Dagblad voor Leiden en Omstreken. ABONNEMENTSPRIJS IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PER KWARTAAL 12.50 PER WEEK 10.19 FRANCO PER POST PER KWARTAAL 12.90 3de JAARGANG. - ZATERDAG 22 JULI 1922 - No. 697 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 ADVERTENTIE-PRIJS PER GEWONE REGEL 10.221 DES ZATERDAGS 10.30' INGEZONDEN RECLAMES DUBBV TARIER KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens 30 voorden 50 cent; Zaterdags 75 cent bij vooruitbetaling. ;-f Dit nummer bestaat uit twee bladen Een nabetrachting. Gedurende den stembusstrijd moet wel in de breedte worden gewerkt. Het gaat er dan om het getal aanhangers zoo groot mogelijk te maken, omdat bij de stemming het getal nu eenmaal beslist. Bij de stembus wordt niet gewogen, maar geteld. Nu hebben we over het getal der kie zers dat anti-revolutionaire candidaten steunde niet te klagen gehad. Het aantal onzer mandaten dat in de oude Kamer 13 bedroeg is thans tot 16 gestegen. Was vroeger altijd de berekening, dat wij op niet veel meer dan op 10 pet. van lhet aantal kiezers konden rekenen, bij de laatste stemming, bleken we ongeveer 15' pet. op onze hand te hebben. Een verrassende uitkomst was dat, en een verblijdende vooruit gang, waarvoor we dankbaar mogen zijn. Bij al onze dankbaarheid mogen we echter niet vergeten, dat het getal bij de stembus wel beslissend is, maar dat van veel meer beteekenis is, het gehalte dergenen die zich voor een bepaaldp rich ting of partij uitspraken. Do staatkundige geschiedenis van ons land, ook van de laatste jaren, heeft ons wel geleerd, dat. we met getallen voor zichtig moeten zijn. In 1897 bleef de rechterzijde in de min derheid, terwijl vier jaren laben een flin ke meerderheid word verkregen. In 1905 viel weer een teruggang te boe- leen, maar in 1909 plaatste de groote meerderheid van de kiezers zich aan de rechterzijde, wat evenwel in 1913 weer veranderde zoodat toen weer een links Kabinet kon optreden. Er is nog altijd een onberekenbare middenstof die nu eens naar links en dan weer naar rechts zwenkt. Daarmee moet bij het beoordeelen der cijfers worden gerekend. Wanneer het aantal stemmen op de Chr. Historische candidaten zeer belang rijk vermeerderde, dan blijkt daaruit dat velen zich in deze critieke dagen bij de linkerzijde niet veilig gev.oelen; dan kan dat een bewijs zijn dat men gevoelt voor een nationale politiek, maar dan volgt daaruit voor ons besef nog niet, dat zooals Dr. Schokking het op do conferen tie te Lunteren uitdrukte, velen die vroe ger links stemden, bij zichzelf hebben ge zegd: wij hoiotren daar, waar het Christe lijk beginsel tot uiting komt Dit schijnt ons, hoezeer we ook 'hopen dat Dr. Schokking, die gewoon is zich voorzichtig uit te drukken, gelijk heeft, te stout gesproken. Niet. anders staat het met de anti-rovo- lulionaire stemmen. Daarin zit, evenals in heel den uitslag, v-oor ons iets onverklaarbaars. Naar menschelijke opvatting, aanzien de wat voor oogen ie, hadden we 'achter uit moeten gaan, of, als we aannemen dat over het algemeen de vrouwen meer begin selvast zijn dan de mannen, ongeveer ge lijk moet blijven. Ontkend kan toch' niet worden, dat in vele opzichten een verslapping valt waar te nemen. Wie het kerkelijk leven, niet in een bepaalde Kerk, maar in het alge meen meer nauwkeurig beziet, ontkomt siiet aan de gedachte dat er is geeste lijke achteruitgang. Dat de band die ons volk aan de kerken bindt, slapper wordt, en dat de wereldgelijkvormigiheid toeneemt. Bekend is ook, hoe de oorlog en wat daarop volgde