NU IS HET TIJD Dagblad voor Leiden en Omstreken. DEGELIJK EK GOEDKOOP 8 MEUBILEEREN: DE BAZARI ABONNEMENTSPRIJS IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PER KWARTAAL «2.50 PER WEEK10.19 FRANCO PER POST PER KWARTAAL 12.90 3de JAARGANG. - ZATERDAG 27 MEI 1922 1 No. 649 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 ADVERTENTIE-PRIJS. PER GEWONE REGEL 10.221 DES ZATERDAGS 10.30 INGEZONDEN RECLAMES DUBBSC TARIEB KLEINE ADVERTENTIES van boogstens 30 woorden 50 cent; Zaterdags 75 cent j bij vooruitbetaling. Dit nummer bestaat uit twee bladen De Vlootkwestie. -In aansluiting aan voorgaande artike len laten wij Hier ook nog volgen wat door den lieer Kuyper omtrent de vlootkwestie werd opgemerkt. Wij hebben behalve, landgrenzen ook een kust, en de mogelijkheid is niet uitgeslo ten, dat men zal trachten over zee tot ons te komen. Een vijand, die zulk een poging waagt zal, eenmaal geland, tegenover ops leger komen te staan, maar dain verkeeren we het nadeel, dat we onze inundatie niet kunnen stellen en de kern van het land, de groote steden, onze technische fabrie ken enz. mogelijk in handen van den vij and moeten laten. Wil men dit beletten, dan is het zaak den. vijand aan te tasten op het zwakke oogen- blik, en dat is tijdens zijn. overtocht en bij de landing. Groot materieel is hiertoe nie<t noodig; het rans port geschiedt niet op met zware pantseringen beschermde schepen maar op transportschepen, die zelfs door lich te vuurmonden naar den kelder gezonden kunnen worden. De onderzeeboot is hier het aangewezen wapen. Wil men den vijand tijdens de landing aantasten, dan dient men tijdig gewaar schuwd te worden, waar die landingspo ging zal geschieden en is het zaak van de enkele uren, die de vijand in moeilijke om standigheden- verkeert te profiteeren. Waar nu cns leger niet overal tegelijk kan zijn. moet men zoo vroegtijdig mogelijk de landingspoging kunnen onderkennen van een schijnmanoeuvre. Waar de vijandelijke vloot in den regel van de duisternis gebruik zal maken, om onze kust aan te loopen en dan bij het krieken van den dageraad zijn ontsche ping zal aanvangen, daar kunnen we niet volstaan met vliegtuigwaarneming, maar moeten we ook onze vaartuigen in de open zee hebben, en wel vaartuigen, die niet verdreven kunnen worden, dus onderzee booten, die de meldingen radiotelegrafisch kunnen overseinen. "Maar om aan deze taak te kunnen vol doen. hebben we nïe.t veel materieel noo dig en veel bezwaren worden hier dan ook niet gevonden. Het zwaartepunt van het vloot vraagstuk ligt in onze Oost. Dit is een eilandenrijk, dat niet anders dan door een vloot kan worden verdedigd. We liggen met dit rijk bezit tussohen En- •gelselï Voor-Indië en Australië, in de on middellijke nabijheid van het overbevolkte en daarom naar expansie zoekend Japan, het land van de ijzende Zon, terwijl aan de overzijde van de Pacific Amerika list met zijn groote verkeersbela-ngen op de Stille Zuidzee. We hebben daar de vclgende tegenstel lingen: Amerika tegen Engeland en Ja pan wegens den loonstandaardEngeland tegen Amerika en Japan wegens de con currentie van deze beide laatste landen op scheepvaartgebied, en tenslotte de tegen stelling Japan tegen Engeland en Ameri ka, vfegens het verschil tussdhen geel en blank, wegens de emigratiezucht der Ja panners naar Oalifornië en Australië en ■wegens de machtspositie, die Japan lang zamerhand verwerft in China ten nadeele van de handelsrelaties der andere mogend heden. Deze elkaar kruisende belangen en te genstellingen geven ons eenige veiligheid, daar we daardoor t-ot zekere hoogte de ze kerheid hebben, dat we wel nimmer