Dagblad voor Leiden en Omstreken. ABONNEMENTSPRIJS IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN WAAK AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PER KWARTAAL 12.50 PER WEEK 10.1# FRANCO PER POST PER KWARTAAL 12.90 3de JAARGANG. - MAANDAG 11 SEPTEMBER 1922 - No. 740 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 Ai, I i-.'J PER GKWüNR REGEL t J.224 DES ZATERDAGS f 0.30 INGEZONDEN RECLAMES O'. IER KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens 30 woorden 50 cent; Zaterdags 75 cent bij vooruitbetaling. V Ziekteverzekering. la „De Gids" het orgaan van het Christel. Nat. Vakverbond, werd onlangs -een interessant artikel gewijd aan de plannen Posthuma-Kupers inzake de ziek ten# /zekering. Gnder de schoone leuze het particulier initiatief voorop, zijn deze plannen aan ons volk opgedrongen. Het werd voorgesteld alsof het bij de stelsels Talma en Posthuma-Kupere ging tusschen ambtenaren-bemoeiing en par ticuliere kassen. Door de Gids nu, wordt nogmaals uiteengezet, hoe verkeerd deze voorstel ling is. Aangetoond wordt, Ihoo de Bedrijfsver- eenigingen die in het stelsel Posthuma- Kupers gevormd zullen worden, feitelijk niets te vertellen zullen hebben. De vaststelling van den omslag der ziekengelden over de werkgevers ge schiedt n.l. door Ziekte-Risico. Het administratief en geldelijk beheer wordt gevoerd door Ziekte-Risico. De speciale regeling van het zieken geld (b.v. ten aanzien van bedrijfsziek- ten) berust alweer niet bij de Bedrijfs- vcTeeniging, maar bij Ziekte-Risico. Wijzigingen in het Reglement mogen alleen worden aangebracht, als daarop te voren de goedkeuring van Ziekte-Risico is verkregen. Bij alle Algemeene- en Bestuursverga deringen is voorts een vertegenwoordiger van Ziekte-Risico aanwezig, die advisee- rcnde stem heeft, terwijl Ziekte-Risico: aan do samenstelling der agenda mee werkt, Volgejis de „Proeve" en reglementen znlleai de Bedrijfsvereenigingen geen en kele wezenlijke bevoegdheid bezitten, maar berust- deze geheel bij Ziekte-Risico. Verder wordt dan aangetoond, hoe Ziekte-Jtisico in de practijk beteekent: de Directie. De Directie treedt in de algemeene vergadering als adviseur stemhebbend op; de Directie komt eveneens in do Ho o fdbe&tim r sverga der in g en treedt daar als adviseur op, en eindelijk kan aan de Directie macht en bevoegdheid van het Hoofdbestuur worden gedelegeerd. Niet de Bedrijfsvereenigingen geven dus in de 'practijk leiding en 6tuur on evenmin de vakorganisaties, maar het is de Directie die de touwtjes in handen (heudt en die voor allen denkt en handelt. Een der warmste voorstanders van het stelsel Posthuma heeft, dan ook toegege ven, dat hier van een dictatuur spra ke is. Hiertegenover nu werd gesteld wat de wet-Talma geeft. Bij- Talma's organisatie zijn de Raden van Arbeid paritetisch samengesteld en uit belanghebbenden rechtstreeks gekozen; in de bijzondere kassen vermen de verze kerden in het Bestuur de meerderheid, terwijl de Raden van Arbeid publiek rechtelijke colleges zijn, onder een voor zitter, die eveneens ten volle verantwoor delijk is aan de O verheids-Colleges en op wier handelingen nauwkeurig toezicht wordt gehouden door de Verzekeringsra den, terwijl bovendien in de volksverte genwoordiging de Minister geïnterpel leerd kan worden over indere verkeerde daad, ook de kleinste, door een der amb tenaren hij de verzekering betrokken, be gaan. Bovmdien laat het stelsel Talma niet in naam, maar inderdaad ruimte voor parti culiere kassen. Wil men dus een tegenstelling maken dan moet het deze zijn: in het stelsel- Talma- democratie, - in dat van Posthuma-Kupers dictatuur. Wij hebben reden om te gelooven, dat de Ziektewet, ook wat het stelsel be treft. zeer