er niet toe heeft meege werkt om het 'godsdienstig en het zedelijk ipoil van ons volk te verhoogen. Met recht en reden kan worden, gesproken van m o- recle verwildering. Een verwildering die ook op het terrein Van het s o c i a le leven tot uiting komt. Wanneer men kennis neemt van wat er in ons volk werkt en woelt, die kan wel niet anders dan mot een zekere vrees in •het hart, denken aan de toekomst. Maar juist daarom is er in dezen stem busuitslag iets onverklaarbaars. Het. was den kiezers zoo gemakkelijk gemaakt af te dwalen en de Christelijke partijen los te laten. Zij behoefden niet over te gaan op een der partijen die als „revolutionair" be kend staan of die een verleden hebben dat in geen enkel opzicht aantrekt, maar zij konden hun stem geven aan belangen- groepen. De boeren en tuinders werden Tiitgenoodigd hunne belangen te beharti gen, door den Plattelandershond te steu nen en om zooveel mogelijk met hunne ge voeligheden te rekenen werd zelfs een r e c h t s c he lijst ingediend. Dg Middenstanders kregen ge legenheid op een middenstandsman te e t emmen en de arbeiders hadden maar te kiezen tusschen den Christen-de mocraat, den Christen-socialist, den man van de Christelijke volkspartij enz. Alles wees. er op, dat. een geweldige al- val kon worden verwacht. En toch, daar zien onze verwonderde oogen, dat de groote massa koers weet te houden en welbewust naar rechts zwenkt. Wij zien het, maar doorgronden 't niet. Het is een zegen van God. En we zijn drinkbaar voor dien ze gen. Maar we gevoelen tevens onze roeping. Omdat we rekening houden met wat vroeger gebeurde. En ook omdat we het weten, dat ten slotte niet het getal, maar het begin sel beslissend is. Daarom roept deze stembus on6 toe, onze beginselen te propageeren. Wij zijn tenvolle overtuigd, dat in de gegeven omstandigheden een rechts Kabi net. een zegen is voor ons land. Omdat het. niet 6taat onder den druk en afhankelijk is van de revolutionaire partijen. Omdat het gedreven wordt door be proefde beginselen die vastheid geven, aan den gang van het leven. Omdat het niet in eigen kracht zal wil len staan, maar zich afhankelijk weet van Hem, die hemel en aarde regeert. Maar wij willen niet de oogen sluiten voor dé werkelijkheid, dat het komende Kabinet, ongeacht wie daarvan depl zul len uitmaken, geen algomeene bevredi ging zal kunnen geven en mesehien velen za.l moeten teleurstellen. En dan zal het blijken of ons volk zich thans iheeft uitgesproken voor een bestuur naar het Christelijk beginsel, of dat het zich naar de rechtsche partijen heeft ge wend, omdat dit de veiligste weg scheen. Misschien dat de proef niet meevalt. In elk geval zullen we goed doen, daar mee te rekenen en ons niet door het zin gen van het overwinningslied te laten weerhouden, om aan het werk te gaan, en de beginselen die zijn naar Gods Woord, te propageeren. In ons leven wel in de eerste plaats. Een bel ij den is die niet beleefd wordt, heeft weinig kracht. Maar ook door onze Pe r s. Ook door onze Kiesvereenigin- gen en Propagandaclubs. Bij de verkiezing is gewerkt in de breedte. Maar nu moet gearbeid in de d i e p t e. V Politiek beleid. Door de Zeeuw was de opmerking gemaakt, dat bij eventueels vorming van een nieuw Kabinet; misschien een tweede politieke portefeuille aan een onzer anti revolutionaire staatslieden gegeven zou kunnen worden. De Nederlander neemt dit nogal hoog op en schrijft o.m.: heel de voorstelling lijkt ons èn ongrondwettig èn met onze be ginselen in strijd. De Kamer wordt thans door partijen samengesteld; het