alleen tegenover een dezer mogendheden zullen •taan. Maar bij een conflict zullen we toclh on zijdigheid dienen te Handhaven, en hoe men met zwakke onzijdigen omspringt, heeft de pas geëindigde oorlog, ons maar el te zwaar laten gevoelen. Daarom en daarom in hoofdzaak heb ben we een vloot noodig voor Indië. Wor den we in het conflict betrokken, dan is het zaak, dat onze krachten meetellenin de eerste plaats om te maken, dat we dan aan den winmenden kant blijven, en tevens om als de overwinning behaald is, aan spraak te kunnen maken op dankbaar heid en niet te moeten betalen voor den steun die we van den machtigen buur on dervonden hebben ter onzer redding. De vraag doet zich hier voor of we dan niet door Washington voorloopig veilig zijn. Deze vraag moet ontkennd worden be antwoord. Door Washington zijn we juist inminder goede conditie geko men, daar Amerika, scheidsmuur tus sohen Japan en ons bezit door zich te verbinden geen versterkingen aan te leg gen op de Fillip pijnen en Guan, zich fei telijk teruggetrokken heeft en den slag boom tussohen ons en Japan heeft opge heven. Het verdrag zelf geeft ongetwijfeld éeni- gen waarborg. Maar de geheele conferentie van Washington heeft toch duidelijk doen uitkomen voor ieder, die zien wilde, dat er groote tegenstrijdige belangen zijn, en dat het lieel; wat moeite gekost heeeft om •«n voorloopig compromis te vinden gedu rende 10 jaar. Een compromis, wat de be wapening betreft, alleen zich beperkend tot de groote slagschepen, maar waarbij de aanbouw van elk ander soort materieel geheel vrij is gelaten. Men, vraagt zich wel eens af, waarom heeft me»n hier een beperking, die zelf zoo beperkt is, aanvaard? Uit altruïsme] Of uit eigen belang? Was men met de groote slagschepen wel in de goede lijn? Het vliegtuigwezen en de onderzeeboot zijn nog slechts in een beginstaddmn van ontwikkeling en de mogelijkheid is niet buitengesloten, dat het groote slagschip zijn tijd gehad heeft. Van die groote slagschepen afzien, terwijl zijn tegenpartij door bleef bouwen durf de men nog niet-, maar in die groote slag schepen kapitaal te steken, dat wellicht weggeworpen geld zou blijken te zijn, vond men al te jammer. Over tien jaar zal men er allioht meer van weten en dan verder zijn gedragslijn bepalen. Zou het aiiet mogelijk zijn, dat dit de geheele ondergrond was van dit sohoono verdrag En vergeten wij heb voorts niet reeds in 1672 sneed een lid van onze Staten-Ge- neraal een perkament etuk en toen men hem vroeg waarom hij dit deed, ant woordde hij laconiek: ,-Ik beproef eens hoe lang perkament het tegen staal uit houdt" en drt naar aanleiding niet van een tienjarig verdrag, maar bij de behandeling van het eeuwig edict. v Mr. V. H. Rutgers, In ons nummer van Woensdag hebben wo opgewekt tot een varigÓA ijver voor do propageoring van onse beginse len. Dat is voor alles noodzakelijk. Maar het is niet voldoende. De mannen en vrouwen die met onze beginselen instemmen, moeten ook weten hoe zij daarvan op den dag der stem ming uiting kunnen geven. Onvermoeid en onverpoosd moet daar om worden bekend gemaakt-dat M r V. H. Rutgors de eerste candidaat is van de 'Anti-revolutionaire lijst, dat men door Mr. Rutgers te Stemmen alle op hem volgende candidaten stemt en dat men in dozen Kieskring de geheele Anti-revo lutionaire partij kan steunen door te stemmen op Mr. V. H. Rutgers. De naam Rutgers heeft in onze kringen een uitnemenden klank. Met eere heeft Mr. Rutgers niet alleen onze Provincie als lid van do Gedeputeer de Staten gediend, maar heeft hij ook ge durende een aantal jaren het voorzitter schap van de A. R. fractie in de Kamer