ingrijpend zal worden gewij zigd, en tot invoering, zal worden overge gaan. Er moeten plannen bestaan om het; particulier initiatief voorop te doen gaan, en de ambtelijke bemoeiing geheel een aanvullend karakter te geven. Maar ook al is dat niet het geval, dan toch verdient het stelsel-Talma de voor keur boven de plannen Posthuma-Ku pers. NIET GEGROND VERWIJT. „In een enkel 'pereorgaan, zegt de Standaard, ook in een der onze werd de klacht geuit, dat de formateur van het Kabinet zich in zake zijn werkprogram alleen in verbinding gesteld had met de rechtsche groepen in de Tweede Kamer en dat hij de overeenkomstige groepen in de Eerste Kamer daarbij over het hoofd ge zien had. Wij oordeelen dat die grief ongegrond is. Vooreerst heeft zulk overleg, naar wij1 meenen te weten, met de partijgroepen in de Eerste Kamer nimmer plaats gehad. Bij de vorming' van een Rechtsch Kabinet niet en evenmin wanneer er een Linksch Ministerie moest worden geformeerd. In zooverre bleef Ruys dus geheel in de lijn van al zijn voorgangers. Ten tweede is het de vraag of de Eerste Kamer geconstitueerde clubs heeft, gelijk de Tweede. In de jaren 19141919 was zulks voor zooveel althans de A. R. be treft, niet het geval. Dr. Kuyp-er heeft wel eens getradht, tijdens zijn lidmaat schap dier Kamer, zulk een club te vor men, maar i6 daarin niet geslaagd. Het betrekken der Eerste-Kamerleden hij de onderhandelingen zou dus neerko men op een onderhandeling met indivi- dueele leden. Ten derde wil het ons voorkomen, dat de positie der Eerste Kamer in dezen met die van de Tweede moeilijk vergeleken kan worden. Dit volgt reeds hieruit, dat meermalen een Kabinet optrad dat wel in de Tweede, maar niet in de Eerste Ka mer steunde op een meerderheid. Het om gekeerde laat zich bezwaarlijk denken en hetgeen in 1908 plaats greep is geen be wijs voor het tegendeel. Ons oordeel ie derhalve, dat het aan den Kabinetsformateur gericht, verwijt als niet gegrond moet worden afgewezen. STADSNIEUWS. De Leidseho Pilgrim-Fathers. De Londensche correspondent van het Handelsblad schrijft: „Naar ik verneem zal binnenkort bij W. Heffer te Cambridge verschijnen een boek over de Leid&ehe Pelgrims, geschre ven d.oor dir. Rendel Hands, den op dit gebied welbekenden hoogleeraar, door Stephen K. Jones, en door dr. Plooy uit Leiden. Het is getiteld „The Pilgrim Press" en 'is een historisch en bibliogra fisch gedenkstuk der boeken te Leiden uitgegeven door de „Pilgrim-Fathers" gedurende hun verblijf daar ter stede. Het boek zal vele facsimile's bevatten bene vens tal van afbeeldingen door dr. Plooy verzameld, van wiens hand ook de bijdra ge is over de plaats der „Pilgrim Press". Deze laatste is een merkwaardige on derneming geweest, en eene die groote, verreikende gevolgen heeft gehad voor het verloop van Engeland6 historie en voor dat van heel onze Werstersche we reld. Immers mag men zeggen, dat de Puriteinsche Omwenteling hier in Enge land ©r uit is voortgekomen, het bewind van Oliver Cromwell, dien vader van de Britse he wereldmacht en van het huidig Britsche wereldrijk, en desgelijks meer in direct die allergeweldigste republiek der Vereenigde Staten. Zoo werkt nog heden Leidscbe invloed na en weet van geen fltistaan, werkt nog Holland's zin voor vrijheid verre na in de cultuurgeschiede nis. Weliswaar arbeidde deze Leidsche „Pil grim Press" officieel in het geheim, doch het was een geheim, waarvan inder daad onze overheden geenszins onkundig waren, al moesten zij om internationale redenen zich wel van den domme houden. Hier te Londen toch was men zich goed bewust van het gevaar dezer stille kracht voor het rot en reactionair regime der eerste Stuart's. Jacobus I en zijn burgerlijke en geeste lijke