li. C01IJH Dagblad voor Leiden en Omstreken. BINNENLAND. Tweeden Pinksterdag in de Stadszaal. ABONNEMENTSPRIJS IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PER KWARTAAL 12.50 TER WEEK10.19 FRANCO PER POST PER KWARTAAL 12.90 3de JAARGANG. - VRIJDAG 2 JUNI 1922 - No. 654 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 Dit nummer bestaat uit twee bladen Groote verwachtingen. Do mannen van d€tn Plattelandensbond hebbcm voor de a.s. verkiezingen groote .verwachtingen. Een hunner propagandisten meende te mogen rekenen op do verkiezing van minstens Wee, maar w a a r s c h ij n- 1 ij k drie leden op de linksche- en van één lid op de reehtsche lijst. - Men rekent daarbij ook op de kiezers uit de zo omgeving. Ook in dezen Kieskring en ook in onze kringen, zullen, naar men meent, gevonden worden mannen en vrouwen, die willen meewerken om Braat en consorten naar de Tweede Kamer to brengem Men vernacht van hén, dat zij hunne beginselen zullen overboord werpen, om mannen te kiezen, die getoond hebben hunne belangen niet te kunnen verde- De heer Braat heetf in de Tweede Ka mer voor de landbouwbelangen niets ge daan. Wel heeft hij door zijn ongemanierd optreden den boerenstand naar beneden gehaald en een indruk van het boerenle ven gegeven, die gelukkig met de werke lijkheid niet overeenstemt. Er is voor de land- en tuinbouwers m onze omgeving dan ook alle reden om aan de mannen van den Plattélandsbond hun stern niet te geven. Zij kunnen en mogen en willen niet meedoen aan het voeren van een belangd- poli tick, dio nog dit eigenaardige heeft, dat daardoor geen enkel belang kan wor den gediend. Een eenling bereikt niets in de Kamer. Kan niets bereiken. Alleen oen ernstige politieke partij, is in staat daar invloed uit to oefenen. Daar om moet gezorgd worden, dat in die par tijen do belangen van do verschillende volksgroepen tot uiting komen. Dit kan allereerst in den vorm -van overleg. Bekend is hco de Chr. Boeren- en Tuin- dersbond met de A. R. en de Chr. Hist. Kamerfractie in voortdurend contact staat. Maar het kan o o k, door enkele man nen die de practink van het landbouw-levon kernen naar de Kamer af te vaardigen. Daarom, vinden de kiezers hier in de hooien van den Heuvel en Warnaar en in de boeren Colijn, Val star en Heemstra in andere kringen, mannen, van wie wij we- ton dat zij de beginselen willen hoog hou den, maar die tenens in staat zijn voor de belangen van het platteland in club e.n Kamer het pleit te voeren. Wij hebben dan ook goede hoop dalt. de groote verwachtingen van den Platte land creb on d zullen verkeeren in teleur gestelde verwachtingen. V Dappere vrouwen. In het Socialistisch blad „De Proletari sche Vrouw", werd onlangs duidelijk ge maakt, welke groote bezwaren er verbom- den zijn aan het optreden vam de vrouwen in don Staatkundigen strijd. Het blad brengt hulde aan de_ dappere vrouwen die zich voor dezen arbeid geven, maar erkent tevens dat het een kwaa'd is. Wij laten bedoeld stukje hier volgen: Zij zijn dapper, deze vrouwelijke pro pagandisten, die de woning, die het ge zin verlaten, omdat zij in zich gevoelen de kracht om tot de vrouwen van stad en land te spreken, om haar te verkla ren de nieuwe plaats, welke zij als kie- zeres inneemt. i O, het is ni6t gemakkelijk, het is nog iheeJ ietis anders voor een vrouw dan voor een man om „óp propaganda uit te gaan". Want er is tweestrijd in haaT (hart, 'als ze het gezin voor verscheidene i dagen gaat verlaten. Zij moet de vo-lle- dige medewerking hebben van haar man en van ha:ar grootere kinderen. Er moet de gezindheid bestaan om haar vlak voor zij gaat en vlak nadat zij teruggaat de werkzaamheden thuis licih- .'I ter te maken. Maar dan nog is er toch dikwijls een igödeold'heid van gevoelens te overwin- nen. Om goed en dapper en onvervaard haar propagandawerk te doen, moet de vrouw evenwel op zichzelf die over- winning behalen, anders gaat zij tenonder. Goen twijfel in dit opzicht inag haar kwellen, anders is zij beter thuis. Zij moet weten en