vervuld. Mr. Rutgers is niot een b ij 1 o o p e r maar een leider. Een politieke figuur van beteekenis. Met opgewektheid gaan wij voor hem in het vuur, omdat hij liefheeft onze be ginselen en omdat hij het vermogen ont ving om die beginselen ook in het Parle ment met kennis van zaken to verdedigen. Mr. Rutgors is onze man. Op Woensdag 5 Juli a.s. stemmen al onze mannon en vrouwen op M r. V. H. Rutgers! V Volkshuisvesting. Aan de verbetering van do volkshuis vesting is de laatste jaren groote aan dacht geschonken. In 1905 werd met het verkenen van voorschotten voor don boüw van arbei derswoningen, zij hot dan op zeer beschei den schaal, een aanvang gemaakt.. Drie voorschotten werden verleend tot een gezamenlijk bedrag van nog geen f50.000. In 1914 echter werd reeds 11.75 millioen beschikbaar gesteld, in 1916 ruim 17 mil lioen. Na dit tijdstip werden do voorschotten belangrijk grooter. In 1919 werd bijna 100 jpillioen be schikbaar gesteld, in 1920 reeds 150 mil lioen, het volgend jaar, do premies voor particulieren bouw en do hypotheken voor premiebouw inbegrepen, ongeveer 334 millioen. De regeering heeft terecht gevoeld dat op deze wijze niet kon worden doprgegaan cn heeft daarom bepaald dat voor 1922 in totaal niet meer dan 80 millioen voor woningbouw beschikbaar kan worden ge steld. Een bedrag, dat waarschijnlijk nood gedwongen in do toekomst nog wel zal moeten dalen. Met de cijfers die wij hier gaven is weerlegd do bewering, dat de Regeering ten opzichte van den woningbouw niets zou hebben gedaan. En hot is zelfs de vraag of zij, zij het dan met do besto bedoelingen niet te veel heeft gedaan en of niet meer in hot belang van de volkshuisvesting zou zij gehandeld wanneer met een ietwat langzamer tempo was gewerkt. V Bouw of verbetering? Wanneer op het beleid van de 0-_ ring inzake het woningvraagstuk aanmer king wordt gemaakt, dan mag niet wor den vergeten, dat do c r i t i e k gemak kelijk is. maar do kunst m o e i 1 ij k. In do laatste jaren hebboc, we geleefd in Uw huis op gemakkelijke voorwaarden te 0765 B 8 BREESTRAAT 161. 3 do gelukkige gedachte dat gewerkt kon worden aan de materieelo verheffing van ons volk, ook ton opzichte van het wo ningvraagstuk. Vandaar dat door de Regeering op de' verbetering van do volkshuisvesting do nadruk werd gelegd. Herhaaldelijk werden bouwplannen af gewezen, omdat aan die verbetering niet voldoende aandacht werd geschonken. Opziohzelf prijzenswaard, maar ontkend kan niet, dat men hierin meermalen te ver is gegaan, met het gevolg dat do wonin gen onnoodig duur werden. Deze duurte werd verder in de hand go- werkt, door het groot aantal voorschot ten dat tegelijkertijd werd verleend. Er kwam een oyervloed van werk, en een ieder weet hoe hiervan door de be langhebbenden is geprofiteerd. De wet van vraag en aanbod duizend maal afgekeurd liet haar invloed gelden en zoo hebben we een toestand gekregen, die het -noodzakelijk maakte dat het roer moest worden, .omgegooid. Beperking was noodzakelijk. En toch is er nog men denke slechts aan de woningtoestanden in Leiden een schreiende behoefte aan behoorlijke woningen. D.e oplossing zal gevonden moeten wor den door niet als de laatste jaren op de verbetering, maar op de huisves ting den nadruk te leggen. Met mooie woningen die ze toch niet kunnen betalen en meubileeren, zijn de krotbewoners, die nu verkommeren, niet geholpen. Daarom schijnt het ons niet verstandig dat alle pogingen om goedkoopere wonin gen met bedsteden te bouwen, zonder meer worden algewezen. De volkshuisvesting en zelfs de verbe tering daarvan, wordt op dit oogenblik het best gediend door een