Aan het einde der W2?k.
De voornaamste feiten van het verstre
ken week vak, zijn nagenoeg alle gevolgen
van den aanslag op maarschalk Wilson
en Minister Eathenau.
En allerduidelijkst wordt hier het
spreekwoord bewaarheid: wie wind zaait,
zal storm oogsten.
Want zoov/el in Ierland als in Duitech-
land hebben de moordenaars een heftige
beroering te weeg gebracht, die juist voor
henzelf vernietigende gevolgen had!
Door den moord op Wilson toch, wak
ker geschud heeft de regeering van den
Ierschen Vrijstaat met alle kracht die
haar ten dienste stond de ecnig overblij
vende maatregelen getrolfea tegen de ar-
r'junte rebel leidend.: vau de Valera, die
te Dublin haar hoofdkwartier had geves
tigd nota bene in een gerechtsgebouw van
den Staat.
En ondanks het hevige verzet, dat door
de republikeinen werd geboden, moesten
ze zich na vele en ernstige verliezen over
geven, terwijl op een oproep der regee
ring de heele bevolking zich bereid heeft
verklaard haar te steunen in den strijd
tegen de Tc-steerende troepen, hier en daar
in Ierland verspreid.
Zoo als dat gewoonlijk gebeurt bleek de
verwekker van de Iersche onrust en ellen
de, Do Valera, na d$n nederlaag vam zijn
aanhangers, zelf nergens te vinden.
Ook den Duitschen monarchisten is
hun lage politiek duur te staan gekomen.
Strenge maatregelen worden door de
Duitsche regeering, die zich, door het ge-
heele Duitsche volk gesteund, nu krach
tig weet, getroffen, om alle tegenwerken
de elementen in hun verzet te 6tuiten.
De:wet ter bescherming der republiek
geeft overiigena eeai typeerendl staaltje
van de Vrijheid, Gelijkheid, en Broeder
schap, de drie revolutionaire idealen, zoo-
als die in de practijk verwezenlijkt wor
den.
Voor ons land kan het overzicht kort
zijn ditmaal.
Niet omdat geen belangrijke gebeurte
nissen plaats vonden.
Een feit van verheugenis was aller
eerst dat H. M. de Koningin met haar ge
zin weer in het Vaderland terugkeerde.
En voorts hebben we de verkiezingen
gehad voor de Tweede Kamer.
Dat is een onderwerp waarvain veel te
zeggen zou zijn, maar daarvoor i6 het
hier niet de plaats.
Het was voor on6 christelijk volksdeel,
en naar wij-vertrouwen ook voor velen
die zich aan de zijde der vrijzinnige scha
ren een aangename verrassing.
Niemand die een uitslag al6 deze had
durven en kunnen voorspellen, en het
spreekt dan ook vanzelf dat er in de krin
gen van hen, die Gods Woóid als richt
snoer wensdhen te nemen, gezongen wordt
van hulp en heil, hun aangebracht.
De Pers over de
verkiezingen.
De verrassende uitslag van de verkie
zingen wordt, hoe kan het andere, door
de per6 druk besproken.
De Nederlander (C. H.) wijst er
op, dat de drie groepen die zich in 1918
bereid verklaarden om de „verantwoorde
lijkheid" te dragen, een waagstuk uit
voerden.
Er was geen meerderheid. Maar men
greep toe, om ons parlementair stelsel te
redden.
Een ondankbaar werk.
Men begon, nog in den oorlog en ter
wijl alles onzeker was.
Daar kwam de vloedgolf van Novem
ber 1918, die niemand aldus voorzien
had en die dus de bewindslieden stelde
voor een allerzwaarste taak.
Men arbeidde vier jaren lang.
Nu ging de 6tembus spreken.
Het is waar, dat zij niet over de „coa
litie" spreken zou. Er zijn geen afspra
ken voor de toekomst. Iedere regeling, die
voortaan zal gelden, zal opnieuw moeten'
worden gevonden. Doch in het publiek
besef vooral in het naieve voelen, dat
gaarne een zondebok aanwijst zou de
vraag toch invloed oefenen, hoe elk dezer
drie zich had gedragen en hoe men het ge
zamenlijk bedrag beoordeelen ging.
