Dagblad voor Leiden en Omstreken
ABONNEMENTSPRIJS
IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN
WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN
PER KWARTAAL 12.50
PER WEEK A 10.19
FRANCO PER POST PER KWARTAAL 2.90
3de 1AARGANG. - ZATERDAG 21 OCTOBER 1922 - No. 774
Bureau: HooipracSit 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936
ADVERTENTIE-PRIJS.
DES ZATERDAGS 10 30
PER GEWONE REGEL IQ 221
KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens
INGEZONDEN RECLAMES P' IEP
30 woorden 50 cent! Zaterdags 75 rent
Dij vooroithetaling. t-t
Oit nummer bestaat uit twee bladen
Dankbaar, niet voldaan.
(Slot.)
Uit de opmerkingen in vorige artikelen
'gemaakt is reeds gebleken dat wij, hoe
ook waardeerond wat door de Regeering
wordt toegezegd, toch niet op het dank
baar een voldaan kunnen laten vol
gen..
Geconstateerd werd in die troonrede,
dat de crisis hare droeve gevolgen ook
hier to lande in brefden kring dloet gevoe
len.
In dat verband werd een ingrijpende be
perking van de publieke uitgaven toege
zegd.
De z.g. millioeaien-nota heeft omtrent
dit etreven nadere bijzonderheden medege
deeld, maar het is duidelijk dat voor 1923
van een sluitend budget nog ge
Door de pers der linkerzijde is overdre
ven toen men sprak van perspectivistische
bezuiniging. Het is volstrekt niet alles
perspectief wat de milli oenen-nota biedt.
Er wordt inderdaad getracht om te be
zuinigen.
Maar wie de nota goed leest komt toch
tot de ontdekking, dat er nog heel wat
zal moeten gebeuren eer de beloofde bezui
niging een feit is.
En wie dan rekening houdt met de prac-
iijk dat de parlementaire molen uiterst
langzaam maalt, die zal zeker niet be-
zijn.
Do Minister van Arbeid is voornemens
de verzekoringswetgeving te vereenvou
digen en op die wijze tot bezuiniging te
bomen.
Dat valt toe te juichen»
Men kan tegenover de verzekeringewet-
'geving zeer sympathiek staan en todh
toegeven dat op dit gebied veel bezuinigd
zou kunnen worden.
Maar nu hebben we dezer dagen van
d'ie plannen iets kunnen lezen.
In het komende jaar hoopt men van het
sociale wetboek de grondslagen te leg
gen. In het tweede jaar zullen de plannen
worden uitgewerkt. En dan in het derde
tof laatste jaar, zullen ze door de Earner
worden behandeld. -
Wij wFlen hopen dat deze plannen
uitgevoerd kunnen worden. Maar het is
voor ieder duidelijk, dat de kans dat dit
inderdaad het geval zal zijn, toch al
zeer gering moet worden geacht.
De ervaring heeft het ons wel anders
geleerd.
Het zou ons dan ook aangenaam zijn
geweest indien ten opzichte van de bezui
niging of van andere pogingen om tot een
sluitend budget te komen, een krachtiger
geluid was vernomen.
Hierbij mag niet vergeten worden, dat
de bezuiniging voor een deel althans niet
meer dan s c b ij m is.
Dit bh'jkt uit wat gebeurt ten opzichte
van de uitkeeria.gen aan de gemeenten.^
De financieels verhouding tusschen Rijk
en Gemeenten ie niet in orde.
De Gemeenten worden door het Rijk
tot groot e uitgaven geprest, waar tegen
over slechts staat een zeer geringe ver
goeding volgens - de- „beroemde" en on
leesbare wet van 1879.
Daarom werd, an afwachting van een
definitieve tv geling, de laatste jaren aan
de Gemeenten een nooduitkearinig ver
strekt.
Die post is nu eenvoudig geschrapt.
Dat. is heel gemakkelijk.
Mo ar niet geschrapt zijn de uitgaven
d'e de gemeenlen hebben te doen.
De last wordt dus slechte verplaatst.
De begroeting van liet "Rijk wordt ont
last, maar de Gemeenten zullen nu het
zelfde geld uit dezelfde zakken hebben te
halen.
Op die wijze, het is duidelijk, komen we
er niet.