goedkoop type woningen, die overigens aan behoorlijke eischen voldoen. Het betere moet niet de vijand worden van het goede. STADSNIEUWS. Texticl-staking. Naar aanleiding van hot schrijven van de Directie der Leidsche Katoenmaafc- schappij, waarin verdere onderhandelingen werden afgewezen, weid gisterenavond door de samenwerkende arbeidereorgani saties een zeer druk bozochte vergadering gehouden. Na breede bespreking werd tenslotte de volgende motie aangenomon: „De stakende arbeLders(sters) der Leid sche Katoen Mij. onder leiding der respec tievelijke Hoofdbesturen in vergadering bijeen in de Stadsgehoorzaal te Leiden, op Vrijdag 26 Mei 1922, kennis genomen hebbende van het laat ste ingekomen1 schrijven van de directie, spreken hunne afkeuring uit over de hou ding welke deze directie in dit schrijven aanneemt; besluiten onder deze omstan digheden de slaking voort to zetten err dragen do Hoofdbesturen op, al het moge lijke te doen om de staking tot een goed einde te brengen. t Gemeenteraad. Do zitting van den Gemeenteraad die Maandagmiddag te 2 uur zou plaats heb ben wordt uitgesteld tot Maandagavond acht uur, in verband met het overlij den van Mr. Pape. Eervol ontslag B. en W stellen voor aan J. Ouwejan, op diens verzoek, met ingang van 1 September a.s. eervol ontslag te verleenen uit zijne be trekking van boekhouder bjj het bureau van Gemeentewerken, in den 'rang van administra tief ambtenaar le klasse Geschenk aan „De Lakenhal." Bij haar in de Leeskamer ter inzage liggend schrijven deelt de Commissie voor het Stedelijk Museum ,,De Lakenhal" mede, dat door wijlen Mevrouw de "Weduwe Dr. W. N. du Rieu, ge boren G. A. M. S. J. V. Sautijn Kluit bij haar voor den Notaris Mr. «L A. Coebergh b|) 2-i Januari 1908 verleden testament, aan bet mu seum is gelegateerd, vrij van rechten en kosten, een medaillon met het portret van Mr. Pieter van Lelyveld, grootvader van de erflaatster, en diens schoentjes met bijbehoorenden brief, bene vens een medaillon met het portret van de grootmoeder van de erflaatster, Mevrouw van Lolyveld. Bovendien legateerde wijlen Mevrouw du Rieu een som van tien duizend gulden in contanten, om uit dat bedrag aan te koopon een sohilderij of eenig ander voorwerp van be teekenis, als een herinnering aan de erflaatster en haren overleden echtgenoot B. en W. geven den Raad in overweging het legaat van wijlen Mevrouw de Weduwe Dr. W. du Rieu voor de gemeente te aanvaarden. Een bloemenkraam. De bloemenhandelaar A. G. van Tol heeft tot B. en W. het verzoek gegricht om aan hem een strook grond op den Apothekersdijk, nabij de Schapensteeg, ter grootte van pl.m. 10 vierk M. in gebruik te geven, teneinde daarop een kiaarn te plaatsen voor den verkoop van losse bloemen op werkdagen, uitgezonderd dus des Zondags. Onder eenige voorwaarden stellen B. en W. voor, dit strookje grond to verhuren voor 125 guldon 's jaars „Havenplcln/* B en W. stellen voor hot plein tusschen de Haarlemmerstraat en de Groote Havenbrug „Havenplein" te noemen. Aankoop van grond ten behoeve der Volkshuisvesting. Bij Raadsbesluit van 11 April 1921 wer den van den heer G. F. Hemerik tégen den prijs van ƒ14000 aangekocht de per- céeien teelland met schuren benoorden den Heerensingel nabij de Lusthoflaan, te zamen groot 7617 vierk. Meter. Namens een anderen eigenaar, den heer G. F. Hemerik, zijn thans do aangrenzen de perceelen teelland groot 50 A. 53 c.A. aan do gemeente te koop aangeboden. Evenals het genoemde terrein zijn ook deze perceelen, waarop thans een bloem- kweekerij gevestigd is, voor eventueele bebouwing zeer gunstig gelegen en behoe ven zij in verband met hun ligging