NO IS HEI TUD) DEGELIJK El GOEDKOOP i MIIEEIEN. Dagblad voor Leiden en Omstreken. a 1 DE BAZARI BINNENLAND. ABONNEMENTSPRIJS IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN "S WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN PER KWARTAAL 12.50 l'ER WEEK 10.19 FRANCO PER POST PER KWARTAAL I 2.90 3de JAARGANG. - WOENSDAG 24 MEI 1922 - No. 647 Bureau: Hooigracht 35 - Leiden -"Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936 ADVERTENTIE-PRIJS. PER GEWONE REGEL f 0.22ft DES ZATERDAGS 5 10.30 INGEZONDEN RECLAMES DUBBFT TARIEB KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens 30 woorden 50 cent; Zaterdags 75 cent hij vooruitbetaling. Dit nummer bestaat uit twee bladen Morgen (Hemelvaartsdag) zal de „Nieuwe Leidsche Courant" niet verschijnen. m. Na deze principieele uiteenzetting moet ook het deskundig terrein betrêdeu wor- don. En dan zal allicht de tegenwerping worden gehoord, dat de deskundigen het onderling niet eens zijn. Dit is juist, maar in de eerste plaats hebben de militairen dit met schier alle deskundigen gemeen, bijvoorbeeld ook met de geneeskundigen en toch zal niemand op dien-grond als hij ziek is het huis van den dokter voorbij- loopen. Maar er is nog een tweede plaats, die veel belangrijker is, en wel, dat de mili taire deskundigen als zij geheo] vrijstonden het over de grondzake/i niet oneens zouden zijn, maar dat hun ver schil van meening jui6t voortspruit uit hun gebonden zijn. Iedere legororganisatie is een compro mis tusschen bouwen en bewaren, waarbij het bouwen den voorrang heeft. Do mililairdeskundige mag zich dus wel een ideaal voorstellen van een legermacht, maar bij het uitwerken in de realiteit moot hij vragen: wat kan ik laten vallen van het ideaal? Wat is noodig, onmisbaar en wat ia wcnschelijk? Bij de vaststelling van het ideaal vindt men vrijwel een en dezelfde meening bij de deskundigen, maar bij het bepalen van wat desnoods" wel gemist zou kunnen worden, gaan de meeningen uiteen. Het ideaal van een weermacht voor ons zou zijn, onze landsgrenzen zoo te ver-^ sterken cn zoo te beletten, dat geen en kele vijand zijn voet op onzen vaderland- schen bodem zou kunnen zetten. De laat ste oorlog heeft ons geleerd hoe dat te bereiken zou zijn. Per 1000 M. 6000 man, 600 mitrailleurs en 60 kanonnen of houwitsers, 6 vliegers on om de gedachten te bepalen 60 K.M prikkeldraad. Hekenon we hierbij, dat men met slechts één vijand te gelijk zal te doen hebben, dan heeft men bij de bepaling van zijn strijdmacht &lcchts te letten op onze lang ste grens met een onzer buren gemeen, en dat is onze oostelijke grens, die globaal genomen 400 K.M. meet. We zouden hiervoor noodig hebben dus 2.400.000 man 240.000 mitr.. 24.000 kar nonnen, 2400 vliogtuigen en 240.000 K.M prikkeldraad. Waar onze geheele manne lijke bevolking in 1920 tusschen dó 18 en 54 jaar slechts 1.200.000 telde, ziet men dat deze eischen, al was het slechts uit het oogpunt van getal, niet te bereiken zijn. We zullen dus een deel van ons vader lijk erfdeel in handen van den vijand moeten laten cn ons beperken tot een smaller front. Langs Yssel en Lek? Maar daar heeft men toch nog een lengte van 200 K.M. Achter onze Holl. waterlinie met zijn frontlengte van 32 K.M.? Men ziet, dat men heel wat van. zijn ideaal moet prijsgeven, alleen al van wege do beperktheid van onze bevolking ten opzichte van onze grenzen. Een ver dediging achter onze waterlinie zou zeer goed gaan, de kracht van de inundatie maakt het mogelijk de vereischte getallen per K.M. te reduceeren. Maar met min der dan 2000 man per K.M. mag men toch niet. volstaan, terwijl er dan nog over