gevoelen, dat het. goede, hetgeen zijn doet, overtreft het kwaad van haar afwezig heid thuis; ja, dat 'haar mau en kinderen haar gaarne tijdelijk voor dien arbeid, welken zij begrijpen, af staan en er zoo indirekt aan meewerken lom hem vruchtdragend te doen zijn. Het doet 'ons genoegen, dat zelfs in dit Socialistische orgaan het optreden ivan de vrouwen, die haar huis tijdelijk moeten verlaten, een kwaad wordt genoemd. Toch zijn het dappere vrouwen, zegt het blad. Maar voor ons besef zijn nog dapperder do vrouwen en moeders, die, al wordt over haar arbeid dan ook niet naar, bui ten gesproken, zich geven en blijven ge- yen fan den arbeid in bare gezinnen. V Geen partijdigheid. WLi hebben ten opzichte van Minister do Visser iets goed te maken. Onlangs hebben wij onder „Kerk en School" een beschouwing weergegeven, waarin gewezen werd op de partijdigheid bij het aanwijzen van gecommitteerden voor de eindexamens der Gymnasia, waar bij zij die werkzaam zijn bij .het bijzonder onderwijs zouden zijn gepasseerd. Later is echter gebleken dat deze be schuldiging onjuist is. Voor gecommitteerden voor de eindexa mens der Gymnasia moeten worden aan gewezen hoogleeraren of oud-hoogleer- aren: a. in de oude talen; b. in de moderne talen' c. in de wis- en natuurkunde. Nu is er slechts één bijzondere Univer siteit en die eene Universiteit heeft geen hoogleeraren voor de rubrieken b. en c. en slechts één hoogleeraar voor rubriek a (Prof. Woltjer) en deze ééne hoogleeraar is benoemd. Van partijdigheid is hier dus geen sprake. Want al had de Minister van Onderwijs tegenolver de Vrije Universiteit een ruimer standpunt kunnen innemen, het is toch niet aan den minister te wijten, dat niet meerdere hoogleeraren vam bijzondere Universiteiten voer benoeming in aanmer king kwamen. Woningtoestanden te Leiden. (Slot). Plaatsgebrek was oorzaak, dat wij ons overzicht van het rapport der Gezond heidscommissie omtrent de woningtoe standen te Leiden niet konden vervolgen. Wij zullen thans ook niet verder op het rapport ingaan. Het is een lang en eentoo- nig verhaal van droeve toestanden die roepen om verbetering. Het is echter niet genoeg dat de mis standen worden blootgelegd. Van meer belang is do vraag wat tot verbetering moet worden gedaan. Daaromtrent wordt in het rapport het volgende opgemerkt: De Commissie verklaart zeer sterk den indruk te hebben gekregen, dat er voor de woningtoestanden in een oude stad als Leiden nauwelijks eenige vooruitgang te verwachten is van onbewoonbaarver klaring zonder vast plan zelfs als deze door ontruiming gevolgd wordt van enkele huizen in nauwe stegen en poorten Als afschrikwekkend voorbeeld zou kunnen worden gewezen op de Potle-bak- kersgang, waar de indertijd onbewoon baar verklaarde woningen op instorten staan, met planken zijn dichtgespijkerd en als pakhuis worden gebruikt. Voor de enkele overgebleven bewoners van deze poort is de toestand veel slechter dan toen de huizen nog bewoond werden. Bo vendien liggen midden in de stad terrei nen braak (bijv. de Plattepoort in de Pa radijssteeg). In do toekomst zal dan ook naar de mee ning der commissie er op moeten worden aangedrongen, dat partiëele onbewoon- baarvcrklaring en ontruiming minder voorkomt. Men moet meer liet oog rich ten op de mogelijkheid om door afbraak en herbouw ter plaatse een blijvend her stel te verkrijgen, dan zijn aandacht be palen op een enkel zeer slecht huis te midden van andere, die maar zeer weinig minder slecht zijn. Steeds meer zal naar het voorbeeld van het Oranjeboomstraat- complex moeten worden gehandeld. De uit een andere hoofde zoozeer ge- wenschte bouw van huizen als in het Ivooipark zal in dit stadium van dezen woningnood ook geen belangrijke verbe tering brengen. Ongetwijfeld zouden de gesignaleerde slechte woningtoestanden nauwelijks beter worden, indien in Lei den een 100-tal worden bijgebouwd, zon der dat bepaald werd wie huurders de zer woningen zouden zijn en zonder dat de poorten en sloppen werden gesloten. Want door een invasie