lijstènstelsel erkent-, anders dan vroe ger, het wettig bestaan van partijen. Maar de aard der Volksvertegenwoordi ging is daardoor niet veranderd. Dit 'lichaam controleert-, doei op geheel het Landsbestuur zijn invloed gelden, 'maar het regeert niet. Dat doet de Kroon, die Hare Ministers benoemt naar welgevallen; daarin dus volkomen vrij is. Niemand, ook geene partij, hc-eft recht op een zetel in het Kabinet. En geene partij kan of mag zeggen, dat haar een zetel toekomt. Wie dat be weert plaatst zich op den bodem der revolutionaire beginselen, net spreekt vanzelf dat om te kunnen regeer en, het Kabinet afhankelijk is van goedkeuring en medewerking derSiaten-Generaal, en dat deze weer in nauw verband staat met de patijen. Maar ook deze partijen hebben niet eenig partijbelang te ver- 'dedigen, maar enkel 's lands belang. En voor 's lands belang is, behalve de rich ting waarin „het Kabinet" zich be weegt, van beteekenis de geschiktheid van den individueelen minister, dje met een taak wordt belast. Op dat standpunt behoort de samensteller van een Ka binet zich te plaatsen. Als deze daarbij tegelijk zekere partijverhoudingen in acht nemen kdn, zal hij dit natuurlijk doen; er is in deze zaken ook politiek beleid noodïg. Maar diep te bejammeren zou het zijn indien een waarlijk ge schikt persoon werd voorbijgegaan, omL dat eene partij verlangt dat. iemand uit liaar eigen midden als minister op treedt" Wat hier gezegd wordt is geheel juist. Alleen maar, het is precies hetzelfde wat ook door „De Zeeuw", zij liet dan met andere "woorden, gezegd werd. Terecht zegt de Nederlander, dat de samensteller van een Kabinet, zoo mo gelijk, zekere partij-verhoudingen in acht zal nemen, om'dat 'ook in deze zaken poli tiek beleid noodig ie. Als wij goed gelezen hebben, dan is hier precies de bedoeling van .ons Zeeuwsch orgaan weergegeven. Critiek. Het Volk is uiteraard met de stem bus-overwinning van de rechtsche par tijen, niet ingenomen. Toch ziet het blad 'ook nog een licht punt, dat als volgt wordt aangegeven: „Overigens is, van propagandistisch standpunt, de parlementaire positie zoo gunstig mogelijk. Wij, die' van den strijd moeten leven, gaan een schoon tijdperk tegemoet. De overwinnaar» van thans zullen de behaalde zege meer en meer als een Pyrrhus-overwinning loe ren begrijpen Wij. die van den strijd moeten leven. Heel duidelijk wordt in deze enkele woorden het karakter van de SD.A.P. aan gegeven. Het is een negatief karakter. Zij leeft en groeit vancritieS. Dat heeft ook het verléden bewezen. Er zijn echter enkele aanwijzingen die er op duiden dat de kiezers beginnen te begrijpen, dat ér voor ons volk toch nog wat méér noodig is dan critiek. V Onze Pers. Het anti-rev. orgaan Zee uwsch Vlaanderen hield aan den voor avond van de verkiezingen op te bestaan. Strijdende is het gevallen. Naar aanleiding daarvan maakte de Sta ndaard enkele opmerkingen over onze pers en de mogelijkheid cm tot meerdere samenwerking te komen, om dan aldus te eindigen: „En zelfs rijst de vraag, of het riet op den weg van ons Centraal-Comité zou kunnen liggen om een onderlinge samenspreking-' op dit terrein te bevor deren, teneinde te voorkomen, dat. ge- heele streken de voorlichting der A.