blijft de kust te verdedigen en ook de ovorgang over de Merwede moet kunnen worden, betwist. Een veldleger met 72.000 man als eerste ban is dan ook be slist noodzakelijk. Maar die 72.000 man moeten bij het uit breken van den oorlog in het veld ge bracht kunnen worden, zij moeten paraat zijn. Zij moeten den vijand zoolang kunnen ophouden dat onze inundaties gesteld zijn; bijv. aan den IJssol. Die 72.000 man moeten steeds op sterk te blijven, dus er moet zijn een behoor lijke reserve tot aanvulling der geleden verliezen en die 72.000 man moeten er nog zijn als de vijand de stormaanval .op onze waterlinies onderneemt. Zijn artillerie moet niet in staat zijn reeds voor den 6lorm ondernomen wordt onze mannen weerloos neer to 6chieteii, onzo artillerie moet minstens ebonburtig zijn aan die van den vijand. Zij moet even juist, even snel o.i even ver kunnen schie ten. Bij dit even juist schieten komt tegen woordig het luchtwapen een taak opver een. Vroeger toen do drachten der vuurmon den beperkt waren kon men zijn tegen stander zien, nu dio drachten zoozeer zijn toegenomen, weet men de artillerie zoo op stallen, dat de tegenpartij slechts de projectielen ontvangt zonder te weten waar do 6tukken staan, die ze afschoten. Het rookzwakko kruit, dat naast de ver beterde metaalconstructies het mogelijk maakte, de drachten te vergrooten door zijn hooger explosiefvonnogen, heeft te vens de onzichtbaarheid in de hand ge werkt- En zoo bestaat er geen ander middel meer, dan vliegtuigwaarneming om de stukken op te sporen. En is een stuk eenmaal ontdekt, dan kan men met wiskundige zekerheid zeggen, dat het in 'n minimum van tijd vernietigd is De vliegtuigen hebben dus een dubbele taak, de vijandelijke stukken op te spo ren, en te beletten dat vijandelijke vlie gers onze posities verkennen. En jui6t dit laatste eischt dat men zich steeds voor ziet van de nieuwste machines, die het in stijgkracht en snelheid van den tegen stander winnen, dat eischt mannen die be dreven zijn in het vliegvak al6 geen ander- Niet de mitrailleur of het lichte kanon vernietigt den tegenstander, maar de beste machine, die het best bestuurd wordt. Om dit goed te begrijpen lette men er op, dat de mitr. der jachtvliegtui gen onbeweeglijk in het vliegtuig zijn in gebouwd en dat de mitr. gericht wordt door de richting, die men het geheele vliegtuig geeft. Onzo mannen moeten niet alleen kunnen schieten en handgranaten werpen, zij moeten ook weten te gehoorzamen en met elkander kunnen samenwerken, zelfs als de meerdere is gevallen. Ieder soldaat moet tegenwoordig zijn eigen commandant kunnen zijn. En juist die zelftucht en krijgstucht moeten go leerd worden, anders zullen wij 'hebben: niet een organisch geheel, maar een weer macht, die te vergelijken is met ee<n stee- nen muur, waarvan de steenen ieder op zich zelf zoo deugdelijk kunnen zijn, als maar mogelijk is, maar die bij den eersten den besten storm omwaait, omdat verge ten is die steenen onderling aan elkaar te verbinden met hechte kalk. Ook hiervan kent de geschiedenis voor beelden te over. En nog steeds klinkt mij het woord van generaalde Wet in. oor en, die ik persoonlijk daarover sprak: Als wij bij het begin van den oorlog ge weten hadden, wat wij nu weten en als onze mannon behalve schieten ook bij het begin van den oorlog krijgstucht gekend hadden, dan hadden wij de rooineks allen in zee gejaagd. Ongetwijfeld, als Duitschland na her steld te zijn met zijn geheele macht on3 aanviel, en we kregen geen hulp, ja dan zouden wij vallen, maar een natie kan ook vallen met eer, de val kan een profetie voor de bevrijding inhouden. En vergete