Zullen we op beteren financieelen basis
komen, dan is werkelijke bezuiniging
en versobering no o dig.
Met bezuiniging alleen, komen we ech
ter niet verder.
Er moet meer gebeuren.
Als belasting betaald moet worden, dan
moet vooraf gaan bet verdienen. Als
de werkloozen en zoovele anderen gefeol-
pen zullen worden dan moeten de bron
nen van inkomsten vloeien.
Van ontzaglijk belang is daarom dat
onze industrie en onze land-en tuinbouw
zich kunnen ontplooien.
Onze industrie moet, waar mogelijk, ge
sterkt worden tegen de buitenlandsche
concurrentie, zoo noodig door tijdelijke
maatregelen.
En onze land- en tuinbouw die oen zwa-
ren strijd hebben te voeren, moeten even
eens geholpen1 woiden bij het zoeken en
het behouden van afzetgebied.
Wordt in deze richting krachtig ge
werkt?
De Openingsrede vermeldt wel, dat het
departement van Landbouw, Handel en
Nijverheid wordt opgeheven.
Dti behoeft opziehzelf nog geen bezwaar
te zijn.
Maar als dan tegelijkertijd van de be-
dezer volksgroepen in de Ope
ningsrede gezwegen wordt, dan is een ze
kere ongerustheid toch zeer v©r-
Dajni is het niet gemakkelijk, om tegelijk
met het dankbaar, ook Ihet voldaan te
laten ho-oren.
Ditzelfde geldt nok we hebben daar
op in vorige artikelen reeds gewezen
van de meer principieele vragen.
Van Staatsloterij en Zondagsontheili
ging word niet gerept, de band tusschen
staat en kerken wordt niet genoemd, de
afschaffing van den vaocimatiedwang heel
in de verte in uitzicht gesteld, terwijl
geen plannen schijnen bestaan om den
stemplicht af te schaffen.
Aan de geestelijke en stoffelijke belan
gen van de Overzeesche gebiedsdeelem zal
de onverdeelde aandacht der Overheid
worden gewijd, maar ook n,u ontbrak
weer do toezegging dat het bekende Art.
123 R. R. zonal niet ingetrokken, dan
toch zal worden gewijzigd.
Er is dus voor ons nc g veel te doen en
te wemschen overgebleven.
En wat moet nu do conclusie zijn, die
we uit dit alles hebben te trekken?
Dat we met onze rechitsch© meerderheid
dus eigenlijk bekocht zijn, en dat wei even
goed een Kabinet steunend op de linker
zijde zouden kunnen hebben?
Maar die conclusie zou toch al zeer op
pervlakkig zijn.
Of denkt men, dat een Kabinet, ge
vormd uit de groepen die zich als „angst-
democraten" hebben doen kennen en die
voor alles do-or vrees worden bezield
vrees voor rechts en vrocs voor rood, vor
der gekomen zouden zijn.
Zou zulk een Kabinet een richtige be-
zuinigingspolitiek hebben kunnen vo>eren?
En zouden bij zulk een Kabinet onze
geestelijke belangen veilig zijn?
De belangen van ónzo scholen? De
belangen van de kerken?
Zou zulk een. Kabipeb met een Openings
rede voo-r het voetlicht zijn gekomen,
waarin alles met onze wenschen dn onze
beginselen was gerekend'?
Wij weten beter.
Neen, als we bedenken, dat we slechts
15 pet. van de bevolking vertegenwoordi
gen, dan mag do danktoon niet ont
breken.
Tochi behoeven we niiet onder stoelen
of banken te steken, dat we onvol
daan zijn.
Was dat het geval, dan zag het er
slecht uit voor onze partij.
Maar zoo is het naet.
Wij zijn onvoldaan, en wij spreken dat
ook uib.
Niet "om het Kabinet in moeilijkheden
te brengen en zijn toch al zware taak'nog
meer te verzwaren, maar omdat wij ge
roepen zijn voor onze beginselen' te blij
ven strijden.
Wij mogen niet tevreden zijn met wat
verkregen werd.
Onze organisatie moet worden ver
sterkt., onze pers gesteund, onze propa
ganda uitgebreid, om de invloed van onze
beginselen te versterken.
De actie ook van onze partij is rijk ge
zegend.