-R. pers moeten ontberen". Met belangstelling hebben wij van deze uitspraak kennis genomen. Men zal zich herinneren, dat wij er meermalen op hebben aangedrongen, dat 'het Centraal Comité zich met het vraag stuk van de pers zou gaan bezighouden. Het betreft hier een zank die voor ons partij-leven van de grootste beteekenis is Wij hebben goede hoop dat nu dit w 0.0 r d van ons hoofdorgaan, door d a- d e n zal worden gevolgd. STADSNIEUWS. Chr. H. B. S. De plannen voor het nieuwe gebouw onzer Chr. H. B. S. naderen gaandeweg hunne voltooiing. Woensdag 16 Augustus zal onder lei ding van den architect den heer W. Fon tein, de aanbesteding van het nieuwe schoolgebouw plaats hebben, dat naa-r men weet, op een terrein nabij den Rijns- burgerweg verrijzen zal. Zending, Woensdagavond had vanwege de Ver- eeniging tot bevordering der Zendings zaak voor Leiden e.o. in een dor zalen van 'het Gebouw „Patrimonium" een (huishou delijke vergadering plaats. Na het zingen van Ps. 72:6 en lezing van Jee. 11 opende de 2e Voorzitter, de Heer C. J. E g g i n k, de vergadering met gebed, .waarna hij de aanwezigen wel kom heette en tevens den dank uitsprak voor aller medewerking bij het gehouden Zendingsfeest op „Poelgeest", Hemel vaartsdag j.l. Met dankbaarheid mag worden terugge zien op dien dag; begunstigd door schoon weder, was er een groote opkomst. Het aantal bezoekers bedroeg ongeveer 3500. Er is wederom geestelijke zegen uitgegaan van dit 12e Zendingsfeest, dat bij de be woners van Leiden e. o. ingeburgerd ie. De bruto-ontvangsten bedroegen f2134.64 t.w. opbrengst advertenties programma's f 111.50, programma- en fietsenkaarten- verkoop f 793.81, collecten enz. f 411.93, en cantine f817.40. De uitgaven bedroe gen aar arbeidsloonen voor opzetten, con sumptie-artikelen, druk- en propaganda- onkosten, reisgeld sprekers en aankoop inventaris, enz. in totaal f 1100.72, zoodat ruim flOOÖ.aan de Zending kon wor den afgedragen. Na' afloop der besprekingen over het Zendingsfeest., hield de le Voorzitter, de Heer B. de Witte, een lezing over Sadhoe |3oendar Singh, die de vorige maand hier te lande vertoefde en verschil lende spreekbeurten heeft, gehouden. De Hoer de Witte wist op de hem eigen wij ze zijn gehoor te boeien door zijn mede- deelingen en aanteekeningen, die hij had gemaakt tijdens de „Week-end" in het Conferentie-oord te Lunteren, waar de Sadhoe tegenwoordig was. Het gesprokene maakte diepen indruk op de aanwezigen en deed eerbied wekken voor den persoon van den Sadhoe, doch bovenal wekte het gesprokene op tot per soonlijk gebedsleven en medewerking aan het groote werk, n.l. den Zsudingsarbeid. om de Zendingscorporatios in st^at te stellen het Evangelie des heils te verkon digen onder de volkeren, die daarvan nog verstoken zijn. Dit was ook eem der voornaamste bood schappen, die Sadhoe Sundar Singh aan ons, Westerlingen, had te brengen. Onder dankzegging aan den referent, ging deze in dankgebed voor, waarna de vergade ring werd gesloten. Nieuw Adresboek. De bekende uitgeefster van Leiden's Adresboek, de firma E d u a r d IJ d o al hier, zal weder een nieuwe uitgave saam stellen, die de 13e zal zijn, die zij het licht deed zien. De oproep in dit nummer tot. medewer king van de zijde van het publiek, onder steunen wij gaarne. Een goed adresboek is in onze dagen onmisbaar. Reeds de volgende week neemt de samenstelling een aanvang. In verband met het a.s. 25-jarig ambtsjubilé van D s. H. Thomas, pre dikant bij de Geref. Kerk alhier, zal uit de gemeente den a.s. jubilaris een blijk van waardeering en erkentelijkheid wor den aangeboden. Naar wij vernemen is hiertoe op ini tiatief van enkele heeren eene commissie worden gevormd, waarvoor eenige broe ders en zusters zijn uitgenoodigd. A.s. Dinsdag 25 Juli, hoopt onze stadgenoot de heer W. F. S t a f 1 e u, den da» te herdenken, dat hij gedurende 30 ja ren onafgebroken is werkzaam geweest, in de zaak van den heer J. H. Stadhouder, Wijnhandel Ho-oigraoht. Het zal den jubilaris, van de zijde van zijn patroon, die per advertentie van dit feit in dit nummer melding maakt, zeker niet aan bewijzen van waardeering ont breken op dien dag. De Commissie voor de verlichting der Hooglanascho Kerk deelt in het Pre dikbeurt enblad mede, dat t-ot 15 Juli aan giften was ontvangen f 541.50. Gelijk be kend is in totaal f 3000 noodig. Het Comité voor Kinderzending?