raadslieden duchtten die anonyme geschriften, welke slag op slag door on bekende handen uit onbekenden hoek te gen hen gericht werden en allerwegen in Engeland verspreid. Drie jaar lang hield ongestoord deze campagne aan. Toen was men haar oor sprong hier op het spoor gekomen en kon Engelsche regeeringspressie bewerken, dat de drukkers uit Leiden verdreven werden en op hun pers werd beslag gelegd. Maar het doel der „Pilgrim Prè36" zoude blij ken toen inderdaad reeds bereikt te zijn, het zaad der vrijheid voor goed gezaaid. Zij kon groeien en is gegroeid. In het ondeih.avige boekwerk worden ons typografische proeven dezer cam pagne voor oogen gesteld, worden zoo doende ons de criteria verschaft ter ent dekking en classificatie van meer van dien aard, dat nog in bibliotheken en ver zamelingen schuilen mocht. Historisch en bibliografisch voorwaar een nuttige arbeid!" De 3-Oetoberïeestcn. Do deelname aan de door de 3 October uitgeschreven Elfdorpen Tocht be looft nog grooter te worden dan in 1912. Er zijn Yereenigingen, die met 50 en meen- loden zullen deelnemen. Behalve van de deelnemende yereeni gingen heeft echter het Bestuur der 3=_ Octoher-Yereeniging ook over medewer king anderszins niet te klagen. Vele per sonen en corporaties stelden n.l. medail les en plaquettes beschikbaar om de aan trekkelijkheid van dezen rit nog te deen stijgen. Zoo stelde het Bestuur van den A. N. W. B. Toeristenbond voor Neder land 'baar bekende en veel begeerde zil veren A. N. W. B. medaille ter beschik king en wel voor dien deelnemer of deel neemster die den toegestanen rijtijd van 4 uren het beste heeft verdeeld on die dus regelmatig r ij den de den tocht volbrengt in een tijd welke zooveel moge lijk de vier uur nadert. Dat or overigeais wel voor wordt ge zorgd dat er ook in de morgenuren feestvreugde zal heersdhen moge blijken uit 't feit dat de door bekende firma Wed. J. van Nelle als extra feestgave aan ieder die de haring en wittebrood zal ontvan gen een exrta feestgave zal worden uitge reikt. Waaruit deze zal bestaan blijft vo-or- loopig voor de betrokkenen een verras sing. In de Stedelijke Werk-Iinrichting zijn in de week van 3 tot 9 Sopt. opgeko men149 volwassen personen en 20 kin deren; totaal-169. eeno in dit nummer voorkomende advertentie, wordt hier aan de huizen ten name van de W. A C. als anthraciet ten verkoop aangeboden een Goort brandstof die voor huis brand zelfs niet geschikt is. De naam van do W. A. C. wordt hier echter ten onrechte gebruikt. De etoombootmij. „Bus" te Haarlem, ook in deze omgeving geen onbekende zal op 23 Oct. a.s. haar 50 jarig bestaan herdenken. Door do Leidsche Marktkooplieden-Bond zal in do hedenavond te houden algemeene ver gadering de door B. en W. voorgestelde markt- geldrogeling worden besproken, waarbij het bestuur nadere voorstellen zal doen; hier bij zal worden uitgegaan van het standpunt, dat de marktgelden wel eenige verhooging kunnen Woensdag a.s. zal het 121 jaar geleden zijn dat do Leidsche Chr. Besturenbond werd opgericht. Naar wij vernemen ligt het in de bedoeling in verband hiermede in October eon samen komst te hóuden die een gewijd karakter zal dragen waarna dan in November een feestelijke vergadering volgt. Haterdag j.l. maakten een aantal leden van den Chr. Besturenbond een excursie naar do „Lakenhal" onder leiding van den ondordirec teur, de heer Koost. Een dertigtal leden namen hieraan deel. Naar wij vernemenligt het in de bedoeling in den komenden winter meer dergelijke bezoe ken to brengen. Hedenmorgen had op den hoek Princesse-. kade—Haarlemmerstraat een ongeval plaats, doordat een met stroo geladen wagen van de fa, Gehr. B. onderstboven viel. Daar de wagen naast de railsviel, ondervond hot