Er wordt met ons en onze beginselen ge
rekend.
Dankbaar willen we dat ei. kennen.
Maar terwijl we dat dankbaar erkennen,
maken we ons tevens gereed voor den
nieuwen strijd en scharen we ons met
geestdrift achter het aloude anti-revolu
tionaire vaandel.
V Het Unie rapport.
Onze Rotterdammer sprak dezer
dagen als hare meeming uit, dat de grond
slagen van de bestaande Onderwijswet in
■hoofdzaak mot de conclusion van het ge
wijzigd Unie-rapport overeenstemmen.
Deze opvatting schijnt ons niet juist.
Om het nadenken over deze vraag te
vergemakkelijken laten wij de „bekende"
conclusion hier volgen:
1. Op de lagere scholen worde, zoo
mogelijk door de Commission, die voor
het beheer der scholen zijn of worden aan
gesteld, van hen, die niet tot de onvermo-
genden behooren, eon proportioneel school
geld geheven, naar bij de wet vast to
©tellen regelen.
2. De gfimeenietn worden niet langer
belast met de bekostiging van de lagere
school.
3. Door het Rijk worde ten behoeve
van de lagere scholen aan de Schoolcom-
missiën een© vaste bijdrage uitgekeerd, te
berekenen naar rogekin bij de wet vast te
stellen, naar zoodunigen maatstaf, dat de
kosten van eene gewone, eenvoudig inge
richte lagere school, voor zoover deze niet
uit de schoolgelden te vinden zijn, worden
gedekt, en rekening gehouden wordt met
uitbreiding van leerstof en vermeerdering
van het onderwijzend personeel.
4. Do uitkeoring van die bijdrage wor
de, evenals thans, verbonden aan voor
waarden, die de inrichting van het onder
wijs vrij laten en alleen strekkon om de
besteding dor rijksgelden voor het beoog
de doel ie verzekeren.
N.V.Leidsche Ijzerhandel
Firma J. C. Bernarf
122-28 -
MOOIE COLLECTIE
9*80
5. Voor zoover d'e ingezetenen niet
zelve in hun onderwijs voorzien, treden in
hunne plaats de gemeentebesturen op,
met dien verstande echter dat zij op tijd
en wijze, bij de wH te régelen, het beheer
der scholen overdragen aan plaatselijke
Schoolcommissiën, te benoemen door de
ouders der schoolgaande kinderen.
V Boskoop.
Onze Boskpopsch© kweekers hebben wel
met zeer bijzondere moeilijkheden te wor
stelen.
Eerst werd door het optreden van de
Amerikaansehe regeering de handel op
Amerika lam geslagen.
Toen trachtte men de handel te ver
plaatsen naar het vasteland, maar de oor
log kwam en vernietigde ook hier de kan
sen.
Men gaf echter den moed niet op.
Een nieuw afzetgebied werd gezocht en
gevonden thans op de Scandinavische
eilanden.
De verbindingen met Boskoop zijn
uiterst slecht.
Veel te lang werd den nijveren Boékoo-
pers een spoorweg onthouden.
Welnu, zij namen de vliegmachi
nes te baat om todh maar tijdig hunne
producten aan de marlet te kunnen bren
gen.
Met ijzeren energie is en wordt ge
werkt»
„Ik worstel", ziedaar de lijfspreuk van
Boskoop.
Mo.ge onder den zegen Gods in de toe
komst het „ik kom boven" hieraan wor
den toegevoegd.
STADSNIEUWS.
Chr. Letterkundige Kring.
Men schrijft ons:
De Chr. Letterkundige Kring blijft ac
tief. Hij zette de wantercampagne in met
een uitnemend geslaagden herdenkings
avond' voor J acqueline v. d. W aals
terwijl op a.e. Dinsdagavond, 8 uur, op
de in *t N. O. S. V. gebouw te houden
•tweede maandelijksche samenkomst door
mej. F. M oen© ©en inleiding zal worden
gegeven op de bespreking van den roman
van Arthur van Schend© 1: „Een
zwerver verliefd".
