Dagblad voor Leiden en Omstreken. BINNENLAND. ABONNEMENTSPRIJS IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PER KWARTAAL '2.50 PER WEEK '0.19 FRANCO PER POST PER KWARTAAL 12.90 3de JAARGANG. WOENSDAG 14 JUNI 1922 - No. 663 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 ADVERTENTIE-PRwS. PER GEWONE REGEL -4 10.2211 DES ZATERDAGS 8 £0.30 INGEZONDEN RECLAMES DUW9FL TARDOf? KLEINE ADVERTENTIES hoogstens 30 voorden 50 cent; ZdS&lags 75 cent hij vooruitbetaling. J-5' Oit nummer bestaat uit twee bladen Schatkist-piraten. In een Maandag te Leiden gehouden vergadering van den Vrijheidsbond, onder leiding van Prof. Eerdmans, noem de een der sprekers de Christelijke school politiek e ch a t k i s t-p i r a t e r ij. Een piraat is gelijk men weet een zee- roover. Schatkist-piraterij is dus het pogen om zoovel als mogelijk is, geld uit de schat kist'je stelen. Zoo spreekt een Vrijheidsbonder. In den jare 1922. Gevoelt men wat dit zeggen wil? Daartoe moet men nagaan wat er dan eigenlijk gebeurd is op het gebied van het onderwijs. Aanvankelijk stonden de liberalen die hier de macht in handen hadden niet toe, dat Christelijke scholen worden ge bouwd. Later werd het door de liberale heerschers genadiglijk toegestaan, mits dan die scholen geheel uit eigen zak werden betaald. Toen ondanks die schandelijke onder drukking het Christelijk onderwijs toch toenam en wies, vond men er iets andere op en worden zulke zware eischen ge steld, dat het scheen alsof de christelijke scholen voorgoed zouden worden vernie tigd. „Dan" moeten de minderheden maar on derduikt worden", ziedaar de leuze van de vrijheidminnende liberalen. Maar ook die toeleg mislukte. De Christus-belijders, zij vochten met den moed der wanhoop, neon, met het vaste geloof iu het goed recht van hunne zaak, voor het onderwijs dat zij liefhadden als hun leven. Zoo bang werd de strijd en z 0 0 zwaar was do verdrukking, dat een der voor tref f el ijksten onder de liberalen, Mr. Cort van der Linden, sprak van „het schrikkelijk pleit voor dwang en vrijheid." Een schrikkelijk pleit, ja, dat was het. Maar eindelijk zijn de Christelijke par tijen wakker geworden en hebben ze aan de liberale overheersching een einde ge maakt. Het recht van het bijzonder onder wijs werd erkend. Subsidie werd verleend. Van den berg van onrecht, werd eeai klein stukje afgebrokkeld. Langzaam ging het vooruit, voetje voor ▼oetje. En eindelijk, eindelijk werd het recht van de Christelijke school erkend. Niet alleen de z.g. neutrale, niet alleen het godsdienstl 0 o z e, maar ook het godsdienstige, ook het Christelijk onder wijs werd uit de schatkist betaald-. Als aan alle wettelijke eischen is vol daan en een waarborgsom is gestort die -wo'or de het vrije onderwijs minnende li beralen als regel nog te groot blijkt, wor den de noodige gelden voor scholenbouw beschikbaar gesteld, terwijl ook de ex ploitatiekosten door de openbare kassen worden behartigd. Wat noodig is wordt gegeven. Maar ook niet meer. Er zijn zelfs "nog allerlei uitgaven, die de bijzondere 6cholen uit eigen zak mogen Maar volgens den Vrijheidsbond is dat teveel. Dat noemt een propagandist van dien bond in een vergadering onder leiding van Prof. Eerdmans, schatkistpira- terij! De partij, die Vrijheid in haar vaandel schrijft, schetst de medeburgers die niets anders verlangen dan vrijheid en gelijke rechten, voor piraten. Hoort gij dat, voorstanders van dq Christelijke school? Hoort gij dat, ouders, dio uwe kinderen wenscht te doen onderwijzen, overeenkom- «tig de beginselen, die gij voorstaat? Hoort gij dat, moeders, die