-sa- mon komst en zal ook dit jaar weer een kinderzendingsfeest organiseeren, op Oud- Poelgeest. Het feest zal gehouden worden op 2 Augustus a.s. Da afd. Leden van de Herv. (Geref.) Staatspartij zal a.s. Dinsdag een verga dering houden waarin de heer G. Nieu- wenhuyzen van 's-Gravenhage als spreker zal optreden. Voor bet examen boekhouden „Mer- curius" is geslaagd de heer B. Rijnbende alhier. Gisteravond om 7 uur geraakte de jongen J. B. uit de Hasebroekstraat in het water langs de Havenkade. Zijn broer wist hem op 't droge te brengen door hem de hand toe te steken. De drenkeling had geen letsel bekomen. Gisteravond had op de Hooge- woordsbrug een aanrijding plaats tus schen 2 wielrijders; een rijwiel werd be schadigd. De landbouwer G. v. D. uit Zoeter- woude deed aangifte, dat hem op de Vee markt vermoedelijk een portemonnaie in houdende ruim f 10 is ontrold- BINNENLAND. De opening der Staten-Gcneraal. De stoet, waarin de Koningin zich Dins dag naar de Ridderzaal zal begeven ter (opening aan de buitengewone zitting der Staten-Generaal, zal geopend wordendoor een eskadron huzaren sterk 75 ruiters, waarbij de standaard en de korpsniuzielc. Tot sluiting van den stoet is aangewe zen een detachement huzaren, sterk 50 ruiters. Aan het Paleis der Koningin zullen de honneurs worden bewezen door oen com pagnie van het Regiment Grenadiers met ihet vaandel van dat Regiment en de Ko ninklijke Militaire Kapel. Als «erewacht aan de Ridderzaal zal zijn opgesteld een compagnie van het Re giment Jagers met liet vaandel en het muziekkorps van het Regiment. Overigens zullen weder op verschillen de punten van den weg dien de stoet neemt bereden detachementen artillerie opgesteld zijn, alsmede manschappen te voet. Eerste Kamer. De Eerste Kamer is bijeengeroepen voor een vergadering op Dinsdag 25 Juli a.e., des namiddags te 3 Y» uur. Staten van Zuid-Holland. In de Vrijdag gehouden vergadering van de Zuid-Hollandsche Staten, kwam aan de orde de volgende motie van den hoer Wesseling: De Provinciale Staten van Zuid-Hol land, van oordeel, dat. door Ged. Staten ten onrechte aan de Kroon is geadvi seerd om den verhoogden aftrek voor noodzakelijk levensonderhoud in do ge meente 's-Gravenhage niet goed te keu ren:' Aan het Zoeklicht. Leiden, 22 Juli 1922. „Het naturelijk verschijnsel" door nie mand minder dan Speenhof metfj geestdrift bezongen, schijnt, om in stijl] te blijven thans als leuze te hebben aan-A genomen: „Houdt 'r de moed maar in." Dit leid ik althans af uit wat te 's-Gra* venhago gebeurde. Dr. van der Meulen, die da&n, voor den Vrijheidsbond het woord voerda kon niet ontkennen dat gevoelige verliep zen waren geleden en dat- men 50 pet. bo-v neden de raming was gebleven. Ook moest, hij toegeven dat het -ge halte der liberale fractie minder was geworden. Maar de dokter zag ook nog lichtpunt ten. Om te beginnen achtte hij het niet ge- wenscht, dat „een ionge partij" direct een gewichtige positie inneemt. Heel bescheiden inderdaad. Maar dadelijk daarop betoogde de Spr. dan, dat uitgezonderd een klein deel den