van elders wer kende arbeiders zouden deze huizen wor den bezet. Het beste hulpmiddel om uit de moei lijkheid een uitweg te vinden lijkt do Com missie om van gemeentewege een 10 0-tal reserve wonin gen te doen bouwen. Uit een bijgevoegde schets met toelich ting blijkt, dat de Gezondheidscommissie deze reservewoningen heeft gedacht als een beneden- en bovenwoning met ge meenschapelijken ingang. De benedenwoning heeft een woonkamer, groot 4x 3.75 M., dus 15 M2. oppervlakte, met groote kast onder den trap, een keukentje, groot 2,25 x 225 M. incl. de kast, een dito slaapkamertje, waarin ruimte voor een twee-persoons ledikant en voor een kinderledikanlj in de nis onder de verhoogde keukenkast, verder een portaaltje met W.G., een straatje om te spoelen en een brandstof- fenkist; een woning-type derhalve ge schikt voor jong of oud echtpaar met één kind of zonder kinderen. De bovenwoning voor groote gezinnen bestemd!, (heeft recht tegen over de trap een vertrek, bestemd om in te. poetsen, .te w'assehen enz., waarmede wordt beoogd, keuken en woonkamer (waarvan de afmetingen gelijk zijn aan die der benedenwoning en waarin anders dergelijke werkzaamheden moeten gebeu ren) opgeruimd te kunnen houden; ver der (doch facultatief gesteld) een veran da met brandstoffenkist, portaal met W. C. en boven afgezonderde slaapgelegenheid voor tenminste zeven personen, benevens een kleine zolderruimte. Het komt haar voor dat een dergelijke woning aan re delijk© eischen voldoet en ondanks zijn geringe afmetingen zoo groot mogelijk gerief, terwijl de meubileering ook eefi factor van beteekenis door de allerarm sto nog mogelijk zal zijn. Op deze wijze zou op verschillende boven- aangediende plaatsen van de stad een Oranjeboomstiaatplan te maken zijn. De reserve woningen zouden telkens kunnen dienst doen voor de bewoners van een be paald complex huizen, die worden opge ruimd en waar ter plaatse een evengroot aantal weer kan worden gebouwd. Hoewel dit - administratieve bezwaren zal geven meent de Commissie toch, dat hierbij een opschuifsysteem wel zal moe •ten worden toegepast. Men zorge daarbij steeds, dat deze re serve-woningen in den eersten tijd slechts voor het oorspron kelijke doel dienen, dus om t ij d e I ij k e huisvesting te verstrekken aan de gezin nen, die dakloos zijn, doordat op de plek grond, waar ze wonen, nieuwe huizen moeten worden gebouwd. Het zal, naar de Commissie meent, niet noodig zijn, dat de bouw der nieuwe hui zen op de plaats der slechte krotwoningen van gemeentewege geschiedt. Dit late men over aan het initiatief der bouwver- eenigingen. Ook is in vele gevallen ont eigening niet de eenige uitweg en kan dikwijls door aankoop geleidelijk het be zit verkregen worden van de slechte hui zen, die voor afbraak in aanmerking ko men. Toch is medewerking van de ge meente bij het tot stand komen dezer bouwplannen noodig. Misschien zou het verstrekken van den grond in erfpacht door de gemeente een der beste wijzen kunnen blijken te zijn om herbouw te be vorderen. Aankoop en onteigening zou dan door de gemeente moeten geschieden. Voor tijdelijke huisvesting houten ge bouwen te zetten, lijkt de Commissie uit den booze. De ervaring met de gemeen telijke noodwoningen was toch ook slecht Maar voor een huis, dat dienen moet voor de huisvesting van een 3- of 4-tal gezinnen, die 't huis alle slechts 3 5 5 jaar bewonen, is een houten huis stellig onge schikt. Ook meent zij dat op den duur de door haar voorgestelde 100 reserve-wo ningen zullen moeten dienen om huisge zinnen onder dak te brengen, die wonen ip. poorten, waar geen herbouw; ter plaat se mogelijk is. Noodzakelijk wordt geacht, dat aan het openkomend terrein aanstonds een ande re bestemming worde gegeven: openbare speelplaatsen, scholen, uitbreiding van fabrieken, enz. daar anders bouwvallen op een ruwe open plek, nutteloos ruim te in beslag zullen nemen. Omtrent de volgorde van uitvoering, merkt de Commiss>ie up, dat zij zich heeft voorgesteld, dat in de eerstkomende ja ren zal