straks ook ter stembus wordt geroepen, hoe gij en de uwen, hier van liberale zijde wordt gescholden en gehoond? Schatkistpiraton zijt ge, roovers, van Wat u niet toekomt! Duidelijk ziet ge hier voor u wat gij yan den Vrijheidsbond hebt te wachten. Komen de liberalen, die zoowaar nog den euvelen moed hebben, van vrijheid te spreken, in de meerderheid, dan, rekent or op, is het met de vrijheid op het gebied yan het onderwijs gedaan. Dan ontbrandt een nieuwe schoolstrijd. Dau wordt u ontroofd, wat met zooveel moeite on na zoo hangen kamp werd ver kregen. Schatkistpiraten, wordt gij genoemd. Piraten, hoont men u, zeeschuimers die nemen wat hun niet toekomt. Een schandelijke aantijging is dat. Neen, we zijn geen roovers. Wij wenschen niet, als vroeger de libe ralen met hunne „secteschool der moder nen", te leven ten koste van anderen. Maar met de piraten hebben we dit ge meen, dat we vechten kunnen en dat We vechten derven. Toen Barlayniont, de landvoogdes Margaretha van Parma trachtte gerust te stellen door haar in te fluisterenCe ne sont que des gueux, het ziju maar bedelaars, toen was dat toch eigenlijk een uiting van angst. Omdat hij in zijn hart die geuzen, die bedelaars vreasde, zooals men ieder moet vreezen die opkomt voor vrijheid en recht. Welnu, antirevolutionaire schatkistpiraten, te wapen! Opnieuw wordt eeu aanslag ges-meed op uwe vrijheid. De mannen van den Vrijheidsbond ma ken zich op, om uwe rechten te vernie tigen. Piraten, rowers, scheldt men u. Welnu, toont in de komende dagen aan hen die u zoo schelden, dat als de libera len dan moed hebben uwe rechten aan te randen, dat gij dan in staat zijt uwe rech ten te verdedigen. Aan het werk dan! Denk Uan het juk der dienstbaarheid dat uwe vaderen hebben getorst. En er voor gezorgd, dat do mannen van den Vrijheidsbond, dat Dresselhuys en Eerdmans en hoe ze nog meer mogen hee- ten, niet de gelegenheid krijgen u op nieuw den voet op den nek te zetten. Het gaat bij de komende stombus om de heiligste goederen. Huwelijk en huisgezin wordien aange tast. Onzo scholen worden bedreigd! Het gaat weer om vrijheid en recht! Om die goederen te verdedigen roepen wij alle anti-revolutionairen ten strijde. Laten wij toonen, dat de vrijheden door onze ouders veroverd, door ons althans kunnen worden verdedigd. V Boeverij. In de vergadering van den Vrijheids bond werden de voorstanders van de Christelijke scho-ol aangeduid als schat kistpiraton. Merkwaardig is wel, dat tegelijkertijd in Het Volk het orgaan van de S. D. A. P. een soortgelijke uitdrukking voor komt. Het is de bekende heer A. B. Kleer kooper die daar 6preekt van hoe ver ij. Deze hooggeleerde propagandist geeft van den schoolstrijd de volgende echt libe rale uiteenzetting: Z 0 <0 zit de zaak: Wat was de theorie? Ieder 'ouder heeft het recht op het onderwijs, dat in den geest van z ij n levensbeschou wing gegeven wordt. En de staat moet daarvoor tweeërlei onderwijs bekosti gen: openbaar èn bijzonder. Nu is het zoover! Vechten ze d'r kerksche ruzies uit voor n z e reke ning. Bouwen in één dorp een school van de groote naast een school van de gereformeerde kerk. En daarnaast een Roomsdhe En als wij dan voor al die scholen van hun levensbeschouwing betaald hebben (en, let maar op, ze zullen doorzetten tot ook voor Middelbaar èn Hooger Onderwijs de strooptocht vol tooid is), dan mogen wij voor onze levensbeschouwing geen school meer hebben. Voo-r hun beginsel scholen apart, die wij bekostigen, en dhn mogen we op onze scholen niet lezen, wat h u n be ginsel te na komt. En dat heet dan: „de vrijheid van het