I mm j oor, Dagblad voor Leiden en Omsireken. I OLIJFOLIE BINNENLAND. abonnementsprijs F IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN WAAK AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PEK KWARTAAL 12.50 PER WEEK10.19 FRANCO PER POST PER KWARTAAL 12.90 3de JAARGANG. - ZATERDAG 12 AUGUSTUS 1922 - No. 715 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 advertentie-prijs. PER GEWONE REGEL f 0.221 DES ZATERDAGS f0.30 INGEZONDEN RECLAMES DUF** TARIEBJ KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens 30 woorden 50 cent; Zaterdags 75 cent bij vooruitbetaling. Dit nummer bestaat uit twee bladen Herzienings-voorstelien. Wanneer wij thans nader de aandacht Ivestigen op de voorgestelde wijziging van de Lageronderwijswet, dan stellen wij op den voorgrond, dat wij ene daarbij bepa len tot de bestaande regeling. Een geheel nieuwe regeling, die meer in overeenstemming is met onze beginse len -en waarbij teven6 allerlei bezwaren van onderwijskundigen en financieelen aard aan de orde komen, moet er komen en z a 1 er ook wel komen. 1 Dat is nu reeds -duidelijk. We loopen aan alle kanten vast. 1 Bezien we de zaak in het licht van de beginselen onzerzijds steeds op den voor grond gesteld, dan is er, hoe dankbaar we #ok zijn voor de gelijkstelling, weinig re den «tot tevredenheid. De mannen die in staat zijn de Onderwijswet uit technisch oogpunt te bezien hebben klachten van al lerlei aard. En wie rekening houdt met de behoeften van de schatkist en de draag kracht van het belastingbetalend publiek, zal ook wel van oordeel zijn, dat ingrij pende veranderingen niet kunnen uitblij ven. In dit verband verdient de aandacht een artikelenreeks van den heer Colijn in de Standaard waarin teruggewezen wordt naar het Gewijzigd Unierapport en de v r ij h e i d der school met kracht op den yoorgrond wordt gesteld. Blijkt het mogelijk een generale herzie ning reeds spoedig aan de orde te 6tellcn 1 door te zetten, dan zou dit ongetwijfeld _j voorkeur verdienen, maar wij vreezen dat dit niet het geval zal zijn. Daarom bepalen wij ons strikt tot het aanhangige ontwerp. Niet om het te beoordeelen in de eerste plaats, maar meer om onze lezers met de voornaamste van de voorgestelde wijzigingen op de hoogte te brengen. Wij zijn er in dit opzicht niet op voor uitgegaan de laatste jaren, maar er is toch bij ons volk en meer in 't bijzonder bij ons Christelijk volksdeel nog wel be langstelling voor het onderwijs. Zooals wij in een vorig artikel reeds op merkten, dankt het ingediende ontwerp zijn ontstaan aan den drang tot bezuini- Kin&- Alleen het lager onderwijs vraagt oen uitgaaf van ongeveer 100 millioen por jaar of gemiddeld f 14 per hoofd der be volking. Dat bedrag is te hoog. Misschien niet uit onderwijskundig oogpunt en in ver band mot de beteekeniis van het onderwijs, maar wel in verband met den financieelen toestand. Wij leven ver boven onzen stand op dit oogenblik en zal een staatsbankroet of wat daarmee gelijk staat worden voorko men, dan zal ingrijpend bezuinigd moeten worden o o k op het onderwijs. Daarom i6 de Minister de verschillen- le wetsartikelen eens doorgeloopen. Hij stuitte daarbij al dadelijk op arti kel 6 waarin bepaald wordt, dat omtrent den bouw en de inrichting der lokalen enz., zoowel in het belang van de ge zondheid als van het onderwijs algemeene. maatregelen worden vastge steld. Het op dit artikel gegronde bouwbe- luit, stelt minimale eischen, waaraan zegt de Minister, de vrijheid kan worden 'onUÏwnd tot het doen van uitgaven bij het, bouwen