Indien hier geen achteruitgang intrad,
zou dit reeds veel beduiden. Zoo elk zijn
aantal handhaafde en het aantal van de
vijftig zetels was gebleven, was daarin
reeds eon goedkeuring gelegen. De mas
sa pleegt de werkers te veroordeelen. Hier
waren do workers, die het in de zwaarste
dagen hadden gewaagd en volgehouden.
Nu ligt er de uitslag.
Zij is nog niet in alle bijzonderheden
nauwkeurig. Maar het beeld moet zuiver
zijn.
Ziehier de percenten van het aantal uit
gebrachte stemmen in 1918 en thans:
1918 1922
R. K. 30.4 30.3
A. R. 13.4 13.9
C. H. 6.5 10.0
Dit i6 opvallend. Ondanks all# fouten,
die gemaakt mogen zijn werken en ver
antwoordelijk-wezen beduidt ook: fouten
maken heeft ons volk deze groepen
vertrouwd.
Ons volk.
Niet slechts de georganiseerde kiezers,
die Kiesvereenigingen vormen en parolen
volgen. Doch ook de overgroots meerder
heid, die wisselt, van indrukken en dus
van stem.
Men hoeft gemeend, dat de invoering
dor evenredige vertegenwoordiging oen
stollen van don toestand zou ten gevolge
hebben. Er grijpen zoo meent men
in het volksdenken a's geheel geen groo-
te veranderingen plaats; nu dit zich een
maal uit bij wege van evenredige verte
genwoordiging, is greote wisseling van
stembus-uitslag uitgesloten.
Thans bleek toch wel, dat dit alles
maar zeer ten (kcle juist is. Er blijft ruim
te voor verschuiving.
En ditmaal beduidt do verschuiving
niet het. opzeggen van vertrouwen aan wie
den last gedragen hebben.
mt zegt veel.
Ma£? Jbet zegt mèèr dan veel, wanneer
men let op deze nuchtere en onomstoote-
lijke waarheid, dat door geen dezer drie
groepen met beloften i6 gewerkt.
Integendeel.
Men heeft den erostigen toestamd bloot
gelegd, over de zwaarte der komende taak
gesproken, zich niet belust verklaard op
het „regeèrkasteel". Men heeft niet. gebo
den, maar wel gezegd, dat men blijven
zou onder anderer bod.
En het antwoord van ons volk is ge
weest: vertrouwen.
Men vergelijke dit met wat den Vrij
heidsbond is wedervaren.
Hij eischte vertrouwen, hij eigende zich
het monopolie toe van economisch in
zicht en economisch willen.
Hij ie gehavend uit den strijd gekomen.
Ie het dan toch waar, dat de volksmas
sa int.uitief het edhte onderscheidt van
het onechte en het echte kiest?
DeStandaard en andere A. R. blar
den hebben zich nog niet uitgesproken.
De Maasbode (R. K.) jubelt.
„Zien wij Katholieken, aldus dit or
gaan, onze dertig zetels nu met twee ver
meerderd, zoodat wij over 32 zetels in do
nieuwe Kamer te beschikken hebben, de
anti-revolutionaire partij ziet in de nieu
we Kamer haar ledental van 13 tot 16
groeien, de christelijk-hi&torieche van 7
tot elf, zoodat. de rechterzijde definitief te
zamen over niet minder dan 59 zetels be
schikt.
Mede brengt deze stembus de voldoe-
doening dat de enkeling mr. dr. v. d. Laar
bij deze stembus is uitgevallen, evenals
de een eigen zonderlinge positie innemen
de A. P. Staalman, wat aan de rechter
zijde wel niét betreurd zal worden.
Het consequent gevolg van dezen "heug
lijken en verstevigden aanwas der rechter
zijde ie de aanmerkelijke verzwakking dor
linkerzijde.