onderwijs!" Nietwaar, dat is de echte onvervalschte -eud liberale theorie. Men proeft de verwantschap. Het volk, dat zijn wij, liberalen en socialisten, en de school is van ons. En als die vermaledijde Christenen ook hunne scholen hebben, dan is dat een goedgun stigheid van ons, vrijzinnige belasting betalers. Een gunst en meer niet. Zoo stelt men het voor en zoo m e 0 n t men hot ook inderdaad. Want tegenover de opmerking dat de voorstanders van de Christelijke scholen, toch evengoed als vroeger zelf hunne scholen bekostigen, en dat zij toch zekor ook in de belasting-bijdragen, merkt men Iheel leuk op, dat dit een glad verkeerde voorstelling is. „Het Volk", zoo leert men, zijn „wij" Én wat dat volk opbrengt is van „ons" En wie niet denkt als wij, ja, die mag worden geduld, maar r e ch t e n heeft hij niet. Wat hij krijgt is oen gunst. Vandaar dan ook, dat voor 1901 men- schen van positief Christelijke beginselen voor geen belangrijk ambt in aanmerking kwamen. Anti-Revolutionaire burgemeester, no tarissen, schoolopzieners enz., waren niet bruikbaar. Slechts bij hooge uitzondering als om den regel van niet-benoembaarbeid te bevestigen, werd een enkele maal een der paria'6 benoemd. De gelijkstelling is nu verkregen. Maar zoo meent men niet als recht, maar als oen gunst van „Hot Volk", liberalen en socialisten. En als dan die begunstigden, ook nog, zooals minister de Visser, belangstelling toonen voor de openbare school, dan 1 spreekt men kortweg yan boeven. Christelijke Arbeiders, om wier stem men bedelt, wat zegt ge wel van deze benaming? Ge gevoelt nu hoe men over u denkt. Hoe men het Christelijk onderwijs h a at met al de roerselen van zijne ziel. Boeven scheldt men ons. Maar we hebben algemeen kiesrecht. Boeven als wij zijn, hebben ook bet stemrecht- Van dat stemrecht zullen wij gebruik maken om op 5 Juli te toonen, dat we in zien de gevaren die hier dreigen en dat we bereid zijn alle aanslagen op de Chris telijke' school af te slaan. V Boekencensuur. In het vrijzinnige kamp vrijzinnig hier in den uitgebreidsten zin is ©en storm van verontwaardiging opgegaan, over het besluit van minister De Visser om op de boekenlijst aan de R. H. B. S. te Amersfoort te schrappen: Lessing's Nathan der Weise en Goethe's Faust. Men spreekt van den dempersgeest, die daaruit blijkt het huidig kabinet te be- hoerschen en de invoering van een soort Roomschen Index. Ter verklaring van dezen maatregel merkt nu de Nederlander het vol gende op: Allereerst moet men niet uit het oog verliezen dat de beslissing één enkele school geldt en zij derhalve niet als een generale en principieelo mag worden be schouwd. Ons is dan ook bekend dat op tal van R. H. B. S. do lezing dier boe ken wordt toegelaten en blijft gehand haafd. Ten andere mag niet worden vergeten dat de minister, nu de bron van bijzon dere inrichtingen van middelbaar on derwijs voorloopig is stop gezet, in uiterst moeilijke omstandigheden ver keert ten aanzien van die plaatsen, waar alleen 'n openbare inrichting van dergelijk onderwijs bestaat. Onder de zoodanige behoort Amersfoort. De stof voor de oprichting van een bijzondere H. B. S. is daar ruimschoots voorhan den. Ook moeten vooral de minvermo gende ouders, die hunne kinderen niet naar elders ter school kunnen zenden, zich met de R. H. B. S. tevreden stel len. Is het nu onjuist, dat de minister, waar hem de wensch wordt kenbaar ge maakt in dezen pacifistisch op te treden, voor dit bijzondere geval een maatregel als den gewraakten trof? Te meer baart het verwondering dat van de linkerzijde zoo heftig hiertegen wordt ingegaan, omdat