men het niet, een imperialis tische staat, die op roof uit is berekent zijn kans. Men wil winnen niet verliezen, de buit moet evenredig zijn aan de moge lijke verliezen. Wij weerloos door verontachtzaming onzer defensie en ten koste van die uitspa ring rijk, zullen een begeerlijken buit vor men, en wel te begeerlijker, omdat het risico nihil i6. Wij krachtig en mogelijk minder wel varend, minder begeerd als prooi en des te minder omdat de winst de kosten niet goed maakt. De Franschen zeggen het zoo kernachtig, wie zich zelf schaap maakt, wordt door de wolven verslonden. Maar dan de volkerenbond. Wij willen er alle goeds van hopen. Men bouwde Je richo op en de stichter grondvestte het op zijn eerstgeborene en voleindigde het op zijn jong6te telg. Er werd een vredespaleis gebouwd, het plan werd geteekend met Boerenbloed en de nok geverfd met de levenssappon die vloeien uit de wonden waaraan Europa dreigt te sterven. V Nu aan 'twerk. De caadidatenlijsten zijn nu overal in gediend. Daarmede is een belangrijk stuk van het verkiezingswede achter den rug. Maar het moeilijkste komt toch nog. In de dagen die ons nog scheiden van den stemmingsdag (5 Juli) moot nu nog een krachtige propaganda worden ge voerd. Overal moeten de kiezers worden over tuigd van de groote beteekenis der A. R beginselen. Tegen misverstand en misleiding moet worden gewaarschuwd. Yan alle kanten zal getracht worden den kiezers duidelijk te maken dat het niet gaat om groote beginselen maar om persoonlijke en groepsb e 1 a n g e n. In dit opzicht trekken de Sec. Demo craten en de Plattelanders en de Midden standers en de partij voor Volkswelvaart en nog zooveel ander groepen eene lijn. En daarom moet duidelijk worden ge maakt dat er hoogore zaken zijn dan de belangen van een enkele groep of het belang van een of andere candidaat en dat bovendien alleen de partijen die een be ginsel politiek voeren het best in staat zijn do volksbelangen te behartigen. Een vurige ijver voor de propageering van onze anti-revolutionaire beginselen moet door hcol onzen Kamerkring ont branden. g Uw huis op gemakkelijke s I voorwaarden e| te 6706 S BREESTRAAT 161. Niemand blijve achter. De een geve zijn persoon en make zich verdienstelijk voor huisbezoek. De ander stelle zijn pen beschikbaar. En een derde, die zelf niet aan het werk kan gaan, geve zijn geld om ande ren het arbeiden gemakkelijk te maken. Maar niemand blijve werkloos! Als het ging om belangen, ja, dan was er reden om zich terug te trekken. Maar meer dan belangen is hier in het spel. Het gaat om de eere van onzen Ko ning, wiens opvaart ten Hemel wij mor gen hordenken en Wien gegeven is alle macht in hemel en op aarde. STADSNIEUWS. „SURSUM CORDA." A Capella-Uitvoering. Moj. H. S. S. Kuypef doolt in haar „Een hal! jaar in Amerika" mede, dat een der eerste vragen, die Amerikanen haar stelden, was: „Mist U uw mooie oude kerken niet?" En wern kelijk, do mensehen van de Nieuwe Wereld hobs ben reden om ons, Hollanders, of wilt ge, Euro peanen; onze heerlijke Gothische Kathedralen en bijzonder den Leidenaare hun Pieterskerk te benijden. Afgezien van bouwkundig schoon ligt er reeds een buitengewone bekoring in op een war* men zomeravond in de koelte onder deze eeuwen oude gewelven te treden en voor het begin van godsdienstoefening of concert in 6tille meditatie den blik van de honderden der doenerige en toch nietige meriechjes af te wenden en omhoog te 6laan, waar een mystiok mat tintjo van zinkendo zon op machtige muren rust. Waarlijk, do wijdend© stilte van dit statige Godshuis is een sfeer voor een uitvoering, gun stiger dan do volmaaktste concertzaal