De machtigste partii van deze linker
zijde, de S. D. A. P., die zeker allerminst
gedroomd heeft uit dezen hartetochtelij-
ken stembusstrijd verzwakt te voorschijn
te zullen komen, ziet haaT macht van 22
zetels uit de oude Kamer verzwakt tot 20.
Het verlies zal door deze partij die de
laatste jaren steeds door een groeiend
succes verwend is, moeilijk te dragen zijn,
al heeft zij dezen keer, wat onzerzijds
haar van harte gegund wordt, ook de vol
doening te boeken, dat haar leider mr.
Troelstra zich ditmaal niet vergist heeft
in zijn voorgevoel, dat de vrouw vooral
op zijn partij een nadeeligen invloed zou
doem gelden.
Ook de communistische partij ziet haar
macht als hier van madbt sprake kan
zijn beduidend, verzwakt door het uit
vallen van ds. Kruyt, zoo dat in de nieuwe
Kamer do hoeren Wijnkoop en v. Rqve-
steijn slechts een .ongevaarlijk, duet zul
len vormen.
Komen ,wij aan den Vrijheidsbond,
wiens leider zqker allerminst bij deze
,6tembus aan een débaclezal hébben ge
dacht als hem heden is ten deel gevallen.
De „cry" van bezuiniging is dóór deze
nieuwbakken partij zoo alovefheerscheild
bij deze stembus aangeheven, dat de iro
nie van het lot heeft gewild dat dé partij
er zelf hoogej; „zuinig" is afgekomen.
Vijf van haar 15 zetels in de oude Ka
mer heeft de Vrijheidsbond bij dezen
strijd moeten laten.
Zoo had de 'lieer Dreeselhuy6 zeker zijn
„bezuiniging" niet gedacht.
Zelfs de vurige kampioensche mevrouw
Welmoet-Dyserinck heeft zich geen zetel
zien toevallen.
De vrijzinnig-democraten zijn op oude
sterkte gebleven, en mogen in de nieuwe
Kamer weer op vijf zetels rekenen, al
hoeft het „tableau de la troupe" een aan
merkelijke wijziging ondergaan.
Noch de heer v. Beresteyn, noch de heer
Teenstra hebben met hun afzonderlijke
lijsten oenig resultaat mogen bereiken.
De humor is ook bij deze stembus niet
aéhter gebleven door den pseudo-boer
Braai tweemaal gekozen te verklaren.
Maar ook hij zal met zijn. vermoedelij-
ken kameraad voor de rechterzijde geen
ernstig gevaar opleveren.
Voorts vertegenwoordigt ds. G. H.
Ker&ten in de nieuwe Kamer voor het
eerst de afzonderlijke Gereformeerde par
tij, en als zoodanig doen wij met hem nog
zoo'n kwaden rpil niet tegen den uitge
vallen ds. Kruyt..
En beleeft, ten.6lqtte.de oude zes en tach
tigjarige lör. S. van Houten nog eens de
voldoening zich als hoofd eener „liberale
partij" voor de volksvertegenwoordiging
gekozen te zien, al zal hij, nu deze eer
hem is wedervaren, ook verder zijn plaats
afstaan aan mcj. mr. v. Dorp.
De nieuwe parlementaire situatie over
sell ou wend, hebben wij zeker alle reden
om buitengewoon tevreden en dankbaar
te zijn.
„Het Huisgezin" (R. K.) eindigt
zijn beschouwingen over den uitslag dor
verkiezingen als volgt:
„In dezen tijd van inzinking, van mate
rialisme en 6tofvergoding, vindt men in
Nederland onder het volk in al zijn gele
dingen een meerderheid, die niet aan het
stoffelijke de eerste plaats inruimt, maar
aan hpogero belangen den voorrang geeft.
Na zulk een uitspraak het bewind te
mogen blijven voeren, ons volk door deze
donkere tijden heen te leiden, moet voor
christelijke staatslieden iet6 bekoorlijks
hebben."