men van dien kant telkens en telkens er op heeft_ aan gedrongen dat de openbare instellingen van onderwijs zich zooveel mogelijk zouden aanpassen aan de landstreek, waar zij zijn gevestigd. En nu de mi nister, en nog wel door bijzondere om standigheden gedragen, in een bepaald geval dit standpunt inneemt, nu wordt hem dit zeer euvel geduid. Dit is zeer vreemd en wellicht uit overdreven verkiezingsijver te verklaren, vooral als men in aanmerking neemt, dat tot heden bij de samenstelling van de lijst der schoolboeken, wel degelijk met de 6treelc, waar de R. H. B. S. is geves tigd, rekening werd gehouden. In elk geval en hierop leggen wij den nadruk is van een principieelo beslissing in dezen geen sprake. Want dan zou overal het gebruik dier boeken moeten zijn verboden. En dit is niet het geval. Zoolang echter de toestand van 's lands schatkist is, zooals hij is, zal een practische maatregel, als die thans werd -genomen, hier en da-ar wellicht noodig zijn. Wij hebben hier dus te doen met een noodmaatregel, en dan nog alleen voor een bepaalde school. Over de zaak zelf spreken wij niet. Wij merken alleen op, hoe uit deze ge schiedenis weer opnieuw blijkt, hoe ont zaglijk moeilijk het is ook maar iets te doen om het karakter van het openbaar onderwijs te veranderen. Daaruit volgt tegelijkertijd de drin gende noodzak el ij kheid om aan het Christelijk middelbaar onderwijs toch volle aandacht te schenken. STADSNIEUWS. Leidsche Chr. Oranje-Vereen. Woensdag 21 Juni a.8. zal hier tor stede de jaarvergadering plaats hebben van den Bond van Chr. Oranje-vereenigingen. De Leidsche af- doeling van den Bond zal des morgens de ver schillende vertegenwoordigers in de Stadszaal ontvangen. Na afloop der vergadering zal een tocht, over de Eager- en Brasemermeeren plaats vinden op een der Volhardings-salonbooten, daartoe door het bestuur der Leidsche Oranje-Vereen, afge huurd. De toch belooft recht gezollig te worden. Leden der Leidsche Oranje-Vereen, kunnen voor f 1, den halven prijs, de reis meemaken. Daar or echter op de boot slechts voor 200 porsonen plaats is, haaste men zich zoo spoedig een kaart te bemachtigen. De tocht zal van ongeveer drie uur tot half zeven duren. Des avonds zal een gezellige bijeenkomst in de Stadszaal plaats vinden, waartoe alle leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart toegang hebben. Hedenavond te acht uur spreekt Ds. G. H. Beekenkamp in het gebouw „Prediker" over bet onderwerp: „Waarom wel anti-revolutionair?" Wij herinneren er nog aan dat deze vergade? ring voor mannen en vrouwen toeganke lijk is, terwijl ook geestverwanten wel kom zijn. Er zal gelegenheid zijn tot het stellen van vra gen. De particuliere Synode der Gorof. Kerken in de Prov. Zuid-Holland zal a.s. Dinsdag 20 Juni alhier plaats hebben. De Synode zal vergaderen tn één der zalen van het Nutsgobouw. De kerk van Leiden is belast, namens de Classis Leiden met de voorbereiding en regeling dor Synode. De zitting zal worden geopend door Ds. W. Bouwman. Bij liet gehouden eindexamen aan het Gym? nafsinm alhier werden toegelaten voor A. Mej. C. A. Zoolenberg en de hoeren C. Beekenkamp, L. van Nes, A. W. Voora en J. de Wit. Prof. Dr. J. C. Kaptein, oud-hoogleeraar in do 6terrekunde aan de universiteit te Gronin- en tijdelijk onder-directeur van de Leidsche sterrowacht, is sedert eenige dagen ongesteld. i—De hoer J. Starre, magazijnchef bij de fir ma N. V. v.b. L. E. Nieuwenhuizen aan den Morschweg alhier herdacht gisteren den dag, waarop bij voor 40 jaar als kuiper bij genoem de firma in dienst trad. Nadat do jubilaris