van scholen, welke niet strikt noodzekelijk zijn en dus thans moe ten worden voorkomen. Daarom wordt in bedoeld artikel een zinsnede ingelascht-, waarin gezegd wordt, dat het Bouwbesluit ook bepalingen bevat ter vermijding van uitgaven die niet strikt noodzakelijk z ij n. Voortaan zal alleen rekening worden gehouden met hetgeen voor den dienst van het o n d e r w ij s noodig is. Een wijziging waartegen zeker al heel weinig bezwaar kan worden gemaakt. De vraag is hier wat nu wel en1 wat niet voor het onderwijs noodig moet worden geacht, waarover de meeningen allicht uiteen zul len loopen. Volgens artikel 8 van de Onderwijswet, mogen op geen school meer dan 400 kin deren gelijktijdig worden toegelaten. De geschiedenis herhaalt zich. Een vijftig jaar geleden was ©r 'n zelfde bepaling, die echter in 1884 in dien zin gewijzigd werd, dat 400 veranderd werd in 600. In 1920 ging hot weer terug tot 400. maar nu wil do Minister do grens geheel laten vervallen. Ter toelichting zegt do Minister, dat door de voorgestelde wijziging van arti kel 28 het gestelde maximum een beletsel kan zijn voor een doelmatige klasse-in deel in 2 der school. Bovendien wordt opgemerkt, dat scho len met oen groot, aantal leerlingen econo mischer werken dan scholen met gering leerlingental. Aangezien niet is gebleken dat do vrijheid, welke onder do vorige wet •P het lager onderwijs ten deze aan de bijzondere scholen was gelaten, het aan die scholen gegeven onderwijs heeft ge schaad, wordt thans voorgesteld die vrij heid voor de bijzondere scholen te her stellen en tevens aan de openbare scholen te verleenen." Wanneer dit juist is, dan is het alleen maar jammer, dat hieraan niet eerder is gedacht, waardoor groole uitgaven voor komen hadden kunnen worden. En het is de vraag of thans, nu vereweg de meeste ge meenten tot reorganisatie zijn overge gaan, de scholen zijn verbouwd en de hoofden voor do klas gezet, deze bepaling veel effect zal sorteeren. Ditzelfde geldt ook van een volgende bepaling, n.l. dat het maximum aantal leerlingen waarbij combinatie aan ©en la gere school met- ©en in hetzelfde gebouw gevestigde 6chool voor U. L. O. onder één hoofd is toegelaten, wordt verhoogd van 220 tot 350. Juist nu men overal bezig is aan het sloopén en timmeren en nu afzonderlijke hoofden zijn benoemd, komt deze bepaling die, aangenomen dat zij veretandig is de dwaasheid van wat thans overal ge daan wordt, in het licht stelt. Van veel meer beteokenis is de wijzi ging die in artikel 28 wordt voorgesteld. Volgens de bestaande regeling wordt het hoofd der school bijgestaan door ©en onderwijzer, zoodra het aantal leerlingen meer dan 25 (wordt nu 40) door ten min ste twee onderwijzers zoodra het 61 (wordt nu 81) door ten minste drie on derwijzers, zoodra het 91 (wordt nu 121) bedraagt. En in plaats van de bepaling dat voor elk 45-tal leerlingen boven de 90 een on derwijzer meer verei6cht wordt-, komt nu de bepaling dat tot 261 leerlingen voor elke 50 leerlingen meer ©en onderwijzer vereischt wordt, en daarna voor elk 55-tal een onderwijzer meer. Het aantal leerlingen per onderwijzer wordt dus belangrijk verhoogd, wat voor al voor de kleine schooltjes van groote beteekenis is. Onder de wet-Kuyper, werd zelfs bij 26 leerlingen roed6 subsidie gegeven voor een onderwijzer. Dit is chter niet het voornaamste ver schil. Volgens de bestaand© bepalingen kan een grooter aantal leerkrachten worden aangesteld, indien dit in het belang van het onderwijs wenschelijk was. Dit zal echter, wordt dit ontwerp wet, niet langer