worden getracht wat in dit over zicht slecht en zeer slecht is genoemd, geheel op te ruimen en niet al te schroom vallig een vrij slecht of zelfs redelijk huis te sparen, als door opoffering daar van voor het nieuwe een beter geheel kan worden verkregen. Omtrent de vraag wat do voorrang ver dient, zal de Commissie haar standpunt moeten bepalen, zoodra uitzicht is, dat een bepaald plan uitvoerbaar wordt ge acht: Ie. doordat tot den bouw van reserve- woningen voor de dakloos te maken ge zinnen zal zijn besloten; 2e. doordat een woningbouwvereniging lot het indienen van een plan al of niet door de Commissie daartoe aange-* mcedigd overgaat. Dan zal zij ook een meer gedetailleerd onderzoek moeten instellen naar den toe stand op dat oogënblik der woningen van het bepaalde complex. Nu kan dit achter wege blijven, omdat slechts een algemeen overzicht noodig was. Voor onbewoonbaarverklaring zullen, wat er ook gebeure, binnen korten tijd nog een groot aantal poortwoningen in aanmerking moeten komen; men moet zich daarbij naar het de Commissie voor komt tot de allerslechtste beperken. Veel goeds verwacht zij hiervan wel niet, maar zij gelooft dat de wet haar verplicht in elk geval hiertoe het voorstel aan den Raad der gemeente te doen. Gelijk bekend, heeft de heer Knuttel aan den Raad voorgesteld, aan het ver zoek der Commissie gevolg te geven en over te gaan tot het bouwen van 100 reserve-woningen. STADSNIEUWS. I Militaire Tehuis. Gisterenavond had in het Christelijk Militaire Tehuis aan den Morschweg al hier, de uitdeeling der prijzen plaats, als ibelooning voor den Schietwedstrijd gedu rende de afgeloopen week aldaar gehou den. Te 8 uur opende de huisvader den feestavond met een woord van dank aan de milde gevers der prijzen, n.l. de fa. .van Nolle te Rotterdam, de fa. van Sohup- pen te Veenendaal en verschillende win keliers te dezer stede, i Ook werd dank gebracht aan allen, die het bestuur van bovengenoemd Tehuis door hunne finantieele offers in staat stel den, de militairen alhier in garnizoen de zen avond te bereiden, i Hierna werd overegegaan tot het rond dienen van de gebruikelijke versnaperin gen als ikook koffie, limonade, sigaren, enz., waarna overgegaan werd tot de uit deeling der prijzen. i Ten slotte sprak Ds. Thoma6 alhier nog een enkel woord over het doel van den bijzonderon vrijwilligem landstorm en eindigde met een woord van opwekking •aan „onze jongens" zioh hiervoor op te geven aan den huisvader. Nadat door allen staande het Wilhel mus was gezongen gingen de militairen dankbaar gestemd en voldaan kazerne- waarts. Dinsdag 6 Juni a.s. hoopt onze stad genoot de heer B. Oudshoorn, Kapitein der„Leidsohe Sloep-stoomboot Mij." den dag te herdenken, dat hij voor 25 jaar in dienst trad van bovengenoemde Maat schappij. Tijdelijk is benoemd tot hoofdassi stent voor de zoölogie aan de Rijksuni versiteit alhier, de heer C. J. van der Klaauw. Bij Kon. besluit van 26 Mei is, met ingang van 1 dezer, aan D. van der Hoek, directeur van het postkantoor al hier, op zijn verzoek, als zoodanig eervol ontslag verleend. Wethouder TER HAAR. De heer J. Ter Haar, (C.-H.), Wethou der van Amsterdam is zeer ernstig onge steld. Hij heeft deze week in de Geref. Zieken verpleging een operatie ohdengaan, die een goed verloop had, maar dio in den toestand van den patiënt toch weinig verandering heeft gebracht. Volgens de laatste berichten is de toe stand hoogst ernstig. Professor Mr. P. A. Diepenhorst Professor Diepenhorst verzoekt mede te doelen, dat hij wegens ziekte verhinderd is de eerst lcomendo weken spreekbeurten waar te nemen. Het zodcloozo strandleven. Zolfs den liberalen bladen wordt 't ze deloos strandleven in de Soheveningsche en Wassenaarsehe duinen nu toch wel wat te bar. Opmerkelijk was het na het in't sand verloopen debat, dat indertijd een ADVERTENTIE-RIJ PER GEWONE REGEL B t 10221 DES ZATERDAGS 8 10.30 INGEZONDEN RECLAMES DITRR*" TARIER KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens 30 woorden 50 cent; Zaterdags 75 