bijna niet te worden opgehoogd, zoodat aan koop daarvan wel gewenscht is. De eige naar is bereid zijn eigendom af te slaan voor een prijs van 2.25 per vierk. M. of ƒ11.369.25 in totaal. Deze koopsom kan aannemelijk worden'geacht. De gemeente is bovendien in de gelegen heid de hand te leggen op het open stuk grond met daarachter gelegen slootgedeel te, groot 287 vierk. M., toebehoorende aan de N.V. Leidsche Exploitatie Maatschap pij van Onroerende Goederen en gelegen tusschen het einde der bebouwing aan de Westzijde van de Prinsenstraat en het meergenoemde perceel. De ligging van het terrein, dat geheel voor bebouwing gereed is, maakt het raadzaam, dat de ge meente zich daarvan tijdig het bezit ver zekert. Met den gevraagden prijs van 1850 kan daarom, hoewel deze op zich zelf niet laag is te noemen genoegen wor den genomen. In overeenstemming met het advies van de Commissie van Beheer over het Grond bedrijf geven B. en W. den Raad mitsdien in overweging te besluiten lot den aan koop ten behoeve van de volkshuisvesting over te gaan. Leidsch Drankwoer-Comité. In een der zalen van „Prediker", had gisteravond een vergadering plaats, belegd door het Leidsch Drankwecr-Co- mite. We komen op deze vergadering nader terug. Mr. C. P. D. Pape. f Iu den ouderdom van 80 jaar is to 'a-Graven* hago overleden rar. C. P. D. Pape, oud-auditeur militair, die gedurende 22 jaren, van 1877 tot 1899, deel heeft uitgemaakt van den Haagschen gemeenteraad. Zijn groote verdiensten op het gebied van de kunst worden bij verschillende gelegenheden er kend. Nadat hem het vorige jaar de zoogenaamd» gouden museum-rnedaille, medaille voor verdien sten op het gobied van kunsten en wetenschap pen. was geschonken, werd hem daarna ter ©rj kenning van wat hij deed voor den nieuwen uit bouw van het museum do Lakenhal alhier, waaraan hij zooveel heeft ten kosto gelegd, het officierskruis der Oranje-Nassau-ordo verleend. Hij behoorde tot dio philanlhropen, die yooral in stilte weldoen. Groot was do belangstelling, die hij op 3 November j.l. bij het bereiken van zijn iachtig6ten verjaardag moebt ondervinden. Al was zijn gezondheidstoestand toen reeds van dien aard, dat men zich bij het huldebetoon zeer moest boperken, dit belotto niet, dat nog velo personen uit de kringen van do regeering en tal van anderen hem kwamen gelukwenschen, terwijl hij uit verschillende plaatsen doa lands vele blij ken van belangstelling mocht ontvangen. Prof. de Sopper. Zooals wij gisteren roods onder laatste be richten meldden, is als opvolger van Prof. Bol land aan de Universiteit alhier benoemd profes-1 sor do Sopper te Groningen. Hot Hdbl. geefll omtrent den nieuwen hoog leeraar de volgende bijzonderheden: Prof. De Sopper, op 47-jarigen leeftijd be noemd op de plaats die door zijn illusleren voor ganger belangrijk is gemaakt, heeft juist op den dag af vier jaren het hoogleeraarsambt bekloed lo Groningen, waar hij de wijsbegeerte van den Aan het Zoeklicht. Leiden, 27 Mei 19*22. Of ik dacht dat de Stadszaal vol zoC loopen op tweeden Pinksterdag? vroeg vak een kennis. Om do waarheid te zeggen, ik had ev eigenlijk nog niet aan gedacht, omdat voor mij zoo vanzelfsprekend ia, da£ twijfel is uitgesloten. Ja, maar, aldus woer m'n vrind, 't ie een feestdag die door velen gebruikt, wordt voor familie-bezoek. En dan, stel je voof dat 't zoo warm is als 't de laatöte dageo het geval was. Zullen de menschcn dac niet liever rustig thuis blijven? Hot eerste moeet ik toestemmen. Maar ik erken dat niet als een b zwaar. Wamt immers, wie Lynilie over heeft* neemt z^n heelo familie moe! En wat de warmte betreft: ik zou