Do N. R o 11. C r t. (Lib.) wijst er op,
dat de uitslag een besliste overwinning
voor de rechtscho partijen i6 geworden.
„Er heeft dus bij deze verkiezing eene
tamelijk duidelijke opschuiving naar
rechts plaals gehad, waarvan, gelijk voor
do 'hand ligt, do linker en rechter grene-
partijen, de Vrijheidsbond en de Christo-
lijk-historischen, het meest nadeel resp.
profijt, hebben gehad.
„Zoo blijft, naar ons inzicht deze gan-
sche verkiezing 6lech(s te beschouwen
a's tone verschuiving van de radicale en
liberale elementen der bevolking naar een
conservatiever nuance. Hot yerliee van de
sociaal- democraten zal grootendeels aan
de vrijzinnig-democraten ten goede geko
men zijn, die daardoor ondanks het ver
lies van de aanhangers der heeren Van
Bereeteyn en Teenstra op hun oude getal
zijn gebleven. Wat van de vrijzinnig-de
mocraten naar den Vrijheidsbond mocht
overgegaan zijn, heeft deze laatste partii
aan den anderen kant aan de chrietelijk-
historischen en de groep-van Houten moe-
tem afstaan."
De Nieuwe Courant (vrijz.)
zegt, dat van de meerderheid in de nieuwe
Kamer, van honderd de Roomsch-Katho-
lieken de maéhtigste groep vormen; zij
alleen hebben, met bun 32 zetels, meer
dan de twee andere groepen te zamen, die
bet tot 27 brengen.
Dat wil du6 zeggen, dat in de rechtsche
politiek der naaste toekomst de Roomsch-
Katholieken de lijn zullen aangeven, wat
zij doe te gemakkel ijker kunnen doen,
omdat bij enkele belangrijke onderdeelen
van hun vermoedelijk program zij op den
steun kunnen rekenen van 6temmen uit
het politiek-vijandige kamp der sociaal
democraten. En mocht soms in de eigen
constellatie der meerderheid niet altijd
die eenheid gevonden worden, welke voor
haar wenschelijk is we denken hierbij
aan mogelijke bezwaren van de zijde der
Christelijk-Historischen dan staat de
meerderheid tocfh te sterk en heeft zij een
te zeer verdeelde mibderheid tegenover
zich om niet frank en vrij haar program
t© kunnen volvoeren.
„De uitslag, zegt het liberale H a n-
delsbl., bet eekent in tweeërlei opzicht
een stevige ruk naar rechts, zoo stevig
als wij onder "het tegenwoordige kiesstel
sel niet voor mogelijk hadden gehouden.
Wanneer met let op de scheidingslijn dei-
oude antithese, die de partijen nog hoofd
zakelijk verdeelt, dan vindt men een ver
sterking van de rechterzijde met negen
zetels tot een meerderheid, die alleen met
met. die van het Ministerie-Heemskerk is
te vergelijken. En wanneer men let op de
nieuwere, meer actueele, strijdvragen (die
van dc bezuiniging en van de economische
politiek) dan treft one eveneens een ver
schuiving naar rechts."
Allerminst, zegt dit orgaan, hadden wij
zulk een sterk verlies van den Vrijheids
bond verwacht. Waarschijnlijk heeft een
gTOot deel van de meer gematigde vrij
zinnigen den Vrijheidsbond op het stuk
der bezuiniging minder vertrouwd dan
de groep- van Houten en dan dé Chrieto
lijk-Historischen, terwijl deze laatsten
vermoedelijk ook hébben geprofiteerd
van de houding van den Vrijheidsbond in
de legerquaestie.
Overigens merkt het blad nog op, dat
bijna een half millioen kiezers is thuisge-
oleven.
Het fiasco van den stemplicht wordt
telkens vvèei bevektlgd:"
Het Volk (S. D. A, P.) wijt het
verlies van twee zetels aan de vrouwen.