verkeer geeu nocmenswaardigo vertraging. Persoonlijke on gelukken kwamen niet voor. Hedenmorgen ontdekten een drietal bur gers een man drijvende in het water achter „Posthof". Toen de drenkeling die reeds be wusteloos was, op het droge was gebracht, bleek*het te zijn, A. d. O. aam den Bijr.sbuvger- weg woonachtig. Hij werd naar zijn woning overgebracht, en daar onder behandeling van den geneesheer ge steld. De heer H. J. van H. wonende te Utrecht, verscheen aan het politiebureau alhier met de mededeeling dat hij adn het Utrcchtsche Veer to water was geraakt. De politie heeft den man daarop gelegenheid gegeven, om. aan de Gasfabriek-alhier zijn natte plunje te drogen. Een zekere W. S. had het ongeluk om in Leiden dronken te worden. Nadat de politie hem in de gelegenheid had gestold zijn roes uit te slapen, bleek dat hij nog bij de justitie in 't krijt stond voor f 5 boete of 5 dagen hechtenis, waarop hij ter beschikking van de bevoegde autoriteiten is gesteld. J.l. Zaterdag had de opening plaats van de school aan het Noordeiuc'.e uitgaande van de Eersto Leidsche Schoolvereeniging. Do voorzitster der Voreeniging. mevrouw L. van K a-m p e n-Z e r n ik e, 'zette kortelijks uiteen dat niet het doel van deze school is al leen een inrichting to zijp voor demeergegoe-r den dus een standenschool maar dat de bedoeling van het bestuur was: een neutrale school waarbij de ouders mcdezeggingsschap moeten hebben. De heer Brants, inspecteur L. O. juichte dit laatste streven toe. Verder werd nog het woord gevoerd door den wethouder van onderwijs M r. v. d. L i p, den heer Gosling a, voorzitter van de Plaatse lijke Schoolcommissie en het hoofd der school, den heer M, van Wamelen. Op initiatief van minister De Visser zul len binnenkort 's Zondags godsdienstoefeningen worden georganiseerd in het Academisch Zieken huis alhier. Door predikanten van verschillende Kerken, welke nader zullen worden aangewezen, zullen deze diensten worden waargenomeu. De eerste dienst zal door den minister zelf op Zondag 24 Sept. te half elf worden geleid. BINNENLAND. De Koningin-Moeder. Omstreeks halfzeven n.m. kwam Zaterdag de Koningin-Moeder uit Duitschland aan het station te Arnhem aan, ora vervolgens T>er auto naar het Loo verder te reizen. Arnhems burgemeester, mr. De Monchy, was ter verwelkoming aanwezig. Een aan tal belangstellenden juichten de Konin gin-Moeder hartefijlc toe. Minister van IJsselsfceyn. Volgens de Tel. gaat minister Van IJs- selsteyn 15 dezer op reis naar Znid-Afri- ka en Ned. Indië. Het Departement van Landbouw. Uit hetgeen omtrent de Kabinetsforma tie langzamerhand publiek wordt, mag worden afgeleid, zegt de Rotter d„ dat het Departement van Landbouw, Nijver heid en Handel in zijn tegenwoordige ge daante zal ophouden te bestaan. Het Departement zal worden gesplitst en de Afdeeling Landbouw bij een der andere Ministeries worden ondergebracht. Weinig kon, na den loop der verkie zingen dezen uitslag worden vermoed. Immers, de electorale veldtocht droeg ditmaal een zeer sterk agrarisch cachet en landbouwspecialiteite-n waren troef. Zoo sterk werd dit landbouw-element naar voren gedrongen, dat een geheel apart Ministerie voor Landbouw, losge maakt. van handel en bedrijf, door onder- echeidenen werd begeerd en o.m. ia Roomsch-Katholieken kring op het pro gram werd gebradht. Met die strooining is het voorgenomen plan ongetwijfeld in scherpe tegenstelling on by eersten indruk schijnt Onderwijs, indien men tot beperking van Departe menten wil overgaan, veel eer geschikt tot opheffing, dan Landbouw. Toc-h behoeft daarom de aanstaande op lossing niet te verontrusten. Ook binnen andere da.n de bestaande departementale muren' kan do regeerings- zorg voor dén landbouw