cent jj bij vooruitbetaling. ij spreekt Oud-Minister Onderwerp Opdiaf het goud niet verdonkere! Roiomsch Raadslid over deze kwestie in den Haiagschen Gemeenteraad aanbond, thans in Het Vaderland te lezen: „Een tijd geleden hebben we hier in den Gemeenteraad een debat gehad over on voegzaamheden aan het strand en in de duinen. Do Burgemeester deed toezegging, dat do politie strenger zou optreden. We maakten er destijds met voldoening ge wag van. Maar is er iets van dien aard gebeurd? „Zondag .hier langs het strand gaande, ten Noorden van den strandmuur, zagen we de paren bij vele tientallen in de onbe- hoorlijkste houdingen bij elkaar liggen. Daar moet. men dan met kinderen en jon gelui tusschen door wandelen! In de dui nen net zoo. Op de banken in parken en bosehj.es niet anders. Het is een weerzin wekkend gezicht. Gevoel van schaamte is er bij al deze menschen blijkbaar geen zier. „Men heeft zich indertiid vroolijk ge maakt over de beleende Schieaamsche ver ordening, maar we gaven een lief ding als we iets dergelijks in Don Haag hadden. De vrijheid is een schoone zaak, maar zo deugt niet voor menschen, die haar mis bruiken. We hebben hier tegenwoordig een fermen hoofdcommissaris van politie, zou dio dit kwaad niet eens willen aan pakken? Hij kan rekenen op den steun van het overgroot© deel van het pubhek. „Laatst hoorden we eem jongen werk man. die met zijn vrouw of zijn meisjo wandelde langs de duinen, waarin men vlak bij tal van die paren in do bewuste houding kon zien liggen, zoggen: Als ik do Burgemeester was. sloot ik al die dui nen af. Zoover hoeft het niet to gaan. Als de politie oen tijd lang ©enige paren, dio, zieh misdragen, opbrengt, zal do schrik er wel onder komen." Do bakkerijen en de Arbeidswet. De minister van Arbeid heeft goed ge vonden toe te staan, dat, in afwijking van het bepaalde in art. 35 6de lid der Ar- beidswot 1919, op 3 Juni 1922 in alle ge- meenten des rijk6 deeg en brood, dat na 8 uur des namiddags van den vorigen dag gebakken .of opgewarmd is, het gebouw met onderhoorighodem, waarin zioh de broodbakkerii bevindt, vorlaat na 7 Yt uur des voormiddags en de verkoop of afleve ring daarvan een aanvang neemt te 8 uuï des voormiddags. Do a.s. Kamerverkiezingen. Het hoofdstembureau in den kieskring 's-Hertogenbosch heeft de 30 ingeleverde candidaatlijsten voor de Tweede Kamer verkiezingen geldig verklaard met schrap ping van den naam van J. Verburg van de lijst der Nieuwe Kahh. Partij. Wegens de late indiening werd ongel dig verklaard een op 26 Mei ingeleverde candidaatlijst, waarbij candidaat werden gesteld Nine Minnema. te Zandvoort, C. B. Minderhoud. te Rotterdam, A. Schwier Luidere, te Amsterdam, en F. Roozen- daal, te Wormerveer. Door het hoofdstembureau to Dord recht. zijn ongeldig verklaard: de Pat.ri- cierlijst, do Radicaal Economische lijst, de lijst van Huiseigenaren en die van de Belastingbetalers, omdat zij elk slechts den naam van één kiezer bevatten' verder j eem der twee gelijkluidende lijsten van de'; Ger. Staatspartij, die geen enkele candi- datenvcrklarmg bevatte. Van de lijst der Nieuwe Kath. Partij j werd afgevoerd: J. Verburg en van die dor j Plattelanders G. Verbeek, wegens het ont- breken hunner verklaring. Mr. Marchant op de wip. i In een Woensdagavond te Middelburg gehouden rede heeft mr. H. P. Marchant gewezen op het besluit van de R. K/l Staatspartij om niet alleen met. do Sotv Democraten con regeering te willen vor men, en tevens op het zinspelen er op," dat do Vrijz. Democraten wellicht ook mede zouden kunnen doen. Spr. verzekerde, dat de Vrijz. Democrat j ten er niet naar verlangen in hot kabinet te komen en dit zeker niet zullen doen als 'het niot een zuiver democratisch ministe- j rie is, waarbij de uitvoering der vrijzin-J nig democratische eisehen verzekerd is. Verandering van onze kiesstelsel, t Er heeft zich een comité gevormd, dat. een „Nederlandscho vereeniging tot ver-' nnd van kicsstr1??!" wil oprichten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1