Maar in 't bisouder vestigen wij de aan
dacht op de in dit nummer voorkomende
annonce betreffende de op Maandag, 30
Oct. a.s. te houden openbare vergadering,
waarin niemand minder dan de boogst-be-
gaafde redenaar Dr. H. T. Oberman,
Ned. Herv. Pred. te Rotterdam hoopt op
te treden. Ons dunkt, ©en woord van op
wekking tot bijwoning dezer samenkomst
zal in Leiden, waar dr. O. geen onbe
kende is, wel overbodig zijn.
Dr. Oberman hoopt te spreken over
het leven en de werken van één van de
vooraanstaande figuren uit de Russische
literatuur, die evenals de meer bekende
Tolstoï een Europee&che vermaardheid
verwierf.
Intussehen over het onderwerp hopen
we met toestemming der redactie ter
oriënteering wellicht volgende wet ik nog
een en ander te zeggen.
We volstaan thans met de aankondi
ging der lezing en don goeden raad:
Houdt 30 October vrij!
Eon drukke week.
Er wordt druk vergaderd de volgende
week.
Of liever, er is gelegenheid om
druk te vergaderen, want bcikend is, dat
van druk bezochte vergaderingen heel zel
den sprake was, den kaatsten tijd.
Maandagavond wordt in het ge
bouw „Patrimonium" de vergadering van
de afd. van „Patrimonium" die de vorige
week moest worden afgebroken voortge
zet.
De heer Zuidema zal dan alleroor&t
de gemaakte opmerkingen beantwoorden,
waarna er gelegenheid zal zijn voor ver
dere bespreking. Het onderwerp dat aan
de orde komt, hc© degenen dio door de
werkloosheid getroffon worden geholpen
kuiunqn en moeten word on is van genoeg
zame beteekenis, om een flinke opkomst te
verwachten.
Donderdagavond zal ter her
denking van het 12 Yi jarig beslaan van
den Leid6ehen Christelijken Besturenbond
Prof. Slotemaker de Bruyn© in de Ooster
ker k optreden.
Een. voorrecht een gevierd spreker als
dezen professor te mogen hooren.
Vrijdagavond treedt voor de „Oud-leden
van „Prediker" op, Ds. Voorsteegh
van Katwijk aan Zee, en tegelijkertijd in
d© Ooeterkerk ten behoeve van het hon
gerende Duitsche kind, D s. B a g h ra a n n
uit Munchen.
Christel. Ambtenaarsbond.
De afdeeling Leiden van den Alg. Ned.
Christel. Ambtenaarsbond vergaderde
Donderdag j.l., in hoofdzaak ter bespre
king van de bekend gemaakt© bezuini
gingsvoorstellen der Regeering.
Kennis werd genomen van de 6tappen
welke reeds door het Hoofdbestuur wer
den gedaan.
Na breedvoerige discussie werd de vol
gende motie ingediend en met algemeeue
stemmen aangenomen:
De afd. Leiden van den Alg. Ned.
Christ. A. Bond, in ledenvergadering bij
een op Donderdag 19 Oct. 1922;
kennis genomen hebbend van de tot op
heden aangenomen houding van het
Hoofdbestuur inzake het voornemen der
Regeering om over te gaan tot pensioen-
premieheffing;
Betreurt dat het adres aan den Minis
terraad niet eerder is gepubliceerd of ter
kennis van' de afdeelingen gebracht;
juicht van harte toe het besluit der
Christelijke Centrale om niet samen te
werken met de neutrale en moderne o-rga-
niisaties die staking een geoorloofd wa
pen adhten voor den ambtenaar;
dringt er nochtans bij het Hoofdbestuur
ten sterkst© op aan all© geoorloofd© mid
delen aan te, wenden om te voorkomen dat
onbillijke of ongemotiveerde bezuinigings-
offers van het personeel in 's Rijles dienst
zouden worden geëischt, of dat van deze
offors de zwaarste zouden moeten worden
gebracht door het laagst bezoldigde per
soneel, wat thans het voornemen der Re-
geering schijnt te zijn;
noodigt het Hoofdbestuur uit, zoo spoe
dig mogelijk in verschillende plaatsen van
het land voor Z.-Holland b.v. 's-Graven-
hage) een vergadering uit te schrijven,
toegankelijk voor de leden van den "Bond,
om zijn standpunt nader toe té lichten;
terwijl zij het tevens gewensdht acht ver
tegenwoordigers der rechtsehe Kamerfrac
ties tot bijwoning dezer vergadering uit
to noodigon;
besluit deze motie ter kennis te brengen
van het Hoofdbestuur en door middel on
zer Christel, pers ter kennis van do afdee
lingen;
en gaat over tot de orde van den dag.