tct haar recht komen, mits slechts vast sta, dat deze zore- in dit hachelijk tijdsgewricht, woroè opgedragen aan een bewindsman, d* - voor een goed deel de har-der h ef 1 Ncd. Christen-Vrouwcnbon.: De derde jaarvergadering van der_ Niy derl. Christen-Vrouwenbond zal D. V. ge houden worden op Woensdag 27 Septem ber. In de middagvergadering hoopt mevr. Havelaar een inleidend woord tf sproken. Daarna zal Prof. Dr. Slotemakef de Bruine een rede houden. Aan dev vooravond wordt een begrcern ^samen komst .georganiseerd. Voorheen en thans. Onder dit opschrift schrijft J. O. W.(irtz) in het Chr. Schee1 bv;vl ..Onzo Vacatures": Bij het snuffelen in oude i-- mt me nog eens in handen het. rijmpje, dat, een professor aan de Groninger universi teit vele jaren geleden do wer ld inzond; „Geen dweepzieke Alexanders, Geen Brammen vol venijn. Verdienen Nederlanders Te heeterr of te zijn." Dat is het verleden. En het heden: de. „dweepzieke A'exander" is nog steeds curator van de Groninger universiteit en do Haagsche gemeenteraad veranderde de naam van de Kanaalstraat in die van ,.Dr. Abraham Kuyperstraat". Beide, „de dweepzieke Alexander" en „de Bram, vol venijn", verdienden wel niet. volgens de zen rijmer, Nederlander te keeten, maar ze hebben her toch beide gebracht tot- Minister van Binnenlandsehe Zaken en Minister van Staat. En wat zou de rij* mende professor, als hij nog leefde wc* zeggen van zijn eigen liberale pari'..' Met een flink vergrootglas zou hij er nos wel iets van kunnen vinden in de Eerst' en Tweede Kamer, maar /onder knust>•>.--« gaat het niet ze te ontdekken. „Het, kan verkeeren", zei Rm.h ro wij zeggen het hem na. Het karakter der werkverschaffing, In Staatsblad no. 500 is opgenomen hei Kon. Besluit tot vernietigning van he1, besluit van den Raad der gemeente Alle maar van 2 Maart 1922; tot. vasts!sllkij van een loonregeling van de werkl elet in dienst bij do werkverschaffing. Bij het nemen van doze beslissiv. over woog de Kroon: dat de door den Raad der geuftfentt Alkmaar vastgestelde loonregeling voot de werklieden op de werkverschaffing, waarin werd bepaald, dat het loon zou zijn voor arbeiders in dienst bij de werk verschaffing, 57 cent per uur (f25.65 per week) en voor vaklieden op de werkver schaffing werkzaam, in hun vak 90 pet. van het loon, vastgesteld in de collectieve >arboidsovercenkomet voor het dosbetref- FEUILLET8N. 3) 0p helper in den nood. (Slot.) Het scheen echter alsof er aan de ram pen «een einde zou komen. Nauwelijks was een der manschappen die als kok zou fungeeren zoover, dat hij met veel moeite een behoorlijk vuur had gestookt, of door onverklaarbare oor zaak geraakte de keuken in brand. Terwijl de manschappen bezig waren, om zooveel kunne zwakke krachten dat toelieten hot water uit te pompen en de schade te herstellen, werden ze verrast door dikke rookwolken die vanuit de keu ken omhoog trokken, en toen 'n onderzoek werd ingesteld, sloegen die vlammen naar alle -kanten uit. Met groote moeite werd de kok die niet ernstig gewond was, gered, maar de man schappen schenen den moed te missen om na h#1 water, ook nog het vuur te bestrij den. Wi-edeburg echter liet ook in deze om standigheden, nu alles tegenliep, den moed niet zinken. Zijn geloofskracht bied» onverzwakt. Hij riep de mannen bijeen, wees hun op het gevaarlijke van den toestand en de kans op redding en zetbe ze-dan aan het werk. Het werd een wanhopige worsteling. De dichte rook maakte het zoo goed als onmogelijk den vuurhaard te naderen. De pompen werden opnieuw in werking gesteld, maar nu om het water binnen het schip te brengen. Eindelijk, na, een ingespannen arbeid van eenige uren was men het vuur mees ter, maar toen werd ook bij de man schappen een