met zijn echtgenoote des morgens van zijn woning was afgehaald werd hij op het kantoor door do directie, kantoorper soneel en de fabriekschef toegesproken, terwijl hem als bewijs van waardeering oen enveloppe met inhoud werd geofreerd. De heer Starre passeerde den heuglijken dag verder in den familiekring. Gisteren was het veertig jaar geleden, dat de heer.C. J .van dor Klein bij de firma P. J. Mulder en Zn. in dienst trad. In verband daarmee de werd hij 's morgens op het kantoor der firma ontboden, waar hij met zijn jubileum werd geluk? gowenscht en hem een enveloppe met inhoud werd aangeboden. Door zijn familio werd hij hierna per auto van de drukkerij naar zpijn woning ver voerd, waar het feit in den huiselijken kring feestelijk werd herdacht. s—Den 21sten Juni hoopt de heer H. 't Hart. boekhouder aan do bibliotheek der Rijks-univer siteit den dag te herdenken, dat hij voor vijf tig jaren in 'e Rijks dienst trad. ^-i Ons werd gevraagd, wanneer do Sadhoe Soondar Singh (men zio het tweede blad, tweedo pagina) in de Zendingsschool zal spre ken. Bij informatie ter plaatse bleok ons, dat de Sadhoe wel in de Zendingsschool zal logeeren, maar dat hij daar niet zal optreden. Gistermiddag, omstreeks half 2, geraakte do 4-jarige L. v. d. S., wonende Zonncveldstraat 21 alhier, die in 't van der Werffpark aan 't spelen was, in het Steenschuur te water. De 38-jarige C. de Roodo, die juist passeerde, wierp zich geheel gekleed te water en slaagde er in den jeugdigen drenkeling, die geen letsel bekomen had, behouden op 't droge to brengen. Gistermiddag bad op den Nieuwen Rijn een aanrijding plaats tusschen een vrachtauto van de Haagsche Bierbrouwerij „Do Drie Hoefijzers" en den loopjongen J. P. uit Katwijk aan Zee. P.'s rijwiel werd door het achterwiel van den vracht? wagen danig gehavend. Hijzolf bekwam geen let sel. Gisteren werd de politie gewaarschuwd, dat in de fabriek der N. V. Rembrandt,*op de Binnenvestgracht een begin van brand was waar? genomen. De brand bleek te bestaan uit een laag vlammend gasstelletje. De politie draaide liet kraantje dicht. Aangehouden is zekoro M. 0. uit Heerlen, die oen booto van f 3 nog betalen moest. Op bet bureau stortte bij dit bedrag en kreeg eene qui- tantie. Aangifte is gedaan door P. L. uit 's-Gra? venhage, dat hij door M. C. uit Leiden is mis? handeld, Ten nadoele van den winkelior H. zijn ©enige schoenen ontvreemd. Do politie is den da? dors (3 jongens van 10 jaar? op het spoor. C. H. hoeft aangifte gedaan van mishan deling door O. v. L.; N. T. van beleediging door B. N. C. v. d. I. uit Leiderdorp is aangehou? den verdacht van hot achter over drukken van palingfuiken. Aan het Zoeklicht. Leiden, 14 Juni 19221 Hoe komt het, zoo vroeg men mij, dat een ware scheldpartij begen ons schijnt te zijn losgebroken. Van vrijzinnige zijde 6cheldt men ons s ch a t k i s t-p i r a t e n en de socialisten! stellen ons als boeren den volke voor. Het antwoord scheen mij niet moeilijk. Als menschen ruzie, hebben dan ziet men 6oms hetzelfde. Eerst worden argumenten aangevoerd, maar als die gaan ontbreken, dan gaat men schelden. In debat-vergaderingen heb ik dat ook wel eens opgemerkt. En daarom schijnt mij die scheldpartij nog zoo'n 6lecht teeken niet. Het is natuurlijk wel jammer, dat een. directeur van een Openbare H. B. S. zich verlaagt om zijn tegenstanders als piraten aan te duiden en dat een der weg bereiders voor de nieuwe maatschappij zich al evenmin weet te beheerschen, maar dat schaadt meer henzelf en de partij die ze dienen, of wat ook mogelijk is die hen dient, dan ons. Het is een bewijs