JerueL
Wij vestigen de aandacht onzer lezers
op de in dit nummer voorkomende adver
tentie van de Stads-evangolieati© „Je-
ruel".
Deze evangelisatie houdt samenkom
sten, heeft een druk bezochte Zondag
school, en een strijkmuziekgezelschap van
jonge menschen, terwijl bovendien vele ge
zinnen worden bezocht en er toe gebracht
de kerken weer te bezoeken.
Maar nu is er geld noodig.
In de eerste plaats voor een Kerstuit-
deeling aan arme gezinnen en voor uitdee-
ling op de Zondagschool, maar voorts
ook voor uitbreiding van Ihet evangelisa
tiewerk.
Wij vertrouwen, dat deze oproep niet
onbeantwoord zal blijven.
V. O. K.
De Geref. Meisjesveifcen. „Voor onzen
Koning" mag met voldoening terugzien op
hare openbare vergadering, die gisteren
avond gehouden werd in „Nathanaël".
Er was een flinke opkomst, niet alleen
van de leden, maar ook van belangstel
lenden.
Na opening en een welkomstwoord van
de Presidente M ej. F. M o e n e, las Mej.
v. Weorcn een opstel voor over Deborah,
dat de aandacht boeide. Enkele zangnum
mers werden uitgevoerd, waarna Mej.
Schreuder een opstel voordroeg over
het Kloosterwezen. Enkele vragen werden
door de inleidster en door andere leden
der Vereen, beantwoord.
Nadat Ds. Konwenhoven deze^ welge
slaagde samenkomst met dankzegging had
gesloten, was er gelegenheid om zich als
lid der Vereen, op te geven. Naar wij ver
nemen, is ook het andore propagandawerk
tot het winnen van leden en contribuanten
met uitstekenden uitslag bekroond.
Leidscho Burgerwacht.
Even als vorige jaren, zal ook dit jaar
gelegenheid zijn tot het schieten met mar-
ga-patronen.
De schietoefeningen worden gehouden
in de zaal Pieterskerkgracht No. 7 en wel
•op Dinsdag- cm. Vrijdagavond van 8.30 tot
10 uur n.m. Schietkaarten zijn aan de zaal
verkrijgbaar.
Tevens zal op den laatsten Vrijdag en
Dinsdag van iedere maand geschoten wor
den op een z.g. vrije baan. De kaarten
voor deze baan zijn verkrijgbaar bij den
Baancommaiidain't.
Ieder deelnemer mag zooveel kaarten
verschieten als hij avonden aan de schiet
oefeningen heeft deelgenomen.
De 20 schutters die gedurende do schiet
oefeningen het hoogst aantal punten heb
ben geschoten (n.l. 2 ëerios in 6taande, 2
in knielende en 2 in liggende houding)
klinnen bij liet prijsschieten met marga in
Maart 1923 deelnomen aan do cierebaan,
Aan het Zoeklicht.
Leiden 21 October 1922.
Wentelt het rad der historie terug?
Zal in d© toekomst in Europa het Ëvan-
lie-licht van den kandelaar worden ge
weerd en het Christendom plaats maken
voor het heidendom?
Er zijn zeker verontrustende verschijn
selen.
Het ongeloof neemt toe.
Het getal van hen die openlijk vorkla
ren met de Christelijke Kerken gebroken
te hebben wordt grooter.
Boedhisten en andere heidensche eods-
diensten vinden al meer aanhangers.
En nu las ik dat te Parijs, de z.g. licht
stad, maar waar het Evangelie!:eht maar
heel zwak straalt, den eersten steen werd
gelegd voor een Mohammed? ansrhp mos
kee.
Een maarschalk van Frankriik hip d Hij
die gelegenheid een rede en gaf aan de
plechtigheid een officieel karakter
Waar gaan wij heen?
OBSERVATOR.
terwijl de beste schutter, van ieder Vendel*
den Vondelprijs krijgt.