toelaatbaar zijn. Verschillende motieven worden hiervoor aangevoerde „Wel aldus de Memorie van Toelich- tnig komen de daaruit voortvloeiende uitgaven niet ten last© van het'Rijk, maar dit neemt niet weg, dat hierdoor onge- wenschte toestanden in het leven worden geroepen. In gemeenten, die dit niet kunnen be kostigen, is de verhouding tusschen het getal onderwijzers en dat der leerlingen dikwijls gunstiger dan in financieel zwak kere gemeenten. Is dit in normale tijden reeds niet zonder bedenking, in dagen waarin de koorden van de beurs allerwege moeten worden aangetrokken, is dat stel sel ontoelaatbaar. Door het aanstellen toch van niet ver plichte leerkrachten wordt ten koste van het onderwijs in andere gemeenten beslag gelegd op een grooter deel van het ronde- ment der opleidingsinrichtingen dan in verhouding tot de schoolbevolking vol gens de wet aan die royale gemeenten toe komt. De kosten van het opleiden van onder wijzers komen echter ten laste van 's Rijks kas. Mede met het pog hierop is het dan ook voor het Rijk van belang er voor te zorgen dat de beschikbare leer krachten zoo regelmatig mogelijk over 'het gehoele land worden gedistribueerd. Om dit doel te bereiken wordt voorge steld art. 28 der Lager-Onderwijswet te wijzigen in dezen zin, dat dit artikel niet langer het minimum-aantal onderwijzers etelifc maar het normale aantal." En als de gemeenten en de schoolbestu ren nu van oerdeel zijn, dat in verband met de behoeften der leerlingen of 'b groot aantal leerlingen in bepaalde klassen, wat door den minister normaal wordt geacht, beslist niet normaal, maar 0 n- voldoendeis? Moet het belang van het onderwijs dan maar zonder meer wijken voor de wet? Het komit ons voor, dat we hier al een zéér zwakke plek in het ontwerp hebben. Het is waar, in buitengewone gevallen kan oen afwijking worden toegestaan, maar bij het maken aan een plan voor een geheel© school kan op zulk een uit zondering toch niet worden gerekend. Hier zal een wijziging zeker niet uit kunnen blijven. g van TARRAZI Co. - Marseille verkrijgbaar in verze- S gelde één-lïter-felïkken £5 en in origineele fusten. Leiden. OWitiaiSiiSkiSSlSiK V De Gemeenten onder curateele. Onlangs werd door een der beste ken ners van ons gemeenterecht, Prof. O p- p e n h i m, geklaagd, dat do gemeente lijke autonomie, 6te©ds meer verloren gaat. Een Ëras staaltje daarvan, en van de willekeurige! machtsuitoefening van Ged. Staten treffen we aan in onze naaste om geving. (i .x: im., Sassenheim kreeg ongeveer twee jaar geleden ©en nieuwen Burgemeester. Als we ons niet vergissen werd destijds door den Raad de jaarwedde voor den Burgemeester reeds vastgesteld op een h 0 0 g e r bedrag dan door Ged. Staten was voorgeschreven. Een bezwaar was ©chter, dat voor den Burgervader eigenlijk geen geschikte wo ning beschikbaar was. Wel had hij een stukje grond op het oog, en ha<d hij plan nen gereed voor een mooie woning, maar verschillende omstandigheden maakte de uitvoering van deze plannen voor hem onmogelijk. De Raad is toen zeer royaal geweest. Men besloot niet alleen het benoodigde kapitaal, pl.m. f25.000 beschikbaar te stellen, maar bovendien, den Burge meester f 1000 per jaar in de te vergoe den rente tegemoet te komen. De zaak kwam dus feitelijk hier op neer, dat men do jaarwedde vau den Burgemeester, nog weereons met f 1000.