dat men heel geleerd kan zijn en dat men toch innerlijke be schaving kan missen. Maar natuurlijk, 'zulke uitspraken bezigt men alleen als men zich zwak voelt, als men in nood zit. Laat dit den hoeven en piraten tot troost zijn. OBSERVATOR. Verkiezing Eerste Kamer. Naar hot „Hbld." meedeelt zal van even redige verdeeling van de zetels door over leg tusschen de verschillende partijen al thans in Noord-Holland, niets komen. De rechterzijde zal eerst dan mee kunnen doen aan het afvaardigen van de negea Noord-Hollandsche Eerste Kamerleden* wanneer zij er in slaagt, met de fractie van den Vrijheidsbond een accoord te tref fen. Of dit lukken zal, wordt betwijfeld, daar de Heine rechtsche meerderheid in de 'Staten van, Zuid-Holland, eveneens iedere concessie aan de sterke linksehs minderheid in dat gewest weigert. Teneinde vast te stellen, welke hou ding door rechts zal worden aangeno men, zullen Woensdag 21 dezer de Anti revolutionaire en C-hrist elijk-H is torische Staten-leden gezamenlijk te Amsterdam vergaderen. Den daarop volgenden dag, enkele uren voor de- verkiezing, zullen dis fracties te Haarlem met do Roomsch-Ka- tholieke S batenclub bijeenkomen, om een definitief besluit te nemen. Onze Pers. Opnieuw is een A.-R. orgaan gesn veld. „Het Vader!andt ghetrouwc'' het anti- revol. weekblad voor het district Ridder kerk heeft den strijd cm het bestaan moeten opgeven. Zoo worden we steeds armer. En we herhalen de vraag reeds meermalen gedaan: zou het niet tijd wor den dat onze partijleiding zich eens met het pers-vraagstuk gaat bemoeien? Zilverbons. De minister van financiën maakt be kend, dat in Mei bij de Algemene Reken kamer zijn overgebracht a. 975,000 stuks onbruikbaar geworden zilverbons h, f 1 va.n den bij Kon. besluit van 19 Februari 1920 (Stbl. No. 82) be paalden vorm b. 425,000 stuks onbruikbaar geworden zilverbons k 2.50 van den bij Kon. be sluit van 14 Juni 1918 (Stlb. No. 357) be paalden vorm. Neder!. Banketbakkersvereeniging. In Den Haag heeft gisteren de alge- meenet vergadering plaats gehad van do Nederlandsche Banketbakkersvereeniging. De voorzitter, de heer W. C. van Breda, bracht in zijn. openingswoord dank aan den minister van arbeid voor zijn bereid- wiliigbeid bij het toekennen van extra werkuren met de feestdagen. Het jaarverslag van den secretaris werd goedgekeurd, evenzoo de rekening en verantwoording van den penningmees ter. De heeren W. C. Breda en H. M. J. Berg werden als lid van het hoofdbestuur her kozen. Tot lid van de in te stellen historisch© commissie werden benoemd de heeren Roerhout en A. Beukers. Uit het hoofd bestuur zal de heer H. M. J. Borg zitting dn deze commissie nemein. Het doel van deze instelling is, op weinig kostbare wij ze, met medewerking van de leden, gereed schappen (van nu en vroeger), boeken en eigenaardige voorwerpen, liet vak betref fende, bijeen te brengen, ten behoeve van de geschiedenis van heb banketbakkers- vak. Aan de orde kwam het voorstel tot wij ziging van de loonen in verband met d© wijziging van den wetteliiken arbeidstijd1 Het hoofdbestuur stelde een loonschaal j voor bij een werkweek van 48 uur, ver deeld in drie loonklassen, resp. aangeven- de loonen van 18.50, 17 en 15 op 18- j jarigen leeftijd tot loonen van reep. 30, f 33 en f 31 op 23-jarigen leeftijd. Voor j internaat wordt in de le loonklasso 10 i en dn de 2e en 3e loonklasse 9 per week in mindering gebracht. Het voorstel van het bestuurvernieu- wing van het collectief contract, word aangenomen. Een voorstel van de afdeejing Gelder-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1