Katholieken, heel de coalitie de koers van den Vrijheidsbond volgt. Ondanks de geweldige verliezen, zoo be-, sloot hij, heeft de Vrijheidsbond een mo- reele overwinning behaald. Goed zoo, dokter! Houdt 'r de moed maar ia! OBSERVATOR. gaat over tot. de orde van den dag". Deze motie werd na brcede bespreking verworpen met 37 tegen 18 stemmen. Bij de behandeling van de begrooling werden de volgende opcenten vastgesteld. a. 23 opcenten op do hoofdsom dor grondbelasting op de ongebouwde eigen dommen over 1923; b. 23 opcei^en op de hoofdsom der grondbelasrng op do gebouwde eigendom men ever 1923; c. 20 opcenten op de hoofdsom dor personeele belasting over 1923; d. 2 opcenten op de hoofdsom der Rijksinkomstanbelaeting over 19231-924 voor zoover die hoofdsom betreft dc aan slagen dor belastingplichtigen, bedoeld bij art. la der wet op de Rijksinkomsten belasting 1914. Bij het laatste voorstel inzake schade vergoeding aan rechthebbenden van den aannemer der bestekken 5 en 7 van do verbetering van het Rijn-Schiekanaal^ merkt de heer Wesseling op, dat dt aannemer, de heer van Houweringen, in- tusschen reeds is overleden, zoodat. zijn familie nu de dupe wordt.. En niet alleen de familie van den heer van Houweringen, maar ook de 3 borgen, van wie reeds één failliet is, ondervinden nu de schade. Spr. dringt nogmaals aan op een onpartijdig onderzoek, omdat de afdoening van deze- kwestie thans het rechtsgevoel van spr. geheel onbevredigd laat. v De heer von F is enne, lid van God. Staten, merkt, op dat de geleden schadgl> niet in het minst in verband staat metil omstandigheden ontstaan tengevolge van; den oorlog. Spr. vraagt, waar dan het ri-'s sico van de laagste inschrijving zou blij-; von wanneer hier schade werd toegekend, i Voorts zeide spr., dat deze kwestie niet dgl eenige was, tengevolge waarvan do aan-) nemer in moeilijkheden geraakte. Ook!; kwam spr. op tegen de bewering van den1 heer Wesseling, dat diens rechtsgevoel! niet bevredigd zou zijn. Do zaak is objeo-; l ief onderzocht, en spr. moet met beslist heid afwijzen het denkbeeld, als zou hier, een partijdig onderzoek zijn ingesteld-; Daarom bestaat, bij Ged. Staten dan ook' bezwaar, om deze kwestie opnieuw door, oen onpartijdige commissie te laten on-', derzoeken. De heeren Wesseling en Visser van IJzendoorn repliceeren, waarna hel. voor stel z. h. s. wordt aangenomen, met aan- teekening van de stem van den heer Wes seling tegen. De voorzitter sloot daarna in naam van de Koningin te 4 uur deze zomerzib- ting. Invoer van onzedelijk drukwerk. Herhaaldelijk werd den laatslen lijd geklaagd over het. aanbieden van on zede- lijk drukwerk uit Duitsehland, waarmoe on9 land wordt overstroomd. Een roomsch-kath. Kamerlid hoeft hierover bij. den Minister van Waterstaat geklaagi Do Minister heeft Jn zijn antwoord o.aL, medegedeeld, dat de verdragsbepalingen/ welke voor het-internationaal poslverkeon gelden, de verzending van stukken van, onzededijkon aard verbieden. De postad-w ministratie heeft dergelijke stukken U» j vernietigen,- waarom dan ook de aaa-i I dacht dor betreffende postkantoren op dflj onzedelijke stukken vestigd, terwijl tev nisterie te Berlijn men van stukken in do voor Nederland bestemde brievenma-i len zooveel mogelijk le voorkomen.'! Mooht het voorkomen, dat men der-1 gelijk drukwerk ongevraagd ontvangt*] dan verzoekt de Min. dat, met dol enveloppe, waarop stempel, te mogen ont-j vangen, opdat de aandacht van liet bo-T stuur der Posterijen er op wordt gevei^ tigd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1