— verhoogde zonder hiertoe verplicht, te zijn. Nu werd echter de laatste Gemeentebe- grooting niet goedgekeurd, onder mede- deeling van God. St. dat voor een ambts woning slechts een bepaald percentage van de jaarwedde als -huur mag worden berekend, en dat men den Burgemeester volgens de Begroeting pl.m. f 250.te veel berekende. De Raad dachtaan een misver stand. Er was hier immers geen ambtswoning gebouwd. Men had slechte den Burge meester in staat gesteld z ij n eigen plannen te verwezenlijken, en hem bo vendien reeds een tegemoet koming gege ven van f 1000,per jaar. Een Commissi© van drie heeren werd don ook benoemd om deze zaak bij Ged. St. uiteen te gaan zetten, en men ver trouwde dab de zaak hiermee in orde we zen zou. Men hield ©chter blijkbaar niet vol doende rekening met d© eigenaardige men taliteit van genoemd college. De drie hee ren werden in den Haag ontvangen, doch enkel© dagen later stuurden Gedeputeer den heel leuk een kort© mededeeling naar Sassenheim. waarin zij verklaarden hun oorspronklijke meening te handhaven. Motieven weiden niet aangegeven. De heeren hadden beslist, en daarmee uit. Gedeputeerden beslissen en de Raad heeft eenvoudig te gehoorzamen. „Een der hoofdzaken in Thorbecke'e schepping, zoo merkte onlangs Prof. Oppenheim op, was, dat aan den Ge meenteraad het bestuur en de huishouding der gemeente werd overgelaiten. Niet slechts toegekend, maar overgelaten. Niemand anders zou op 't gebied der eigen huishouding aan de gemeenten heb ben te regelen en te bevelen. Wel zou het hoogst gezag, de Kroon, met haar veto tusschen beide kunnen ko men, maar dan louter om te remmen, om tegen te houden, te verhinderen, nooit om te scheppen, om zijn wil, zijn besluit te stellen in de plaats vau dat der gemeen telijke overheid. De controleerende macht zou den raad den voet dwars kunnen zetten, maar niet dwingen tot waf hij uit eigen aandrift niet verkoos te doen." Dat was een mooi beginsel. Maar een beginsel waarvan in de prac- tijk helaas niet veel is overgebleven. Zooals ook nu weer het gebeurde in Sassenheim leert. STADSNIEUWS. Tentzending. Zondaar, zoekt gij rust en vrede, Levenslust en stervensmoed? Met het zingen van dit lied werd gis teravond de bijeenkomst in d© tent ge opend. Ds. Couveelas daarna een gedeelte uit Gods Woord en ging voor in gebed. Er was, zoo deelde de leider mode, re den om te zingen: „Er komen stro omen van zegen." Nadat een zangkoortje onder leiding van Mevr. v. d. Horst een lied had gezongen, trad Ds. Punselie al6 spre ker op. In Matth. 57 predikt Jezus uit de hoogte den wil des Vaders, maar in de Hoofdstukken 8 en 9 daalt Hij af tot de menschen om goed te doen. Daar hebben we behoefte aan. Het is noodig, dat Jezus van de kerkelijke hoogte afdaalt en bij iedere ziel afzonderlijk vraagt de tranen te drogen. Spr. toekende dan de melaatschheid die klein begonnen, den mensch maakt tot een verpestend monster, die in de woestijn den dood afwacht. Een ieder ontvluchtte deu melaatsche. maar Jezus bleef. Eén handdruk en de kranke is genezen en 't 16 of hij geheel ver nieuwd wordt. Jezus is nog dezelfde. Als er hier me- laatschen zijn, zegt Spr., vlucht dan niet, want Jezus maakt den verloren raen6eh tot een Koningskind. Alleen, we moeten den moed hebben tot Jezus te gaan om 'te zeggen: hier ben ik. en verder moet Gii het maar weten. God vraagt dat wij Hem ons vertrou wen geven, dat we komen met al onze melaa-tschheid en dan zullen we witter worden dan sneeuw. Door Mevr. v. d. Hors t werd daar na gezongen: Zooals ik ben, kom 'k on bereid, Uw bloed alleen is 't waar 'k op pleit. Ook het zangkoortje liet zich nog hoo- ren en daarna werd nog hef woord ge voerd door De. C 0 u v e e. Er wordt in menig 'hart een harden strijdgevoerd. De