„Uit de vergelijking der cijfers van
1918 en yan nu blijkt met volstrekte dui
delijkheid, dat de vrouwen van. tal van
arbeiders, die reeds weten rood te moeten
stemmen, nog in de kerkelijke-politieke
sfeer bevangen zitten.
Hiermee, zegt het blad, is tevens ge
zegd, dat deze uitslag van thans voor ons
niets ontmoedigende heeft. Het als een
rots zoo vast staan van de S. D. A. P.
onder het mannelijk deel der arbeiders
klasse, de groote vooruitgang, door ons
(bijvoorbeeld in kieskringen als Amster
dam, Haarlem en Maastricht geboekt, het
feit, dat honderdduizenden vrouwen reeds
voer .de sociaaldemokratie gewonnen zijp,
het zijn voor on6 zoovele teekenen van
verderen vooruitgang in nabije toe
komst."
De kleine partijen.
De kleine partijen zijn er slecht afgeko
men.
De M a a 6 b. acht dit een verheugend
resultaat en zegt:
En het verheugend, resultaat is, dat on
ze natie zich met een overweldigende
meerderheid heeft uitgesproken voor een
bestuur naar Christelijke beginselen.
Niet minder dan vijftig partijen van
allerlei omvang en richting wilden zich
bij deze stembus doen gelden.
Men vreesde voor een hopelooze ver
warring, voor een chaotische Kamercom
plicatie, waarbij elke regeering bijna on
mogelijk zou blijken.
De natie heeft het niet gewild.
Als wii nu op het oegenblik den uitslag
overzien, dan treft onmiddellijk dat alle
kleine partijen onmiddellijk zijn wegge
vaagd.
De T 1 e g r. zegt er van:
„De vernietig in c der kleine partijen is
afdoend, en een zegen. Het blijkt wel, dat
persoonlijke ijdelheden en particuliere be
langen zich in ons land niet zoo sterk
kunnen doen gelden, dat zij in staat zijn,
ook maar één enkelen Kamer-zetel te win
nen. Zoo is het wel eigenaardig, dat de
heeren Teenstra en Van Beresteijn- waren
zij tevreden geweest met hun rangnummer
op de vrijz.-dem. lijst, herkozen zouden
zijn. Thans liggen zij beiden buiten do
Kamer. Ook geldt dit voor partijen, die
feitelijk drijven op één man, zooals de
Christen-democraten en de socialistische
partij, waarvan de aanvoerders, respectie
velijk A. Staalman en H. Koltliek uit do
Kamer verdwijnen. En ook de Rapaille-
partij is overleden. Laai ons hopen voor
goed."
Ilct loven te Moskca.
In het Belgische blad „Le Peuple" geeft
de leider der Belgische socialisten. Van-
dervelde, zijn indrukken weer uit. Sovjet-
Rusland.
Naar zijn. zeggen heeft de nieuwe eco
nomische koers van de So v jet-regeer in g
een hernieuwing van den handel tengevol
ge. De economische tce6tand van het rijk
vertoont evenwel nog geen vooruitgang.
Integendeel, datgene, wat er nog van <ie
eertijds machtige industrie is overgeble
ven, maakt op het ©ogenblik een ernstige
crisis door. Dit geldt vooral van de tex-
tiel-iiidustrie. Ook het gebied van den
hongersnood heeft zich nog uitgebreid. Dc
berichten van het bekken van den Donetz
zijn vreeselijk. Het. regent er echter bij
tueschenpeozen en als dit weer aanhoudt,
ziet de toestand er niet meer zoo donker
uit.
Hot Moskou vam 1922 schrijft Van-
dervelde gelijkt veel on d.e steden, ach
ter het front die veel hebben geleden door
het bombardement en door de bezetting
der troepen. In acht. jaar zijn or aan de
huizen geen herstellingen meer verricht-
Bovendien schijnt het dat do helft van de
huizen onbewoond is omdat zij absoluut
onbewoonbaar zijn. De waterleidingen zijn
op verscheidene plaatsen gebarsten. Het
meeste houtwerk is verdwenen en opge
stookt. Vele vensters missen de ruiten.