algemeene inzinking gecon stateerd, die het ergste deed vreezen. De mannen werden onverschillig. Het water begon te wassen, de wind werd weer sterker, en nu er toch geen hoop meer op behoud was, misten zij den moed om nogmaals den strijd om het leven aan te vangen. Wie echter moedeloos moc-ht worden, Wiedeburg gaf den moed nog niet op. Hij sterkte zich in gebed, en ging toen zelf naar de keuken om zoo mogelijk' ©enig voedsel te bereiden. En dit gelukte. Het was geen smakelij ke maaltijd die werd opgediend, maar hij was dan toch in staat zijnen manschappen het noodigste voedsel te verstrekken. De hoop op redding herleefde. En terwijl de eene helft van de man schappen ging rusten om nieuwe krachten te verzamelen voor den nacht ging de an dere helft aan het werk om het nog altijd binnendringende water weg te pompen. Maar nog was men niet a<an het eind van de moeilijkheden. Reeds eenigen tijd had Wiedeburg zijn kijker naar het Oosten gericht, waar hij een flauwe kuststrook meende te ontdek ken. Zijn vermoeden bleek werkelijkheid. Heel in de verte, met het ongewapende oog nog nauwelijks te onderscheiden wenkte de kust, en Wiedeburg hoopte den volgenden dag een landingsplaats te ont dekken of althans op een of andere wijze de aandacht op het in nood verkeerende schip te kunnen vestigen. De hoop werd sterker. Maar wat was dat? Plotseling' deed zich een hovig gekraak hooren, en scheen het alsof het schip met groot geweld langs een hard voorwerp schuurde. Bleek van ontzetting zag men elkaar aan. En €ir was reden voor. Toen het- dieplood werd uitgeworpen, bleek het dat men /Vb op e?n ondiepe, ■met klippen be/c: s bevond. Zelfs Wied 1 nu den moed te verliezen. Hij ontveinsde zich niet dat het toch al sterk gehavende schip -elk oogenblik op een klip kon stooten en ten onder gaan. Dan was Tedding uitgesloten- Hij wi6t niet hoe te handelen. Het roer was onklaar, hij kende niet de zee en het materiaal om noodseinen te geven ont brak. Het was donker aan alle kanten. Slechts één uitweg bleef nog over, de weg naar boven, naar Hem die wolken, wind en golven bestuurt. En dien weg leende Wiedeburg. Opnieuw werden de manschappen bij eengeroepen. Wiedeburg maakte hen duidelijk hoe zorgvol de toestand was en spoorde de mannen aan, om zich op den dood voor te bereiden. Het was niet. alleen mogelijk, maar zelfs zeer waarschijnlijk, dat eer de mor gen aanbrak, allen een graf in de golven zouden hebben gevonden. Allen knielden neder en in een roe: end gebed beval Wiedeburg zich met zijne mannen, in de hand zijns Vaders. Hij bad om .uitredding u.'t dit bange gevaar, maar ook om schuldvergeving en. om Gods bij stand, wanneer straks allen zouden moe ten gaan, door de doodsrivier. Met een handdruk werd daarna afscheid genomen. Het was een oogenblik van hoogen ernst-. Ruwe mannen, die meormalen den dood in de oogen hadden gezien en die onver schillig hadden voortgeleefd, waren ge roerd en konden nauwelijks een woord van afscheid stamelen. Het was een bange nacht. Aan slapen viel niet te denken. Elk oogenblik kon het laatste zijn. Eindelijk, eindelijk brak de morgen aan, maar een. dikke mist belette het- uitzicht. Plots echter boorde de zon door dn wolken, de mist verdween, en in hunne onmiddelijke nabijheid zagen de verbaas de mannen, de veilige kust. Do opkomende vloed 'had hel schip* zaehtkens over de gevaarlijke klippen heengevoerd. Nu was de redding nabij. Neg enkele oogenblikken en de <is- sehers die reeds den gevaarlijken toe stand van het 6chip hadden opgemerkt* hadden de verbinding met den wal tot stand gebracht. Het lijden was geëindigd. De gebeden verhoord. God had zich betoond een helper in de* nood. i

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1