zonde staat voof de deur, maar ook de Heiland staat daaT en klopt. De zonde heeft het menschelijk hart be sprongen en probeert als een slang door een kier binnen te komen, om zijn prooi te grijpen. Maar ook de Heiland klopt aan ons hart. Schaamt u niet, zegt Spr., laat Hem niet kloppen, maar schuift de grendels weg. De hoogmoed belet ons vaak om tot Jczu6 te gaan, wij schamen ons voer de menschen, maar Jezus staat daar en Hij is bereid ons te helpen, Nadat tenslotte nog een lied was ge zongen, werd deze bijeenkomst door Ds. Punselie met dankzegging gesleten. Er was ook nu weer niet alleen een groote opkomst, maar vooral ook veel belangstelling. Blijve het zoo. Ook heden- en morgenavond, als de ge legenheid om te gaan voor velen weer grooter is. Bezuiniging bij de Politie. Sinds eenigen tijd is bij do Politie al hier in de ontstane vacatures niet voor zien. Een poging dus om op dezen tak van Gemeentedienst te bezuinigen. Met blijdschap makon we hiervan mol ding. Vanwege de Gemeente worden de hekken der tuintjes op den Zijlsingel van Overrijn tot de A. P. C. achteruit gezet en worden er achter de boomon trottoirs aangelegd. Van gemeentewege is nu ook'u begin gemaakt met de asphalteering van den Zoeterwoudschen Singel. Het echtpaar Philippus Tuinhof de Moed en Anna Hefkes, Voldersgracht al hier, herdenkt dezer dagen zijn 40-jarige echtvereeniging. De omstandigheden zijn er niet naar, om dit feit met feestelijkheden te herden ken. Werkeloosheid vau den bruigom en lichaamsgebrek der bruid werken hiertoe mede, maar toch willen we gaarne in ons blad van dit feit melding maken. Hedenmorgen werden zo aangenaam verrast toen eenige mooie bloemstukken werden gebracht, die aan hunne kleine woning toch ©en recht feestelijk aanzien geven. De Christelijk Gymnastiek en Sehermvereeniging hoopt op Dinsdag 15 Augustus a.s. iu het gebouw Prediker, haar jaarvergadering te houden. Bij den Kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente is bericht ingekomen van de Algemeene Synode, dat dit College, han delende in hooger beroep inzake de grens wijziging tusschen de Kerkelijke Gemeon- ten Oegstgeest en Leiden, besloten heeft de thans bestaande grenzen Ie laten voort bestaan,aangezien deze aangelegenheid ngo niet rijp geacht wordt voor oene definitie ve regeling. Wat dus op hot oogonblik kerkelijk on der Oegstgeest hoort, blijft voorloopig onder Het College van collectanten der Ned. Herv. Diaconie deelt in het L. Pre dikbeurtenblad mede, dat a.s. Donderdag 17 Augustus de heeren W. L. J. de Nio. Oude Rijn 76a, H. A. Antony, Rapen burg 97 on J. U. Osinga, Kraaierstraat 19, den dag mogen herdenken dat zij vijf en twintig jaar, het werk der liefde als collectant dor Ned. Herv, Diaconie ver vuld hebben. Voor de verlichting der Hoogland- sche Kerk is tot nu toe aan giften ont vangen oen bedrag van f 920.30. De be noodigde som zal ongeveer f 3000.be dragen. Van wego bet Ministerie van Marine werd in Den Haag aanbesteed: het ma- kon van een uitbreiding van en het maken .van ©enige onderhoudswerken aan de ge bouwen der Verificatie van 's Rijks Zoo- instrumenten alhier. Aan het Zoeklicht. Leiden, 12 Aguustus '22. Al6 ik de Kerken vergelijk met vuur torens, die hnu licht laten schijnen over de levenszee, dan mag ik dunkt me d© Evangelisatie-tent vergelijken met een zoeklicht. De vuurtoren doet dienst voor hen die den weg zoeken, die koers zetten naar de veilige haven. MaaT het. zoeklicht zendt zijn stralen uit om de donkere omgeving te belichten en te speuren naar wat zich daar bevindt. Ik