De vreemdelingen in de stad zien zoo
goed mogelijk een onderdak te vindon.
Men vraagt u kalm 8 d 10 millioen roebel
per dag voer logies; waarvoor men zich
dan nog met een slechte kamer tevreden
meet stellen. De trams rijden echter, de
electrische centrale werkt, de theaters zijn
vol en op de promenades is het zeer ge
zellig. Ook de groote winkels openen
weer hun deuien. In de straten heers cht
'een goede orde. Daar er eem absoluut alco
holverbod heerscht, ziet men geen dren
ken lieden op de straten.
In het algemeen zijn de men&ehen ech
ter armelijk gekleed, want zij. die neg
wel betere kleeren bezitten kleeden zich
eveneens op gewone wijze om niet op te
vallen tussehen de anderen.
Deze menschelijke ruïnes zijn afkom
stig uit de hongersnooddistricten. Van
daar trekt de groote golf vam ellende zich
uit tot voor de poorten van het Kremlin.
Vandervelde verklaarde, den indruk te
hebben gekregen, dat alle pogingen,, om
te komen tot een eenheidsfront in West-
Europa te voren reeds zijn veroordeeld,
zoolang de bolejewiki dat in Rusland on
mogelijk zullen maken, door de andere so
cialisten te vervolgen en hun in beginsel
politieke vrijheid te onthouden. Voorts is
hij van meening, dat de politiek van blok
kades en van militaire interventies veel
kwaad heeft gedaan, meer dan hij te vo-
rem vermoedde. Door deze buitemlandsche
interventies is de vreemdelingenhaat van
het Russische volk aangekweekt.
Ook do slechte gevolgen van den groo-
tem oorlog zijn daardoor bij het Russi
sche volk nog verergerd, terwijl daardoor
voorts ©en schijn van rechtvaardigheid
is geschonken aan de terreur en de dicta
tuur.
Volgens Vandervelde is h#. dringml
noodzakelijk, de politieke- en de handels
betrekkingen met Rusland te hervatten.
Leidsche Penkrassen.
Amice!
Een week van spanning ligt weer achter
ons. We stonden voor de vraag hoe straks
.de Tweede Kamer zou wordén samenge
steld en niemand die daarop met zeker
heid een antwoord kon geven. Wel was
er eenige gegronde hoop, dat de rechter
zijde eenigermate zou worden versterkt
en dat de A.-R. Partij zich zou kunnen
handhaven, maar eenige zekerheid be
stond hieromtrent toch niet.
Er moest nu* eenmaal ook bij het beoor
deelen van deze zaak rekening worden
gehouden met de omstandigheden. En die
waren voor rechts nu niet bepaald gun
stig.
Om te beginnen waren er de belangen
groepen en er waren ook mannen uit
het Christelijke kamp die ons volk
trachtten te bewegen om nu eens niet
meer te rekenen met de beginselen,
maar alleen met het belang.
Velen maken op zakengebied een slech
ten tijd door en gedachtig aan het spreek
woord dat het in troebel water goed vis-
schen is, werd het politieke water zoo
veel als maar mogelijk was vertroebeld.
Den boeren en tuinders werd aangeraden
hun beginsel te verloochenen en te stem
men op mannen als Braat en de midden
standers werden gelokt en gevleid om nü
toch eens verstandig te zijn en alleen met
hunne groeps-belangen te rekenen.
De Vrijhendsbond probeerde het weer
op een andere manier. Als een tweede Sin
terklaas ging de heer Dresselhuys met
zijne volgelingen het land door. Men be
loofde groote uitgaven te zullen doen en te
vens de belastingen te zullen verlagen,
men zou ontwapenen en tegelijkertijd
zorgen voor een stevige weermacht. Men
kon het zoo gek niet denken of de Vrij
heidsbond zou cr voor zorgen.