die te scheppen vermag. Met hooggestemde verwachtingen traden we gisteravond de Pieterskerk binnen. Sursum Corda heet, vooral wat k capella- uitvoeringenbetreft, oen naam op te houden. Het publiek, talrijk opgekomen, waardeert deze kerk- concerten» maar stelt er ook hooge eischen aan, eischen, verwachtingen, die Sursum Corda do laatst^ jaren teH heeft opgewekt en 6teeds hoo ger 6pant. Het tekstboekje, keurig uitgevoerd, bo* stuur, alle eer, maar waarom verwacht u, dat uw hoorders geen Latijn - en Fransch maar wol Duitsch kennen? deed weer veel vermoeden. Hot vermeldde de namen van twee uitnemende medewerkersMevr. A. Noordewier-Red- qingius en den heer Anth. van der Horst (orgel). De Amsterdamsc-he organist bleek een bijzon der fijn aanvoelend kunstenaar. Met de gewoon te op ieder concert eon Bach-nummer to geven had hij, althans voor gisteravond, gebroken, wat we geenszins bejammeren, want wat hij er voor in de plaats gaf, was aan alle kanten 6ubliem. César Franck's Prélude, fugue et variations is oen rijk orgelnuuimer, door den heer v. d. Horst keurig gespeeld; bijzonder dq fuga werd scherp gemarkeerd en toch melodieus weergegeven. En dat we, nu we 3 April 1.1. den dood van den grooten Hamburger symphonieën-schepper hen dachten, door den organist op Brahms' Fuga in as-moll onthaald werden, waardeuren we ten zeerste. Ten slotte danken wo den heer van der Horst voor zijn uiterst muzikale begqleH dingen. Het koor heeft de hoogo verwachtingen, die we er van koesterden, niet beschaamd. Het beschikt over een krachtigen soepelen bas, een helderen, nooit hellen, sopraan, 't vermogen om snelle crescendo's en decrescendo's te maken, kortom over all© kwaliteiten, dio een k capella koor ten dienste moeten 6taan. Soms krijgt men den indruk, dat het koor een instrument i6, dat door den dirigent met groote virtuositeit bespeeld wordt. Ingewikkelde compo sities als Palestrina's Sanctus en Sweelinck's Psalm 150 na een korten tijd van voorbereiding zoo als krist alklare kunstwerken uit te stallen als dit gisteravond geschiedde, dat is stellig niet het work van iedoren dirigent en van ieder koor. Do kennismaking met Hubert Cflij- p e r s als componist is ons goed bovallen. Om ons muzikaal genot te perfoctionneoren had Sursum Corda Mevr. Noordowior uitgenoom digd, Wo wagen hot ternauwernood onze zwakke stem te mengen in het ontzaglijke koor, dat Alida Nassau Reddingius terecht als een der grootsten onder do grooten hoeft bezongen. Als één gerechtigd is te zingen van de Volx 6ublimos des anges qui chantent le Rédempteur, is zij het. En wie, wanneer hij haar als uit de verte hoort kweelcn: „Hütc dich, schön's Blü- meloin," niet smelt van ontroering, moet wel alle muzikaal gevoel hebben uitgeschud. Hier zwijge alle critiek! Zelfs van den groot-! sten criticasterEn danken wij God, dat hij ons heeft laten genieten door een vrouw, die hij als begenadigde met zoo schitterende gaven heeft toegerust niet alleen, maar ze haar ook zoo lang, Movr. N. i6 nu 54 jaar doet behouden. Sursum Corda Aanmerkingen laten we ach-, torwege! We kunnen dat doen en eerlijk blijven. Het is onze bedoeling u door een warm verslag er voor te danken, dat ge ons op een wannen avond do warmto hebt doen vergeten en dat ge gegovcn hebt, wat ge beloofd hadt: een avond van edel kunstgenot. De candidaatstelling. Behalve do reeds gisteren gemelde werden nog de volgcndo candidatenlijsten voor do verkie zing van leden der Tweode Kamer ingediend: Socialistische Partij. 1. H. I^ylthek. 2. W. Havers. 3. Mevr. Kolthek-Timmers. 4. F. Kamstra. 5. J. B. Meisner. 6. G. J. do Bruyn. 7. W. Colló. 8. J. H. E. Roebers. 