zeg* gon, aLs onze leider, de heer Colijn, he£ niet te wa.rm acht om zijn feestdag op tc offeren om hier te komen spreken, dan is het voor goede anti-revolutionairor* zeker niet te warm om te komen 1 u i eP teren. OBSERVATOR. godsdienst, zodeeier en encyclopaedia der godgoc leerdheid docoerde. Voordien tolde Amsterdam hem (van 1914^- 1918) onder zijn Hervormde predikanten; als links ethisch man was zijn positie in ©en ge meente, welker leiding zich in handen van een Tochtsche meerderheid bevond, zeer delicaat. Bekendheid verwierf dr. Do Sopper in wijderen dan tbeologischen kring vooral door zijn artikels in „Synthese", het in samenwerking mot prof. Kohnstamm geredigeerd maandblad. Van zijn publicaties noemen we nog zijn proefschrift „Da vid Hume's kenleer en ethiek", waarop hij in 1907 to Leiden promoveerde, een cssah ovor „Synthese en oorlog" en „Hegel en zijn tijd'1 (1918.) Prof. De Sopper is van geboorte Belg en eerst sinds enkele jaren genaturaliseerd. Woensdag is aan den gemeenteraad va a Nijmegen aangeboden het vorslag van dr. J. H. Holwerda, alhier, over de opgravingen aldaar in 1921. Op voorstel van den voorzitter besloot de raad den verslaggever dank to betuigen voor do werk zaamheden door liem voor do kennis van da vroegste geschiedenis van Nijmegen verricht. Mathesis Seicntiarum Genitrix. Aan het Eindexamen Electrotechniek name*: 17 candidaten deel,waarvan 3 moesten afgewe zen worden en 1 zich terugtrok. Aan de overig^ 13 candidaten kon het diploma Electrotechniek M. S. G. uitgereikt worden. J. G. do Beer van Bergen op Zoom. J. H. Bekkering van Leiden. P. J. Bernsen van Leiden. I. van Eea van Leiden. A. M. Hartman van Den Helder. J. H. van der Laan van Den Haa& J. W. Maar tense van Leiden. F. G. Meijer van Leiden. Th. H. M. Pleij van Leiden. O. W. Spanjer van Den Heldor. P. G. van Ulden van Leiden. H. J. van Werven van Kampen. J. F. Wiutor van Den Haag. Aan het Examen voor Bouwkunde namen ij leerlingen doel. Eén trok zich terug en Gslaage den: B. W. A. Goddijn van Leiden, Th. G. Ober van Oegstgeest. G. de ïlegt van Ter Aar. J. J. Sommeling van Leiden. A. L M. Rosdorff van Leiden. 1 J. W. A. van der Zon van Loiden. Aan het toelatingsexamen voor den Electros v technischen Cursus namen 21 candidaten do«^ waarvan 5 moesten afgewezen worden en 16 wefc«» den toegelaten. -*■ W. B. van Bemmel van Leiden. G. F. Enseling van Leiden. J. A. M. Feijen van Wesldorpe (Z.) J. W. Gesink van Katwijk aan Zee. J. W. Groot Ennsermk^van Leiden. E. Helvenstein van Leiden. O. A. Th. .H. Hermans van Leiden. B. ten Hove van Haarlem. J. B. van Kempen van Leidon. A. Kiel van Leiden. H. Kuipers van Drachten. F. J. W.Muggo van Leiden. J. Th. van Riet van Nijmegen. J. Verwijs van Leiden. C. Loman van Amsterdam. H. J. van Werven van Kampen. ■—I Aangezien het is gebleken, dat ver6ckilloo» i" de ingezetenen vreemdelingen in hun woning nemen, zonder daarvan binnen 24 uur bij doa f* comm. van poliliè aangifto te doen vestigt dez^C er de aandacht op, dat volgens do desbetreffen^4- de vorordening do ingozetenen tot deze aangifte, vorplicht zijn. De overige week werden wegens overtreding dezer vorordening een aantal processen-verbaai T; opgemaakt. ]j Do heer W. R., uit Muiden bevond rictil gisteravond bowustelpos in den trein, die te 10.55 te Leidon aankomt. Op medisch advioa werd hij naar het Acad. Ziekenhuis vervoerdj j Gisterawnd vervoegde zich do 22-jarigi v zwerver A. D. bij de politie om nachtverblijf V -Hij bleek echter nog een maand hechtenis tjL goed te hebben, waarom hij gevankolijk naaï^ Den Haag is overgebracht.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1