Nog erger maakte het de SD.A.P. Voort
durend werd gehamerd op het reactio
nair karakter van de rechtsche partijen;
zonder met de moeilijke tijdsomstandig
heden ook maar eenigszins rekening te
houden werd het voorgesteld alsof de
Regeering louter om haar reactionaire
neigingen bot te vieren, de Arbeidswet
herzag, den woningbouw temperde enz.
En daartegenover werden dan gesteld
de meest schitterende beloften. Als men
slechts rood stemde, dan zouden ik weet
niet welke zegeningen over ons land
worden uitgegoten.
En daarbij kwam nog iels anders, mijn
waarde, van niet minder beteekenis. Niet
ten onrechte moest worden geklaagd, dat
de levensernst verminderde, dat er ver-
achlering was in onze kringen, en boven
dien, hoe kan het anders moest wor
den toegegeven, dat in de afgeloopen par
lementaire periode weieens fouten waren-
gemaakt en dat weieens was misgetast.
Onder die omstandigheden behoefde het
niet al tezger le verwonderen, wanneer
er mannen en vrouwen waren, die zich
lieten verleiden om den hoofdweg te ver
laten en op zijpaden af tc dwalen.
Met name gold dit van onze Anti-rovo-
lulionairo partij. Onze leider, do lieer
Colijn. was er rond voor uitgekomen,dat
ditmaal geen enkele maal regel, hoe uil-
nemend op zichzelf overigens ook, in uit
zicht kon worden gesteld. Wij hadden op
stoffelijk gebied niets tc beloven.
En alsof dit nog niet erg genoeg was,
kwam rijij althans in onze omgeving,
ui'..,' lu'J ;i logen Rome. Het, word
vonrgcsteld. alsof stemmen'op de A.-R.
cuntiidalen zou be teekenen een steunen
van Rome.
In een strooibiljet dat te Katwijk aan
Zee werd verspreid en dat onderteekend
was door het Bestuur der afd. van do
Christel. Hist. Unie waarin n.b. een',
man als Ds. Voorsteegh zitting heeft
een man, dien ik hoog acht en waardeer—»
werd gewezen op den steeds grooter wor
denden invloed van Rome.
Rome, zoo heette het, heeft veel geld,
tal van de voornaamste winkelszijn inhan
den van Roomsehen, Rome voert een
krachtige propaganda enz.
Is dat de schuld van de Regeerihg waar
in ook mannen als Dr. do Visser en Dr. de
Geer zitting hebben? Natuurlijk nie'.. Is
dat de schuld van de A.-R. partij? Men
weet wel .beter. Is dan een gevolg van bet
samengaan van de rechtsche groepen?
Niemand die deze stelling zal willen ver
dedigen.
En toch wordt op al deze dingen ge
wezen, om dan de conclusie te trekken
dal'do AE.R. waar het gaat om den invloed!
van Rome, niet le vertrouwen zijn, en dat'
men daarom moet stemmen op do C.-II.-
candidaten.
Sommige, eenvoudige menschen waren
dan ook het hoofd totaal kwijt. Het is
onzen huisbezoekers herhaaldelijk ge
beurd, datk iezers die altijd onze candkia-
ten steunden, verklaarden ditmaal niei»op
Mr. Rutgers tc kunnen stemmen omdat
deze heulde met Rome.
't Is droevig, maar helaas waar.
Als ik deze dingen zie, dan zeg jk dat -
niet om iets ten nadeele te zeggen van de J
leiding van de C. H. Unie of van de plaat-
selijke leiders, en ook niet om op deze
wijze verwijdering te brengen tusschen
de beide groote protestantscli Christolij-
ko groepen.
Ik zie niets liever, dan dat zij in g«.>ede
harmonie samenwerken. Niets liever. En
ik ben overtuigd, dat we elkaar ook in
de toekomst noodig zullen hebben.
Ik wil mij niet laten verblinden door
het schoone succes dat nu behaald wwd
omdat het als ik goed zie, vooral te dan
ken is aan het feit, dat bij de linkscho I
partijen en met name bij de liberalen oen
goede leider ontbreekt.