9. O. A. Reitsma. 10. Joh. Mooy. Nationale Bond v. Bezuiniging. 1. Dr. C. H. A. v. d. Mijle. 2. W. J. Steinbuch 3. Th. Tjeerde. 4. G. J. P. A. Thomson. 5. J. F. Vos. 6. Jhr. F. S. Op ten Noort. 7. J. L. v. d. Harst. 8. W. Dooren. 9. J. v. Dooren. De Vrijheidsbond stelde bohalve de officieoio lijst, nog twoo algc- meeno lijsten: 1. Abr. Staalman. 2. M. v. d. Hout. 3. B. Niewold. 4. S. Postma. 5. G. J. Ten J3okhore6. 6. A. E. v. Braam Heuclcgeeat-Sëiïroot. 1. H. ter Hall. 2. Dr. G. J. WygheL 3. 8. J. Fernandez. 4. P. Goedhart. 5. J. Joëls. 6. J. v. Gelderen Woningtoestanden. Het vervolg van het artikel over do woning toestanden te Leiden, vindt men op do tweede pagina van het tweede blad. Do Kweekschool voor Zeevaart. Naar wij uit de beste bron vernemen zal do opleiding voor leerling-onderofficier bij do nuyine aan de Kweekschool voor Zeevaart alhier niet langer worden voortgezet. De laatste loerlingen* onderofficier zullen de Kwoekschool in October 1923 verlaten. Omtrent de verdcro plannen met betrekking tot do Kweekschool is nog geen enkole beslissing genomen. De grond, waarop de gebou wen 6taan, behoort aan de gemeente Leiden. In het perceel Botermarkt 9, waar vroeger do zaak Wille was gevestigd heeft thans de heer Alex Copini oen magazijn van heeren modeartike len geopend. Door de goede zorg van den heer v. d. Peel werd de vroegere vestibule tot een smaakvolle winkelruimte omgebouwd, terwijl do firma Zitman voor -oen keurige ©loctriscke instal latie zorgde. Hot ruimtevraagstuk is op vernuftige en be* vredigende wijze opgelost. Naast den keurigen ingang treft men eeq com fortabele étalage aan. De eene wand wordt grootendeels beslagen door een elegante toon- kast, terwijl" in het midden een keurige tbon* bank met vitrine prijkt. Achter in hot perceel vindt men kantoor en magazijnen. Een zoor uit gebreide collectie heerenartikelen, natuurlijk naar de laatste mode, zijn in do smaakvolle étalageruimten op aantrekkelijke wijze ten toon gesteld. De heer Copini, die reeds veel belangstelling na do opening ondervond, zal, naar wij ver trouwen, met zijn jarenlange ondervinding als employé der N.V. „De Faam", aan clientele geen gebrek hebben! De jaarlijksche vrije Paardenmarkten te Leiden zullen gehouden worden op Dinsdag 6 Juni en Dinsdag 5 Soptember. Dr. D. Cohen, conrector aan het Neder- landsch Lyceum te '6-Gravenhago, is tot weder opzegging toegelaten als privaat docent in de faculteit der letteren en wijsbegeerte aan de Rijksuniversiteit alhier, om onderwijs te geven én de Grioksche papyrologie. Gisterenavond werd door de politie goarres- teerd terzake openbare dronkenschap zekere H W. H. Bij zijn arrostatie verzette hij zich hevig, zoodat hij zich ook wegens wederspannig- heid zal hebben te verantwoorden. Door do recherche alhier ia in arrest gesteld do 19-jarigo P. L., verdacht van verduistering Aan het Zoeklicht. Leiden, 24 Mei 1922. Ik weet het niet, het kan nog meeval len, maar ik heb zoo den indruk, dat het den Socialisten nu niet bepaald voor den wind gaat Ik leid dit af, uit de manier waarop men de strijdkas voor de verkiezingen tracht te vullen. Hemelvaartsdag wordt over het geheele land een inzameling gehouden. Maar en dat lijkt me een bedenkelijk teeken met heeft niet den moed rond uit te zeggen dat het voor de verkiezin gen gaat .Dan vreest men blijkbaar, dat het mi6 zal loepen. En daarom worden nu de partijgenoo- ten opgewekt te offeren voor een .ontwa peningsfonds". Ieder die tegen den oorlcg is, kan daartoe bijdragen. Natuurlijk is dat je reinste misleiding. Want de Socialisten praten wel over ontwapening, maar als het op daden aankomt, dan denken ze er niet meer aan. Dit blijkt wel in België en Zweden en Duitschland en Rusland en overal waar de revolutionairen wat te zeggen hebben. Zoo tracht men geld los to krijgen. 