wij niet inzien, waarom het in plaats van met de deskundige besturen dier kassen, overleg zou moeten plegen met de vakcentrales, die oen geheel ande re taak hebben en als zoodanig ondes kundig moeten worden geacht op het ge bied van de werkloozonvcrzekering en Van de ondersteuning der uit gel nokken werkloozen. Uit het bovenstaande zal den Raad naar B. en W. vertrouwen., met hen tot de conclusie komen, dat do geuite grie- vól, op één enkele uitzondering na, onge grond zijn en dat er goen enkele aanne melijke redon is aan te voeren, om naast het onafhankelijke, docr de gemeentelij ke volksvertegenwoordiging gekozen, Burgerlijk Armbestuur OQn tweed© in stelling in het leven to roepen, die krach tens de ministoriee1-© voorschriften op de zelfde wijze te werk zou moeten gaan. en zeker geen meerdere waarborgen voor een «goede ondersteuning z>ou opleveren. Het1 cenigc gevolg zou, gelijk gezegd, slechts zijn, dat weder een nieuw bureau zou moeten worden opgericht, met al de daar aan vorbonden kosten voor locali+eit. ra- richting cn administratie, eene o.i. onver antwoordelijke daad. waarvan het lang niet zeker ie, «oF zij, indien Uwe Vergade- Tng onverhoopt daartoe mocht besluiten, wel de goedkeuring van -hoosore- autori- leilen zou verwerven. Evangelisatie. In gebouw „Phfebè" werd gist.'u-avond een Samenkomst gehouden ter Evangelie prediking, toegelicht door liclitbeeW^n. Do heer N a u t a operate do Samen- komst met het laten zingen van een toe passelijk lied, waarna hij voorging in ge bod, en aan de hand van Luk. 15:1—10 do heerlijkheid van het volgen van 'Uiteen zétte. Do duidelijke lichtbeelden, door don heer Flamman- op hot doek eobracht, werkten ten zeerste mede,-om do Evange- lio-prodiking zoo aanschouwelijk mogelnk te maken. Met stille aandatht werd de prediking gevolgd, on nam men konnis van de dikwijls roeronde momenten uit Jezu«' omwandeling op aarde. Vooral bij de gelijkenis van den verloren zoon werd uitvoerig stilgestaan, torwrl een der hoe ren een, daarop betrekking hébbradè. Solo-zang ten gehoor© bracht. De Samenkomst werd door den hoer Nauta met dn^Vo-ebfd ep-doten. De tegenwoordige toestand der Bnit°che „V olk swir tsckaf t." Met bovengenoemd onderwerp trad gisteravond in de aardig bezette, groolo zaal van het Nuts* gebouw op: Prof. D r. B. Harms, Directeur van het instituut voor .,WeltwirUchaft" cn Zoo* verkeer aan de universiteit to Kiel-, Door den Voorzitter der Afd. Leiden en O. van do Ned.-Buibscho Vereeniging, den heer J. M. A. Kaptoijn, mot ecnigo sympathieke woor den ingeleid, kroeg do 6proker aanstonds het woord. Zijn uitgangspunt nam spr. in het verleden: liet begin der 19do eeuw. De productie was toen meer dan 90 pet. handwerk, dus klein Hm drijf. Hot Duitscko „Wirtschaft"-leven hoofdza-s koiijk agrarisch. Het aantal staten en 6Laatjes legio. Sinds Luther's tijd was cr bijna nieta veranderd, geen ontwikkeling viel or waar te nomen. Welle een ander beeld vertoonde het begin der 20êIo eeuw, liet was alsof oen economische revolutie plaats gegrepen had. Op do vraag naar de oorzaak daarvan gaf spr. één antwoord: het industrieel g ro o t b o d r i j f. do fabriek. Eisch van massa warcnproduclie is: groot af* «zetgebied; dan oerst ontwikkeling in methode eu deze ny gelijkheid herit r'e l'Jdo eeuw ge* schapen. Na deze noodzakelijk lange inleiding behan* <1 slide epr. den tegenwoordig en toestand van landbouw en idustrie. De productie bedroeg in 1921 (afgezien van productievermindering door land- en bevolkingsverlies) slochts 2/3 van dio van 1913. Grondstoffen moesten na den oorlog in - groolo hoeveelheden ingevoerd worden. Daar* door werd Duilschland nog moer op het buiten* land aangewezen. In dit verband werd uitvoo* rig het geldwezen besproken. Do toestand van het geld is secundair, daarvoor zijn primair# oorzaken. Do valuta is afhankelijk van de boUn lingsbalans cn deze werd passief grooter door:. 1. meerdere imvoer van voedingsmiddelen; 2. idem van grondstoffen; 3. directe en indirect# reparatie van do verwoestingen door den oon log. Actief word de betalingsbalans kleir.er door verminderde uitvoer van industrieproducten. Zoolang deze factoren zich niet wijzigen, botoogdo Prof. Harms met klem. is or goen sprake van yom betering der markt. Ook innerlijke, psyohiologischo factoren Itvb* ben hun invloed doen golden. Gevolgen: gewoldigo omloop dor Mark, in 1923 2 milliard M., nu 315 milliard M., wekclijksche vermeerder, met 2540 milliard M. Het grootsto probleem is do grootore pree'-uo» tie der eerste levensmiddelen; do industrie 3#

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1