De schietoefeningen worden gehouden
van 24 October a.s. tot en met 15 Dectm-
ber 1922 en van 16 Januari 1923 tot be
gin April 1923.
Tekort-Tentzending.
Nog ontvangen van N. N. f 1. Mevr. H.
f 1, een „zuster" (Rijrgeeet) f l.Veel dank.
Ds. TFOM2\S
„Slielley".
Gisterenavond trad voor het Ger g-
schap NederlandEngeland op Prof. U.
H. Herford van Manchester. Een vrij
groot aandachtig gehoor had zich verza
meld om de lezing over den bekenden En-
gelschen dichter „She.ley" bij te wunen.
D© voorzitter van het comité. Prof. Vo
gel* leidde den spreker- met een kort woord
in, mom o roerend© dat het in Juli 100 jaar
geleden was dat de dichter in Italië is ge
storven.
Prof. Horford zeide dat hei mm ten
groot© eer was in deze beroemde universi
teit over Shelley, den ook in Holland meer
en meer bekend geworden dichter, te spre
ken. Nadat "hij eerst een biografie van den
dichter had gegeven, besprak de rei-.-naar
in den breede S teiley's werken, daarbij
vooral uitlatende kernen de invloed van
de groot© philosophen, in 't bijzonder van
Spinoza op zijn kunst Verder werd uitvoe
rig besproken de twee vroote drijfkrach
ten in zijn leven: de Fransche revolutie en
zijn verblijf in Italië, waar hij tot roman-
tiker werd gevormd. Een uitvoerige ver
gelijking werd geheuclen tusschen Goethe's
en Shelley's werken, in 't bijzonder wat be
treft beider kunstbeschnuwire ovm* de
Godsopenbaring.
Na een opwekking om si© meer
Shelley te beetudeeren, eindigd Spr. zijn
met aipplaus beloonde rede. Prof. Vogel
sprak een kort woord van dank:
„Veefonds Leiden".
Gistermorgen werd in Zomerzorg do
jaarvergadering gehouden van bet Vee-
fonds „Leiden".
Nadat de Voorzitter, do "heer S. v. d.
Stoel de vergadering met een korte toe
spraak had geopend, worden de notulen
der vorige vergadering door den Secreta
ris, den heer C. Bakker, gelezen en ver
volgens goedgekeurd.
Uit het jaarverslag van den Penning
meester, den heer P. T. Verkleij, bleek
o.a. dat het kasgeld verminderd was met
een bedrag van 7121.18. Onder dankzeg
ging voor de goede zorgen door hein aan
de financiën besteed, werd laatstgenoem
de heer ontheven van zijn functie entho-
ven.
Uit'het jaarverslag loopendo van 1 Oc
tober 1921 tot 31 September 1922 bleek,
dat er op 30 Sopt. 1921 in kas was
f 1235.07.
Er traden 4 nieuwe leden toe a f 10.
Geassureerd werden 18 runderen a f2;
f27 h f2.50; 457 k f4; 1361 k f5 en 131
a 6 gulden.
De opbrengst van vleesch en vet be
droeg f 1894.79aan rent© werd ontvan
gen 6 pet. van f2500 f150.
Mot neg enkele andere ontvangsten be
droeg hot totaal der inkomsten f13.401 43,
De uitgaven bedroegen aan uitbetaalde
schade en divereen in totaal f 12.356.74,
zoodat het kassald-o op 1 October 1922 be*
droeg f 104469.
Hedenmorgen brak in de Kaiser-
straat, do as van een groot© sleepers wagen
van Van Gend en Loos. Hoewol de wagca
geheel beladen was met kisten on pakken*
kwam wonder boven wonder de lading
niet op 6traab terecht cm kon deze ovorge
bracht worden op eon niouwe geroquiroer-
den wagen
Mej. v. d. T. alhier, heeft bij de poli
tie aangifte gedaan dat zij op 9 Oet. UL
aam het hoofd werd getroffon door oeoi
steen, welke door oen koeteier word ge
worpen naar jongens, dio hem plaagden.
De politie beeft procos-verhaal opgemaakt
tegen den verdachte,- die op dat moraonfc
oorzaak had kunnen zijn, dat iemand om-
verwacht, een ernstig ongelnk was o vor
komen.