herinner me dat we in een donkeren nacht patrouilleerden. Plots kwam het zoeklicht in actie. Een broede lichtbundel gleed over ong heen. een korte trilling ©n dan stonden w© in het volle licht. Dat wil ook de Tent-evangelisatie. Do menschen plaatsen in het volle licht» opdat, ze zichzelf kunnen zieu en de bron vau het licht. Een vuurtoren is onmisbaar vow do haven zoekt. Maar voor wie overboord sloeg of ver* dwaalde of opzettelijk met zijn rug naaf het licht ging 6taan, kan een zoeklicht heerlijk© diensten bewijzen. Daarom vestig ik gaarne de aandadht op de Evangelisatie-tent ©n het werk dat daar gedaan wordt. Het verloren© wil men zooken. Het afgedwaalde terechtwijzen. Een heerlijk werk is dat. Worde het rijk gezegend door God. En zij er veel belangstelling van men schen. OBSERVATOR. Laagste inschrijver de heer J. Splinter Wzn., alhier, voor f19.950. Mevr. A. J. J. Kollenaars—Damerau alhier slaagde voor het examen Hoog- duitsch M. O. Ouzc Middenstand. Wij hebben melding te maken van de opening van een tweetal nieuwe zaken ia onze stad. De eene is die van den heer G. M. S ra i 11 e n a a r, Haarlemmerstraat 231, tegenover de Coop. „Vooruit", de andere die van de firma Littel en Co., Oude Heerengracht 20. De heer Smittenaar, die aan zijn zaak den naam: „Mille Fleurs" gaf, opent heden een Bloemenmagazijn. De winkel, die wij hedenmorgen bezichtigden en die zeer de aandacht trok van het pu bliek, ziet er smaakvol en gezellig uit. Flora's kinderen, Ln hun schitterende kleurenpracht, worden op smaakvolle wijze tentoongesteld. Bijzonderlijk trekt de aandacht de sor teering geprepareerde natuurblocmen, die jaren aaneen haar kleur en aanzien behouden. Do heer Smittenaar, die vanaf zijn jeugd in het btoemistenvak werkzaam was, is voor alles wat bloemversiering behoeft volledig ingericht. Tafelversiering, versie., ring van feestzalen, grafwcirk, kransen, enz., enz. Het ligt voor do hand dat do heer Smit tenaar niets onbeproefd zal laten, zijn Clientèle correct to bedienen cn zich zal beijveren tot uiterst concurrecrcndc prij zen te leveren. Moge hij succes hebben De firma Littel en Co. opent heden in het pcrfceel Oude Heerengracht 20 een zaak ir. meubelen, karpetten, vloerzeilen, lafelklecden enz. „Het nieuwe woonhui s" noemde do firma Littel haar zaak. Wanneer de étalage een beeld geeft van wat de firma levert, dan kunnen we niefc anders zeggen, dan dat dit van superieur© kwaliteit is. Een prachtig mooi ameublement met! magnifieke bekleeding trekt zeer do aan dacht; voor ieder die zijn woonhuis moet installeeren, om van le watertanden. De firma Littel, die' een groote ver scheidenheid clén kooplustigen kan aan bieden, wil ook aan lien, die dit begeeren, op zeer gemakkelijke betalingsvoorwaar den, haar artikelen leveren, en biedt hier door aan velen de gelegenheid om zich op gemakkelijke wijze van degelijk en solied huisraad te voorzien. Ook do firma Littel en Co. wenschen! we veel succes met haar onderneming toe. De Kabinetsformatie. Wij lezen in het Handelsblad: Het is niet gemakkelijk om in dezen! lijd, waarin vele vooraanstaande parle mentsleden met vacant ie afwezig zijn, over do onderhandelingen betreffend© da ■kabinetsformatie iels te vernemen dafl ©enige vastheid heeft. Geruchten gaan er genoeg maar ze zijn meestal niet te con troleeren. Wij ir.eenen nu echter wol liet volgendd met voldoend© stelligheid le kunnen me- dedoelcn. Van den aanvang af-is de po$ilio defl rechterzijde vrijwel bcbecrschl geworden!

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1