't Herinnert me aan te tegenstanders van een bijzondere school, die aan een Gemeenteraad adresseerden en daarop de handteekeningen vroegen van allen die voor vrijheid van onderwijs waren. Intusschen is het duidelijk dat er iets niet in den haak is, als men tot zulke middelen zijn toevlucht neemt, OBSERVATOR. van oen bedrag aan geld en drio doozen Kwalta, ten nadeele van zijn patroon Bij de politie is door zekeren F. aangifte ge daan van vermoedelijke verduistering van een spiegel, gepleegd door O. In den afgeloopen nacht is van ecu bankge bouw aan de Breestraat een zwart marmeren naambord ontvreemd. Hedenochtend is in het weiland naast „Posi- hof" aan den Rijnsburgerweg een paard dood gevonden. Het dier is vermoedelijk een natuur lijken dood gestorven. Het cadaver is naar het abattoir overgebracht. .Gisterenmiddag te 6 our reed de bode Bin nendijk. van Rijnsburg mot te geringe snelheid de brug op aan de Hooglandsche Kerksteeg, met hot gevolg dat de hoogte niet werd bereikt en de wagen terugrolde tegen de huizen aan, waardoor hij omsloeg. De inhoud rolde gedeel telijk over straat, een hondeTd-tal eieren en oerï dito aantal fleschjes cider braken. De wagen werd door een 10-tal personen weer overeind gezet. De Kamerverkiezingen. Mr. S. van Houten deelt in zijn Slaat- kundige Brieven mede, dat de candidaten voor de Twocde Kamer op de naar hem genoemde lijst onderling do regeling hebben gemaakt, dat de mandaten, welke aan de lijst ten deel zullen vallen, natuur lijk wel worden toegekend door de wet, maar slechts zullen worden aangenomen doordiegenen van de candidaten (29), dieh de meeste voorkeurstemmen van de kiezers hebben verkregen. Mr. van Houten die no. 1 staat, zal dus geen zetel aan vaarden. Verkiezingsvaria. Gisteren, toen de candidatenlijsten voor, do Kamérverkiezingen ingeleverd moesten worden, kwamen in den Haag 3 personen in het voor do inlevering bostemde lokaal Een van hen, een deurwaarder, had 3 lijs ten bij zich, waarvoor hij gisterochtend opdracht had gekregen ze in te leveren. De opdracht was gegeven door den Ne- derlandschen Bond van Belastingbetalers^ welke bond wilde uitkomen met de vol gende lijsten: een van de Radicale Parlii, wier aanhangers den verkoop van de West voorstaan, eon Patricicrslijst van den Bond van verhuurders en huiseigeoa- 9 handteekeningen voor, zoodat deze lijst ingeleverd werd. Wel kwam niet het wet telijk vereischt aantal handteekeningen van 25 op de lijst voor, maar de ontbre- knde kunnen binnen 5 dagen nog op de secretarie bijgeplaatst worden. Op de beide andere lijsten kwamen ech ter wel candidaten. maar geen handteeke ningen voor. Deze konden dus niet wordert ingeleverd, en op de vraag van den be trokken ambtenaar, of dan niet. kan wor den gezorgd, dat. in den loop van den dag nog handteekeningen op de lijst werden* geplaatst, werd geantwoord: neen, dank' u wel. Ik heb wel wat anders to doen. Daar moeten -ze in Amsterdam dan zelf j maar voor zorgen. Mijn opdracht luidt) j alleen, om deze lijsten voor 12 uur in to; leveren, en daar kom ik voor. Maar dit; woet ik wel: ik heb me nu een keor roetig de politiek bemoeid, maar dat doe ik ook» nooit meer. En daarmede verliet het drio«* tal weder het lokaal. De Commissaris der Koningin. De heer E. C. Swcerts do Landas Wv- borg'h. Commissaris der Koningin in da provincie Zuid-Holland, die den 25en do»-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1922 | | pagina 1