Wie zal vertrouwen stellen m een wan
als Mr. Dresselhuys, die eerst een welover
wogen advies geeft om in de Staten weet
rl" Sociaal-democraten samen le wortoen,
\n u* vr©;s voor ontstemming onder
••r» ooff^nb'ik het
Een l.Ailv iiau nu eenmaal geen weer
haan zijn. Hij moet kunnen sturen en
zich niet laten leiden door de meest mt-
cenloopende en tegenovergestelde sftoqo
mi'ngen.
'Het gebrek aan vertrouwen in cl: lei
ding van Mr. Dresselhuys is dan ook zeer
Verklaarbaar.
Met deze dingen moet b'ij het beoordee-
len van den toestand worden gerekend en
het is duidelijk als do'dag. dat als steaks
iemand opstaat die werkelijk leiding weet
te geven en die geestdrift in de massa
weet te brengen, dat dan een niet onbe
langrijk deel van de Christelijk-His'nri-
sche stemmen terug zal vloeien.
En ondanks den schitterenden uitslag
wil ik ook niet over het hoofd zien. dat
we, laat ik het maar zacht zeggen,geeste
lijk niet bepaald groeien.
Vandaar dat het' vooral in de toekomst
noodig zal zijn dat de Anti-revolulionoirei?
en do Chr. Historischen dicht naast f ikaar
staan en het is ook daarom dal ik zo<3
betreur, dat er dingen gebeurd zijn. die
den toets der critiek niet kunnen door
slaan.
Maar des temeer verrassend is-toch ook,
weer, dat we ondanks dit alles zijn geste
gen, dat niet alleen de Roomschen voor
uit boerden en do Christelijk-HistorisoTieiï-
vier zetels wonnen, maar dat wij ook een'- i
drietal nieuwe zetels mogen bezetten. Erf
daarbij komt dan nog, dat ook de Staat
kundig Gereformeerden een van hunne'
candidaten gekozen zagen. Het neutrale
dagblad hier ter stede, heeft Ds. Kersten
ingedeeld bij de linkerzijde. Maar dat is
toch al een heel groote „vergissing" zal
ik maar zeggen.
Ik heb de actie van deze groep vooral
betreurd, omdat ik daarvan vreesde een
verloren gaan van duizende anti-revolu
tionaire stemmen, evenals in 1918, toen op
deze wijze ruim 5000 stemmen verloren
gingen met het gevolg dat links een ex
tra-zetel won.
Het spreekt ook wel vanzelf dat ik gaar
ne had gezien dat deze broeders met ons
hetzelfde huis waren blijven bewonen.
Maar daarom denk ik er niet aan deze'
partij bij de linkerzijde in le doelen Het'
zijn anti-revolutionairen en ik twijfel
geen oogenblik, of als regel zal Ds. Ker
sten mot onze mannen één lijn trekker..
Er is p sieren, m'n waarde in onze'
kringen gejuicht, en daar was reden toe
Laat het echter zijn een verheuging met
beving tevens. We moeten er ons diep
van doordringen dat we moeilijke tijden
tegemoet gaan. dat het parlement met de
Regeering zal moeten samenwerken tot
hef, nemen van maatregelen die op zich
zelf misschien minder gewenscht zijn,
maar die door de omstandigheden nu een
maal worden geëischt.
Dat is niet gemakkelijk. Daarvoor is
moed noodig. Daarvoor is noodig wijs
heid en goed verstand.
En daarom is er voor ons alle roden
om tc danken en te jubelen, maar oolc
om voor de leiders van ons volk te bidden;
opdat God hen bekwaam make voor hun
ne moeilijke laak.
Ik zou van deze zaak nog wel een eri
ander kunnen zeggen, m'n waarde, maar
er wordt in deze dagen zooveel ovc dei
verkiezingen gepraat, dat ik. dunkt me,
•verstandig doe als ik liet hierbij laat.
Ik kon er niet van zwijgen, 't was me
niet mogelijk, maar ik meen toch goed
to doen het hierbij te laten.
VERITAS, j
